WEBVTT 00:00:01.230 --> 00:00:02.389 Kilka lat temu 00:00:02.413 --> 00:00:04.190 znajomy konsultant ds. obrony z USA 00:00:04.214 --> 00:00:06.587 opowiedział mi o podróży do Uzbekistanu, 00:00:06.897 --> 00:00:09.325 gdzie pomagał w sprzedaży technologii, 00:00:09.349 --> 00:00:13.016 która pozwala rządowi Uzbekistanu szpiegować własnych obywateli. 00:00:13.491 --> 00:00:15.889 Pokazał nawet materiały marketingowe, 00:00:15.913 --> 00:00:18.032 które przedstawił uzbeckiemu rządowi. 00:00:18.056 --> 00:00:23.082 Jedna lśniąca broszura dotyczyła techniki przechwytywania nie tylko połączeń, 00:00:23.106 --> 00:00:24.689 ale też tożsamości rozmówcy 00:00:24.713 --> 00:00:27.164 niezależnie od użytego numeru telefonu, 00:00:27.188 --> 00:00:29.283 tylko na podstawie niepowtarzalnego głosu 00:00:29.307 --> 00:00:32.577 i dokładnej lokalizacji geograficznej. NOTE Paragraph 00:00:32.926 --> 00:00:36.085 Mój znajomy zajmował się handlem bronią od lat. 00:00:36.119 --> 00:00:39.627 Nie był typem szemranego przemytnika z hollywoodzkich filmów. 00:00:39.641 --> 00:00:42.617 Pracował dla legalnych firm zachodnich 00:00:42.641 --> 00:00:44.586 sprzedających broń za granicę. 00:00:44.610 --> 00:00:47.499 Sprzedaż tej technologii nie była dla niego problemem. 00:00:47.523 --> 00:00:50.285 To tylko kolejny krok w handlu bronią, 00:00:50.309 --> 00:00:53.253 łatwiejszy niż sprzedaż broni do Iraku, 00:00:53.277 --> 00:00:55.491 bo nie potrzeba zezwolenia na eksport 00:00:55.515 --> 00:00:56.926 z Departamentu Stanu USA, 00:00:56.950 --> 00:00:58.998 jak w przypadku sprzedaży innej broni. 00:00:59.022 --> 00:01:01.133 Okazuje się, że narzędzia inwigilacji 00:01:01.157 --> 00:01:03.244 są niemal całkiem nieuregulowane, 00:01:03.268 --> 00:01:06.442 bo obecnie nie są zdefiniowane jako broń, 00:01:06.466 --> 00:01:09.378 a powinny i musimy to zmienić. NOTE Paragraph 00:01:09.688 --> 00:01:12.083 Jako dziennikarka od dwudziestu lat 00:01:12.107 --> 00:01:14.479 przyglądam się, jak świat wojska i wywiadu 00:01:14.503 --> 00:01:16.942 przyspiesza rozwój nauki i techniki. 00:01:16.966 --> 00:01:19.025 Śledzę powstawanie nowej broni 00:01:19.049 --> 00:01:20.498 i patrzę, co się dzieje, 00:01:20.522 --> 00:01:23.164 kiedy broń sprzedaje się za granicę. 00:01:23.188 --> 00:01:25.593 Co w epoce informacji jest bronią? 00:01:25.617 --> 00:01:27.549 Wiemy, że bronią są uzbrojone drony, 00:01:27.573 --> 00:01:29.537 a także pociski i bomby, 00:01:29.561 --> 00:01:31.657 ale według klasyfikacji Departamentu Stanu 00:01:31.681 --> 00:01:34.529 broń to wiele różnych technologii. NOTE Paragraph 00:01:34.553 --> 00:01:38.887 Co jeśli naukowiec na oceanograficznym statku badawczym płynącym za granicę 00:01:38.911 --> 00:01:41.268 zechce zabrać nowe gogle noktowizyjne? 00:01:41.292 --> 00:01:44.585 Według Departamentu Stanu potencjalnie stanowią one broń. 00:01:44.609 --> 00:01:45.775 Dlaczego? 00:01:45.799 --> 00:01:49.085 Chociaż gogli noktowizyjnych używają obecnie naukowcy 00:01:49.109 --> 00:01:50.506 i myśliwi na całym świecie, 00:01:50.530 --> 00:01:53.347 powstały one na potrzeby wojska. NOTE Paragraph 00:01:53.371 --> 00:01:54.807 Z kolei narzędzia inwigilacji, 00:01:54.831 --> 00:01:58.246 które autorytarny system wykorzysta do szpiegowania obywateli, 00:01:58.270 --> 00:02:00.079 dysydentów czy dziennikarzy, 00:02:00.103 --> 00:02:03.190 według rządu USA nie stanowią broni. 00:02:03.587 --> 00:02:05.317 A jednak narzędzia inwigilacji 00:02:05.341 --> 00:02:09.245 są częścią wartego miliardy i rozwijającego się ukrytego sektora. NOTE Paragraph 00:02:09.848 --> 00:02:12.753 Geneza szpiegowskiego rynku sięga jakieś 18 lat wstecz 00:02:12.777 --> 00:02:14.792 do hotelu Hilton w północnej Wirginii, 00:02:14.816 --> 00:02:18.413 zaledwie kilka mil od amerykańskiej agencji wywiadowczej CIA. 00:02:18.413 --> 00:02:21.103 Kilkadziesiąt osób, głównie w ciemnych garniturach, 00:02:21.103 --> 00:02:23.190 zebrało się tam wiosną 2002 roku 00:02:23.214 --> 00:02:26.324 na konferencji o skromnej nazwie ISS World. 00:02:26.627 --> 00:02:30.405 Na pierwszy rzut oka konferencja przypominała wiele innych 00:02:30.429 --> 00:02:33.067 organizowanych w pobliżu Waszyngtonu, DC. 00:02:33.091 --> 00:02:34.781 Ta jednak była wyjątkowa. 00:02:34.805 --> 00:02:37.749 ISS oznacza Inteligentny System Wspomagania, 00:02:37.773 --> 00:02:39.185 a uczestnicy reprezentowali 00:02:39.209 --> 00:02:41.639 firmy budujące technologie do szpiegowania 00:02:41.663 --> 00:02:43.513 prywatnej komunikacji. 00:02:43.537 --> 00:02:46.535 Byli to po prostu spece od podsłuchu na zlecenie. NOTE Paragraph 00:02:46.855 --> 00:02:49.903 Znaleźli się tam, bo niecały rok wcześniej 00:02:49.927 --> 00:02:52.439 ataki terrorystyczne na Nowy Jork i Waszyngton 00:02:52.463 --> 00:02:55.323 skłoniły Kongres do przeforsowania ustawy 00:02:55.347 --> 00:02:57.027 znanej jako Patriot Act. 00:02:57.347 --> 00:02:59.506 Tak rząd uzyskał uprawnienia 00:02:59.530 --> 00:03:01.744 do monitorowania komunikacji 00:03:01.768 --> 00:03:04.117 mailowej, internetowej, telefonicznej, 00:03:04.141 --> 00:03:06.251 a nawet transakcji finansowych. 00:03:06.275 --> 00:03:09.149 To stworzyło natychmiastowy popyt na dane. 00:03:09.173 --> 00:03:11.784 W duchu amerykańskiej przedsiębiorczości 00:03:11.808 --> 00:03:14.559 pojawiła się branża gromadzenia danych. NOTE Paragraph 00:03:15.004 --> 00:03:16.208 W 2002 roku 00:03:16.232 --> 00:03:18.266 branża dopiero raczkowała. 00:03:18.290 --> 00:03:20.512 Może 10% ludności świata 00:03:20.536 --> 00:03:22.464 korzystało z internetu, 00:03:22.488 --> 00:03:26.741 więc informacje zbierano z maili i rozmów 00:03:26.765 --> 00:03:29.018 z telefonów stacjonarnych i komórkowych. 00:03:29.042 --> 00:03:30.392 W kolejnych latach 00:03:30.416 --> 00:03:33.367 sposób porozumiewania się uległ gwałtownym zmianom. 00:03:33.391 --> 00:03:35.783 Pojawił się Skype, Facebook, 00:03:35.807 --> 00:03:37.966 wreszcie przełomowy iPhone 00:03:37.990 --> 00:03:39.181 i po kilku latach 00:03:39.205 --> 00:03:42.539 miliardy ludzi nosiły w kieszeni komputer, 00:03:42.563 --> 00:03:45.243 który zajął się wszystkim, od monitorowania ćwiczeń 00:03:45.267 --> 00:03:47.655 do poszukiwania partnera. 00:03:48.022 --> 00:03:51.171 Już niepotrzebne były zaawansowane techniki 00:03:51.195 --> 00:03:53.770 Agencji Bezpieczeństwa Krajowego czy dużych telekomów 00:03:53.794 --> 00:03:56.042 do monitorowania komunikacji. 00:03:56.066 --> 00:03:57.247 W niektórych przypadkach 00:03:57.271 --> 00:04:00.514 wystarczał dostęp do aparatu w kieszeni. 00:04:00.538 --> 00:04:03.926 Tak narodziła się zupełnie nowa branża. NOTE Paragraph 00:04:03.950 --> 00:04:07.331 Niewiele firm potrafi budować pociski lub samoloty, 00:04:07.355 --> 00:04:10.605 ale nie potrzeba dużego kapitału, żeby stworzyć oprogramowanie, 00:04:10.629 --> 00:04:13.013 które włamie się do smartfona. 00:04:13.037 --> 00:04:15.101 Hakerzy komputerowi działali od lat, 00:04:15.125 --> 00:04:18.125 ale teraz ich umiejętności mogły budować technologie 00:04:18.149 --> 00:04:20.259 bardzo potrzebne organom ścigania 00:04:20.283 --> 00:04:22.016 i agencjom wywiadowczym. 00:04:22.363 --> 00:04:25.363 Wkrótce dziesiątki, a nawet setki firm 00:04:25.387 --> 00:04:28.045 weszły na rynek podsłuchu. 00:04:28.069 --> 00:04:30.180 Niewielka konferencja w Wirginii 00:04:30.204 --> 00:04:33.948 rozrosła się i stała znana jako Bal speców od podsłuchu. NOTE Paragraph 00:04:34.250 --> 00:04:36.734 Niewiele wiadomo na temat 00:04:36.758 --> 00:04:37.908 początków Balu speców, 00:04:37.932 --> 00:04:40.139 bo był imprezą zamkniętą. 00:04:40.139 --> 00:04:42.853 Wstęp miały tylko firmy i ich klienci rządowi. 00:04:42.853 --> 00:04:45.330 Dziennikarze słyszeli coraz więcej 00:04:45.354 --> 00:04:48.386 o firmach wchodzących na prywatny rynek szpiegowski. 00:04:48.410 --> 00:04:51.033 Podejrzani biznesmeni jeździli po świecie, 00:04:51.057 --> 00:04:52.235 robiąc interesy, 00:04:52.259 --> 00:04:54.211 często z autorytarnymi reżimami. NOTE Paragraph 00:04:54.235 --> 00:04:57.831 Od początku nie był to rynek regulowany. 00:04:58.188 --> 00:05:02.227 Są kraje, które wymagają zezwolenia na sprzedaż takich technologii za granicę, 00:05:02.251 --> 00:05:06.267 ale bez obostrzeń, jakim podlega zwykła broń. 00:05:06.680 --> 00:05:10.029 Na przykład włoska firma Hacking Team 00:05:10.053 --> 00:05:12.852 podobno sprzedała swoją technologię autorytarnym reżimom 00:05:12.876 --> 00:05:14.556 Egiptu i Kazachstanu. 00:05:15.018 --> 00:05:18.815 Firma NSO Group z Izraela według doniesień sprzedaje technologię 00:05:18.839 --> 00:05:20.625 reżimowi w Arabii Saudyjskiej 00:05:20.649 --> 00:05:22.491 oskarżonemu o nękanie, 00:05:22.515 --> 00:05:25.569 a nawet zabicie jednego z przeciwników politycznych. 00:05:25.982 --> 00:05:30.137 Postrzegamy broń jako coś śmiercionośnego. 00:05:30.161 --> 00:05:31.470 Jednak w epoce informacji 00:05:31.494 --> 00:05:35.414 najpotężniejsza broń to coś, co nas namierza i rozpoznaje. NOTE Paragraph 00:05:35.724 --> 00:05:39.034 Od lat Pentagon i CIA, wiedząc o tym, 00:05:39.058 --> 00:05:40.930 próbują stworzyć technologie 00:05:40.954 --> 00:05:44.579 śledzące na całym świecie osoby podejrzane o terroryzm. 00:05:44.904 --> 00:05:47.943 Pentagon zainwestował w inteligentny pył, 00:05:47.967 --> 00:05:50.555 mikrosensory wielkości cząsteczek kurzu, 00:05:50.579 --> 00:05:53.589 którymi można kogoś po kryjomu posypać 00:05:53.613 --> 00:05:55.835 i w ten sposób namierzyć. 00:05:55.859 --> 00:05:58.447 Pentagon przez firmę venture capital 00:05:58.471 --> 00:06:02.783 inwestuje w spółkę kosmetyczną opisaną w "Oprah Magazine", 00:06:02.807 --> 00:06:05.807 żeby zbudować urządzenie, które po kryjomu może zebrać DNA 00:06:05.831 --> 00:06:08.031 przez muśnięcie skóry. NOTE Paragraph 00:06:08.537 --> 00:06:11.473 W ostatniej dekadzie dzieją się niezwykłe rzeczy. 00:06:11.497 --> 00:06:14.467 W wielu przypadkach dokonania rynku prywatnego 00:06:14.491 --> 00:06:18.721 przewyższyły możliwości Pentagonu czy CIA. 00:06:18.745 --> 00:06:19.921 W roku 2008 00:06:19.945 --> 00:06:24.087 należąca do Pentagonu tajna baza DNA terrorystów 00:06:24.111 --> 00:06:26.436 zawierała około 80 tysięcy próbek. 00:06:26.871 --> 00:06:29.371 Prywatna spółka AncestryDNA 00:06:29.395 --> 00:06:32.728 ma dziś próbki ponad 15 mln osób. 00:06:32.752 --> 00:06:36.263 23andMe, druga co do wielkości baza danych genealogicznych, 00:06:36.287 --> 00:06:38.724 ma próbki ponad 10 milionów osób. 00:06:38.748 --> 00:06:42.343 Może nie potrzeba metod rodem z Jamesa Bonda 00:06:42.367 --> 00:06:43.961 przy zbieraniu próbek DNA, 00:06:43.985 --> 00:06:46.937 skoro dobrowolnie wręczamy je prywatnym firmom, 00:06:46.961 --> 00:06:49.410 a nawet płacimy za ten przywilej. NOTE Paragraph 00:06:49.807 --> 00:06:53.138 Co można zrobić z DNA? 00:06:53.162 --> 00:06:54.679 W USA i Chinach 00:06:54.703 --> 00:06:57.178 badacze pracują nad użyciem DNA 00:06:57.202 --> 00:06:59.520 do tworzenia wizerunku twarzy. 00:06:59.544 --> 00:07:03.513 Połączenie DNA z techniką rozpoznawania twarzy 00:07:03.537 --> 00:07:06.600 daje potężny system inwigilacji, 00:07:06.624 --> 00:07:10.449 który może śledzić jednostki lub całe grupy etniczne. 00:07:10.473 --> 00:07:12.861 Jeśli sądzicie, że powiało paranoją, 00:07:12.885 --> 00:07:15.625 pamiętajcie, że w zeszłym roku Pentagon wysłał notkę 00:07:15.649 --> 00:07:17.537 do wszystkich pracowników 00:07:17.561 --> 00:07:20.815 ostrzegającą przed komercyjnymi zestawami do badania DNA 00:07:20.839 --> 00:07:23.689 w obawie, że zostaną użyte do śledzenia ich samych 00:07:23.713 --> 00:07:25.679 lub członków ich rodzin. 00:07:25.703 --> 00:07:29.926 Jednak mimo obaw Pentagonu związanych z techniką rozpoznawania twarzy 00:07:29.950 --> 00:07:32.878 nie zrobiono prawie nic, żeby okiełznać ten rynek. NOTE Paragraph 00:07:32.902 --> 00:07:35.109 Amerykańska spółka Clearview AI 00:07:35.133 --> 00:07:37.760 zbiera miliardy zdjęć ludzkich twarzy 00:07:37.784 --> 00:07:39.196 z całego internetu, 00:07:39.220 --> 00:07:43.371 jak zdjęcia twoje i twojej rodziny, które wstawiasz na Instagramie, 00:07:43.395 --> 00:07:45.649 a potem sprzedaje usługi rozpoznawania twarzy 00:07:45.673 --> 00:07:48.506 rządowi i organom ścigania USA. 00:07:48.530 --> 00:07:49.704 Nawet jeśli uważacie, 00:07:49.728 --> 00:07:52.738 że takie zastosowanie techniki jest całkowicie dopuszczalne, 00:07:52.762 --> 00:07:56.198 nic nie stoi na przeszkodzie sprzedaży osobom prywatnym, 00:07:56.222 --> 00:07:59.101 korporacjom czy nawet obcym rządom. 00:07:59.125 --> 00:08:01.823 Dokładnie tak robią niektóre firmy. NOTE Paragraph 00:08:01.847 --> 00:08:05.085 Pamiętacie bal speców od podsłuchu z północnej Wirginii? 00:08:05.109 --> 00:08:08.932 Obecnie odbywa się w wielu miastach na całym świecie. 00:08:08.956 --> 00:08:13.083 Tysiące ludzi jeździ na szkolenia i konferencje ISS, 00:08:13.107 --> 00:08:16.829 w tym coraz więcej firm z Bliskiego Wschodu i Chin. 00:08:16.853 --> 00:08:18.987 Bazar szpiegowski zrobił się globalny. 00:08:19.545 --> 00:08:21.446 Na pokazach broni na całym świecie 00:08:21.470 --> 00:08:24.341 firmy pokazujące techniki rozpoznawania twarzy 00:08:24.341 --> 00:08:26.213 i oprogramowanie do hakowania telefonów 00:08:26.213 --> 00:08:29.022 wystawiają tuż obok producentów tradycyjnej broni, 00:08:29.046 --> 00:08:30.903 takiej jak czołgi czy pociski. 00:08:30.927 --> 00:08:32.642 Przyglądając się targom broni, 00:08:32.666 --> 00:08:35.617 łatwo wpaść do dystopijnej króliczej nory, 00:08:35.641 --> 00:08:37.759 myśląc o przyszłej technice inwigilacji, 00:08:37.783 --> 00:08:39.529 która namierzy nasz każdy ruch. 00:08:39.553 --> 00:08:41.696 Pamiętam słowa doradcy Pentagonu, 00:08:41.720 --> 00:08:44.816 że wojsko potrzebuje w kosmosie satelit, 00:08:44.840 --> 00:08:48.839 które na podstawie DNA namierzą każdego w dowolnym miejscu kuli ziemskiej. 00:08:48.863 --> 00:08:51.656 To wystarczy, żeby chcieć zainwestować w foliową czapeczkę. NOTE Paragraph 00:08:51.680 --> 00:08:52.839 Tak naprawdę 00:08:52.863 --> 00:08:55.958 nic nie wiemy o technice przyszłości. 00:08:55.982 --> 00:08:58.942 Ale wiemy, że z powodu braku regulacji 00:08:58.966 --> 00:09:01.243 ten rynek jest rozchwytywany. 00:09:01.267 --> 00:09:04.957 Jedna z firm oskarżonych o sprzedaż technologii inwigilacyjnej 00:09:04.981 --> 00:09:06.608 państwom autorytarnym 00:09:06.632 --> 00:09:11.146 oferuje pomoc w namierzeniu osób zainfekowanych COVID-19. 00:09:11.170 --> 00:09:14.091 Oczywiście technika kusi obietnicą 00:09:14.115 --> 00:09:17.434 pomocy w kontrolowaniu pandemii poprzez śledzenie kontaktów, 00:09:17.458 --> 00:09:21.101 ale otwiera również drzwi sprywatyzowanej masowej inwigilacji. NOTE Paragraph 00:09:21.696 --> 00:09:24.704 Co zrobić z prywatnym bazarem szpiegowskim? 00:09:24.875 --> 00:09:26.926 Możemy ukryć się, nie korzystać z internetu, 00:09:26.950 --> 00:09:29.735 wyrzucić smartfony, zniknąć z mediów społecznościowych 00:09:29.759 --> 00:09:31.244 lub zamieszkać w jaskni, 00:09:31.268 --> 00:09:34.148 ale po prawdzie nie jesteśmy zawodowymi szpiegami 00:09:34.172 --> 00:09:37.490 i nie potrafimy żyć z fałszywą tożsamością lub bez tożsamości. 00:09:37.902 --> 00:09:41.617 Nawet prawdziwemu szpiegowi trudno pozostać nieuchwytnym. 00:09:41.641 --> 00:09:44.346 Nieważne, ile paszportów ma Jason Bourne, 00:09:44.370 --> 00:09:47.237 jeśli jego twarz jest w bazie danych. 00:09:47.767 --> 00:09:50.879 Jeśli rządy straciły kontrolę nad narzędziami inwigilacji, 00:09:50.903 --> 00:09:52.918 czy możemy coś z tym zrobić? NOTE Paragraph 00:09:52.942 --> 00:09:54.109 Słyszałam argument, 00:09:54.133 --> 00:09:56.426 że nawet jeśli USA zakaże firmom 00:09:56.450 --> 00:09:58.537 sprzedaży tej technologii za granicę, 00:09:58.561 --> 00:10:00.961 po prostu wkroczą firmy z Chin. 00:10:01.457 --> 00:10:03.815 Obecnie kontrolujemy handel bronią, 00:10:03.839 --> 00:10:05.772 nawet jeśli w sposób niedoskonały. 00:10:06.466 --> 00:10:09.491 Kilka lat temu pojawił się wielostronny wniosek, 00:10:09.515 --> 00:10:10.672 żeby zrobić to samo, 00:10:10.696 --> 00:10:13.632 to znaczy żądać licencji na eksport oprogramowania do nadzoru. 00:10:14.030 --> 00:10:16.046 USA należały do państw, 00:10:16.070 --> 00:10:18.629 które przyjęły dobrowolne regulacje, 00:10:18.653 --> 00:10:21.914 ale w Waszyngtonie wniosek upadł. 00:10:21.938 --> 00:10:25.137 Mamy rząd, który woli sprzedać więcej broni za granicę 00:10:25.161 --> 00:10:26.352 niemal bez restrykcji, 00:10:26.376 --> 00:10:28.145 w tym państwom 00:10:28.169 --> 00:10:30.530 oskarżonym o nadużywanie technik inwigilacji. NOTE Paragraph 00:10:30.559 --> 00:10:33.574 Sądzę, że trzeba wrócić do tego wniosku, 00:10:33.598 --> 00:10:35.534 a nawet pójść krok dalej. 00:10:35.558 --> 00:10:39.241 Musimy zasadniczo zmienić sposób myślenia o technikach inwigilacji 00:10:39.265 --> 00:10:41.716 i zdefiniować takie narzędzia jako broń. 00:10:41.740 --> 00:10:43.066 Pozwoliłoby to rządowi 00:10:43.090 --> 00:10:45.923 uregulować i kontrolować ich sprzedaż i eksport, 00:10:45.947 --> 00:10:48.633 tak jak kontroluje się broń tradycyjną 00:10:48.657 --> 00:10:50.724 typu nowoczesne samoloty i pociski. NOTE Paragraph 00:10:51.074 --> 00:10:54.804 To oznacza uznanie technologii śledzącej naszą tożsamość, 00:10:54.828 --> 00:10:56.614 czyny, słowa, 00:10:56.638 --> 00:10:58.765 a czasem nawet myśli 00:10:58.789 --> 00:11:00.789 jako formy zaawansowanej broni. 00:11:00.813 --> 00:11:02.936 Ta niebezpiecznie potężna broń 00:11:02.960 --> 00:11:04.691 trafia do nabywcy, który da więcej 00:11:04.715 --> 00:11:07.127 i podlega kaprysom bazaru szpiegowskiego. 00:11:07.532 --> 00:11:08.682 Dziękuję.