0:00:09.483,0:00:14.603
Merhaba, Toplumsal Tabakalaşma ve [br]Eşitsizlik dersiyle ilgili bu programımızda,

0:00:14.686,0:00:19.126
Vatandaşlık, Eşitsizlikler ve[br]Tabakalaşma üzerinde duracağız.

0:00:35.401,0:00:42.382
Vatandaşlık ya da diğer adıyla yurttaşlık genel [br]olarak bir devlete ait olmakla ilgili haklar

0:00:42.382,0:00:48.163
ve yükümlülükler getiren birey ve devlet[br]arasındaki bir hukuksal bağ olarak tanımlanır.

0:00:48.363,0:00:54.253
Bu hukuksal bağ, bireyin hem bir topluma[br]üyeliğine hem de söz konusu kişinin

0:00:54.253,0:00:58.158
içinde bulunduğu toplumun siyasal[br]kararlarına katılımına işaret eder.

0:00:58.347,0:01:02.137
Vatandaşlığın kavram ve kurum[br]olarak ortaya çıkışının,

0:01:02.611,0:01:08.441
Antik Yunan’da siyasal yani kamusal alanın ortaya[br]çıkışıyla eş zamanlı olduğu kabul edilir.

0:01:08.573,0:01:14.003
Zaman içindeyse vatandaşlık; Roma’nın civis,[br]civitas (sivis/sivitas) kavramlarına göre,

0:01:14.087,0:01:19.817
düzenlenmiş siyasal bir cemaatin üyesi olmak[br]biçiminde daha kesin bir anlam kazanır.

0:01:20.175,0:01:26.375
Bugünkü bildiğimiz anlamıyla siyasal, ekonomik ve sosyal[br]haklara sahip bir vatandaşlık anlayışının gelişmesi

0:01:26.375,0:01:35.545
ve bu hakların kadın-erkek, yoksul-zengin tüm insanlara açık[br]hale gelmesiyse modern ulus devletlerin gelişimiyle gerçekleşir.

0:01:49.963,0:01:56.153
Bunların ilki, yiyecek ve barınmayı kapsayan refah[br]ve temel ihtiyaçlara yönelik ekonomik haklardır.

0:01:56.153,0:02:02.843
İkincisi hem refah uygulamalarına erişimi hem[br]de eğitime erişimi içeren kültürel haklardır.

0:02:02.870,0:02:08.800
Üçüncüsü ise bireysel özgürlükler gibi [br]geleneksel liberal kaygılar alanını

0:02:08.800,0:02:14.497
ve parlamento gibi siyasi araçlar vasıtasıyla ifade[br]hakkını kapsayan siyasal haklardır.

0:02:26.820,0:02:29.252
meselesi üzerinden ele alınır.

0:02:29.507,0:02:33.117
Aslında, vatandaşlık, aynı anda [br]üç farklı sürece işaret eder:

0:02:33.779,0:02:40.149
Birincisi, vatandaşlık, hak ve sorumluluklardan[br]oluşmuş formel hukuki bir statüdür;

0:02:40.192,0:02:48.012
ikincisi, içinde bulunulan toplumun geleceğini[br]şekillendirecek olan siyasal alana katılıma işaret eder;

0:02:48.286,0:02:53.406
üçüncüsü ise içinde bulunulan[br]topluluğa bir üyelik veya mensubiyet bağıdır.

0:02:53.737,0:03:02.507
Vatandaşlığın bu birbiriyle ilişkili üç hâli, bir bireyi içinde bulunduğu[br]toplumun üyesi yapacak etkinlik tarzlarıyla tanımladığı gibi,

0:03:02.507,0:03:08.669
aynı zamanda o toplumun üyesi olmayanları [br]yani dışarıda bırakılan bireyleri de tanımlar.

0:03:08.869,0:03:14.559
Antik Yunan’da ortaya çıktığını söylediğimiz [br]vatandaşlık bu dönemde eşitlik içermez.

0:03:14.627,0:03:18.727
Örneğin Atina’da vatandaşlık, [br]on sekiz yaşından büyük Atinalı

0:03:18.727,0:03:22.827
bir baba ve anneden dünyaya [br]gelen erkekleri kapsayan bir statüdür.

0:03:23.158,0:03:30.758
Sonuç olarak, Antik Yunan’da vatandaşlık, kadınları, köleleri [br]ve yabancıları dışarıda bırakmakla birlikte,

0:03:30.758,0:03:38.212
hür ve servet sahibi erkeklerin kamusal yaşama sırası[br]geldiğinde yöneten ve yönetilen olarak katılması anlamına gelir.

0:03:38.607,0:03:42.247
Roma imparatorluğu ile birlikte[br]dönüşüme uğrayan vatandaşlık

0:03:42.247,0:03:48.024
feodalizmle birlikte sönümlenir ve [br]tekrar ortaya çıkışında Rönesans etkili olur.

0:03:48.210,0:03:53.740
Ancak modern vatandaşlığın ortaya [br]çıkışında itici güç Fransız Devrimidir.

0:03:54.180,0:03:59.660
Modern vatandaşlığın kuruluşunda etkili olan [br]bireylerin siyasal kimliklerindeki dönüşümlerse;

0:03:59.660,0:04:06.290
feodal sistem, monarşik sistem, tiranlık, [br]ulus ve yurttaşlık sırasıyla gelişir.

0:04:06.722,0:04:13.332
Bu bağlamda, modern yurttaşlıkta var olan özerklik,[br]statüde eşitlik ve yönetime katılım kavramları,

0:04:13.332,0:04:20.916
teorik açıdan yurttaşlığı, feodal, monarşik ve tiranlıktaki[br]sosyo-politik kimlik biçimlerinden farklı kılar.

0:04:32.205,0:04:38.425
Modern ulus devletlerinde vatandaşlığa baktığımızda, [br]modern dönem öncesi yurttaşlık için aranan

0:04:38.425,0:04:44.936
kan ve toprak ölçütünün modern dönemde bir ulus[br]devlete mensubiyet koşuluna dönüştüğünü görürüz.

0:04:45.158,0:04:49.183
Modern devlet içinde vatandaşlığın [br]erdemleri, daha uygar

0:04:49.183,0:04:53.208
ve çoğulcu demokrasinin bir [br]bileşeni ve parçası olarak görülür.

0:04:53.475,0:05:01.325
Vatandaşlığın merkezinde bireyleri ulus öncesi topluluklarla[br]olan bağlarını kopararak kendi tekeline alma yatar.

0:05:01.593,0:05:09.053
İnsanların, bir devlet etrafında birleştirilmesi ve evrensel [br]hakların tanınmasıyla statü farklılıkları ortadan

0:05:09.053,0:05:15.608
kaldırılması anlamına gelen vatandaşlık, bu dönemde [br]ulusun inşa edilmesiyle aynı şey olarak görülür.

0:05:16.119,0:05:20.579
Yurttaş yetiştirme görevi ve [br]ulusun inşasıysa okullara verilir.

0:05:31.077,0:05:37.237
Marksizim modern anlamdaki vatandaşlık anlayışını [br]biçimsel bir eşitlik anlayışına sahip olmakla eleştirir.

0:05:37.481,0:05:44.621
Buna göre ekonomik anlamda eşit olmayan bireyler[br]eşitliği sadece hukuksal ve kültürel anlamda deneyimler.

0:05:45.009,0:05:52.119
Modern liberal yurttaşlık, herkesi eşit sayan [br]soyut ve resmi eşitlik idealiyle gerçekte yaşanan

0:05:52.119,0:05:57.184
eşitsizliği hem gizler hem de yurttaşlığı [br]bu eşitsizlik üzerine inşa eder.

0:05:57.637,0:06:01.747
Ulus devletin inşa sürecinde[br]kadınların vatandaşlığına baktığımızda

0:06:01.747,0:06:05.456
bu sürece en geç dahil olan [br]toplumsal kesim olduğunu görürüz.

0:06:05.565,0:06:11.385
Bunun nedenleri arasında devletlerin, [br]ulusların ve yurttaşların arasında eril bir dilin

0:06:11.385,0:06:18.296
hakim olması ve feminist çalışmaların yurttaş [br]meselesinin kuramsal boyutunu ihmal etmesi yer alır.

0:06:18.935,0:06:24.535
Kadınların vatandaşlık statüsünü daha[br]iyi anlayabilmek için, Liberal ve Cumhuriyetçi

0:06:24.535,0:06:28.694
perspektiften kadın yurttaşlığının [br]nasıl ele alındığına değinmek gerekir.

0:06:29.090,0:06:35.730
Liberal anlayış, kadınların statüsünü toplumun dışında[br]bırakan cinsiyet körü bir vatandaşlık önerir.

0:06:36.132,0:06:42.722
Kadın ve erkeği aynı olarak ele alan bu bakış [br]kadının dezavantajlı koşullarını görmezden gelir.

0:06:43.813,0:06:48.223
Ayrıca liberal anlayış kamusal [br]ve özel alan ayrımını esas alır.

0:06:48.316,0:06:54.266
Bu ayrıma göre kamusal alan rasyonaliteyi[br]özel alan duygusallığı ifade eder.

0:06:54.758,0:07:00.898
Bu durum ise kamusal alanın erkeğe özel [br]alanın kadına ait olduğu sonucunu doğurur.

0:07:01.019,0:07:04.069
Sonuç olarak, liberal[br]gelenekte yurttaş̧;

0:07:04.246,0:07:13.036
cinsiyetsiz, soyut, toplumsal bağlam dışında, yüksüz yani bağlayıcı [br]sorumlulukları olmayan bir birey olarak tanımlanmıştır.

0:07:13.343,0:07:20.113
Cumhuriyetçi perspektiften kadın yurttaşa bakıldığında[br]yine kamusal ve özel alan ayrımının olduğu görülür.

0:07:25.873,0:07:30.800
Feminist bakış açısına göre, kadınların sosyal,[br]siyasî ve medenî haklara sahip olmaları

0:07:30.800,0:07:36.180
yurttaşlık pratikleri acısından tam [br]anlamıyla eşit olmaları için yeterli değildir.

0:07:36.370,0:07:40.730
Bu nedenle ana[br]akım vatandaşlık söylemini eleştirir.

0:07:40.802,0:07:44.782
Bir diğer vatandaşlık meselesi[br]göçmenler, mülteciler

0:07:44.782,0:07:47.232
ve sığınmacılar [br]açısından ele alınır.

0:07:47.351,0:07:49.291
Modern devletler [br]kendi uluslarını

0:07:49.291,0:07:53.141
vatandaş olarak sayarken [br]diğerlerini yabancı olarak görür.

0:07:53.242,0:07:59.492
Her devlet vatandaşlarla yabancılar arasına [br]kavramsal, yasal ve ideolojik bir ayrım koyar.

0:08:00.087,0:08:05.157
Bu durum göçmenlerin vatandaşlık [br]deneyimlerinde farklılıklara neden olabilir.

0:08:05.444,0:08:10.578
Bazı ülkelerde göçmenlerin vatandaş[br]olması çok zorken bazı ülkelerde

0:08:10.578,0:08:14.698
kültürel asimilasyon karşılığında[br]göçmenler vatandaş kabul edilir.

0:08:15.282,0:08:21.622
İsveç ve Kanada gibi ülkelerdeyse göçmenler[br]kendi kültürlerini koruyarak vatandaş olabilirler.

0:08:22.097,0:08:24.857
Görüldüğü üzere devletler[br]göçmen vatandaşlığı

0:08:24.857,0:08:29.086
için siyasal, sosyal ve kültürel [br]düzenlemelere gitmek zorunda kalır.

0:08:40.158,0:08:45.708
Birleşmiş Milletler mültecilere yasak haklar[br]tanımış ve koruma garantisi vermiştir.

0:08:45.925,0:08:50.683
Sığınmacılar ise uluslararası sınırlar[br]içinde koruma arayışında olan

0:08:50.683,0:08:54.863
ancak mülteci statüleri henüz[br]karara bağlanmamış kişilerdir.

0:08:54.963,0:08:58.963
Sığınmacı konumundakilerin kişisel[br]statüleri belirlenmediğinden

0:08:58.963,0:09:04.073
çoğu ülkede çalışma hakkı ve sosyal[br]haklar gibi birçok haktan mahrum kalır.

0:09:05.021,0:09:09.541
Küreselleşmeyle birlikte farklı vatandaşlık biçimleri [br]ve fikirlerinde söz etmek de mümkündür.

0:09:10.217,0:09:14.587
Avrupa Birliği vatandaşlığı küresel[br]vatandaşlığın ilk örneğidir.

0:09:14.699,0:09:19.119
Bu vatandaşlık ilk kez bir ülkenin[br]coğrafi sınırları olmaksızın

0:09:19.119,0:09:25.570
ve ulus-devlet egemenlik alanı dışında hukuksal bir gövde [br]olarak açığa çıkan bir vatandaşlık kategorisidir.

0:09:26.309,0:09:30.039
Bir diğer vatandaşlık türü olan [br]radikal demokratik vatandaşlık,

0:09:30.039,0:09:35.518
hukuki bir statünün ötesinde ortak[br]bir politik kimlik kazanımını ifade eder.

0:09:35.658,0:09:40.758
Bir diğer kuramsal yaklaşım ise [br]farklılaştırılmış vatandaşlık düşüncesidir.

0:09:40.913,0:09:47.693
Bu teoriye göre, eşitliğin aynılık olarak[br]algılandığı evrensel vatandaşlık ideali yerine

0:09:47.729,0:09:52.039
tüm hakların farklılıkların göz[br]önüne alınıp verilmesi gereklidir.

0:09:52.039,0:09:57.614
Farklılaştırılmış bir vatandaşlık anlayışı, [br]toplumun heterojenliğini tanıyan

0:09:57.614,0:10:01.016
ve daha adil bir uygulama[br]olduğunu ileri sürer.

0:10:01.377,0:10:05.387
Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik [br]dersiyle ilgili bu programımızda,

0:10:05.423,0:10:09.693
Vatandaşlık, Eşitsizlikler ve Tabakalaşma[br]konusunu ele aldık.

0:10:10.036,0:10:11.506
Konumuzla ilgili;

0:10:23.350,0:10:25.250
başlıklarına değindik.

0:10:25.888,0:10:29.958
Bir başka programda tekrar [br]görüşmek dileğiyle hoşçakalın.