WEBVTT

00:00:01.247 --> 00:00:06.860
De wereld is vol geruzie,

00:00:06.884 --> 00:00:08.757
conflicten,

00:00:08.781 --> 00:00:10.594
nepnieuws,

00:00:10.618 --> 00:00:12.204
zich slachtoffer voelen,

00:00:13.146 --> 00:00:18.847
exploitatie, vooroordelen,
onverdraagzaamheid, verwijten, geschreeuw

00:00:18.871 --> 00:00:21.794
en minuscule aandachtsspannen.

00:00:22.859 --> 00:00:28.048
Soms lijkt het dat we 
gedoemd zijn om partij te kiezen,

00:00:28.072 --> 00:00:30.334
vast te zitten in echokamers

00:00:30.358 --> 00:00:32.675
en het nooit meer eens zijn.

00:00:33.342 --> 00:00:36.343
Het kan soms lijken
als een race naar de bodem,

00:00:36.367 --> 00:00:40.385
waarbij iedereen de privileges
van anderen aanhaalt

00:00:40.409 --> 00:00:46.983
en in de debatten wil aantonen 
dat zij er het ergst aan toe zijn.

00:00:49.033 --> 00:00:53.060
Hoe kunnen we een
onbegrijpelijke wereld begrijpen?

NOTE Paragraph

00:00:55.604 --> 00:01:00.361
Ik heb een tool voor het begrijpen
van deze verwarrende wereld van ons,

00:01:00.385 --> 00:01:03.293
een tool die je niet zou verwachten:

00:01:04.194 --> 00:01:05.848
abstracte wiskunde.

NOTE Paragraph

00:01:07.268 --> 00:01:09.651
Ik doe aan zuivere wiskunde.

00:01:10.063 --> 00:01:14.076
Traditioneel is zuivere wiskunde
de theorie van de wiskunde,

00:01:14.100 --> 00:01:17.493
terwijl toegepaste wiskunde 
dient voor echte problemen,

00:01:17.493 --> 00:01:20.808
zoals het bouwen van bruggen
en het vliegen van vliegtuigen

00:01:20.832 --> 00:01:23.175
en het beheersen van verkeersstromen.

00:01:23.894 --> 00:01:26.823
Maar ik ga nu praten
over hoe zuivere wiskunde

00:01:26.823 --> 00:01:30.353
rechtstreeks van toepassing is
op ons dagelijkse leven

00:01:30.377 --> 00:01:32.222
als een manier van denken.

00:01:32.931 --> 00:01:37.133
Ik los geen kwadratische vergelijkingen op
om mij te helpen in mijn dagelijkse leven,

00:01:37.143 --> 00:01:42.285
maar ik gebruik wiskundig denken
om me argumenten te helpen begrijpen

00:01:42.309 --> 00:01:44.818
en om me in te leven in andere mensen.

00:01:45.501 --> 00:01:51.109
En dus helpt zuivere wiskunde mij
met de hele menselijke wereld.

NOTE Paragraph

00:01:52.434 --> 00:01:55.545
Maar voordat ik het heb
over de hele menselijke wereld,

00:01:55.569 --> 00:01:57.133
moet ik het hebben over iets

00:01:57.153 --> 00:02:01.339
wat je misschien beschouwt
als irrelevante schoolwiskunde:

00:02:01.974 --> 00:02:04.053
factoren van getallen.

00:02:04.077 --> 00:02:07.633
We beginnen met de factoren van 30.

00:02:07.657 --> 00:02:12.373
Als je huivert bij de herinnering
aan schoolwiskunde,

00:02:12.397 --> 00:02:16.995
dan voel ik met je mee, 
want ik vond schoolwiskunde ook saai.

00:02:17.480 --> 00:02:21.363
Maar we gaan hiermee een richting uit

00:02:21.387 --> 00:02:24.828
die heel anders is 
dan wat er op school gebeurde.

NOTE Paragraph

00:02:25.718 --> 00:02:27.444
Wat zijn de factoren van 30?

00:02:27.468 --> 00:02:30.693
De delers van 30.

00:02:30.717 --> 00:02:33.118
Misschien ken je ze nog.
We werken het uit.

00:02:33.142 --> 00:02:36.956
Het zijn 1, 2, 3,

00:02:36.980 --> 00:02:39.072
5, 6,

00:02:39.096 --> 00:02:41.956
10, 15 en 30.

00:02:41.980 --> 00:02:43.457
Niet bijster interessant.

00:02:43.957 --> 00:02:46.356
Een reeks getallen op een rechte lijn.

00:02:46.826 --> 00:02:48.349
Het wordt interessanter

00:02:48.373 --> 00:02:52.063
als we nadenken over welke getallen
ook factoren van elkaar zijn,

00:02:52.087 --> 00:02:54.615
en we een soort stamboom tekenen

00:02:54.639 --> 00:02:56.345
om de verbanden te tonen.

00:02:56.369 --> 00:03:00.439
30 komt bovenaan
als een soort overgrootouder.

00:03:00.463 --> 00:03:03.060
30 kan je delen door 6, 10 en 15.

00:03:03.689 --> 00:03:06.489
10 en 15 kan je delen door 5.

00:03:06.945 --> 00:03:09.632
6 en 10 kan je delen door 2.

00:03:09.656 --> 00:03:12.943
6 en 15 kan je delen door 3.

00:03:12.967 --> 00:03:17.151
2, 3 en 5 kan je delen door 1.

00:03:17.175 --> 00:03:20.910
Nu zien we dat 10 niet deelbaar is door 3,

00:03:20.934 --> 00:03:24.114
maar ze zitten op de hoeken van een kubus,

00:03:24.138 --> 00:03:26.219
wat denk ik interessanter is

00:03:26.243 --> 00:03:28.367
dan een reeks getallen op een rechte lijn.

NOTE Paragraph

00:03:29.756 --> 00:03:32.666
We zien nog iets.
Er zit een hiërarchie in.

00:03:32.690 --> 00:03:34.561
Op het onderste niveau vind je de 1,

00:03:34.585 --> 00:03:36.829
dan komen de getallen 2, 3 en 5,

00:03:36.853 --> 00:03:39.627
en die zijn alleen maar deelbaar
door 1 en zichzelf.

00:03:39.627 --> 00:03:42.317
Dat wil dus zeggen
dat het priemgetallen zijn.

00:03:42.317 --> 00:03:45.174
Op het volgende niveau
vinden we 6, 10 en 15,

00:03:45.198 --> 00:03:48.706
en elk daarvan is een product
van twee priemgetallen.

00:03:48.730 --> 00:03:50.672
Dus 6 is 2 keer 3,

00:03:50.696 --> 00:03:52.367
10 is 2 keer 5,

00:03:52.391 --> 00:03:54.352
15 is 3 keer 5.

00:03:54.376 --> 00:03:56.341
En dan hebben we bovenaan 30,

00:03:56.365 --> 00:03:58.860
wat een product is
van drie priemgetallen --

00:03:58.884 --> 00:04:00.937
2 keer 3 keer 5.

00:04:00.961 --> 00:04:05.580
Ik kan dit diagram 
met deze getallen hertekenen.

00:04:06.335 --> 00:04:09.403
Dan krijgen we 2, 3 en 5 bovenaan,

00:04:09.427 --> 00:04:12.499
we krijgen getallenparen
op het volgende niveau,

00:04:12.523 --> 00:04:14.910
enkele elementen
op het daaropvolgende niveau

00:04:14.934 --> 00:04:16.852
en onderaan de lege verzameling.

00:04:17.271 --> 00:04:22.002
En elk van die pijlen toont het verlies
van één van je getallen in de verzameling.

NOTE Paragraph

00:04:22.674 --> 00:04:25.291
Nu is het misschien duidelijk

00:04:25.315 --> 00:04:28.173
dat het niet echt uitmaakt
wat die getallen zijn.

00:04:28.197 --> 00:04:30.156
Het maakt ook niet uit wat ze zijn.

00:04:30.180 --> 00:04:34.576
Dus zouden we ze kunnen vervangen
door iets als A, B en C,

00:04:34.600 --> 00:04:36.335
en we krijgen hetzelfde beeld.

NOTE Paragraph

00:04:37.025 --> 00:04:39.142
Nu wordt het wel zeer abstract.

00:04:39.626 --> 00:04:41.610
De getallen werden letters.

00:04:42.091 --> 00:04:45.569
Maar juist door deze abstractie

00:04:45.593 --> 00:04:50.178
wordt het nu ineens zeer breed toepasbaar,

00:04:50.202 --> 00:04:53.876
omdat A, B en C van alles kunnen zijn.

00:04:54.291 --> 00:04:58.609
Het zouden bijvoorbeeld 
drie soorten privileges kunnen worden:

00:04:58.633 --> 00:05:01.326
rijk, wit en man.

00:05:02.386 --> 00:05:05.576
Op het volgende niveau
hebben we dan rijke witte mensen.

00:05:06.368 --> 00:05:08.849
Hier hebben we rijke mannen.

00:05:08.873 --> 00:05:10.922
Hier hebben we witte mannen.

00:05:10.946 --> 00:05:14.561
Dan hebben we rijk, wit en man apart.

00:05:15.209 --> 00:05:18.341
En tot slot krijgen we de mensen 
zonder die privileges.

00:05:18.365 --> 00:05:21.554
Ik zet de overige adjectieven terug 
om het te beklemtonen.

00:05:21.658 --> 00:05:24.382
Hier hebben we rijke, witte,
niet-mannelijke mensen

00:05:24.382 --> 00:05:27.761
om ons eraan te herinneren er ook
niet-binaire mensen in op te nemen.

00:05:27.785 --> 00:05:30.438
Hier hebben we rijke, niet-witte mannen.

00:05:30.462 --> 00:05:33.758
Hier hebben we niet-rijke, witte mannen,

00:05:33.782 --> 00:05:36.484
rijke, niet-witte, niet-mannelijke mensen,

00:05:36.508 --> 00:05:39.059
niet-rijk, wit, niet-mannelijk

00:05:39.083 --> 00:05:41.418
en niet-rijke, niet-witte mannen.

00:05:41.442 --> 00:05:43.639
En onderaan, met de minste privileges,

00:05:43.663 --> 00:05:47.706
niet-rijke, niet-witte,
niet-mannelijke mensen.

NOTE Paragraph

00:05:47.730 --> 00:05:51.542
We zijn gegaan van een diagram
van factoren van 30

00:05:51.566 --> 00:05:55.496
naar een schema van de interactie
van verschillende soorten privileges.

00:05:56.068 --> 00:05:59.690
Er zijn veel dingen die we 
kunnen leren van dit diagram, denk ik.

00:05:59.714 --> 00:06:06.525
Het eerste is dat elke pijl 
een verlies van één privilege weergeeft.

00:06:07.331 --> 00:06:11.608
Soms denkt men ten onrechte
dat 'wit privilege' betekent

00:06:11.638 --> 00:06:16.386
dat alle witte mensen beter af zijn
dan alle niet-witte mensen.

00:06:16.410 --> 00:06:20.122
Sommige mensen wijzen naar de superrijke
zwarte sporters en zeggen:

00:06:20.146 --> 00:06:23.602
"Zie je wel? Ze zijn echt rijk.
Wit privilege bestaat niet."

00:06:24.116 --> 00:06:27.145
Maar dat is niet wat de theorie
van witte privileges zegt.

00:06:27.169 --> 00:06:32.407
Het zegt dat als superrijke sportsterren
dezelfde kenmerken hadden

00:06:32.431 --> 00:06:33.907
maar ze ook wit waren,

00:06:33.931 --> 00:06:37.363
we zouden verwachten dat ze
beter af waren in de maatschappij.

NOTE Paragraph

00:06:39.302 --> 00:06:42.087
Er is nog iets dat we
uit dit diagram kunnen opmaken

00:06:42.111 --> 00:06:44.097
als we langs een rij kijken.

00:06:44.121 --> 00:06:48.402
Langs de tweede rij van bovenaf,
met mensen met twee soorten privileges,

00:06:48.426 --> 00:06:52.382
kunnen we misschien zien
dat ze niet echt gelijk zijn.

00:06:52.406 --> 00:06:58.485
Rijke witte vrouwen zijn waarschijnlijk 
veel beter af in de samenleving

00:06:58.509 --> 00:07:00.468
dan arme witte mannen,

00:07:00.468 --> 00:07:03.734
en rijke zwarte mannen zitten daar 
waarschijnlijk ergens tussenin.

00:07:03.758 --> 00:07:06.535
Dat trekt het wat schever op deze manier,

00:07:06.559 --> 00:07:08.492
en hetzelfde op het onderste niveau.

NOTE Paragraph

00:07:08.990 --> 00:07:11.081
Maar in feite kunnen we 
er verder mee gaan

00:07:11.105 --> 00:07:14.676
en kijken naar de interacties
tussen de twee middelste niveaus.

00:07:15.076 --> 00:07:21.012
Omdat rijke, niet-witte niet-mannen 
misschien beter af zijn in de samenleving

00:07:21.036 --> 00:07:23.129
dan arme witte mannen.

00:07:23.153 --> 00:07:25.645
Denk aan enkele extreme voorbeelden,

00:07:25.645 --> 00:07:28.503
zoals Michelle Obama, Oprah Winfrey.

00:07:28.527 --> 00:07:33.540
Ze zijn zeker beter af
dan arme, witte, werkloze, dakloze mannen.

00:07:34.164 --> 00:07:36.944
Dus is het schema eigenlijk
nog schever dan dit.

00:07:37.519 --> 00:07:40.222
En die spanning bestaat

00:07:40.246 --> 00:07:43.485
tussen de lagen
van privileges in het diagram

00:07:43.559 --> 00:07:47.174
en het absolute privilege
dat mensen ervaren in de maatschappij.

00:07:47.198 --> 00:07:50.872
Dat liet me inzien
waarom sommige arme witte mannen

00:07:50.896 --> 00:07:54.305
nu zo boos zijn in de huidige samenleving.

00:07:54.329 --> 00:07:58.756
Omdat ze als hoog worden beschouwd
in deze kubus van privileges,

00:07:58.780 --> 00:08:03.563
maar in termen van absoluut privilege 
voelen ze niet direct het effect ervan.

00:08:03.587 --> 00:08:07.033
En ik geloof dat het begrijpen
van de oorzaak van die woede

00:08:07.057 --> 00:08:11.344
veel productiever is dan gewoonweg
ook boos op hen te zijn.

NOTE Paragraph

00:08:13.289 --> 00:08:17.813
Het zien van deze abstracte structuren
kan ook helpen om contexten te verwisselen

00:08:17.813 --> 00:08:19.443
en zien dat verschillende mensen

00:08:19.443 --> 00:08:21.623
aan de top staan
in verschillende contexten.

00:08:21.623 --> 00:08:23.313
In ons diagram

00:08:23.337 --> 00:08:25.340
staan rijke witte mannen aan de top,

00:08:25.364 --> 00:08:29.066
maar als we onze aandacht 
beperken tot niet-mannen,

00:08:29.090 --> 00:08:30.780
zouden we zien dat ze hier zijn,

00:08:30.804 --> 00:08:33.535
en dan staan de rijke, witte
niet-mannen aan de top.

00:08:33.559 --> 00:08:36.404
Zodat we kunnen gaan
naar een hele context van vrouwen,

00:08:36.428 --> 00:08:41.572
en onze drie soorten privileges
nu rijk, wit en cisgendered kunnen worden.

00:08:41.596 --> 00:08:45.105
Onthoud dat ‘cisgendered’ betekent
dat je genderidentiteit overeenkomt

00:08:45.105 --> 00:08:48.000
met het geslacht dat je 
kreeg toegewezen bij je geboorte.

00:08:48.021 --> 00:08:54.033
Nu zien we dat rijke, witte cis-vrouwen
de analoge situatie bezetten

00:08:54.057 --> 00:08:57.231
van rijke witte mannen 
in de bredere samenleving.

00:08:57.255 --> 00:09:00.683
Dit heeft me geholpen te begrijpen
waarom er zo veel woede is

00:09:00.707 --> 00:09:02.360
tegen rijke witte vrouwen,

00:09:02.384 --> 00:09:05.906
vooral nu in sommige delen
van de feministische beweging,

00:09:05.930 --> 00:09:09.590
misschien omdat ze 
zichzelf als kansarm zien

00:09:09.614 --> 00:09:11.427
in vergelijking met witte mannen

00:09:11.451 --> 00:09:16.562
en vergeten hoezeer ze bevoordeeld
zijn vergeleken met niet-witte vrouwen.

NOTE Paragraph

00:09:18.251 --> 00:09:21.246
We kunnen deze abstracte
structuren gebruiken

00:09:21.246 --> 00:09:23.958
om situaties uit verschillende
perspectieven te zien

00:09:23.958 --> 00:09:26.610
waarin we meer en minder bevoorrecht zijn.

00:09:26.634 --> 00:09:31.387
Wij zijn allen meer bevoorrecht dan de een
en minder bevoorrecht dan de ander.

00:09:32.738 --> 00:09:37.522
Zo weet en voel ik me als Aziaat

00:09:37.546 --> 00:09:40.276
minder bevoorrecht dan witte mensen

00:09:40.300 --> 00:09:41.775
door die witte privilegie.

00:09:41.799 --> 00:09:43.447
Maar ik begrijp ook

00:09:43.471 --> 00:09:47.600
dat ik waarschijnlijk een van de meest 
bevoorrechte niet-witte mensen ben

00:09:47.624 --> 00:09:50.743
en dat helpt me om het
vanuit twee perspectieven te zien.

00:09:51.595 --> 00:09:53.288
In termen van welvaart

00:09:53.312 --> 00:09:55.155
denk ik niet dat ik superrijk ben.

00:09:55.179 --> 00:09:58.224
Ik ben niet zo rijk als de mensen
die niet hoeven te werken.

00:09:58.248 --> 00:09:59.796
Maar ik heb het goed

00:09:59.820 --> 00:10:01.975
en dat is een veel betere situatie

00:10:01.999 --> 00:10:04.090
dan de mensen 
die het echt moeilijk hebben,

00:10:04.090 --> 00:10:06.895
die misschien werkloos zijn
of voor het minimumloon werken.

NOTE Paragraph

00:10:08.566 --> 00:10:11.992
Ik speel voor mezelf met die perspectieven

00:10:12.016 --> 00:10:17.255
om de standpunten
van anderen te leren begrijpen

00:10:18.412 --> 00:10:22.401
en dat brengt mij tot deze
mogelijk verrassende conclusie:

00:10:23.242 --> 00:10:30.076
dat abstracte wiskunde
zeer relevant is in ons dagelijkse leven

00:10:30.100 --> 00:10:36.820
en ons zelfs kan helpen om andere mensen 
te begrijpen en ons in hen in te leven.

00:10:38.584 --> 00:10:44.223
Mijn wens is dat iedereen zou proberen
om andere mensen beter te begrijpen

00:10:44.247 --> 00:10:46.163
en met hen samen te werken,

00:10:46.187 --> 00:10:48.208
liever dan om met hen te concurreren

00:10:48.232 --> 00:10:50.843
en proberen aan te tonen 
dat ze ongelijk hebben.

00:10:52.031 --> 00:10:56.598
Ik geloof dat abstract wiskundig denken

00:10:56.622 --> 00:10:58.702
ons kan helpen om dat te bereiken.

NOTE Paragraph

00:11:00.265 --> 00:11:01.470
Dank u.

NOTE Paragraph

00:11:01.494 --> 00:11:05.649
(Applaus)