WEBVTT

00:00:07.179 --> 00:00:11.149
Wyobraźcie sobie wybitną
neurobiolog o imieniu Mary.

00:00:11.149 --> 00:00:13.830
Mary żyje w czarno-białym pokoju,

00:00:13.830 --> 00:00:16.220
czyta tylko czarno-białe książki,

00:00:16.220 --> 00:00:20.580
a obrazy na ekranach jej urządzeń
są wyłącznie czarno-białe.

00:00:20.580 --> 00:00:26.160
Choć nigdy nie widziała żadnego koloru,
Mary jest ekspertką od widzenia barwnego

00:00:26.160 --> 00:00:31.220
i wie o tym zjawisku wszystko
od strony biologicznej i fizycznej.

00:00:31.221 --> 00:00:33.422
Wie, jak różne częstotliwości światła

00:00:33.422 --> 00:00:36.841
stymulują trzy rodzaje czopków w siatkówce

00:00:36.841 --> 00:00:38.601
i jak impulsy elektryczne

00:00:38.601 --> 00:00:42.822
wędrują wzdłuż
nerwu optycznego do mózgu.

00:00:42.822 --> 00:00:45.231
Tam tworzą wzory aktywności nerwowej,

00:00:45.231 --> 00:00:50.852
które odpowiadają milionom kolorów
rozpoznawalnych dla większości ludzi.

00:00:50.852 --> 00:00:52.192
Teraz wyobraźcie sobie,

00:00:52.192 --> 00:00:54.800
że pewnego dnia czarno-biały 
ekran Mary ulega awarii

00:00:54.800 --> 00:00:57.571
i jabłko okazuje się kolorowe.

00:00:57.581 --> 00:00:58.692
Po raz pierwszy

00:00:58.692 --> 00:01:03.516
Mary może doświadczyć czegoś,
o czym wiedziała od lat.

00:01:03.516 --> 00:01:05.212
Czy dowiedziała się czegoś nowego?

00:01:05.212 --> 00:01:10.341
Jest coś, o czym wcześniej nie wiedziała?

00:01:10.341 --> 00:01:13.489
Filozof Frank Jackson zaproponował
eksperyment myślowy

00:01:13.492 --> 00:01:17.072
"Pokój Mary" w 1982 roku.

00:01:17.072 --> 00:01:21.312
Twierdził, że jeśli Mary wie
wszystko o widzeniu barwnym,

00:01:21.312 --> 00:01:24.713
a mimo to zobaczenie koloru
wciąż uczy ją czegoś nowego,

00:01:24.713 --> 00:01:27.452
to stany umysłu,
takie jak percepcja koloru,

00:01:27.452 --> 00:01:31.702
nie mogą być całkowicie opisane
fizycznymi faktami.

00:01:31.702 --> 00:01:33.481
Eksperyment myślowy "Pokój Mary"

00:01:33.481 --> 00:01:37.482
opisuje to, co naukowcy
nazywają "argumentem z wiedzy".

00:01:37.482 --> 00:01:40.374
Według niego istnieją
niefizyczne właściwości i wiedza,

00:01:40.374 --> 00:01:44.843
które mogą zostać odkryte tylko
przez świadome doświadczenie.

00:01:44.843 --> 00:01:48.014
Argument z wiedzy zaprzecza fizykalizmowi,

00:01:48.014 --> 00:01:50.603
mówiącemu, że wszystko,
włącznie ze stanami umysłu,

00:01:50.603 --> 00:01:53.683
ma fizyczne wyjaśnienie.

00:01:53.683 --> 00:01:55.813
Większości słuchających historii Mary

00:01:55.813 --> 00:01:59.487
wydaje się oczywiste, że widzenie barwy

00:01:59.487 --> 00:02:03.073
to coś zupełnie innego
niż uczenie się o tym.

00:02:03.073 --> 00:02:06.072
Musi istnieć jakaś właściwość
widzenia barwnego,

00:02:06.072 --> 00:02:09.325
która przekracza fizyczny opis.

00:02:09.325 --> 00:02:12.863
Argument z wiedzy nie odnosi się
tylko do widzenia barw.

00:02:12.863 --> 00:02:18.334
Pokój Mary to przykład
świadomego doświadczenia.

00:02:18.334 --> 00:02:21.714
Jeśli nauki fizyczne nie mogą całkowicie
wytłumaczyć widzenia barwnego,

00:02:21.714 --> 00:02:26.844
może nie do końca mogą wytłumaczyć
też inne doświadczenia świadomości.

00:02:26.844 --> 00:02:29.504
Możemy znać każdy fizyczny szczegół

00:02:29.504 --> 00:02:32.567
budowy i funkcji czyjegoś mózgu,

00:02:32.567 --> 00:02:37.697
ale wciąż nie być w stanie zrozumieć,
jak to jest być tą osobą.

00:02:37.697 --> 00:02:42.399
Te nieopisywalne doświadczenia
mają właściwości zwane qualia,

00:02:42.399 --> 00:02:47.704
subiektywne właściwości, których nie można
dokładnie opisać albo zmierzyć.

00:02:47.704 --> 00:02:50.474
Dla każdej osoby qualia są unikalne,

00:02:50.474 --> 00:02:51.714
jak wysypka,

00:02:51.714 --> 00:02:52.927
zakochanie się

00:02:52.927 --> 00:02:54.725
czy znudzenie.

00:02:54.725 --> 00:02:58.755
Fizyczne fakty nie mogą
ich do końca wytłumaczyć.

00:02:58.755 --> 00:03:02.165
Filozofowie zainteresowani
sztuczną inteligencją

00:03:02.165 --> 00:03:03.965
używają argumentu wiedzy

00:03:03.965 --> 00:03:06.716
do stwierdzenia,
że odtworzenie stanu fizycznego

00:03:06.716 --> 00:03:11.384
niekoniecznie wytworzy
odpowiedni stan umysłu.

00:03:11.384 --> 00:03:12.656
Innymi słowy,

00:03:12.656 --> 00:03:17.715
zbudowanie komputera imitującego
funkcję każdego neuronu ludzkiego mózgu

00:03:17.715 --> 00:03:22.667
niekoniecznie stworzy świadomy
skomputeryzowany mózg.

00:03:22.667 --> 00:03:26.926
Nie wszyscy filozofowie zgadzają się,
że ten eksperyment ma sens.

00:03:26.926 --> 00:03:29.846
Niektórzy sądzą, że rozległa wiedza
Mary o widzeniu barwnym

00:03:29.846 --> 00:03:32.626
mogłaby pozwolić jej wytworzyć
taki sam stan umysłu,

00:03:32.626 --> 00:03:35.445
jak przy faktycznym patrzeniu na kolor.

00:03:35.445 --> 00:03:39.655
Awaria obrazu nie pokazałaby
niczego nowego.

00:03:39.655 --> 00:03:42.946
Według innych wiedza Mary
nigdy nie była kompletna,

00:03:42.946 --> 00:03:45.816
bo oparto ją tylko
na tych fizycznych faktach,

00:03:45.816 --> 00:03:48.525
które można przekazać słownie.

00:03:48.525 --> 00:03:50.095
Po latach

00:03:50.095 --> 00:03:53.822
Jackson całkowicie zmienił
stosunek do swojego eksperymentu.

00:03:53.826 --> 00:03:56.886
Uznał, że nawet doświadczenie
widzenia czerwieni przez Mary

00:03:56.886 --> 00:04:01.726
to wciąż wydarzenie fizyczne w mózgu,
które można zmierzyć,

00:04:01.726 --> 00:04:05.556
i które nie wykracza
poza fizyczne wyjaśnienie.

00:04:05.556 --> 00:04:07.642
Wciąż brak jasnej odpowiedzi na pytanie,

00:04:07.642 --> 00:04:11.042
czy Mary dowiaduje się czegoś nowego,

00:04:11.042 --> 00:04:12.872
kiedy patrzy na jabłko.

00:04:12.872 --> 00:04:16.221
Czy istnieją fundamentalne
ograniczenia naszej wiedzy o czymś,

00:04:16.221 --> 00:04:18.920
czego nie możemy doświadczyć?

00:04:18.920 --> 00:04:21.963
Czy oznaczałoby to,
że istnieją aspekty wszechświata,

00:04:21.963 --> 00:04:25.333
których nie jesteśmy w stanie pojąć?

00:04:25.333 --> 00:04:30.773
Może nauka i filozofia pozwolą
pokonać ograniczenia naszego umysłu?