1
00:00:00,704 --> 00:00:03,955
Mae'r llywodraeth yn monitro galwadau ffôn preifat,

2
00:00:03,955 --> 00:00:08,621
galwadau ffôn preifat eich plant chi a'm plant i a thracio pwy yw eu cysylltiadau.

3
00:00:19,478 --> 00:00:23,948
Mehefin yma, dysgom nad yw'n bywydau preifat bellach yn breifat.

4
00:00:23,948 --> 00:00:27,299
Mae llywodraeth yr UDA yn tracio yn gyfrinachol: e-byst,

5
00:00:27,299 --> 00:00:32,380
pryniannau, negeseuon testun, lleoliadau a galwadau ffôn pobl ar draws y byd.

6
00:00:32,714 --> 00:00:35,906
Ed Rooney, Ed? Dyma George Peterson...

7
00:00:35,956 --> 00:00:39,224
Gydag enwau rhaglenni fel PRISM a XKEYSCORE,

8
00:00:39,224 --> 00:00:41,321
mae'r rhwydwaith hwn o raglenni monitro

9
00:00:41,321 --> 00:00:44,740
yn ddim ond un rhan o system wyliadwraeth fwyaf hanes.

10
00:00:44,740 --> 00:00:49,708
Mae'r system wyliadwraeth penagored yma yn anghyfreithlon ac yn gweithredu mewn cyfrinachedd llwyr.

11
00:00:49,708 --> 00:00:52,828
O dan y sytem, mae'r llywodraeth yn gallu gwybod ble rydych wedi bod,

12
00:00:52,828 --> 00:00:55,044
ble rydych chi nawr, a ble rydych chi'n mynd.

13
00:00:55,094 --> 00:00:59,274
Daeth y rhaglen i olau dydd dim ond ar ôl i gyn-weithiwr gyda'r NSA, Edward Snowden,

14
00:00:59,295 --> 00:01:03,097
ddatgelu dogfennau yn manylu ar y casglu data eang hwn.

15
00:01:03,157 --> 00:01:06,152
Mae gen i wybodaeth 'sdi, mae na gac newydd 'di dod i'r golwg.

16
00:01:06,782 --> 00:01:11,174
Mae'r Arlywydd, yr NSA a'u cyfreithwyr wedi ceisio lleddfu dicter y cyhoedd

17
00:01:11,268 --> 00:01:15,412
drwy wyro'r gwirionedd a chamarwain y cyhoedd ynghylch y broses.

18
00:01:15,472 --> 00:01:20,600
Dydi llysoedd yr UDA erioed wedi caniatâu i'r llywodraeth weithredu rhaglen ysbïo ar y fath raddfa.

19
00:01:20,600 --> 00:01:21,902
Felly sut digwyddodd hyn?

20
00:01:21,922 --> 00:01:25,152
Wel, beth am gymryd cam yn ôl, am funud.

21
00:01:26,971 --> 00:01:33,364
Roedd sylfaennwyr America yn casàu gwyliadwraeth gormesol Prydain ac enghreifftiau o archwilio ac atafael afresymol.

22
00:01:33,406 --> 00:01:35,969
Mater o annibynniaeth ydi hwn.

23
00:01:35,969 --> 00:01:41,050
Gan eu bod yn deallt fod preifatrwydd yn anghenrheidiol ar gyfer bron i bob un hawl sylfaenol yn ein cyfansoddiad,

24
00:01:41,050 --> 00:01:43,081
fe wnaethant lunio'r pedweydd gwelliant.

25
00:01:43,081 --> 00:01:47,781
Mae'r pedwerydd gwlliant yn bodoli i stopio'r llywodraeth rhag tracio a chwilio drwy eich manylion personol,

26
00:01:47,835 --> 00:01:51,491
oni bai fod ganddynt reswm da i gredu fod trosedd yn cymryd lle.

27
00:01:51,491 --> 00:01:55,195
Mae yno i gyd mewn du a gwyn, yn glir fel crisial.

28
00:01:55,367 --> 00:02:00,592
Drwy ddefnyddio'r NSA, mae llywodraeth UDA yn torri cyfraith uchaf y wlad, y Cyfansoddiad.

29
00:02:05,074 --> 00:02:09,552
Mae systemau gwyliadwraeth gan y Llywodraeth wedi eu sefydlu ers degawdau, ond fe waethygodd pethau'n ddifrifol yn 2001

30
00:02:09,552 --> 00:02:12,444
pan basiodd Cyngres UDA y 'Patriot Act',

31
00:02:12,444 --> 00:02:17,702
gan roi mwy o awdurdod i lysoedd FISA cyfrinachol i gymeradwyo mwy o geisiadau i ymestyn gwyliadwraeth ar raddfa eang.

32
00:02:17,921 --> 00:02:21,777
Yn lle cael warant ar gyfer unigolyn oedd yn cael ei amau o drosedd,

33
00:02:21,857 --> 00:02:24,415
roedd y llywodraeth nawr yn gallu chwilio rhestr hir o bobl.

34
00:02:24,415 --> 00:02:27,539
Hyd yn oed y rhai nad oedd unrhyw amheuaeth nad oeddent yn gweithredu'n anghyfreithlon.

35
00:02:27,539 --> 00:02:31,340
Does dim rhaid i lysoedd FISA ryddhau pa geisiadau i'r llys sydd yn cael eu caniatâu

36
00:02:31,340 --> 00:02:33,578
a does dim angen tystiolaeth atodol.

37
00:02:33,668 --> 00:02:38,440
O'r, 1,789 cais i gael eu hawdurdodi, cafodd un ei wrthod gan y llywodraeth.

38
00:02:38,542 --> 00:02:40,480
Cafodd y gweddill i gyd eu caniatâu.

39
00:02:40,520 --> 00:02:42,042
Stamp rwber ydyw.

40
00:02:42,042 --> 00:02:46,906
Mae hyn oll yn cael ei guddio gan gyfrinachedd, heb unrhyw system sy'n gwirio a chydbwyso.

41
00:02:46,906 --> 00:02:52,598
Os ydi'r NSA yn casglu gwybodaeth amdanoch wedi'i seilio ar yr hyn rydych yn ei ddarllen, pa wefannau yr ydych yn eu hymweld â hwy

42
00:02:52,728 --> 00:02:56,664
nid ydych yn debygol o wybod amdano fyth na'u stopio, pwy bynnag ydych chi.

43
00:02:56,907 --> 00:02:59,642
Mae rhaglenni fel PRISM, yn anwybyddu pwrpas warantiau yn llwyr

44
00:02:59,667 --> 00:03:02,076
tra'n dal i ddyfynnu eu bod yn gweithio o fewn y gyfraith.

45
00:03:02,292 --> 00:03:07,642
Mae llywodraeth UDA wedi troi y rhyngrwyd yr ydym yn ei garu i rywbeth na wnaethom fyth ei fwriadu iddo fod...

46
00:03:07,932 --> 00:03:11,174
...arf i gadw gwyliadwraeth ar bawb.

47
00:03:15,694 --> 00:03:18,222
Dyma'r broblem fwyaf sylfaenol.

48
00:03:18,342 --> 00:03:22,152
Drwy gyfrwng y llysoedd cyfrinachol hyn a dehongliadau cyfrinachol o'r cyfreithiau,

49
00:03:22,161 --> 00:03:27,164
gall gweithwyr i lywodraeth UDA dracio defnyddwyr y rhyngrwyd gan ddefnyddio pethau fel allweddeiriau yn anghyfreithlon.

50
00:03:27,338 --> 00:03:30,632
Mae dadansoddwyr sydd yn defnyddio system ar gyfer portal i'r rhyngrwyd yn Fort Mead,

51
00:03:30,632 --> 00:03:36,566
yn teipio termau chwilio sydd wedi eu dylunio i gynhyrchu o leiaf 51% o hyder o allu dehongli

52
00:03:36,566 --> 00:03:38,602
faint o dramorwr yw rhywun.

53
00:03:39,072 --> 00:03:42,606
Mae data wedi ei gasglu ers blynyddoedd ar y gwefannau mwyaf poblogaidd,

54
00:03:42,606 --> 00:03:46,499
gmail, facebook, yahoo, a llawer mwy.

55
00:03:48,289 --> 00:03:49,921
Mae miloedd o eiriau sydd yn cael eu tracio gan y llwyodraeth.

56
00:03:50,131 --> 00:03:56,275
Geiriau megis "marijuana"

57
00:04:01,475 --> 00:04:03,806
Mae bron i bob un ebost a anfonnwch

58
00:04:03,946 --> 00:04:05,979
yn gallu achosi i'ch cyfrif gael ei fonitro.

59
00:04:06,009 --> 00:04:09,772
Mae'r tracio hwn yn gallu peri i rywun ddyfalu beth ydych yn ei ddweud.

60
00:04:10,145 --> 00:04:13,445
Dyna pam mae ysbïo ar raddfa eang yn anghyfansoddiadol.

61
00:04:13,515 --> 00:04:17,460
Mae'n anochel y bydd pobl yn cymryd mantais ar systemau ac mae colledion data eisoes yn digwydd.

62
00:04:17,460 --> 00:04:21,996
Mae ysbïo ar ddefnyddiwr o'r rhyngrwyd yn rhoi pŵer i'r llywodraeth dros ein bywydau.

63
00:04:22,049 --> 00:04:26,413
Beth sy'n digwydd i ryddid barn, sefydliadau rhydd, neu wasg rydd

64
00:04:26,419 --> 00:04:31,922
pan mae pawb yn cael eu monitro drwy'r amser, hyd yn oed yn ystod ein momentau mwyaf preifat.

65
00:04:35,959 --> 00:04:39,662
Mae arbennigwyr ar wyliadwraeth, preifatrwydd a chudd-wybodaeth yn cytuno ar un peth.

66
00:04:40,251 --> 00:04:44,131
Mae'r NSA, yr Arlywyddion Bush ac Obama a'u llysoedd cyfrinachol yn

67
00:04:44,261 --> 00:04:47,724
dehongli nifer o gyfreithiau mewn modd y byddai mwyafrif yr Americanwyr yn rhyfeddu ato.

68
00:04:47,724 --> 00:04:50,193
Mae hyn yn galluogi y math o wyliadwraeth a chasglu data

69
00:04:50,202 --> 00:04:53,124
nad oedd y Cyfansoddiad i fod i'w ganiatâu.

70
00:04:53,124 --> 00:04:55,072
Mae'r rhaglenni hyn yn torri'r gyfraith.

71
00:04:55,542 --> 00:04:59,545
Maent yn torri'r pedwerydd gwiriad ac yn dileu ein preifatrwydd.

72
00:04:59,703 --> 00:05:04,459
Ysgrifennwyd Cyfansoddiad UDA er mwyn rhwystro rhaglenni gwyliadwraeth llywodraethol fel PRISM.

73
00:05:04,484 --> 00:05:08,507
Rhaid i ninnau fynnu fod y delfrydau hyn yn cael eu cynnal.

74
00:05:08,615 --> 00:05:16,405
Helpwch ni i stopio'r NSA, adfer y Cyfansoddiad a chadw'r byd yn rhydd.