Muhtemelen hepinizde 
akıllı telefon veya iPhone var

ve hepiniz bu sabah 
hava durumuna baktınız.

Yağmur yağacaksa şemsiyemi;

güneşli olacaksa güneş gözlüklerimi;

soğuk olacaksa fazladan 
bir ceket alayım dediniz.

Bazen doğru, bazen yanlış bilgi verecek.

Bakın size ne diyeceğim:

Benim en iyi uygulamam büyükannem.

(Gülüşmeler)

Kendisine Mamadda diyoruz.

Size sadece bugünkü hava durumunu değil

gelecek 12 ayınkini tahmin edebiliyor.

Verimli bir yağmur sezonu 
olup olmayacağını söyleyebiliyor.

Bu tahminleri sadece 
çevresini gözlemleyerek

rüzgar yönünü,

bulut pozisyonunu,

kuş göçlerini,

meyve büyüklüklerini

ve çiçekleri gözlemleyerek yapıyor.

Büyükbaş hayvanlarının davranışlarını
gözlemleyerek tahminde bulunabilir.

Havayı ve yaşadığı ekosistemi

bu nedenle daha iyi biliyor.

Sığır çobanlarıyla ilgilenen,

göçebe bir topluluktan geliyorum.

Bizler konargöçeriz.

Su ve otlak alan bulmak için

bir yerden başka bir yere gideriz.

Bir yıl içinde, bin kilometre yani 
Kaliforniya kadar yol gidebiliyoruz.

Bu hayat bize, ekosistemimizle 
uyum içinde yaşamamızda yardım ediyor.

Birbirimizi anlıyoruz.

Doğa, bizim süpermarketimiz;

yemeğimizi ve suyumuzu

oradan alırız.

Doğra, şifalı bitkileri 
topladığımız eczanemiz.

Onu korumayı ve ihtiyacımız olan şeyleri

bize nasıl verebileceğini

daha iyi öğrendiğimiz okulumuz.

Fakat iklim değişikliği sebebiyle

farklı bir etki deneyimliyoruz.

Benim topluluğumda,

Afrika'nın en taze beş su 
kaynağından birine sahibiz:

Çad Gölü.

Annem doğduğunda

Çad Gölü 25 bin 
kilometrekarelik su alanıydı.

30 yıl önce ben doğduğumda
10 bin kilometrekareydi.

Şimdi ise

yaklaşık 1200 kilometrekare su.

Yüzde 90'ı buharlaşıp yok oldu.

40 milyondan fazla insan 
bu gölün etrafında yaşıyor

ve bu göle güveniyor.

Onlar göçebe çobanlar.

Onlar balıkçılar.

Onlar çiftçiler.

Onlar ay sonu maaşına bağlı değiller.

Yağış miktarına bağlılar.

Onlar yetişen mahsullere

ya da büyükbaş hayvanlarının 
otlaklarına bağlılar.

Bunlar, birçok topluluğun

ulaşmak için savaştığı azalan kaynaklar.

İlk gelen bu kaynaklardan 
rahatça yararlanır.

İkinci gelen bu kaynaklar için 
ölüm pahasına savaşmak zorunda.

İklim değişimi, sosyal 
hayatımızı değiştirerek

çevremizi etkiliyor.

Bu bölgede erkek 
ve kadının rolleri farklıdır.

Erkek ailesini besler,

topluluğuna göz kulak olur.

Bunu yapmazsa

itibarı tehlikeye girer.

Başka bir şey yaparak 
durumu düzeltemez.

İklim değişimi erkeklerimizi 
bizden alıp götürüyor.

Göç budur.

Büyük bir şehre taşınıp 
6-12 ay kalıyorlar.

Bir iş bulup eve para yolluyorlar.

Eğer iş bulamazlarsa

Akdeniz'i kullanarak

Avrupa'ya göçüyorlar.

Bazıları orada ölüyor fakat 
kimse gitmekten vazgeçmiyor.

Tabii ki durum, göç alan

gelişmiş ülkeler için üzücü.

Göçmenleri ağırlamaya alışmaları lazım.

Peki ya geride kalanlar ne olacak?

Erkeğin rolünü oynamaları gereken

kadın ve çocuklar;

yemek, sağlık, aile,

çocuklar ve yaşlıların güvenliğini

sağlamak zorundalar.

O kadınlar, benim kahramanlarım.

Onlar yenilikçi, çözüm üretici.

Çok küçük bir kaynağı topluluk için

büyük bir şeye dönüştürüyorlar.

Bunlar benim insanlarım.

Yerel insanlarımızın 
geleneksel bilgilerini,

hayatta kalmak için dayanıklı 
hale gelelim diye kullanıyoruz.

Bilgilerimiz; sadece kendi 
topluluğumuz için değil

bizimle yaşayan herkesle 
paylaşmak için var.

Dünya çapında yerli insanlar,

dünyadaki biyolojik çeşitliliğin 
yüzde 80'ini kurtarıyor.

Bunu bilim insanları söylüyor.

Amazon'daki yerli insanlar,

ulusal parktan bile daha iyi, 
en çeşitli ekosistemi bulabilirsiniz.

Pasifikteki yerli halk,

büyükanne ve büyükbaba,

kasırgadan sonra nereden 
yemek bulacaklarını biliyordu.

Bizim insanlarımızın bilgileri,

bize ve diğer insanlara

iklim değişiminde hayatta 
kalma konusunda yardım ediyor.

Dünya kaybediyor.

Türlerin yüzde 60'ını çoktan kaybettik

ve bu sayı her geçen gün artıyor.

Bir gün, bir bilim insanını 
topluluğuma götürdüm.

"TV ve radyoda havanın 
iyi olacağını söylüyorsunuz

peki benim insanlarımın yanına 
gelmeye ne dersiniz?" dedim.

Geldiler.

Birlikte oturdular.

Birden biz göçebeler
eşyalarımızı toplamaya başladık.

"Bir yere mi gidiyoruz?" dediler.

"Hayır, gitmiyoruz. 
Yağmur yağacak," dedim.

"Hiç bulut yok. Yağmur yağacağını 
nereden biliyorsunuz?" dediler.

"Evet, yağmur yağacak." deyip
eşyalarımızı topladık.

Birden sağanak yağış başladı.

Bilim insanları koşturdu,

ağaçların altında saklanıp 
eşyalarını korumaya çalıştılar.

Biz eşyalarımızı çoktan toplamıştık.

(Gülüşmeler)

Yağmur dinince ciddi bir tartışma başladı.

"Yağmur yağacağını 
nasıl bildiniz?" dediler.

Dedik ki: "Yaşlı kadınlar, böceklerin

yumurtalarını evlerine 
götürdüğünü gözlemlediler.

Böcekler konuşur veya 
televizyon izleyemezler.

Fakat nesillerini ve yemeklerini

nasıl koruyacaklarını öngörebiliyorlar.

Bizim için bu, en fazla birkaç saat içinde

yağmur yağacağına işarettir."

Bunun üzerine onlar

biz bilgiye sahibiz fakat ekolojik bilgiyi

ve hava durumu bilgisini 
birleştiremiyoruz, dediler.

Meteoroloji uzmanları
ve kendi topluluğumla

insanları iklim değişimine 
adapte edebilmek,

onlara daha iyi bilgi vermek 
üzere çalışmaya başladım.

Bana sorarsanız, elimizde olan 
bütün bilgi sistemlerini birleştirirsek

bilim, teknoloji,

geleneksel bilgi --

gezegenimizi ve insanımızı koruyup

kaybettiğimiz ekosistemi 
restore etmek için

elimizden gelenin en 
iyisini yapmış oluruz.

Bunu başka bir yoldan da yaptım.

Çok sevdiğim bir aleti kullandım.

Üç boyutlu katılımcı
harita sistemi deniliyor.

Kadın, erkek, genç, yaşlı,

kuşaklararası her insanı

bir araya getirebildiği için 
katılımcı diyoruz.

Bilimsel bilgileri kullanıyorlar.

Topluluk bir araya gelip
bu haritayı yapıyor.

Kutsal ormanlarımızın, 
su dağıtma yerimizin,

geçitlerimizin,

her mevsimde gittiğimiz yerlerin

nerelerde olduğunu çözüyorlar.

Bu aletler kadınların kapasitesini
inşa ettiği için harikalar.

Bizim topluluğumuzda

kadınlar ve erkekler birlikte oturamaz.

Erkekler sürekli konuşur;

kadınlarsa arkada oturur.

Karar vermek için orada değiller.

Erkekler olayı çözdükten sonra

onlara, kadınları bakmaları 
için çağırmalarını söylüyoruz.

Erkekler "Tamam" diyorlar

çünkü ilk işi çoktan yaptılar.

(Gülüşmeler)

Kadınlar gelip haritaya bakınca

"Aa, hayır," diyor.

(Gülüşmeler)

"Bu yanlış.

İlacı buradan, yemeği şuradan alıyoruz.

Şuradansa --"

Harita üzerindeki bilgileri değiştirip

erkekleri çağırdık.

Kadınların dedikleri hakkında düşündüler.

Hepsi kafalarını salladı.

"Evet haklılar, gerçekten haklılar.

İnanılmaz haklılar."

Bu şekilde kadınların
kapasitesini inşa ettik.

Üç boyutlu katılımcı harita sisteminde

onlara söz hakkı vererek.

Kadınlar adapte olma konusunda

topluluğa yardım etmek 
için gerekli ayrıntıları alır.

Erkeklerse büyük resmin bilgisine sahip.

Bunları bir araya getirince bu harita

onlara tartışmalarında yardım ediyor.

Kaynaklara ulaşmak,

kaynakları daha iyi paylaşmak,

onları yenilemek

ve uzun dönem sürdürmek için

topluluklar arasındaki kavgayı azaltıyor.

Bizim bilgimiz gerçekten yararlı.

Yerli insanların bilgisi

gezegenimiz için çok önemli.

Tüm insanlar için hayati önemde.

Bilimsel bilgi 200 yıl önce keşfedildi;

teknoloji 100 yıl önce,

yerli insanların bilgisi 
ise 1000 yıl önce.

Peki neden bu üçünü bir araya getirip

bu üç bilgiyi birleştirip

iklim değişiminden etkilenenlere

daha iyi dayanma gücü vermiyoruz ki?

Artık yalnızca gelişmekte 
olan ülkeler değil

gelişmiş ülkeler de etkileniyor.

Kasırga gördük. Her yeri sel bastı.

Burada, Kaliforniya'da bile yangın gördük.

Tüm bu bilgilerin bir araya gelmesi lazım.

İnsanları da merkeze koymalıyız.

Karar merciilerinin de değişmesi lazım.

Bilim insanları söylüyor,

biz söylüyoruz;

biz bu bilgiye sahibiz.

Bunu değiştirmemiz için 10 yılımız var.

10 yıl hiçbir şey.

Bunun için birlikte çalışmamız gerekiyor

ve hemen şimdi harekete geçmeliyiz.

Teşekkürler.

(Alkışlar)