1
00:00:01,646 --> 00:00:04,121
ئەو سیان کانە.

2
00:00:04,145 --> 00:00:07,664
تەنها لە باشوری تولوم
لە کەنداوی کاریبی لە مەکسیک،

3
00:00:07,688 --> 00:00:09,671
لە لایەن بەشی دەزگایی پاراستنی

4
00:00:09,921 --> 00:00:11,954
کەلەپوریەکانی
جیهان (UNESCO) دەپارێزرێت

5
00:00:11,954 --> 00:00:15,043
و یەکێکە لە گرنگترین هەرێمەکانی
مرۆڤ، درخت و بەکتریا لە سەر زەوی.

6
00:00:15,043 --> 00:00:17,138
بەڵام کاتێک سەرەتا لە ساڵی،
٢٠١٠، سەردانم کرد

7
00:00:17,162 --> 00:00:19,824
شۆک بووم و بە تەواوەتی سەرم لێشێوا

8
00:00:19,978 --> 00:00:22,565
چونکە کەنارەکە بە بەتەواوەتی
بە زبڵ وخاشاک داپۆشرابوو.

9
00:00:22,589 --> 00:00:26,653
هەر زوو هەستم بەوەکرد کەوا
لە هەموو شوێنێکی جیهان سەر ئاوکەوتوون.

10
00:00:27,432 --> 00:00:29,808
دوای گەشتی یەکەمم
گەڕامەوە،

11
00:00:29,832 --> 00:00:31,229
چەند جارێک لە یەک ساڵدا

12
00:00:31,253 --> 00:00:33,627
بۆ سەردانی کردنی سیان کان
و وڵاتی دایکم،

13
00:00:33,627 --> 00:00:35,505
هەروەها بۆ کارکردن سەبارەت
بەم خاشاکەش.

14
00:00:35,505 --> 00:00:36,383
و هەتا ئێستا،

15
00:00:36,407 --> 00:00:40,829
ئەو زبڵ و خاشاکەمان لە ٥٨ وڵات
و هەرێمی جیاواز و

16
00:00:40,853 --> 00:00:42,430
شەش کیشوەر دیکۆمێنت کردووە،

17
00:00:42,454 --> 00:00:46,139
و هەموو کەنار ئاویە
بە هەشتەکانی مەکسیک پاک دەکرێنەوە.

18
00:00:46,139 --> 00:00:49,001
هەرگیز نەم زانیوە
لە کوێ ئەو بەرهەمانە دەکرێنە ئاوەکەوە،

19
00:00:49,001 --> 00:00:52,958
هەندێک جار بە گوێرەی نوسراوەکەی سەر مادەکە
دەزانم لە کوێ دروست کراون.

20
00:00:52,982 --> 00:00:56,878
سورەکە، دەبین، هەموو ئەو وڵاتانە
پیشان دراوەن بە گوێرەی زبڵ و خاشاکەکەیان

21
00:00:56,902 --> 00:00:58,254
لە سیان کان.

22
00:00:59,650 --> 00:01:03,603
هەر وەکو ئەو دەفرە کەرەیەی هایتی
بە هەموو شێوە و قەبارەیەکیانەوە،

23
00:01:03,627 --> 00:01:05,191
یان بوتڵی ئاوی جامایکی.

24
00:01:05,215 --> 00:01:08,889
سەیر نییە، زۆر بەی شتەکان
لە وڵاتە دروسێکانی کاریبیەوە هاتوون،

25
00:01:08,913 --> 00:01:10,627
بەڵام زبڵ لە
هەموو شوێنێکەوە هاتوون.

26
00:01:10,627 --> 00:01:12,909
ئەوەتا نموونەیەک
لە بوتڵی ئاوی نێودەوڵەتی،

27
00:01:12,933 --> 00:01:16,056
و یەکێک لە شتە سەیرەکان
لەناو ئەو شتانە دۆزیومەتەوە

28
00:01:16,080 --> 00:01:18,817
کۆمەڵە بەرهەمێکن بۆ پاکردنەوە
و جوانکارین،

29
00:01:19,829 --> 00:01:22,507
هەر وەکو ئەو مادەیە لە ئەمریکاوە هاتووە،

30
00:01:22,531 --> 00:01:25,367
لە ڕاستیدا دروستکراوە
بۆ ئەوەی لە مادەی پلاستیکی پتپارێزێت.

31
00:01:25,385 --> 00:01:26,887
(پێکەنین)

32
00:01:26,911 --> 00:01:29,272
شامبۆ هی وڵاتی کۆریای باشور،

33
00:01:29,296 --> 00:01:30,834
فاست هی وڵاتی کۆستەریکا

34
00:01:30,858 --> 00:01:32,824
خاوێنکەرەوەی تەوالێتی نەرویجی.

35
00:01:32,848 --> 00:01:35,441
و ئەو مادانە کەوا هەموویان
لەلای ئێمە زۆر ئاشنان،

36
00:01:35,465 --> 00:01:38,866
یان بەلایەنی کەمەوە هیوا ئەو دەخوازم
بەو فڵچەی دادانانەش ئاشنابن

37
00:01:38,890 --> 00:01:39,954
(پێکەنین)

38
00:01:40,601 --> 00:01:42,433
قاپ و قاچاغی چێشتخانە.

39
00:01:43,552 --> 00:01:44,980
یاری منداڵان.

40
00:01:46,090 --> 00:01:49,691
هەروەها لەسەر سووتاندی
زبڵی پلاستیکی بەڵگەم دۆزیەوە،

41
00:01:49,715 --> 00:01:52,934
دوکەڵێ گاز لە هەودا بڵاو دەکاتەوە
ئەوش دەبێتە هۆکارێک بۆ شێرپەنجە.

42
00:01:52,958 --> 00:01:55,821
پرسیاری دەکرێ چ مادەیەک
زۆر سەرنج ڕاکێشبووە کەوا دۆزیومەتەوە،

43
00:01:55,845 --> 00:01:59,372
و تاوەکو ئیستا ئەو لاقە سەناعەیەیە.

44
00:01:59,396 --> 00:02:02,530
و لە شاشەکە، ئەگەر بتوانن بیبینن
ئەو قەپاغە شینەی بوتڵ.

45
00:02:02,554 --> 00:02:03,928
لەو کاتەی دۆزیمەوە،

46
00:02:03,952 --> 00:02:06,511
لە ڕاستیدا ماڵێک بوو
بۆ ئەو قرژاڵە ڕەبەنە.

47
00:02:06,535 --> 00:02:07,830
ئەو پیاوە زۆر قشتە.

48
00:02:07,854 --> 00:02:09,142
(پێکەنین)

49
00:02:11,380 --> 00:02:13,040
(پێکەنین)

50
00:02:14,235 --> 00:02:17,538
و ئەو شتانە سەرسورهێنەرن،

51
00:02:17,562 --> 00:02:19,750
بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا شتی تۆقێنەرن،

52
00:02:19,774 --> 00:02:21,295
هەریەکەیان خاوەنی مێژوی خۆیانن،

53
00:02:21,319 --> 00:02:25,432
کەوا کاری هونەریم بەکاردەهێنم
تا خۆم ئاوێتەی ژینگە کاتییەکان بکەم.

54
00:02:25,456 --> 00:02:28,252
و هەموو شتێک بەو وێنەیە
لە شوباتی ٢٠١٠ دەستی پێکرد،

55
00:02:28,276 --> 00:02:30,217
کاتێک یەکەم جار سەردانی سیان کانم کرد.

56
00:02:30,217 --> 00:02:33,768
تێبینی ئەوەم کرد کەوا ڕەنگی شین
لە نێوان پلاستیکەکان زاڵترین ڕەنگە.

57
00:02:33,792 --> 00:02:37,096
ئەرخەوانی لە ڕستیدا دەگمەنترین ڕەنگە.
لای من وەکو جۆرێکە لە زێر.

58
00:02:37,120 --> 00:02:38,619
بەڵام شین زاڵترینە،

59
00:02:38,643 --> 00:02:40,337
و بۆیە هەندێک لە شینەکانم کۆکردوە

60
00:02:40,361 --> 00:02:43,055
و ئەو ڕیزکردنە بچووکەم لە 
بەردەم ئاسمانی شین دروست کرد

61
00:02:43,079 --> 00:02:44,965
و لەبەردەم ئاوی دەریای کاریبی.

62
00:02:44,989 --> 00:02:47,686
و کاتێک وێنەیەکم کرد
و سەیری وێنە گیراوەکەم کردوە،

63
00:02:47,710 --> 00:02:50,508
لەو ساتەیا وەک ئەوە بوو
هەورە تریشقەیەک لێم بدات،

64
00:02:50,532 --> 00:02:52,562
و زانیم کەوا
پێویستە بگەڕێمەوە

65
00:02:52,586 --> 00:02:56,114
تا زنجیرەیەکی تەواوی دامەزراو
دروست بکەم لە هەمان شوێن.

66
00:02:56,138 --> 00:02:57,762
و وێنەیان بگرم.

67
00:02:57,786 --> 00:02:59,648
کەواتە ئەو نەخشەی شوێنە کە دەگۆڕێت

68
00:02:59,672 --> 00:03:03,739
بۆ کارەکە کەوا سێ ساڵ
دواتر تەواوم کرد.

69
00:03:03,763 --> 00:03:06,117
هیچ بیرۆکەیەکم نەبوو کەوا
نزیکە ١٠ ساڵ دواتر،

70
00:03:06,141 --> 00:03:08,859
نزیکەی دەیەیەک
هێشتا کاری لە سەر دەکەم.

71
00:03:08,883 --> 00:03:10,780
بەڵام کێشەکە بەردەوام دەبێت.

72
00:03:11,242 --> 00:03:13,282
بۆیە بە نیازم هەندێک
وێنەتان پیشاندەم

73
00:03:13,306 --> 00:03:17,972
لەو زنجیرەیەی پێدەڵێن"شوشتن:
گۆڕینی دیمەنێکی زبڵ و خاشاک."

74
00:03:17,996 --> 00:03:20,747
تکایە بیخەنە مێشکتانەوە کەوا
من زبڵ و خاشک بۆیە ناکەم.

75
00:03:21,319 --> 00:03:23,513
کۆیان دەکەمەوە
بە پێ ڕەنگەکەیان ڕێکیان دەخەم

76
00:03:23,537 --> 00:03:26,298
هەر لە هەمان کەنار ئاو
کە لێم دۆزیوەتەوە.

77
00:03:34,381 --> 00:03:38,330
ئەو بە نرخترین خاشاکی کۆکراوەمە
کە لە ٢٠١٥ بینراوە.

78
00:03:38,354 --> 00:03:41,027
دواتر یەکەم کاری هونەریمان لە
"Museo de la Basura," دانا

79
00:03:41,027 --> 00:03:43,237
مۆزەخانەی خاشاک

80
00:03:44,409 --> 00:03:47,522
ویستی منە کە
گرنگی بەم خاشاکانە بدەم،

81
00:03:47,546 --> 00:03:48,701
لە بنایاتنات دایان بنێن

82
00:03:48,725 --> 00:03:49,876
و پیشانیان بدەین.

83
00:03:49,900 --> 00:03:51,227
و گرنگیان پێ بدەین.

84
00:03:51,251 --> 00:03:53,710
هەموومان ئەو وێنە
ڕوخێنەرانەمان بینیوە کە

85
00:03:53,734 --> 00:03:56,097
کەوا ئاژەڵەکان بە هۆی
پلاستیک لە سکیانە دەمرن.

86
00:03:56,121 --> 00:03:58,922
و گرنگە بۆ ئێمە
لە نزیکەوە ئەو شتانە ببینین

87
00:03:58,946 --> 00:04:00,351
و لە بیرمان بێت.

88
00:04:00,375 --> 00:04:04,139
بەڵام بە درووست کردن جوانی
لەوانەیە هەندێک بڵێن ڕیزکرنێکی جوانی

89
00:04:04,163 --> 00:04:05,622
زبڵ و خاشاکە،

90
00:04:05,646 --> 00:04:08,300
من دەمەوێت سەرنجی بینەر ڕابکێشم

91
00:04:08,324 --> 00:04:11,571
بۆ ئەو کەسانەی کە هەڵوەستیان 
لە ئاست هەڵەکانی جیهان نییە

92
00:04:11,595 --> 00:04:15,459
و وێنەیەکی ڕونیان سەبارەت 
بەو شتانەی ڕودەدەن پێ ببەخشم.

93
00:04:15,483 --> 00:04:17,996
هەندێک کەس ناوچەی خاشاکی زەریایی ئارام بە

94
00:04:17,996 --> 00:04:20,219
دوورگەیەکی دوو هێندەی
هەرێمی تێکساس دەشوبهێنن،

95
00:04:20,219 --> 00:04:22,170
بەڵام من پێم وتراوە کە سەیر کردنی ئەستەمە

96
00:04:22,194 --> 00:04:23,701
چونکە ئەمە وەک تەم وایە.

97
00:04:24,173 --> 00:04:25,806
بۆیە لە ڕێگەی هونەرەکەمەوە،

98
00:04:25,830 --> 00:04:29,738
ویستم ئەو کارەساتەی لە 
ژینگە ڕودەدات وێنایی بکەم

99
00:04:29,762 --> 00:04:32,258
و نەبینراوەکان بخەمە بەر چاو.

100
00:04:32,570 --> 00:04:35,041
پرسیاری سەرەکیم، 
دوای دەست پێکردنی پرۆژەکەم،

101
00:04:35,041 --> 00:04:37,718
بریتی بوو لە: چی لەو خاشاکانە 
بکەم دوای کارە هونەریەکەم؟

102
00:04:37,718 --> 00:04:41,740
هەندێک کەس پێیان وابوو
کە دەبێتە کەلوپەلی لە کارکەوتوو

103
00:04:41,764 --> 00:04:45,266
دوای گەشت کردن بۆ زەریاکان 
و بینینی ئەم شتانە،

104
00:04:45,290 --> 00:04:49,983
لەوانەیە بتوێنەوە و
نەتوانرێت ڕیسایکل بکرێت.

105
00:04:50,007 --> 00:04:53,625
زبڵخانەکانیش شوێنێکی 
باش نەبوون بۆ ئەم خاشاکە.

106
00:04:54,074 --> 00:04:55,757
دواتر بیرۆکەیەکەم بۆ هات،

107
00:04:55,781 --> 00:04:59,488
دوای هەوڵی خۆم و ئەو 
کەسانەی هاوکارییان کردم

108
00:04:59,512 --> 00:05:02,245
لە کۆکردنەوە و پاکردنەوەی ئەم خاشاکە،

109
00:05:02,269 --> 00:05:03,445
درووستکراوەکان دەپارێزم.

110
00:05:03,826 --> 00:05:06,187
ئەمە پلانەکە بوو،

111
00:05:06,211 --> 00:05:08,875
بێکۆتا بەکاریان دەهێنم و دواتر
دیسان بەکاریان دەهێنمەوە

112
00:05:08,875 --> 00:05:10,396
و کاری هونەری
زیاتر بەرهەم بهێنم

113
00:05:10,420 --> 00:05:14,062
و کۆمەڵگە بەشدار پێبکەم لە دروست 
کردنی کاری هونەری ژینگەیی.

114
00:05:15,121 --> 00:05:18,845
ئەمە نموونەی کاری هونەرییە کە 
کۆمەڵگە کاریان لە سەر کردووە لە ساڵی پار

115
00:05:18,869 --> 00:05:22,422
لەگەڵ گەنجانی پونتا ئالین لە سیان کان.

116
00:05:22,446 --> 00:05:26,072
کاری سەرەکی کۆمەڵگەکان کەناراوێکی پاک بوو

117
00:05:26,096 --> 00:05:27,914
لەگەڵ پرۆگرامی پەروەردەیی.

118
00:05:27,938 --> 00:05:30,471
لەگەڵ گەشەسەندنی 
کۆمەڵگەی دەوری پرۆژە هونەرییەکە،

119
00:05:30,495 --> 00:05:32,597
لەگەڵ زیادبوونی ڕێژەی خاشاکە کۆکراوەکان،

120
00:05:32,621 --> 00:05:36,007
پێم وایە کاریگەری بەرچامان درووست کرد.

121
00:05:36,031 --> 00:05:37,297
بۆیە، بە تێپەربوونی کات،

122
00:05:37,321 --> 00:05:41,354
خووم بە کۆکردنەوەی خاشک گرت،

123
00:05:41,378 --> 00:05:45,113
لە جەنتایی سەفەر دامدەنان 
و لە گەشتەکان لەگەڵم بوون

124
00:05:45,137 --> 00:05:47,252
و دەمبردنە پشووەکانم.

125
00:05:47,276 --> 00:05:48,673
(پێکەنین)

126
00:05:48,697 --> 00:05:50,586
لە کۆتا ئیشدا،

127
00:05:50,610 --> 00:05:54,781
وێنە چرکاندنی دوو ڕەهەندیم بە لاوەنا،

128
00:05:54,805 --> 00:05:56,908
زۆر دڵخۆشم بەم کارە.

129
00:05:56,932 --> 00:05:59,736
من وەک کارێکی هونەری 
زیندوو چاویان لێ دەکەم

130
00:05:59,760 --> 00:06:02,692
کە بە تێپەڕبوونی کات گەشە دەکەن و دەگۆڕێن.

131
00:06:02,716 --> 00:06:06,696
لەگەڵ ئەوەی کە گەورەترین 
ئاواتم نەمانی خاشاکە

132
00:06:06,720 --> 00:06:08,096
بۆ کارە هونەریەکانم،

133
00:06:08,120 --> 00:06:09,399
بەڵام ئەمە نزیک نییە.

134
00:06:09,423 --> 00:06:11,269
لە قۆناغی داهاتوو پڕۆژەکەدا،

135
00:06:11,293 --> 00:06:13,698
پلانم هەیە کە بەردەوامی 
بە بەشداری کۆمەڵگەکان بدەم

136
00:06:13,722 --> 00:06:16,246
و پڕۆژەکە فراوانتر بکەم،

137
00:06:16,270 --> 00:06:19,017
چونکە کێشەکە زۆر گەورەیە.

138
00:06:19,930 --> 00:06:26,243
هەشت ملیۆن تەن پلاستیک
ساڵانە فڕێ دەدەرێنە زەریاکانە،

139
00:06:26,267 --> 00:06:28,001
کە سیستەمی زیندەگیمان تێک دەشکێنن.

140
00:06:28,504 --> 00:06:33,651
ئێستا، لەو کاتەی کە قسە دەکەم، 
ڕژانی نەوتی پلاستیک ڕودەدات.

141
00:06:34,170 --> 00:06:39,878
من ئەم پڕۆژەیە وەک
داواکاری بۆ یارمەتی دەبینم،

142
00:06:39,878 --> 00:06:42,845
تەندروستی و داهاتوومان بە
شێوەیەکی لێکجیانەکراوە بە زەریاکان

143
00:06:42,869 --> 00:06:44,129
بەستراونەتەوە.

144
00:06:44,153 --> 00:06:48,533
ناوی ئەم پرۆژەیم ناوە:
بە شۆردن و گۆڕانی دیمەنی خاشاک.

145
00:06:48,557 --> 00:06:50,391
چونکە بە ڕاستی منی گۆڕی

146
00:06:50,415 --> 00:06:53,724
وای کرد کە دووبارە بە 
ڕەفتار و سروشتی خۆمدا بچمەوە.

147
00:06:53,748 --> 00:06:56,974
هیوادارم هەمان سود بە خەڵکیتریش بگەیەنێت.

148
00:06:56,998 --> 00:06:58,936
ئەو کات ڕەنج بەخەسار دەرناچین.

149
00:06:58,960 --> 00:07:00,111
زۆر سوپاس

150
00:07:00,135 --> 00:07:03,230
(چەپڵە)