بۆچی ئێمە پێویستیمان بە پارکە نەتەوەییەکان هەیە؟ ئێلیسێ کۆکس
-
0:08 - 0:11لە ساڵی ١٩٠٣، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتوەکان
-
0:11 - 0:15گەشتێکی سێ ڕۆژەی بۆ دۆڵی یۆسۆمێتی
لە کالیفۆرنیا کرد. -
0:15 - 0:20سەرۆک سیۆدۆر ڕۆزفێڵت
لە دارستانێکی داری بەرزی سیوکیا نووست، -
0:20 - 0:23لە گەردەلولێکی بەفر چادری هەڵدا، چەند
کاتژمێر بە قسەکردن لە دەوری ئاگرەکە -
0:23 - 0:27لەگەڵ میوان و ڕێبەرەکەی
جۆن میور بەسەر برد. -
0:27 - 0:30ڕۆزفێلت بە ناوبانگییەوە
ئارەزووی دەرەوەی دەکرد، -
0:30 - 0:33بەڵام مویر بانگێشتی کردبوو
زیاتر لە مەبەستی مانەوە لە چادردا: -
0:33 - 0:36یۆسێمیتی لە مەترسیدا بوو.
-
0:36 - 0:40هەرچەندە یۆسێمێتی لە ساڵی ١٨٦٤وە
بوو بە خاکێکی پارێزراو، -
0:40 - 0:43دۆڵەکە هیشتا لە مەترسیدا بوو
بۆ پەرەسەندنی زۆر لە ساڵی ١٩٠٣. -
0:43 - 0:46لە دڵی ململانێی دە ساڵە دابوو
بۆ یەکلایکردنەوەی خاک -
0:46 - 0:49بۆ پاراستن و بەکارهێنانی گشتی -
-
0:49 - 0:53دوو ئامانج کە زۆر ئاسانتر بوون
لەوەی کە ئەنجام درابوون. -
0:53 - 0:57جەنگ لەسەر یۆسۆمێتی لە ساڵی ١٨٤٩
لەگەڵ دۆزینەوەی بە پەلەی زێر دەستیپێکرد، -
0:57 - 1:02کاتیك کرێکارانی کانزا چوون بۆ ڕۆژئاوا،
بۆ گەڕان بەدوای زێڕ لە بناری چیای سیرا ناڤادا. -
1:02 - 1:05لە ساڵی ١٨٥١، میلیشیایەکی حکومی،
-
1:05 - 1:09هۆزی ئەهوەنچی لە دۆڵی
یۆسۆمێتی دوورخستەوە. -
1:09 - 1:13ئەوانەی کە توانیان بە شایەتی جێگیری سپی
پێستەکان بگەرێنەوە کە داوای زەوی دەکەن، -
1:13 - 1:18بڕینەوەی دارە سیوکیا گەورەکان،
و بنیاتنانی هۆتێل و هۆڵ. -
1:18 - 1:21لە وەڵامدا،
گرووپێکی بچووکی نیگەران لە کالیفۆرنیا -
1:21 - 1:26پشتگیری سیناتۆر جۆن کۆنسیان کرد
بۆ پاراستنی دۆلەکە بۆ بەرژەوەندی تایبەت. -
1:26 - 1:29لە ساڵی ١٨٦٤، کۆنگرێس پرۆژە یاسای کۆنیسی
تێپەڕاند، -
1:29 - 1:33بەدەستهێنانی دۆڵی یۆسێمێتی
بۆ ویلایەتی کالیفۆرنیا، -
1:33 - 1:38بۆ یەکەمجار حکومەتی ئەمریکا
زەوییەکی خستە ژێر دەستی پاراستنی گشتییەوە. -
1:38 - 1:41بەلام بەرێوەبردنی ئەو زەوییە
وەک پرسیارێکی کراوە ماوەتەوە، -
1:41 - 1:43یەکێکە کە تەنها ئالۆزتر دەبێت
-
1:43 - 1:47کاتێک کە زەوی زیاتر
دێنە ژێر هەمان پاراستن. -
1:47 - 1:50دوای حەوت ساڵ، زەویناس فێردیناند هایدن
-
1:50 - 1:53سەرکردایەتی هەڵمەتێکی کرد
بۆ بەرزاییەکانی یەلۆستۆن، -
1:53 - 1:57کە زۆربەی هۆزە ئەمریکییە ڕەسەنەکان
بۆ بۆنە، ڕاو و بازرگانی بەکاریان دەهێنا. -
1:57 - 2:00گەشتی زانا و هونەرمەندەکان هەواڵی هێنا
-
2:00 - 2:03لە ئاوی گەرم و کانی گەرم،
-
2:03 - 2:07پشتگیرییەکەی بەربڵاوی بەدوای خۆیدا هێنا
بۆ پاراستنی یەلۆستۆن لە ژێر سایەی حکومەت - -
2:07 - 2:10و دانانی سنوورێک بۆ خەڵکی ڕەسەن
بۆ بەدەستهێنانی زەوی. -
2:10 - 2:14هەرچەندە، جیاواز لە یۆسۆمیتی،
نەدەتوانرا یەلۆستۆن بخرێتە سەر ویلایەتێک - -
2:14 - 2:18ئەمە بەشێک بوو لە سێ هەرێمی ئەمریکا
کە تا ئەوکات نەببوون بە ویلایەت. -
2:18 - 2:23لەجیاتی ئەوە، کۆنگرێس لە ساڵی ١٨٧٢
یەلۆستۆنی هێنایە ژێر چاودێری فیدراڵی، -
2:23 - 2:27درووستکردنی یەکەم پارکی ڕاستی نەتەوەیی.
-
2:27 - 2:30لە ماوەی سەرۆکایەتی،
تێدی ڕۆزفێڵت ئامرازێک بوو -
2:30 - 2:33لە فراوانکردنی زەوییەکان
لە ژێر پاراستنی گشتییدا -
2:33 - 2:37تا ساڵی ١٩١٦، پانزە پارکی نەتەوەی هەبوو.
-
2:37 - 2:40بەڵام کێشەی بەڕێوەبەرایەتی
بە چارەسەرنەکراوی مایەوە، -
2:40 - 2:43و پاراستنی پارکەکە
بە شێوەیەکی سەرپێی چارسەرکرا -
2:43 - 2:46بەسەر چەندین بەشی حکومەتدا.
-
2:46 - 2:50ئەرکی ڕاستەوخۆ وەک درووستکردنی ڕێگاوبان
و دامەزراندنی کارمەند -
2:50 - 2:53ناکارامەیی لە بیرۆکارتیدا پێویستە.
-
2:53 - 2:56هیچ لە بەشەکان یاسایان دانەناوە
بۆ ئەنجامدان لە پارکەکە، -
2:56 - 3:00بۆیە ڕاوچییەکان ژیانی کێوی و
لەوڕگاکانیان کوشت، -
3:00 - 3:03و سەردانیکەران شوێنەوارەکانیان تێکدا.
-
3:03 - 3:05چارەسەرەکە لە کەنەداوە هات،
-
3:05 - 3:09کە کاریگەریەکی زۆری لەسەر
خزمەتگووزاری پارکەکە هەبوو. -
3:09 - 3:13لە ساڵی ١٩١٦، ویلایەتە یەکگرتوەکان
خزمەتگووزاری پارکی نەتەوەی دامەزراند -
3:13 - 3:15لەسەر ئەم مۆدێلە دامەزراند.
-
3:15 - 3:18تا ئەم ڕۆژە، ئامانجی خزمەتگوزاری پارکەکە
دوو ئامانج لە خۆدەگرێت -
3:18 - 3:20کە هەندێکجار ناکۆکی درووست دەکات:
-
3:20 - 3:23بۆ پاراستنی پارکەکە لە داهاتوو
-
3:23 - 3:26و ڕێگەدان بە خەڵکی بۆ چێژ لێوەرگرتنی.
-
3:26 - 3:29ئەمە کارێکی هاوسەنگی ناسکە:
ڕێگە، شوێن و ژێرخانی تر -
3:29 - 3:33ڕێگە بە خەڵکی دەدات بۆ سەردانی پارک،
بەڵام هەروەها دیمەنی سرووشتیش تێکدەدات، -
3:33 - 3:36لە کاتێکدا سەردانیکەران دەتوانن بەژداری
بکەن لە پیس بوون و خاوێنکردنەوە، -
3:36 - 3:39و زیان بگەێنن بە سیستەمی ژینگەیی.
-
3:39 - 3:44هەروەها دەکرێت مێژووی پاراستن
لەهەمان بەرە لەگەڵ ئەم ئەرکە دابێت. -
3:44 - 3:46زۆربەی پارکەکان
لە کاتی دۆزینەوەیان دا نەبوون، -
3:46 - 3:51چۆڵەوانی بووبە ستاندارێك بۆ پاراستنیان .
-
3:51 - 3:55لە جیاتی، زۆربەی ماڵ و شوێنی پەرەستن بوو
بۆ خەڵکە ڕەسەنەکەی، -
3:55 - 3:58کە دەستگەیشتنیان بەو زەویانە لەدەستداوە
لە ژێر ناوی بەکارهێنانی گشتییەوە. -
3:58 - 4:01تەنها لەم دوایانە
خزمەتگوزاری پارکی نەتەوەی -
4:01 - 4:04دەستیکرد بە لێپرسینەوە لەگەڵ ئەو میراتە
و بە بەژداری ئەمریکییە ڕەسەنەکان -
4:04 - 4:06لە بەرێوەبردنی پارکەکان.
-
4:06 - 4:09لە سەرتاسەری جیهاندا، کۆمەڵگە ڕەسەنەکان
ڕۆڵێکی گرنگیان هەیە -
4:09 - 4:13لە بەڕێوەبردنی زەوی و پاراستنی.
-
4:13 - 4:16ئەمرۆ، هەزاران پارکی نەتەوەی
لە سەرتاسەری جیهان هەن، -
4:16 - 4:21و هەریەکێک پێویستە هاوسەنگی گشتی لەگەڵ
پاراستنی ژینگەیی و مێژووی ڕابگرێت. -
4:21 - 4:25پارکەکان لە نیوزلەندا، ئایسلەندا،
ئوسترالیا و باشووری ئەفریقا -
4:25 - 4:29ئەزموونی ڕاملینێکی توندیان کردوە
کاتیک ژمارەی سەردانیکەران بەرزبۆتەوە. -
4:29 - 4:33هەندێکیان، وەک پارکی نەتەوەیی
مو کو سیمیلان لە تایلاند، -
4:33 - 4:38بەشی سەردانی گەشتیارانی بەتەواوی داخست
بۆ ئەوەی سیستەمی ژینگەیی چاک ببێتەوە. -
4:38 - 4:41پارکە نەتەوەییەکان
پارێزگاریان لە دیمەنە نەگۆڕەکان کردوە -
4:41 - 4:43بۆ نەوەکانی داهاتوو.
-
4:43 - 4:46هەروەها ناچارمان دەکەن بە
پرسیارێکی قورس دەست پێ بکەین: -
4:46 - 4:51بەرپرسیارەتی ئێمە بۆ ئەم هەسارەیە،
و بەرامبەر یەکدی چییە؟
- Title:
- بۆچی ئێمە پێویستیمان بە پارکە نەتەوەییەکان هەیە؟ ئێلیسێ کۆکس
- Speaker:
- ئێلیسێ کۆکس
- Description:
-
more » « less
تەواوی وانەکە لەم بەستەرە چاو لێبکە: View full lesson: https://ed.ted.com/lessons/why-we-need-national-parks-elyse-cox
لە ساڵی ١٩٠٣دا تیۆدۆر ڕۆزڤێڵت سەرۆکی ئەمریکا گەشتێکی چادرگەی لە دۆڵی یۆسێمیتی کالیفۆرنیا لەگەڵ پارێزەری پارێزگاری جۆن مویر کرد. ڕۆزڤێڵت دەرەوەی خۆشدەویست، بەڵام مویر بۆ زیاتر لە خێوەتگە بانگهێشت کرابوو: یۆسێمیت لە مەترسیدا بوو بەشێک بوو لە خەبات بۆ ئەوەی خاک بۆ پاراستن و بەکارهێنانی گشتی بەلاوە بنێن ئێلیس کۆکس وردەکاری کاری هاوسەنگی ناسکی دروستکردنی پارکێکی نیشتمانی دەکات.
وانە لەلایەن ئێلیسێ کۆکس، دەرهێنانی لە لایەن ستودیۆی بۆنیتاتۆ.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:53
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for Who owns the "wilderness"? | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for Who owns the "wilderness"? | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for Who owns the "wilderness"? | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for Who owns the "wilderness"? | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for Who owns the "wilderness"? | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for Who owns the "wilderness"? | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for Who owns the "wilderness"? | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for Who owns the "wilderness"? |