1
00:00:01,273 --> 00:00:05,100
Film dokumentalny
Jacques'a Cousteau z 1956 roku

2
00:00:05,345 --> 00:00:07,986
wygrał Złotą Palmę i Oskara.

3
00:00:08,750 --> 00:00:11,571
Nosi tytuł "Le Monde du silence",

4
00:00:11,571 --> 00:00:14,303
czyli "Świat milczenia".

5
00:00:14,303 --> 00:00:20,041
Jego przesłaniem było ukazanie
podwodnego świata jako świata spokoju.

6
00:00:20,041 --> 00:00:22,386
60 lat później wiemy,

7
00:00:22,386 --> 00:00:25,713
że wcale taki nie jest.

8
00:00:26,425 --> 00:00:28,870
Chociaż dźwięki są nieuchwytne ponad wodą,

9
00:00:29,176 --> 00:00:32,315
to w zależności od tego,
gdzie się jest i pory roku,

10
00:00:32,845 --> 00:00:38,795
podwodny świat może być równie głośny
jak dżungla czy las deszczowy.

11
00:00:39,285 --> 00:00:44,341
Bezkręgowce, jak krewetki pistoletowe,
a także ryby i ssaki morskie

12
00:00:44,341 --> 00:00:45,972
używają dźwięku.

13
00:00:46,352 --> 00:00:48,857
Dzięki niemu badają otoczenie,

14
00:00:48,857 --> 00:00:51,252
porozumiewają się między sobą,

15
00:00:51,252 --> 00:00:52,712
odnajdują drogę,

16
00:00:52,712 --> 00:00:54,935
wykrywają drapieżniki i polują.

17
00:00:55,507 --> 00:01:00,512
Dzięki odgłosom poznają środowisko.

18
00:01:00,953 --> 00:01:03,044
Weźmy na przykład Arktykę.

19
00:01:03,480 --> 00:01:06,958
Uważa się ją za rozległe,
niegościnne miejsce,

20
00:01:06,958 --> 00:01:09,619
a czasem opisuje jako pustynię,

21
00:01:09,619 --> 00:01:12,441
bo jest tak zimna i odległa,

22
00:01:12,441 --> 00:01:15,137
i pokryta lodem przez większość roku.

23
00:01:15,138 --> 00:01:20,537
Pomimo tego właśnie tam
najbardziej chciałabym być, na Arktyce,

24
00:01:21,009 --> 00:01:24,600
szczególnie wiosną, gdy dni się wydłużają.

25
00:01:25,300 --> 00:01:29,430
Arktyka jest dla mnie
ucieleśnieniem różnicy

26
00:01:29,707 --> 00:01:34,607
między tym, co widzimy na powierzchni,
a tym, co dzieje się pod wodą.

27
00:01:35,451 --> 00:01:40,394
Można spojrzeć na lód,
biały, niebieski i zimny,

28
00:01:41,484 --> 00:01:43,143
i niczego nie dostrzec.

29
00:01:43,491 --> 00:01:45,629
Jednak gdyby się znaleźć pod wodą,

30
00:01:46,346 --> 00:01:49,436
dźwięki, jakie można usłyszeć,
najpierw zadziwiają,

31
00:01:49,441 --> 00:01:51,341
a potem zachwycają.

32
00:01:51,720 --> 00:01:54,825
Podczas gdy oczy widzą bezmiar lodu,

33
00:01:55,743 --> 00:02:00,545
słychać wieloryby grenlandzkie i białuchy,

34
00:02:01,311 --> 00:02:03,305
morsy i foki wąsate.

35
00:02:04,412 --> 00:02:06,055
Lód też wydaje dźwięki.

36
00:02:06,259 --> 00:02:09,863
Zgrzyta, pęka, trzaska i skrzypi,

37
00:02:09,863 --> 00:02:15,215
kiedy zderza się i ściera podczas zmian
temperatury, prądów lub wiatru.

38
00:02:16,078 --> 00:02:19,981
A pod lodem, w samym środku zimy,

39
00:02:20,594 --> 00:02:23,009
śpiewają wieloryby grenlandzkie.

40
00:02:24,238 --> 00:02:26,085
Nikt się tego nie spodziewa,

41
00:02:26,132 --> 00:02:30,806
bo człowiek skupia się na tym, co widzi.

42
00:02:31,150 --> 00:02:33,908
Większość z nas, ale nie każdy,

43
00:02:34,045 --> 00:02:37,164
porusza się po świecie dzięki wzrokowi.

44
00:02:37,554 --> 00:02:39,756
Dla żyjących pod wodą ssaków morskich

45
00:02:40,135 --> 00:02:43,683
sygnały chemiczne i światło
są słabo przewodzone,

46
00:02:43,839 --> 00:02:47,924
więc to słuch jest najważniejszym zmysłem.

47
00:02:48,214 --> 00:02:50,833
Dźwięk rozchodzi się w wodzie

48
00:02:50,833 --> 00:02:52,599
znacznie lepiej niż w powietrzu,

49
00:02:52,599 --> 00:02:55,762
dlatego sygnały można 
usłyszeć z dużych odległości.

50
00:02:56,134 --> 00:02:58,877
Na Arktyce jest to szczególnie ważne,

51
00:02:59,255 --> 00:03:02,584
bo ssaki morskie nie tylko
muszą się wzajemnie słyszeć,

52
00:03:03,149 --> 00:03:06,207
ale również nasłuchiwać 
bodźców ze środowiska,

53
00:03:06,360 --> 00:03:10,154
które mogą wskazywać
na gruby lód lub otwarte wody.

54
00:03:10,974 --> 00:03:14,161
Mimo że większość życia spędzają pod wodą,

55
00:03:14,161 --> 00:03:15,459
to nadal są ssaki

56
00:03:15,459 --> 00:03:18,313
i muszą wynurzać się, żeby oddychać.

57
00:03:18,313 --> 00:03:21,840
Dlatego wysłuchują, gdzie jest,
a gdzie nie ma cienkiego lodu,

58
00:03:22,088 --> 00:03:25,547
albo echa odbijającego się
od pobliskiego lodu.

59
00:03:26,884 --> 00:03:32,390
Arktyczne ssaki morskie żyją w bogatym 
i różnorodnym środowisku akustycznym.

60
00:03:32,613 --> 00:03:36,314
Wiosną to wręcz kakofonia dźwięków.

61
00:03:37,157 --> 00:03:40,536
(Odgłosy ssaków morskich)

62
00:03:53,130 --> 00:03:55,317
Gdy lód jest całkowicie zamarznięty,

63
00:03:56,038 --> 00:03:58,963
a zmiany temperatur i nurtu są niewielkie,

64
00:03:59,625 --> 00:04:03,855
podwodny świat Arktyki jest najcichszy

65
00:04:03,990 --> 00:04:05,453
ze wszystkich oceanów.

66
00:04:05,677 --> 00:04:07,174
Jednak to się zmienia.

67
00:04:07,174 --> 00:04:10,655
Powodem tego jest redukcja
sezonowego lodu morskiego

68
00:04:11,418 --> 00:04:15,255
wynikająca bezpośrednio z emisji 
gazów cieplarnianych przez człowieka.

69
00:04:15,985 --> 00:04:18,597
Zmieniamy klimat i tym samym

70
00:04:19,067 --> 00:04:23,237
przeprowadzamy na naszej planecie
niekontrolowany eksperyment.

71
00:04:23,731 --> 00:04:25,488
W przeciągu ostatnich 30 lat

72
00:04:25,850 --> 00:04:29,401
rejony arktyczne doświadczyły
redukcji sezonowego lodu morskiego

73
00:04:29,771 --> 00:04:33,817
przez okres od sześciu tygodni
do czterech miesięcy.

74
00:04:34,687 --> 00:04:36,304
Zmniejszenie się lodu morskiego

75
00:04:36,304 --> 00:04:40,858
czasami określa się
jako wzrost sezonu wód otwartych.

76
00:04:41,245 --> 00:04:44,402
To pora roku, kiedy po Arktyce
mogą pływać statki.

77
00:04:45,576 --> 00:04:47,773
Nie tylko zasięg lodu ulega zmianie,

78
00:04:48,466 --> 00:04:52,508
ale też jego grubość i szerokość.

79
00:04:53,327 --> 00:04:54,787
Słyszeliście zapewne,

80
00:04:54,787 --> 00:04:58,199
że coraz mniejsza ilość lodu sezonowego
powoduje utraty siedlisk

81
00:04:58,199 --> 00:05:00,432
wśród zwierząt, które go potrzebują,

82
00:05:00,432 --> 00:05:03,812
na przykład lodofok grenlandzkich,
waleni czy niedźwiedzi polarnych.

83
00:05:04,720 --> 00:05:09,322
Redukcja lodu morskiego
nasila erozje w przybrzeżnych wioskach

84
00:05:09,566 --> 00:05:13,079
oraz zmienia dostępność pożywienia
dla ptaków i ssaków morskich.

85
00:05:14,234 --> 00:05:17,368
Zmiana klimatu i redukcja lodu morskiego

86
00:05:17,368 --> 00:05:21,614
zaburza środowisko akustyczne Arktyki.

87
00:05:22,935 --> 00:05:25,283
Co rozumiem przez środowisko akustyczne?

88
00:05:25,626 --> 00:05:28,584
Profesjonaliści słuchający oceanów

89
00:05:28,584 --> 00:05:30,507
posługują się tak zwanymi hydrofonami,

90
00:05:30,834 --> 00:05:32,413
czyli podwodnymi mikrofonami

91
00:05:32,907 --> 00:05:34,719
nagrywającymi dźwięk otoczenia,

92
00:05:34,965 --> 00:05:36,475
dźwięki, które nas otaczają.

93
00:05:36,848 --> 00:05:40,230
Ten dźwięk odzwierciedla wszystko,

94
00:05:40,314 --> 00:05:42,418
co wchodzi w skład pola akustycznego.

95
00:05:42,678 --> 00:05:45,006
Słyszymy, dzięki hydrofonom,

96
00:05:45,398 --> 00:05:48,796
odgłosy zmian klimatu.

97
00:05:49,388 --> 00:05:51,811
Słyszymy te zmiany z trzech frontów:

98
00:05:52,630 --> 00:05:53,823
z powietrza,

99
00:05:54,447 --> 00:05:55,609
wody

100
00:05:55,993 --> 00:05:57,456
i lądu.

101
00:05:58,192 --> 00:06:00,781
Po pierwsze: powietrze.

102
00:06:01,617 --> 00:06:04,043
Wiatr na wodzie tworzy fale.

103
00:06:04,427 --> 00:06:05,823
Fale wytwarzają bąbelki,

104
00:06:06,280 --> 00:06:07,327
bąbelki pękają,

105
00:06:07,672 --> 00:06:09,379
a kiedy to się dzieje,

106
00:06:09,379 --> 00:06:10,493
wytwarzają dźwięk

107
00:06:10,493 --> 00:06:14,484
przypominający syk lub szum w tle.

108
00:06:14,964 --> 00:06:16,723
Na pokrytej lodem Arktyce

109
00:06:16,723 --> 00:06:21,601
większość dźwięków w powietrzu
nie dociera do wody,

110
00:06:21,758 --> 00:06:26,302
ponieważ lód je wycisza.

111
00:06:26,831 --> 00:06:28,296
To jeden z powodów,

112
00:06:28,296 --> 00:06:31,690
dla których Arktykę zalicza się 
do najcichszych obszarów.

113
00:06:32,398 --> 00:06:35,295
Wraz ze spadkiem poziomu lodu sezonowego

114
00:06:35,299 --> 00:06:39,898
Arktyka jest mniej wytłumiona
i dociera do niej fala dźwięków,

115
00:06:40,409 --> 00:06:44,607
a także zwiększa się ilość 
i intensywność arktycznych burz.

116
00:06:45,617 --> 00:06:50,223
Wszystko to sprawia,
że kiedyś cichy ocean staje się głośny.

117
00:06:50,695 --> 00:06:53,065
Po drugie: woda.

118
00:06:54,435 --> 00:06:55,826
Zanikanie lodu sezonowego

119
00:06:56,373 --> 00:06:58,984
sprawia, że subarktyczne gatunki
migrują na północ,

120
00:06:58,984 --> 00:07:03,155
korzystając z otwartych wód,
których nie blokuje lód.

121
00:07:04,656 --> 00:07:07,718
Walenie arktyczne,
jak ten wieloryb grenlandzki,

122
00:07:07,718 --> 00:07:09,201
nie mają płetwy grzbietowej,

123
00:07:09,201 --> 00:07:13,699
bo przystosowane są do życia
w wodach pokrytych lodem,

124
00:07:13,966 --> 00:07:17,518
a coś wystającego z grzbietu nie ułatwia

125
00:07:17,518 --> 00:07:19,232
migracji przez lód,

126
00:07:19,233 --> 00:07:23,123
a nawet wyklucza taką możliwość.

127
00:07:23,913 --> 00:07:26,575
Teraz wszędzie słychać dźwięki

128
00:07:26,575 --> 00:07:30,488
płetwali, humbaków i orek

129
00:07:30,973 --> 00:07:32,754
coraz dalej na północ

130
00:07:33,248 --> 00:07:35,336
i w coraz późniejszym sezonie.

131
00:07:35,804 --> 00:07:40,953
To, co słyszymy, jest inwazją Arktyki 
przez subarktyczne gatunki.

132
00:07:41,761 --> 00:07:43,475
Nie wiemy, co to oznacza.

133
00:07:43,761 --> 00:07:48,334
Czy arktyczne i subarktyczne
zwierzęta zaczną rywalizować o pokarm?

134
00:07:48,955 --> 00:07:53,775
Czy subarktyczne gatunki wprowadzą
do Arktyki choroby lub pasożyty?

135
00:07:54,881 --> 00:07:57,764
Jak nowe dźwięki, które wydają,

136
00:07:57,764 --> 00:08:00,220
wpłyną na środowisko akustyczne Arktyki?

137
00:08:01,130 --> 00:08:02,637
Po trzecie: ląd.

138
00:08:03,272 --> 00:08:04,287
Mówiąc ląd,

139
00:08:04,748 --> 00:08:05,784
mam na myśli ludzi.

140
00:08:06,672 --> 00:08:10,793
Więcej otwartych wód oznacza zwiększoną
eksploatację Arktyki przez człowieka.

141
00:08:10,793 --> 00:08:12,338
Zeszłego lata

142
00:08:12,338 --> 00:08:16,566
ogromny rejs wycieczkowy przepłynął
przez Przejście Północno-Zachodnie,

143
00:08:16,716 --> 00:08:20,096
dawniej mityczną trasę
między Europą a Pacyfikiem.

144
00:08:21,168 --> 00:08:27,532
Redukcja lodu morskiego umożliwiła
ludziom częstsze podboje Arktyki.

145
00:08:28,030 --> 00:08:32,707
Zwiększyła poszukiwania
i wydobycie ropy i gazu,

146
00:08:32,707 --> 00:08:35,527
umożliwiła żeglugę komercyjną,

147
00:08:35,527 --> 00:08:38,143
a także rozwój turystyki.

148
00:08:38,143 --> 00:08:43,155
Hałas, jaki wydają statki,
zwiększa poziom stresu u wielorybów

149
00:08:43,155 --> 00:08:45,575
i może zakłócić zachowania żywieniowe.

150
00:08:45,925 --> 00:08:49,884
Pistolety pneumatyczne wydające
głośne dźwięki o niskiej częstotliwości,

151
00:08:50,941 --> 00:08:52,813
co 10 lub 20 sekund,

152
00:08:53,594 --> 00:08:56,890
zmieniły trasy i pieśni wielorybów.

153
00:08:57,810 --> 00:08:59,859
Te wszystkie nowe dźwięki

154
00:08:59,859 --> 00:09:05,589
utrudniają komunikację
arktycznych ssaków morskich.

155
00:09:07,097 --> 00:09:11,306
Zwierzęta już przyzwyczaiły się do hałasów

156
00:09:11,306 --> 00:09:13,233
o określonych porach roku.

157
00:09:13,233 --> 00:09:16,523
Do dźwięków innych zwierząt lub lodu.

158
00:09:17,255 --> 00:09:19,762
Przy tych dźwiękach ewoluowały,

159
00:09:19,762 --> 00:09:22,387
od nich zależy ich przetrwanie.

160
00:09:23,249 --> 00:09:26,412
Nowe dźwięki są głośne i obce.

161
00:09:27,122 --> 00:09:31,416
Wpływają na środowisko w sposób,
który, jak nam się wydaje, rozumiemy,

162
00:09:31,634 --> 00:09:34,434
ale który jest też nieprzewidywalny.

163
00:09:36,561 --> 00:09:41,503
Zmysł słuchu jest najważniejszy
dla tych zwierząt.

164
00:09:41,893 --> 00:09:45,658
Środowisko Arktyki zmienia się wizualnie,

165
00:09:46,438 --> 00:09:48,840
ale też akustycznie.

166
00:09:49,124 --> 00:09:52,540
Tak jakby wyrywamy zwierzęta z cichej wsi

167
00:09:52,994 --> 00:09:56,141
i wrzucamy je do metropolii
w godzinach szczytu.

168
00:09:56,597 --> 00:09:58,225
Nie mają jak uciec.

169
00:09:59,772 --> 00:10:01,481
Co można zrobić?

170
00:10:02,881 --> 00:10:05,271
Nie spowolnimy wiatrów

171
00:10:05,271 --> 00:10:08,380
ani nie zatrzymamy migracji
subarktycznych gatunków,

172
00:10:08,380 --> 00:10:10,719
ale możemy szukać lokalnych rozwiązań,

173
00:10:10,719 --> 00:10:13,932
które pomogą zredukować
podwodny hałas wywołany przez ludzi.

174
00:10:14,866 --> 00:10:18,095
Jednym z nich jest
zwolnienie tempa statków,

175
00:10:18,095 --> 00:10:19,687
które przemierzają Arktykę,

176
00:10:19,687 --> 00:10:23,139
bo wolniejszy statek to cichszy statek.

177
00:10:23,767 --> 00:10:27,188
Można ograniczyć dostęp do regionów

178
00:10:27,647 --> 00:10:31,687
ważnych w okresie godowym,
żywieniowym i migracyjnym.

179
00:10:32,286 --> 00:10:35,587
Można wymyślić lepszy sposób
wyciszenia statków

180
00:10:35,587 --> 00:10:38,608
i znaleźć lepszy sposób
badania dna morskiego.

181
00:10:39,178 --> 00:10:41,220
Dobra wiadomość jest taka,

182
00:10:41,607 --> 00:10:44,303
że pracuje nad tym wiele osób.

183
00:10:46,134 --> 00:10:50,022
Jednak wszyscy musimy dołożyć starań,

184
00:10:50,504 --> 00:10:54,503
żeby cofnąć lub chociaż spowolnić

185
00:10:54,503 --> 00:10:57,170
zmiany atmosferyczne
wywołane działalnością człowieka.

186
00:10:57,549 --> 00:11:01,982
Wróćmy do wizji podwodnego świata,
w którym panuje cisza.

187
00:11:02,817 --> 00:11:04,573
Bardzo prawdopodobne,

188
00:11:04,573 --> 00:11:07,263
że wiele wielorybów
pływających w wodach Arktyki,

189
00:11:07,784 --> 00:11:11,200
szczególnie długowiecznych gatunków
jak wieloryby grenlandzkie,

190
00:11:11,315 --> 00:11:14,578
o których Inuici mówią,
że przeżywają dwa ludzkie życia,

191
00:11:15,076 --> 00:11:18,853
jest możliwe, że te wieloryby
już były na świecie w roku 1956,

192
00:11:18,853 --> 00:11:20,951
kiedy Jacques Cousteau nakręcił film.

193
00:11:21,650 --> 00:11:23,343
Z perspektywy czasu,

194
00:11:23,343 --> 00:11:27,078
patrząc na hałas,
który robimy w oceanach dziś,

195
00:11:28,307 --> 00:11:32,285
może to faktycznie był "Świat milczenia".

196
00:11:32,645 --> 00:11:34,351
Dziękuję.

197
00:11:34,351 --> 00:11:37,326
(Brawa)