Sadece nerede olduğumuzu değil aynı zamanda kim olduğumuzu gösteren haritalar

Siz verileri kullanarak haritalaştırdığınızda dünya nasıl görünüyor? Sosyal coğrafyacı Danny Dorling bizi dünyanın yeni halini görmeye davet ediyor, büyüleyici ve içgörülü haritası bize dünyayı bağlantılı, her daim değişen ve hepimizin ait olduğu büyüleyici bir yer olarak gösteriyor. Bir daha hiçbir haritaya aynı şekilde bakamayacaksınız.

Dünyayı yeni baştan
hayal etmenizi istiyorum.

Size, Ben Henning tarafından çizilmiş

bazı dünya haritaları
göstermek istiyorum

bunlar gezegenimizi

birçoğunuzun daha önce hiç görmediği
bir şekilde resmediyorlar.

Burada sizlerin çok tanıdık olduğu
bir fotoğrafı görebilirsiniz.

Yeterince yaşlıyım aslına bakarsanız
bu resmi görmemizden önce doğdum.

Açıkçası ilk kelimelerim
"moona, moona" imiş,

fakat ben bunun, annemin minik oğlunun
titreyen siyah-beyaz TV ekranında

ne görüyor olabileceği ile ilgili

bir fantazisi olduğunu düşünüyorum.

Bizim, aslında çoğumuzun,
gezegenimizin

yuvarlak olduğunu düşünmemiz
yalnızca birkaç yüzyıllık bir mesele.

Bu fotoğrafları 1960'larda
ilk kez gördüğümüzde

dünyamız inanılmaz
bir şekilde değişiyordu.

Benim alanım olan sosyal coğrafya
bilim dalında,

Waldo Tobler adındaki haritacı

dünyanın yeni haritalarını çiziyordu

ve bu haritalar şimdi yayıldı

ve ben bunlardan bir tanesini
şimdi sizlere göstereceğim.

Bu harita bir dünya haritasıdır,

fakat bu harita size

biraz tuhaf görünecektir.

Bu bazı bölgeleri genişleterek
gösterdiğimiz bir haritadır,

bu nedenle çok fazla insan barındıran
yerler geniş olarak çizilmiş

ve çok az insanın yaşadığı Sahra
ve Himalalyalar gibi yerler

daraltılmış durumdadır.

Dünyadaki herkese eşit alan verilmiştir.

Şehirler parlayan ışıklarla
gösterilmiştir.

Çizgiler denizaltı kabloları ve
ticaret yollarını gösteriyor.

Ve Çin'in Dalian limanından

Singapur'a geçen

Süveyş Kanalından

Akdeniz'e geçen ve oradan dönüp
Rotterdam'a ulaşan belirli bir hat vardır.

Bu hat geçen sene dünyanın

en büyük gemisinin izlediği
rotayı göstermektedir,

bu gemi o kadar fazla sayıda
konteyner dolusu yük taşıyordu ki

gemideki yükler boşaltıldığında,

tüm kamyonlar konvoy halinde gitselerdi
bu konvoy 100 km uzunluğunda olurdu.

İşte bu, dünyamızın şu anda nasıl
bağlantılı olduğudur.

Bu dünyada dolaştırdığımız
taşıdığımız malzeme miktarıdır,

sadece bir gemiyle, bir seferde

beş haftada.

Çok uzun zamandır şehirlerde yaşıyoruz,

fakat çoğumuz
şehirlerde yaşamamıştır.

Burası dünyanın ilk şehirlerinden
biri olan Çatalhöyük.

9000 yıl önce, şehrin en parlak
zamanlarında, insanlar diğer insanların

evlerinin çatıları üzerinden yürüyerek
kendi evlerine gitmek zorundaydı.

Şehrin haritasına dikkatli
şekilde bakarsanız

sokaklarının olmadığını göreceksiniz,

çünkü sokaklar bizim
icat ettiğimiz bir şeydir.

Dünya değişiyor.

Deneme ve yanılma ile değişiyor.

Nasıl daha iyi yaşayacağımıza

yavaş yavaş ve adım adım ulaştık.

Ve son zamanlarda dünya
inanılmaz bir hızda değişti.

Sadece son altı, yedi veya
sekiz nesil içinde

aslında bir canlı türü
olduğumuzun farkına vardık.

Sadece son yirmi-otuz yıl içinde

bunun gibi bir harita çizilebildi.

Yine, gördüğünüz bu harita
dünya nüfusu haritasıdır,

fakat üzerinde gördüğünüz oklar belirli
zamanlarda ulaştığımızı düşündüğümüz

yerleri tarihlerle belirterek
Afrika'dan dünyaya nasıl

yayıldığımızı göstermektedir.

Bu haritayı her birkaç ayda bir
yeniden çizmek zorundayım,

çünkü birileri belirli tarihlerin yanlış
olduğunun keşifini yapıyor.

Kendi hakkımızda inanılmaz derecede
hızlı bir şekilde bir şeyler öğreniyoruz.

Ve değişiyoruz.

Değişimin büyük kısmı adım adım oluyor.

Bu bir birikim.

Değişimi fark etmiyoruz,

çünkü kısa hayatlarımız var,

70, 80, şanslı isek 90 yıl.

Bu grafik size

dünyanın yıllık nüfus büyümesi oranını
göstermektedir.

1850 civarına kadar bu oran çok
düşüktü,

ve ardından nüfus büyüme oranı

artmaya başladı

bu nedenle benim doğduğum zamanlarda

ilk defa gezegenimizin Ay'dan çekilmiş
görüntülerini gördüğümüzde

global nüfusumuz yılda
yüzde iki oranında büyüyordu.

Eğer yüzde iki büyüme oranı devam etseydi

sadece birkaç yüzyıl için,

tüm dünya birbirine değen

insan vücudu kütleleriyle

kaplanacaktı.

Ve insanlar korktu.

İnsanlar nüfus artışından korktu

ve bunu 1968 nüfus patlaması
olarak adlandırdılar.

Fakat ardından, grafiğin
sonuna baktığınızda

büyüme yavaşlamaya başlıyor.

---70, 80, 90 ve 2000'ler

on yıllık dönemler

ve bu on yılda, hatta daha hızlı şekilde--

nüfus artışımız yavaşlıyor.

Gezegenimiz sabitleniyor.

Yüzyılın sonuna doğru

9, 10 veya 11 milyara doğru gidiyoruz

Bu değişim içinde,
hengâmeyi görebilirsiniz.

İkinci Dünya Savaşını görebilirsiniz.

1918'deki büyük grip salgınını
görebilirsiniz.

Büyük Çin açlığını görebilirsiniz.

Bunlar bizim konsantre olmaya
meyilli olduğumuz olaylar.

Haberlerdeki korkunç olaylara
konsantre olmaya meyilliyiz.

Yavaş değişimlere veya güzel hikâyelere

konsantre olmaya meyilli değiliz.

Biz insanlar hakkında endişeleniriz.

Ne kadar insan olduğu hakkında
endişeleniriz.

İnsanlardan nasıl kaçılabileceği
hakkında endişeleniriz.

Fakat bu, alanı genişletmek için tekrar
değiştirilmiş dünya haritasıdır,

daha da ileride insanlar
her bir bölgedendir.

Eğer herkesten kaçmak için nereye
gitmek istediğini bilmek istiyorsan

burası gidebileceğin en iyi yer.

Ve her yıl, bu alanlar daha da büyümekte,

çünkü her yıl,
küresel olarak kırsaldan çıkıyoruz

ve şehirlere gidiyoruz.

Daha sıkışık bir paket oluyoruz.

Avrupa'da yine kurtlar var

ve bu kurtlar kıta boyunca
batıya doğru hareket ediyor.

Dünyamız değişiyor.

Endişeleriniz var.

Bu harita gezegenimizdeki
yağış miktarını gösteriyor.

Bunu biliyoruz.

Ve Çatalhöyük'ün olduğu yere,

Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarının
birleştiği yere

çok az suyu bulunan alanlarda
ne kadar fazla insanın yaşadığını

görebilirsiniz.

Ve aynı zamanda yağmurun en fazla
yağdığı alanları da görebilirsiniz.

Ve biraz daha ileri gidebiliriz.

İnsanlar tarafından şekillendirilen
bir harita yapmaktansa,

haritayı su ile şekillendirebiliriz,

ve ardından gezegenin her bir küçük
parçasına düşen

su miktarını göstermek için

bunu her ay değiştirebiliriz.

Gezegenin etrafında dolaşan
musonları görürsünüz

ve gezegen neredeyse bir kalp atışı
varmış gibi görünür.

Ve bunların hepsi nerede yaşadığımızı

görebilmemizi mümkün kılan bu şeyler

benim yaşamım süresinde gerçekleşti.

Yeterince suyumuz var.

Bu dünyada yiyeceklerimizi nerede
yetiştirdiğimizi gösteren haritadır.

Bu çoğunlukla pirinç, mısır ve tahıla
bağlı olacağımız alanlar.

İnsanlar yeterince yiyecek olmayacağından
endişeli, fakat biz biliyoruz ki,

eğer az et yesek ve daha az ürün ile
hayvanları beslerdik,

kendimizi bir grup insan olarak,
bir bütün olarak

düşündüğümüz sürece
herkes için yeterli yiyecek var.

Ve ayrıca

bugünlerde yaptığımız

korkunç derecede yanlış şeyler
hakkında bilgimiz var.

Dünyanın bu haritasını daha önce
görmüşsünüzdür.

Bu, uydu resimlerinden ortaya çıkarılan

bir harita,

eğer en başta göstermiş olduğum

slayttaki dünya etrafında dönen ve gece
dünyanın nasıl göründüğünü gösteren

resimleri üreten uyduyu
hatırlarsanız.

Normalde bu haritayı gördüğünüzde,

normal bir haritada, çoğunuzun alışkın
olduğu bir çeşit haritada,

insanların nerede yaşadığını gösteren
bir haritaya baktığınızı düşünürsünüz.

Nerede ışıklar parlıyor ise orada
insanlar yaşıyordur.

Fakat burada, dünyanın bu resminde,

hatırlayın, haritayı tekrar genişletmiştik

bu haritada her yer aynı
insan yoğunluğuna sahip.

Eğer alanda insanlar yok ise,

görünmez yapmak için bu alanı

daraltırız.

Bu nedenle herkesi eşit önemde

gösteriyoruz.

Şimdi, ışıklar artık size insanların
yaşadığı yerleri göstermiyor,

çünkü insanlar her yerde.

Şimdi haritanın ışıkları,

Londra'daki ışıklar, Kahire'deki ışıklar,
Tokyo'daki ışıklar

Amerika'nın doğu sahilindeki ışıklar

insanların nerede yaşadığını
gösteren ışıklar

ki bu insanlar enerji konusunda
o kadar savurgan ki

gökyüzünde parlamaları için
ışıkları güçlendirmeye

para harcamaya

gücü yetebilmektedir,

böylece uydu bu şekilde
bir resmi gösterebilir.

Ve haritada karanlık olan alanlar

ya insanların çok fazla enerjiye
ulaşımının olmadığı yerler

ya da olduğu yerler,

fakat gökyüzünde ışıkların parlatılmasının
durdurulmasını öğrendiler.

Ve eğer size bu haritanın zamanla
canlandırıldığını gösterebilseydim

Tokyo'nun aslında daha karanlık
olduğunu görecektiniz,

çünkü Japonya'da tsunami olduğundan beri

Japonya çeyrek oranda az enerji
ile yetinmek zorunda

çünkü tsunami nükleer santralleri kapattı.

Ve dünyanın sonu gelmedi.

Gökyüzünde

sadece daha az ışık yakıyorsunuz.

Dünyada çok sayıda iyi haber

var.

Bebek ölümleri düşüyor,

ve inanılmaz bir oranda düşüyor.

Birkaç yıl önce,

dünyadaki daha ilk yıllarında
ölen bebeklerin sayısı

sadece bir yılda yüzde 5 oranında düştü.

Daha fazla çocuk okula gidiyor

ve okuma yazma ögreniyor

ve internete bağlanıyor

ve üniversiteye devam ediyor

öncesinden inanılmaz oranda
daha fazla sayıda

ve dünyada üniversiteye giden
gençlere baktığımızda

yüksek sayıda olan kadınlar,
erkekler değil.

Gezegende neler olduğuna dair
size ardı ardına iyi haberler verebilirim

nelerin daha iyi olduğuna dair,

fakat biz ani kötü haberlere

konsantre olma eğilimindeyiz.

Rebecca Solnit :[ ''Artan ve fark
edilmeyen değişikliklerin birikimi

ki bunlar ilerlemeyi oluşturabilir ve
bizim dönemimizi geçmişten

aşırı derecede farklı kılar"]
diyerek

bence muhteşem bir şekilde
ortaya koymuştur

--geçmiş çok daha durağandı--

[" adım adım dönüşümün dikkat çekmeyen
doğası ile gizlenen zıtlık,

ara sıra hengâme ile noktalandı."]

Ara sıra kötü şeyler oluyor.

Bu kötü şeyler size,
haftanın her gecesinde

haberlerde gösteriliyor.

Size nüfusun yavaşlamasından
bahsedilmiyor.

Dünyanın daha bağlantılı olmasından
bahsedilmiyor.

Dünyayı anlamak açısından gerçekleşen
inanılmaz gelişmelerden bahsedilmiyor.

Az harcamaya ve az tüketmeye başlamayı
nasıl öğreniyor olduğumuzdan

bahsedilmiyor.

Bu benim son haritam.

Bu haritada, denizleri ve okyanusları

çıkarttık.

Şimdi yaklaşık 7.4 milyar insana

ve bu insanların dağılımının
gösterildiği

bir haritaya bakıyorsunuz.

Bir milyarın üzerindeki Çin'e
bakıyorsunuz

ve dünyadaki ve Çin'deki
en büyük şehri görebilirsiniz,

fakat onun ismini bilmiyorsunuz.

Hindistan'nın dünyanın merkezinde

olduğunu görebilirsiniz.

Avrupa'nın kenarda olduğunu
görebilirsiniz.

Ve bugün Exeter'de

dünyanın en uzak kenarındayız.

Biz küçük bir parça kayanın üstündeyiz,

Avrupa'nın açığıda

ki burası dünyadaki yetişkinlerin
%1'den azını

dünyadaki çocukların

%0,5'ten azını

içermektedir.

Biz durağanlaşan bir dünyada,
şehirleşen bir dünyada

yaşlanan bir dünyada,

bağlanan bir dünyada yaşıyoruz.

Korkulması gereken çok, çok fazla şey var,

fakat elimizden geldiğince birbirimizi
korkutmamıza hiç gerek yok

ve şimdi yeni bir dünyada
yaşadığımızı görmeliyiz.

Çok teşekkür ederim.

(Alkış)