1
00:00:07,179 --> 00:00:11,149
Mary adında parlak bir nörolog düşünün.

2
00:00:11,149 --> 00:00:13,830
Mary siyah-beyaz bir odada yaşıyor,

3
00:00:13,830 --> 00:00:16,220
sadece siyah-beyaz kitapları okuyor

4
00:00:16,220 --> 00:00:20,580
ve monitörü sadece siyah-beyaz gösteriyor.

5
00:00:20,580 --> 00:00:26,160
Kendisi renkleri daha önce hiç görmemiş
olmasına rağmen, Mary renk görüş uzmanı;

6
00:00:26,160 --> 00:00:31,221
renk fizyolojisi ve biyolojisi ile alakalı
keşfedilen her bilgiden haberdar.

7
00:00:31,221 --> 00:00:33,421
Farklı ışık dalga boylarının, retinadaki

8
00:00:33,421 --> 00:00:36,842
üç farklı koni hücrelerini
ne şekilde uyardıklarını

9
00:00:36,842 --> 00:00:38,601
ve elektrik sinyallerin

10
00:00:38,601 --> 00:00:42,821
göz sinirlerinden beyne nasıl 
iletildiklerini biliyor.

11
00:00:42,821 --> 00:00:45,232
Orada, insanların algılayabileceği

12
00:00:45,232 --> 00:00:50,851
milyonlarca renge tekabül eden
sinirsel hareket örüntüsü oluştururlar.

13
00:00:50,851 --> 00:00:52,192
Bir gün,

14
00:00:52,192 --> 00:00:54,802
Mary’nin bilgisayarının bozulup

15
00:00:54,802 --> 00:00:57,580
elmayı renkli gösterdiğini düşünün.

16
00:00:57,580 --> 00:00:58,691
Hayatında ilk defa,

17
00:00:58,691 --> 00:01:03,502
yıllardır bildiği bir şeyi
deneyim edinme imkânı buluyor.

18
00:01:03,502 --> 00:01:05,211
Yeni bir şey öğrendi mi?

19
00:01:05,211 --> 00:01:10,342
Renk üzerine edindiği fizik bilgisi,
rengi algılamasında yeterli olmaz mı?

20
00:01:10,342 --> 00:01:13,491
Filozof Frank Jackson, Mary’nin odası
isimli bu düşünce deneyini

21
00:01:13,491 --> 00:01:17,069
1982’de ortaya attı.

22
00:01:17,069 --> 00:01:21,312
Jackson, Mary renk fizyolojisine 
tamamen hâkim olsa da,

23
00:01:21,312 --> 00:01:24,722
ilk defa rengi görmesinin
ona yeni bilgiler kattığını

24
00:01:24,722 --> 00:01:27,462
ve algı gibi bilinçsel öğrenimin,

25
00:01:27,462 --> 00:01:31,713
tamamen fizik bilgisi ile
kapanmayacağını öne sürdü.

26
00:01:31,713 --> 00:01:33,492
Bu düşünce deneyi,

27
00:01:33,492 --> 00:01:37,492
filozofların sadece bilinçli deneyim ile
elde edilebilecek soyut varlıklar

28
00:01:37,492 --> 00:01:40,041
ve bilgilerin var olduğunu öne süren

29
00:01:40,041 --> 00:01:44,852
bilgi argümanı ile örtüşüyor.

30
00:01:44,852 --> 00:01:48,024
Bilgi argümanı, ruh hali dâhil

31
00:01:48,024 --> 00:01:50,603
her şeyin fiziksel bir açıklaması 
olduğunu öne süren

32
00:01:50,603 --> 00:01:53,684
fizikalizm teorisi ile ters düşüyor.

33
00:01:53,684 --> 00:01:55,813
Mary’nin hikâyesini duyan çoğu insan,

34
00:01:55,813 --> 00:01:59,483
sezgisel olarak birebir görmenin
edinilen bilgiden

35
00:01:59,483 --> 00:02:03,063
tamamen farklı olacağını savunuyor.

36
00:02:03,063 --> 00:02:06,057
Bu sebeple, renklerin

37
00:02:06,057 --> 00:02:09,303
fiziksel tanımdan ötede bir
varlığı olmalı.

38
00:02:09,303 --> 00:02:12,822
Bilgi argümanı sadece rengi 
görmek ile alakalı değil.

39
00:02:12,822 --> 00:02:18,395
Mary’nin odası, renk görmeyi bilinçli
deneyimi betimlemek için kullanır.

40
00:02:18,395 --> 00:02:21,713
Fiziksel bilim renk görüşünü
tamamen açıklayamıyorsa,

41
00:02:21,713 --> 00:02:26,844
diğer bilinçli deneyimlerimiz de
aynı şekilde havada kalır.

42
00:02:26,844 --> 00:02:29,304
Mesela, birinin beyninin
işlev ve yapısı hakkındaki

43
00:02:29,304 --> 00:02:32,724
bütün fiziksel detayı öğrenebiliriz,
fakat yine de

44
00:02:32,724 --> 00:02:37,794
o insan gibi olmanın
ne anlama geldiğini kavrayamayız.

45
00:02:37,794 --> 00:02:42,407
Bu betimlenemeyen deneyimler
qualia denilen özelliklere sahip,

46
00:02:42,407 --> 00:02:47,665
yani tam olarak ölçülüp
tarif edilemeyecek kişisel duyumlar.

47
00:02:47,665 --> 00:02:50,469
Qualia’lar, deneyimleyen kişiye özgüdür,


48
00:02:50,469 --> 00:02:51,714
kaşınmak,

49
00:02:51,714 --> 00:02:52,934
âşık olmak

50
00:02:52,934 --> 00:02:54,734
veya sıkılmak gibi.

51
00:02:54,734 --> 00:02:58,737
Fiziksel kanıtlar bu ruh hâllerini
tam olarak açıklayamaz.

52
00:02:58,737 --> 00:03:02,185
Yapay zekâ filozofları,

53
00:03:02,185 --> 00:03:03,985
fiziksel bir durumu 


54
00:03:03,985 --> 00:03:07,055
tekrar oluşturmanın kişide
illa aynı hisleri uyandırmayacağını

55
00:03:07,055 --> 00:03:11,375
teorileştirme adına
bilgi argümanını kullandılar.

56
00:03:11,375 --> 00:03:12,656
Diğer bir deyişle,

57
00:03:12,656 --> 00:03:16,304
insan beynindeki her bir nöronu
taklit eden bir bilgisayar yaratmak,

58
00:03:16,304 --> 00:03:17,716
bilinçli,

59
00:03:17,716 --> 00:03:22,665
bilgisayarlaştırılmış bir beyin yaratmak
demek değildir.

60
00:03:22,665 --> 00:03:26,927
Mary’nin odası deneyini
bütün filozoflar faydalı bulmuyorlar.

61
00:03:26,927 --> 00:03:29,836
Kimisi, renk görüşü üzerine edinilen
kapsamlı bilginin,

62
00:03:29,836 --> 00:03:32,636
rengi bizzat görerek oluşan
aynı ruh hâlini yaratmasına

63
00:03:32,636 --> 00:03:35,446
olanak sağladığı kanısında.

64
00:03:35,446 --> 00:03:39,655
Ekran arızası ona yeni bir şey öğretmiyor.

65
00:03:39,655 --> 00:03:42,945
Kimisiyse bilgisinin,

66
00:03:42,945 --> 00:03:45,816
yazılı fizik bilgisine dayandığı için,

67
00:03:45,816 --> 00:03:48,506
en başında eksik olduğunu belirtir.

68
00:03:48,506 --> 00:03:50,085
Jackson düşünce deneyini

69
00:03:50,085 --> 00:03:53,826
öne sürmesinden yıllar sonra,
kendi fikrini değiştirdi.

70
00:03:53,826 --> 00:03:56,886
Mary’nin kırmızı rengi görmesi bile,

71
00:03:56,886 --> 00:04:01,726
beyninde birçok fiziksel tepkimeye
yol açar ve bu yüzden

72
00:04:01,726 --> 00:04:05,557
bilinemeyen hiçbir qualia fiziksel olarak
açıklanamaz değildir.

73
00:04:05,557 --> 00:04:07,637
Mary’nin elmayı gördüğünde

74
00:04:07,637 --> 00:04:11,037
yeni bir şey öğrenip 
öğrenmeyeceği sorusuna

75
00:04:11,037 --> 00:04:12,866
hâlâ kesin bir cevap yok.

76
00:04:12,866 --> 00:04:15,976
Deneyimlemediğimiz bir şey için
öğrenme limitimizin olduğu

77
00:04:15,976 --> 00:04:18,917
söylenebilir mi?

78
00:04:18,917 --> 00:04:21,948
Ve bu, evrende algı sınırımız dışına çıkan

79
00:04:21,948 --> 00:04:25,338
meçhul şeyler olduğunu mu gösterir?

80
00:04:25,338 --> 00:04:30,676
Yoksa bilim ve felsefe zihnimizin
sınırlarını aşmamıza olanak sağlar mı?