1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Οι καρχαρίες Προσκυνητές είναι απίστευτα πλάσματα, μεγαλειώδη.

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
Φτάνουν σε μήκος τα 10 μέτρα

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
ίσως και παραπάνω,

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
το βάρος τους φτάνει τους 2 τόνους

5
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
κάποιοι αναφέρουν εως και 5.

6
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο ψάρι του κόσμου.

7
00:00:13,000 --> 00:00:16,000
Και είναι ακίνδυνοι καταναλωτές πλαγκτού.

8
00:00:16,000 --> 00:00:18,000
Φαίνεται ότι μπορούν να φιλτράρουν

9
00:00:18,000 --> 00:00:21,000
περίπου ένα κυβικό χιλιόμετρο νερού κάθε ώρα

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
και τρέφονται με 30 κιλά ζωοπλαγκτού τη μέρα.

11
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
Είναι απίθανα πλάσματα.

12
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
Είμαστε πολύ τυχεροί στην Ιρλανδία που έχουμε τόσους Προσκυνητές

13
00:00:29,000 --> 00:00:31,000
και τη σπάνια ευκαιρία να τους μελετάμε.

14
00:00:31,000 --> 00:00:33,000
Ήταν ανέκαθεν σημαντικοί για τις παράκτιες κοινωνίες

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
εδώ και εκατοντάδες χρόνια,

16
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
ειδικά στην περιοχή του Κλάντα, Νταφ, στο Κονεμάρα

17
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
όπου οι φτωχοί αγρότες έβγαιναν στη θάλασσα

18
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
με τα καμάκια και τις βάρκες τους,

19
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
κι ανοίγονταν, ακόμα και ως τον "Πάγκο του Ηλιόψαρου"

20
00:00:44,000 --> 00:00:46,000
30 μίλια δυτικά της νήσου Άκιλ

21
00:00:46,000 --> 00:00:48,000
για να σκοτώσουν τους καρχαρίες Προσκυνητές.

22
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
Αυτή είναι μια ξυλογραφία του 18ου-19ου αιώνα.

23
00:00:50,000 --> 00:00:53,000
Ήταν λοιπόν πολύ σημαντικοί, και ήταν σημαντικοί για το λάδι του συκωτιού τους.

24
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
Το 1/3 του σώματός τους είναι συκώτι, γεμάτο λάδι.

25
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Μπορείς να βγάλεις αρκετά λίτρα.

26
00:00:57,000 --> 00:00:59,000
Το χρησιμοποιούσαν κυρίως για φωτισμό,

27
00:00:59,000 --> 00:01:01,000
για επίδεση πληγών, και άλλες χρήσεις.

28
00:01:01,000 --> 00:01:03,000
Το 1742, τα φανάρια στους δρόμους

29
00:01:03,000 --> 00:01:05,000
του Γκάλγουεϊ, του Δουβλίνου και του Γουότερφορντ

30
00:01:05,000 --> 00:01:07,000
έκαιγαν λάδι "ηλιόψαρου".

31
00:01:07,000 --> 00:01:09,000
"Ηλιόψαρο" είναι ένα από τα παρατσούκλια του Προσκυνητή.

32
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
Ήταν λοιπόν πολύ σημαντικά ζώα.

33
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
Ζούσαν ανέκαθεν σε αυτές τις ακτές και είχαν ζωτική σημασία για τους ντόπιους.

34
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Η καλύτερα καταγεγραμμένη αλιεία Προσκυνητών παγκοσμίως

35
00:01:17,000 --> 00:01:19,000
είναι αυτή από τη νήσο Άκιλ.

36
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
Αυτός είναι ο Όρμος Κιμ στο Άκιλ.

37
00:01:21,000 --> 00:01:24,000
Όταν έμπαιναν οι καρχαρίες εδώ

38
00:01:24,000 --> 00:01:27,000
οι ψαράδες έδεναν δίχτυα από τον κάβο,

39
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
το ένα πάνω στο άλλο.

40
00:01:29,000 --> 00:01:32,000
Κι όταν οι καρχαρίες επέστρεφαν, έπεφταν πάνω τους και παγιδεύονταν,

41
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
συχνά πνίγονταν ή ασφυκτιούσαν,

42
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
ή κατέφταναν οι ψαράδες στις μικρές βάρκες τους

43
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
και τους αποτέλειωναν με ένα καμάκι στο σβέρκο.

44
00:01:39,000 --> 00:01:42,000
Μετά τους ρυμουλκούσαν στο λιμάνι του Πούρτιν

45
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
όπου τους έβραζαν, έβγαζαν το λάδι,

46
00:01:44,000 --> 00:01:47,000
έπαιρναν το κρέας για λίπασμα

47
00:01:47,000 --> 00:01:51,000
και έκοβαν τα πτερύγια.

48
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Αυτή είναι μάλλον η μεγαλύτερη απειλή παγκοσμίως για τους καρχαρίες σήμερα -

49
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
το κυνήγι του πτερυγίου.

50
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
Όλοι τρέμουμε τους καρχαρίες χάρη στη γνωστή ταινία

51
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
Πέντ' έξι άνθρωποι σκοτώνονται

52
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
από καρχαρίες κάθε χρόνο.

53
00:02:01,000 --> 00:02:04,000
Υπήρξε κι ένα πρόσφατο επεισόδιο νομίζω, μια-δυο βδομάδες πριν.

54
00:02:04,000 --> 00:02:07,000
Εμείς σκοτώνουμε 100 εκατομμύρια καρχαρίες το χρόνο.

55
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
Δεν ξέρω που είναι η ισορροπία,

56
00:02:09,000 --> 00:02:12,000
αλλά μάλλον οι καρχαρίες δικαιούνται περισσότερο να μας φοβούνται.

57
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
Υπήρξε λοιπόν αυτή η καλά κατεγεγραμμένη αλιεία

58
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
η οποία, όπως βλέπετε εδώ, κορυφώθηκε τη δεκαετία του '50,

59
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
όταν σκότωναν 1.500 καρχαρίες το χρόνο.

60
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
Αυτό τελείωσε σύντομα - κλασική άνοδος και πτώση,

61
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
που δείχνει την κατάρρευση του αποθέματος

62
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
ή τους χαμηλούς ρυθμούς αναπαραγωγής.

63
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
Σκότωσαν τότε γύρω στους 12.000 καρχαρίες,

64
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
κυριολεκτικά και μόνο δένοντας σκοινιά

65
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
γύρω από τον όρμο Κιμ

66
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
του νησιού Άκιλ.

67
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
Η σφαγή συνεχίστηκε ως τα μέσα της δεκαετίας του '80,

68
00:02:37,000 --> 00:02:40,000
ειδικά σε μέρη όπως το Α. Ντάνμορ του Γουότερφορντ.

69
00:02:40,000 --> 00:02:43,000
2,5 - 3 χιλ. καρχαρίες ακόμα σκοτώθηκαν ως το 1985

70
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
πολλοί από Νορβηγικά σκάφη.

71
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Αυτά τα μαύρα εδώ είναι νορβηγικά αλιευτικά σκάφη Προσκυνητών,

72
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
αυτή η μαύρη γραμμή στην κόφα

73
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
υποδηλώνει ότι είναι αλιευτικό καρχαρία

74
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
και όχι φαλαινοθηρικό.

75
00:02:54,000 --> 00:02:57,000
Η σημασία των Προσκυνητών για τις παράκτιες κοινότητες

76
00:02:57,000 --> 00:02:59,000
είναι εμφανής και στη γλώσσα.

77
00:02:59,000 --> 00:03:01,000
Όχι ότι γνωρίζω καλά Ιρλανδικά

78
00:03:01,000 --> 00:03:04,000
αλλά στο Κέρρυ τους αποκαλούν "Ainmhide na seolta"

79
00:03:04,000 --> 00:03:06,000
"ιστιοφόρο τέρας".

80
00:03:06,000 --> 00:03:09,000
Ένα άλλο παρατσούκλι είναι το "Liop an da lapa"

81
00:03:09,000 --> 00:03:12,000
"τεράστιο κτήνος με δυο πτερύγια".

82
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
"Liabhan mor", υποδηλώνει "μεγάλο ζώο".

83
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Ή, το αγαπημένο μου, "Liabhan chor greine"

84
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
"μεγάλο ψάρι του ήλιου".

85
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
Ένα θαυμάσιο, συνειρμικό όνομα.

86
00:03:21,000 --> 00:03:24,000
Στο νησί Τόρυ, που είναι και παράξενο μέρος, τους έλεγαν muldoons (Σ.τ.Μ: κοινό Ιρλανδικό επίθετο)

87
00:03:24,000 --> 00:03:26,000
και κανείς δεν φαίνεται να ξέρει γιατί.

88
00:03:26,000 --> 00:03:28,000
Ελπίζω να μην είναι κανείς απ' το Τόρυ εδώ... υπέροχο μέρος...

89
00:03:28,000 --> 00:03:31,000
Αλλά η πιο κοινή τους ονομασία σε όλη την Ιρλανδία

90
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
ήταν Ηλιόψαρα,

91
00:03:33,000 --> 00:03:36,000
λόγω της συνήθειάς τους να λιάζονται στην επιφάνεια τις ηλιόλουστες μέρες.

92
00:03:36,000 --> 00:03:39,000
Υπάρχει έντονη ανησυχία ότι το είδος έχει σχεδόν εκλείψει

93
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
σε όλο τον κόσμο.

94
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
Κάποιοι λένε ότι δεν είναι πληθυσμιακή καμπή

95
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
αλλά μάλλον αλλαγή στην κατανομή του πλαγκτού.

96
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
Έχουν μάλιστα προτείνει τους Προσκυνητές ως

97
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
ιδανικούς δείκτες κλιματικής αλλαγής

98
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
γιατί όντως λειτουργούν ως συνεχείς καταγραφείς πλαγκτού

99
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
έτσι όπως κολυμπούν τριγύρω χάσκοντας.

100
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
Συγκαταλέγονται στα ευάλωτα είδη της IUCN.

101
00:03:56,000 --> 00:03:59,000
Υπάρχουν κινήματα στην Ευρώπη ενάντια στην αλιεία τους

102
00:03:59,000 --> 00:04:02,000
και νόμος που απαγορεύει τη σύλληψη και εκφόρτωσή τους,

103
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
ακόμα και αν πιάστηκαν κατά λάθος.

104
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
Στην Ιρλανδία δεν προστατεύονται.

105
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
Δεν υπάρχει καμία νομική ρύθμιση

106
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
παρά τη σημασία του είδους για τη χώρα

107
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
και το γενικότερο ιστορικό τους πλαίσιο.

108
00:04:14,000 --> 00:04:16,000
Γνωρίζουμε ελάχιστα γι' αυτούς.

109
00:04:16,000 --> 00:04:18,000
Κι αυτά που γνωρίζουμε τα χρωστάμε κυρίως

110
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
στη συνήθειά τους να αναδύονται στην επιφάνεια.

111
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
Προσπαθούμε να καταλάβουμε τι κάνουν

112
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
παρακολουθώντας αυτή τη συμπεριφορά.

113
00:04:24,000 --> 00:04:27,000
Συνειδητοποίησα μόλις πέρσι, σ' ένα συνέδριο στο νησί Μαν,

114
00:04:27,000 --> 00:04:30,000
πόσο σπάνιο είναι να ζεις κάπου

115
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
όπου οι Προσκυνητές τακτικά, συχνά και προβλέψιμα

116
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
βγαίνουν στην επιφάνεια να "λιαστούν".

117
00:04:35,000 --> 00:04:37,000
Είναι σπουδαία ευκαιρία για την επιστήμη

118
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
η συνάντηση και παρατήρηση των Προσκυνητών,

119
00:04:39,000 --> 00:04:41,000
είναι θαυμάσια πλάσματα.

120
00:04:41,000 --> 00:04:44,000
Μας δίνεται η σπάνια ευκαιρία να τους μελετήσουμε, να τους προσεγγίσουμε.

121
00:04:44,000 --> 00:04:47,000
Να τι κάνουμε τα τελευταία 2-3 χρόνια -πέρσι πήγε πολύ καλά-

122
00:04:47,000 --> 00:04:50,000
αρχίσαμε να τους μαρκάρουμε

123
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
για να δούμε αν υπάρχει σταθερότητα

124
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
στις περιοχές εμφάνισης και τις μετακινήσεις τους.

125
00:04:54,000 --> 00:04:56,000
Επικεντρωθήκαμε κυρίως

126
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
στο Β. Ντόνεγκαλ και το Δ. Κέρρυ

127
00:04:58,000 --> 00:05:01,000
όπου δραστηριοποιούμαι.

128
00:05:01,000 --> 00:05:03,000
Τους μαρκάραμε, όχι με καμιά τεχνολογία αιχμής,

129
00:05:03,000 --> 00:05:05,000
με ένα μακρύ κοντάρι.

130
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
Αυτό είναι ένα ξεβρασμένο καλάμι

131
00:05:07,000 --> 00:05:09,000
με μια ετικέτα στην άκρη.

132
00:05:09,000 --> 00:05:12,000
Πλησιάζεις με τη βάρκα και μαρκάρεις τον καρχαρία.

133
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
Ήμασταν πολύ αποτελεσματικοί.

134
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
Μαρκάραμε 105 καρχαρίες πέρσι το καλοκαίρι.

135
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
Τους 50 μέσα σε 3 μέρες,

136
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
ανοικτά της χερσονήσου Ινίσοουεν.

137
00:05:20,000 --> 00:05:23,000
Το δυσκολότερο είναι να αποκτήσεις πρόσβαση, να βρεθείς στο σωστό τόπο και χρόνο.

138
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
Αλλά η τεχνική είναι πολύ απλή και εύκολη.

139
00:05:25,000 --> 00:05:27,000
Θα σας δείξω.

140
00:05:27,000 --> 00:05:29,000
Έχουμε μια κάμερα με βραχίονα στη βάρκα

141
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
για να τους κινηματογραφούμε.

142
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
Προσπαθούμε να καταγράφουμε το φύλο κάθε καρχαρία.

143
00:05:33,000 --> 00:05:36,000
Ποντίσαμε και μερικούς δορυφορικούς ανιχνευτές, χρησιμοποιήσαμε δηλαδή και υψηλή τεχνολογια,

144
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
με ετικέτες καταγραφής

145
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
που αποθηκεύουν δεδομένα.

146
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Ο ανιχνευτής ενεργοποιείται όταν έρχεται σε επαφή με τον αέρα

147
00:05:42,000 --> 00:05:44,000
οπότε και στέλνει σήμα στον δορυφόρο.

148
00:05:44,000 --> 00:05:47,000
Οι καρχαρίες, ως ψάρια, ζουν κυρίως υποβρυχίως.

149
00:05:47,000 --> 00:05:50,000
Αυτή η ετικέτα λοιπόν υπολογίζει τη θέση του καρχαρία

150
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
βάσει της ώρα και της δύσης του ήλιου,

151
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
της θερμοκρασίας και του βάθους.

152
00:05:55,000 --> 00:05:58,000
Κάπως έτσι μπορείς να ανασυνθέσεις τη διαδρομή τους.

153
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
Ρυθμίζεις την ετικέτα ώστε να αποσπάται απ' τον καρχαρία μετά από ένα διάστημα,

154
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
στην περίπτωσή μας οκτώ μήνες,

155
00:06:03,000 --> 00:06:07,000
και την ορισμένη μέρα η ετικέτα βγαίνει στην επιφάνεια, χαιρετάει το δορυφόρο

156
00:06:07,000 --> 00:06:10,000
και του στέλνει, όχι όλα, αλλά αρκετά δεδομένα για επεξεργασία.

157
00:06:10,000 --> 00:06:12,000
Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος να υπολογίσεις

158
00:06:12,000 --> 00:06:15,000
τη συμπεριφορά και τις κινήσεις τους υποβρυχίως.

159
00:06:15,000 --> 00:06:18,000
Κι αυτοί είναι κάποιοι χάρτες που φτιάξαμε.

160
00:06:18,000 --> 00:06:21,000
Δυο μαρκαρίσματα που έγιναν έξω απ' το Κέρρυ.

161
00:06:21,000 --> 00:06:24,000
Πέρασαν λοιπόν όλο αυτό το οκτάμηνο σε Ιρλανδικά νερά.

162
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
Τα Χριστούγεννα ήταν ανοικτά της υφαλοκρηπίδας.

163
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
Κι άλλος ένας εδώ, δεν έχει ακόμα επαληθευθεί στο πεδίο,

164
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
με τη θερμοκρασία επιφανείας και το βάθος,

165
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
αλλά και αυτός ο καρχαρίας πέρασε το χρόνο του

166
00:06:32,000 --> 00:06:34,000
εντός και πέριξ της Ιρλανδικής θάλασσας.

167
00:06:34,000 --> 00:06:36,000
Συνάδελφοι από το νησί Μαν

168
00:06:36,000 --> 00:06:38,000
μάρκαραν πέρσι έναν καρχαρία

169
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
που ταξίδεψε από εκεί ως τη Νέα Σκωτία μέσα σε 90 μέρες.

170
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
Αυτό σημαίνει 9,5 χιλιάδες χιλιόμετρα. Ποτέ δεν το περιμέναμε.

171
00:06:44,000 --> 00:06:46,000
Ένας άλλος συνάδελφος στην Αμερική

172
00:06:46,000 --> 00:06:49,000
μάρκαρε 20 καρχαρίες ανοικτά της Μασαχουσέτης, αλλά δεν δούλεψαν οι πομποί.

173
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
Ξέρει μόνο που έγινε το μαρκάρισμα

174
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
και που βγήκαν στην επιφάνεια.

175
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
Βγήκαν λοιπόν στην Καραϊβική,

176
00:06:55,000 --> 00:06:57,000
και κάποιοι στη Βραζιλία.

177
00:06:57,000 --> 00:06:59,000
Και νομίζαμε ότι οι Προσκυνητές ήταν είδη εύκρατων περιοχών

178
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
και ζούσαν μόνο στα δικά μας πλάτη.

179
00:07:01,000 --> 00:07:04,000
Αλλά είναι γεγονός ότι διασχίζουν μια χαρά και τον Ισημερινό.

180
00:07:04,000 --> 00:07:06,000
Τέτοια βασικά πραγματάκια λοιπόν

181
00:07:06,000 --> 00:07:08,000
προσπαθούμε ακόμα να μάθουμε για τους Προσκυνητές.

182
00:07:08,000 --> 00:07:11,000
Αυτό που νομίζω ότι είναι ιδιαίτερα

183
00:07:11,000 --> 00:07:13,000
αναπέντεχο και περίεργο

184
00:07:13,000 --> 00:07:16,000
είναι η πολύ χαμηλή γενετική ποικιλότητα των καρχαριών.

185
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
Δεν είμαι γενετιστής, δεν λέω ότι τα καταλαβαίνω σε βάθος αυτά,

186
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
γι' αυτό είναι άλλωστε σημαντικό να υπάρχουν συνεργασίες.

187
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
Εγώ είμαι άνθρωπος του πεδίου,

188
00:07:24,000 --> 00:07:26,000
με πιάνει πανικός αν με βάλεις να περάσω ώρες

189
00:07:26,000 --> 00:07:29,000
στο εργαστήριο με μια άσπρη ποδιά - βγάλτε με έξω.

190
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
Συνεργαζόμαστε λοιπόν με γενετιστές που τα καταλαβαίνουν αυτά.

191
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Όταν λοιπόν μελέτησαν τη γενετική των Προσκυνητών

192
00:07:34,000 --> 00:07:37,000
βρήκαν ότι η ποικιλότητά τους ήταν πολύ χαμηλή.

193
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
Βλέπετε εδώ, στην πρώτη σειρά,

194
00:07:39,000 --> 00:07:42,000
ότι όλα αυτά τα διάφορα είδη καρχαριών στην ουσία μοιάζουν πάρα πολύ.

195
00:07:42,000 --> 00:07:44,000
Νομίζω, αυτό σημαίνει βασικά ότι είναι όλα καρχαρίες

196
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
κι ότι κατάγονται από έναν κοινό πρόγονο.

197
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
Αν κοιτάξεις την ποικιλότητα των νουκλεοτιδίων τους,

198
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
τα χαρακτηριστικά δηλαδή που κληρονομούν από τους γονείς τους,

199
00:07:52,000 --> 00:07:55,000
βλέπεις ότι οι Προσκυνητές έχουν κατά μία

200
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
τάξη μεγέθους μικρότερη ποικιλότητα

201
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
από τους υπόλοιπους καρχαρίες.

202
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
Αυτή η μελέτη έγινε το 2006.

203
00:08:01,000 --> 00:08:04,000
Πριν από αυτό δεν είχαμε την παραμικρή ιδέα για τη γενετική τους ποικιλότητα.

204
00:08:04,000 --> 00:08:07,000
Διακρίνονταν άραγε σε επιμέρους πληθυσμούς;

205
00:08:07,000 --> 00:08:09,000
Υπήρχαν υποπληθυσμοί;

206
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
Και φυσικά, αυτό είναι πολύ σημαντικό αν θες να ξέρεις

207
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
ποιό είναι το πληθυσμιακό μέγεθος και η κατάσταση των ζώων.

208
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
Ο Λες Νομπλ στο Αμπερντίν

209
00:08:16,000 --> 00:08:18,000
το βρήκε όλο αυτό κάπως απίστευτο

210
00:08:18,000 --> 00:08:21,000
οπότε ξεκίνησε δική του μελέτη

211
00:08:21,000 --> 00:08:24,000
με χρήση μικροδορυφορικών γενετικών δεικτών,

212
00:08:24,000 --> 00:08:27,000
που είναι μια πολύ πιο δαπανηρή και χρονοβόρα μέθοδος.

213
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
Και προς μεγάλη του έκπληξη, κατέληξε στα ίδια σχεδόν συμπεράσματα.

214
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
Φαίνεται λοιπόν ότι όντως οι Προσκυνητές,

215
00:08:32,000 --> 00:08:35,000
για κάποιο λόγο, έχουν πολύ χαμηλή γενετική ποικιλότητα.

216
00:08:35,000 --> 00:08:37,000
Και πιστεύουν ότι ίσως πρόκειται για μια στενωπό, μια πληθυσμιακή στενωπό

217
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
που θεωρείται ότι συνέβη πριν από 12.000 χρόνια,

218
00:08:39,000 --> 00:08:42,000
και η οποία προκάλεσε αυτό το φαινόμενο.

219
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
Κι όμως, αν κοιτάξεις τους φαλαινοκαρχαρίες,

220
00:08:44,000 --> 00:08:47,000
το άλλο είδος μεγάλου πλαγκτοφάγου καρχαρία,

221
00:08:47,000 --> 00:08:49,000
η ποικιλότητά τους είναι πολύ μεγαλύτερη.

222
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
Δεν βγάζει λοιπόν καθόλου νόημα.

223
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
Βρήκαν ότι δεν υπάρχει γενετική διαφοροποίηση

224
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
των Προσκυνητών μεταξύ οποιονδήποτε από τους Ωκεανούς.

225
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
Έτσι, παρότι οι Προσκυνητές απαντώνται σε όλον τον κόσμο,

226
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
δεν μπορείς να καταλάβεις γενετικά τη διαφορά μεταξύ των ατόμων

227
00:09:00,000 --> 00:09:03,000
του Ειρηνικού, του Ατλαντικού, της Ν. Ζηλανδίας, της Ιρλανδίας ή της Ν. Αφρικής.

228
00:09:03,000 --> 00:09:05,000
Βασικά όλοι φαίνονται ίδιοι.

229
00:09:05,000 --> 00:09:08,000
Κι αυτό είναι κάπως αναπάντεχο. Δεν θα το περίμενε κανείς.

230
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Δεν βγάζει νόημα, και δεν θα κάνω ότι το καταλαβαίνω.

231
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
Και υποψιάζομαι ότι οι περισσότεροι γενετιστές επίσης δεν το καταλαβαίνουν,

232
00:09:12,000 --> 00:09:14,000
απλώς παράγουν τα δεδομένα.

233
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
Μπορείς να κάνεις μια εκτίμηση του μεγέθους του πληθυσμού

234
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
με βάση τη γενετική του ποικιλότητα.

235
00:09:18,000 --> 00:09:21,000
Και ο Ρας Χέλτζελ υπολόγισε το δραστικό μέγεθος πληθυσμού σε:

236
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
8.200 ζώα.

237
00:09:23,000 --> 00:09:25,000
Αυτό ήταν.

238
00:09:25,000 --> 00:09:27,000
8.000 ζώα στον κόσμο.

239
00:09:27,000 --> 00:09:29,000
Θα σκέφτεστε, "Αυτό είναι γελοίο, αποκλείεται".

240
00:09:29,000 --> 00:09:31,000
Έτσι ο Λες έκανε μια πιο λεπτομερή ανάλυση

241
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
και βρήκε ότι του έδινε περίπου 9.000 άτομα.

242
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
Η χρήση διαφορετικών δεικτών δίνει και διαφορετικά αποτελέσματα

243
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
αλλά ο μέσος όρος από όλες αυτές τις μελέτες

244
00:09:39,000 --> 00:09:41,000
υπολογίστηκε σε 5.000.

245
00:09:41,000 --> 00:09:43,000
Το οποίο προσωπικά δεν πιστεύω,

246
00:09:43,000 --> 00:09:45,000
αλλά εγώ είμαι σεπτικιστής.

247
00:09:45,000 --> 00:09:47,000
Αλλά όσο και να ανακατέψεις τα νούμερα,

248
00:09:47,000 --> 00:09:50,000
το πολύ να καταλήξεις με έναν δραστικό πληθυσμό περίπου 20.000 ατόμων.

249
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
Θυμάστε πόσους σκότωναν στο Άκιλ

250
00:09:52,000 --> 00:09:55,000
το '70 και το '50;

251
00:09:55,000 --> 00:09:57,000
Αυτό λοιπόν που μας λέει στην ουσία

252
00:09:57,000 --> 00:10:00,000
είναι ότι το είδος πράγματι κινδυνεύει με εξαφάνιση

253
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
επειδή ο πληθυσμός του είναι τόσο μικρός.

254
00:10:02,000 --> 00:10:05,000
Μάλιστα, από αυτά τα 20.000 άτομα, 8.000 υπολογίζεται ότι είναι θηλυκά.

255
00:10:05,000 --> 00:10:08,000
Υπάρχουν μόνο 8.000 θηλυκοί Προσκυνητές σε όλο τον κόσμο;

256
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
Δεν ξέρω. Δεν το πιστεύω.

257
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
Το πρόβλημα με αυτές τις μελέτες

258
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
είναι ο περιορισμένος αριθμός δειγμάτων.

259
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
Δεν είχαν αρκετά δείγματα

260
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
για να μελετήσουν πραγματικά τη γενετική

261
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
σε αρκετό βάθος.

262
00:10:20,000 --> 00:10:23,000
Που βρίσκεις όμως δείγματα

263
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
για τις γενετικές σου αναλύσεις;

264
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
Μια προφανής πηγή είναι οι νεκροί καρχαρίες

265
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
που ξεβράζονται στις ακτές.

266
00:10:29,000 --> 00:10:32,000
Έχουμε 2-3 εκβρασμούς καρχαριών κάθε χρόνο στην Ιρλανδία,

267
00:10:32,000 --> 00:10:34,000
όταν είμαστε τυχεροί.

268
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
Άλλη πηγή είναι η παρεμπίπτουσα αλιεία.

269
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
Πιάνονται αρκετοί στα παρασυρόμενα αφρόδιχτα.

270
00:10:39,000 --> 00:10:42,000
Αυτό πλέον απαγορεύτηκε, πράγμα καλό για τους καρχαρίες.

271
00:10:42,000 --> 00:10:44,000
Μερικοί πιάνονται και με στατικά δίχτυα ή τράτες.

272
00:10:44,000 --> 00:10:47,000
Αυτός ο καρχαρίας αλιεύτηκε στο Χόουθ πριν τα Χριστούγεννα

273
00:10:47,000 --> 00:10:50,000
παράνομα, δεν επιτρέπεται πλέον αυτό στην ΕΕ,

274
00:10:50,000 --> 00:10:53,000
και πουλήθηκε ως φιλέτα καρχαρία προς 8 ευρώ το κιλό.

275
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
Είχαν κρεμάσει και συνταγή στον τοίχο, μεχρι που τους είπαν ότι ήταν παράνομο.

276
00:10:56,000 --> 00:10:59,000
Πήραν και πρόστιμο.

277
00:10:59,000 --> 00:11:01,000
Βλέποντας λοιπόν όλες αυτές τις μελέτες

278
00:11:01,000 --> 00:11:04,000
ο συνολικός αριθμός δειγμάτων παγκοσμίως

279
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
είναι 86 επί του παρόντος.

280
00:11:06,000 --> 00:11:08,000
Είναι λοιπόν μια σημαντική δουλειά

281
00:11:08,000 --> 00:11:10,000
και μπορεί να απαντήσει πολλά ερωτήματα,

282
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
μπορεί να μας υποδείξει το μέγεθος του πληθυσμού,

283
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
τους υποπληθυσμούς και τις δομές τους,

284
00:11:15,000 --> 00:11:18,000
αλλά περιορίζονται από την έλλειψη δειγμάτων.

285
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
Κατά τη διαδικασία μαρκαρίσματος λοιπόν,

286
00:11:20,000 --> 00:11:23,000
έτσι τους μαρκάρουμε από το φουσκωτό - κινείσαι γρήγορα -

287
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
οι καρχαρίες καμμιά φορά αντιδρούν.

288
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
Όπως συνέβη ας πούμε στο Μάλιν Χεντ του Ντόνεγκαλ,

289
00:11:28,000 --> 00:11:31,000
όπου ο καρχαρίας χτύπησε τη βάρκα με την ουρά του,

290
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
πιο πολύ, νομίζω, επειδή ξαφνιάστηκε που τον πλησιάσαμε τόσο,

291
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
παρά λόγω του μαρκαρίσματος.

292
00:11:36,000 --> 00:11:39,000
Δεν έγινε και τίποτα, βραχήκαμε λίγο.

293
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
Αλλά όταν επιστρέψαμε με τον Έμετ

294
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
στον μώλο του Μάλιν Χεντ,

295
00:11:43,000 --> 00:11:46,000
πρόσεξα μια μαύρη βλέννα πάνω στην πλώρη.

296
00:11:46,000 --> 00:11:48,000
Και τότε θυμήθηκα -είχα περάσει αρκετό καιρό και σε εμπορικά αλιευτικά-

297
00:11:48,000 --> 00:11:50,000
θυμήθηκα τους ψαράδες να μου λένε ότι ήξεραν

298
00:11:50,000 --> 00:11:52,000
πότε το δίχτυ τους είχε Προσκυνητή

299
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
από τη μαύρη γλίτσα που άφηνε πίσω του.

300
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
Σκέφτηκα λοιπόν ότι αυτό θα ήταν απ' τον καρχαρία.

301
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
Ενδιαφερόμασταν οπωσδήποτε

302
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
για δείγματα ιστών για γενετική ανάλυση

303
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
γιατί ξέρουμε πόσο σημαντικά είναι.

304
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
Χρησιμοποιούσαμε όμως συμβατικές μεθόδους -

305
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
έχω αυτό το τόξο, το βλέπετε εδώ στο χέρι μου,

306
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
με το οποίο παίρνουμε δείγματα από δελφίνια και φάλαινες.

307
00:12:09,000 --> 00:12:11,000
Το είχα δοκιμάσει, και αυτό και άλλες τεχνικές,

308
00:12:11,000 --> 00:12:13,000
αλλά το μόνο που κατάφερνα ήταν να σπάω τα βέλη μου,

309
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
επειδή το δέρμα του καρχαρία είναι τόσο σκληρό.

310
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
Δεν υπήρχε περίπτωση να πάρουμε δείγματα έτσι.

311
00:12:17,000 --> 00:12:20,000
Δεν θα κάναμε τίποτα.

312
00:12:20,000 --> 00:12:23,000
Όταν είδα λοιπόν τη βλέννα στην πλώρη

313
00:12:23,000 --> 00:12:26,000
σκέφτηκα "κι αν έπαιρνες αυτό που σου χαρίζεται..."

314
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
Το έξυσα λοιπόν,

315
00:12:28,000 --> 00:12:31,000
το έβαλα σε ένα δοχείο με οινόπνευμα και το έστειλα στους γενετιστές.

316
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
Έξυσα τη βλέννα και την έστειλα στο Αμπερντίν.

317
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
Και τους είπα, "Ίσως να δοκιμάσετε αυτό".

318
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
Αλλά εκεί μού το τρέναραν για μήνες.

319
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
Είχαμε κι εκείνο το συνέδριο στο νησί Μαν.

320
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Αλλά εγώ συνέχισα να γράφω και να ρωτάω

321
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
"Μήπως κοιτάξατε καθόλου τη βλέννα μου;"

322
00:12:43,000 --> 00:12:45,000
και μου' λεγε "Ναι, ναι, ναι. Αργότερα, αργότερα"

323
00:12:45,000 --> 00:12:47,000
Τελικά κατάλαβε ότι καλύτερα να το έκανε

324
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
γιατί δεν γνωριζόμασταν καν

325
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
και ποιός ξέρει τι θα συμπέραινα γι' αυτόν.

326
00:12:51,000 --> 00:12:54,000
Και έμεινε έκπληκτος όταν τελικά έβγαλε DNA από τη βλέννα.

327
00:12:54,000 --> 00:12:56,000
Το πολλαπλασίασαν και το ανέλυσαν

328
00:12:56,000 --> 00:12:58,000
και είδαν ότι, ναι, ήταν όντως DNA προσκυνητή

329
00:12:58,000 --> 00:13:01,000
που προήλθε από τη βλέννα.

330
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Φυσικά κατενθουσιάστηκε.

331
00:13:03,000 --> 00:13:06,000
Το βάφτισαν και "καρχαριοβλέννα του Σάιμον".

332
00:13:06,000 --> 00:13:09,000
Και σκέφτηκα, "Εντάξει, μπορώ να δουλέψω με αυτό".

333
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
Οπότε αποφασίσαμε να βγούμε

334
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
και να μαζέψουμε βλέννα.

335
00:13:13,000 --> 00:13:17,000
Έχοντας ξοδέψει 3,5 χιλιάδες σε δορυφορικούς ανιχνευτές,

336
00:13:19,000 --> 00:13:22,000
αποφάσισα ότι μπορούσα να ξοδέψω και άλλα 7,95 - η τιμή είναι ακόμη πάνω -

337
00:13:22,000 --> 00:13:25,000
στο τοπικό μαγαζί εργαλείων του Κίλρους

338
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
για ένα κοντάρι σφουγγαρίστρας,

339
00:13:27,000 --> 00:13:30,000
και ακόμη λιγότερα για σφουγγαράκια φούρνου.

340
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
Τύλιξα λοιπόν το σφουγγάρι στην άκρη του κονταριού

341
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
και πλέον ζούσα μόνο και μόνο

342
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
για τη στιγμή

343
00:13:38,000 --> 00:13:40,000
που θα ξανάβρισκα καρχαρίες.

344
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
Τότε ήταν ήδη Αύγουστος,

345
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
οι καρχαρίες όμως βγαίνουν κυρίως Ιούνιο-Ιούλιο.

346
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
Είναι λοιπόν σπάνιο,

347
00:13:46,000 --> 00:13:49,000
πρέπει να είσαι πολύ τυχερός για να τους πετύχεις Αύγουστο.

348
00:13:49,000 --> 00:13:51,000
Ήμασταν λοιπόν απελπισμένοι.

349
00:13:51,000 --> 00:13:54,000
Κι όταν ακούσαμε ότι εμφανίστηκαν καρχαρίες στο Μπλάσκετ τρέξαμε αμέσως

350
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
και καταφέραμε όντως να τους βρούμε.

351
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
Και απλώς τρίβοντας με το κοντάρι τον καρχαρία

352
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
καθώς περνούσε από κάτω μας -

353
00:14:00,000 --> 00:14:02,000
τον βλέπετε εδώ κάτω από τη βάρκα -

354
00:14:02,000 --> 00:14:04,000
καταφέραμε να μαζέψουμε βλέννα.

355
00:14:04,000 --> 00:14:06,000
Και ιδού.

356
00:14:06,000 --> 00:14:09,000
Δείτε αυτή την υπέροχη μαύρη καρχαριοβλέννα.

357
00:14:09,000 --> 00:14:12,000
Μέσα σε ένα μισάωρο

358
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
πήραμε πέντε δείγματα, πέντε διαφορετικούς καρχαρίες,

359
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
με τον δειγματολήπτη καρχαριοβλέννας του Σάιμον.

360
00:14:18,000 --> 00:14:20,000
(Γέλια)

361
00:14:20,000 --> 00:14:25,000
(Χειροκρότημα)

362
00:14:25,000 --> 00:14:28,000
Δουλεύω με δελφίνια και φάλαινες εδώ και 20 χρόνια στην Ιρλανδία,

363
00:14:28,000 --> 00:14:30,000
που είναι σίγουρα πιο θεαματικά.

364
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
Θα είδατε ήδη τα πλάνα με τη Μεγάπτερη φάλαινα

365
00:14:32,000 --> 00:14:34,000
που τραβήξαμε πριν 1-2 μήνες ανοικτά του Γουέξφορντ.

366
00:14:34,000 --> 00:14:37,000
Πάντα ελπίζεις κατά βάθος ν' αφήσεις κάτι πίσω σου,

367
00:14:37,000 --> 00:14:39,000
εγώ φαντασιωνόμουν εντυπωσιακά άλματα

368
00:14:39,000 --> 00:14:41,000
Μεγάπτερων και δελφινιών.

369
00:14:41,000 --> 00:14:43,000
Αλλά κάποιες φορές τα πράγματα σου έρχονται αλλιώς

370
00:14:43,000 --> 00:14:45,000
και καλό είναι να τα δέχεσαι έτσι.

371
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
Οπότε η δική μου παρακαταθήκη θα είναι μάλλον αυτή -

372
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
η καρχαριοβλέννα του Σάιμον.

373
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
Πήραμε λοιπόν περισσότερα χρήματα φέτος

374
00:14:51,000 --> 00:14:54,000
για να συνεχίσουμε τις δειγματοληψίες.

375
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
Κι ένα εξίσου χρήσιμο εργαλείο είναι η

376
00:14:56,000 --> 00:14:59,000
κάμερα σε βραχίονα -εδώ η συνάδελφος Τζοάν με μια τέτοια-

377
00:14:59,000 --> 00:15:01,000
με την οποία μπορείς να κοιτάξεις κάτω από τον καρχαρία

378
00:15:01,000 --> 00:15:04,000
για να εντοπίσεις τα πτερυγιοπόδια των αρσενικών

379
00:15:04,000 --> 00:15:07,000
που ξεχωρίζουν από πίσω,

380
00:15:07,000 --> 00:15:09,000
έτσι καταλαβαίνεις το φύλο σχετικά εύκολα.

381
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
Το να γνωρίζεις το φύλο του καρχαρία

382
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
καθώς παίρνεις δείγμα του,

383
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
είναι πολύ σημαντική πληροφορία για τον γενετιστή.

384
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
Γιατί προς το παρόν δεν έχουν γενετικό τρόπο

385
00:15:18,000 --> 00:15:20,000
για να ξεχωρίσουν ένα αρσενικό από ένα θηλυκό άτομο,

386
00:15:20,000 --> 00:15:22,000
το οποίο μου φάνηκε αδιανότητο,

387
00:15:22,000 --> 00:15:25,000
γιατί δεν ξέρουν καν τι εκκινητές να χρησιμοποιήσουν.

388
00:15:25,000 --> 00:15:27,000
Και το να γνωρίζεις το φύλο των καρχαριών

389
00:15:27,000 --> 00:15:29,000
έχει γίνει πολύ σημαντικό

390
00:15:29,000 --> 00:15:32,000
για να διαχειριστείς και το εμπόριο

391
00:15:32,000 --> 00:15:36,000
είτε των Προσκυνητών είτε άλλων ειδών.

392
00:15:36,000 --> 00:15:38,000
Γιατί το εμπόριό τους είναι μεν παράνομο

393
00:15:38,000 --> 00:15:40,000
αλλα αλιεύονται και κυκλοφορούν στην αγορά.

394
00:15:40,000 --> 00:15:42,000
Έτσι, ως βιολόγος πεδίου

395
00:15:42,000 --> 00:15:44,000
επιδιώκεις όσο το δυνατό περισσότερες επαφές με αυτά τα ζώα.

396
00:15:44,000 --> 00:15:46,000
Θες να μάθεις όσο το δυνατόν περισσότερα.

397
00:15:46,000 --> 00:15:49,000
Αλλά οι επαφές αυτές είναι σύντομες και εποχιακές.

398
00:15:49,000 --> 00:15:52,000
Πρέπει λοιπόν να μάθεις το μέγιστο δυνατό, και σύντομα.

399
00:15:52,000 --> 00:15:54,000
Όμως, δεν είναι υπέροχο

400
00:15:54,000 --> 00:15:57,000
να μπορείς μετά να προσφέρεις αυτά τα δείγματα

401
00:15:57,000 --> 00:16:00,000
και ευκαιρίες σε άλλες ειδικότητες, όπως η γενετική,

402
00:16:00,000 --> 00:16:03,000
που μπορούν να αποκομίσουν τόσο πολλά.

403
00:16:03,000 --> 00:16:05,000
Όπως έλεγα λοιπόν

404
00:16:05,000 --> 00:16:08,000
η μοίρα τα φέρνει καμιά φορά περίεργα, πρέπει να αρπάζεις τις ευκαιρίες.

405
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
Θα το δεχτώ ως την επιστημονική μου παρακαταθήκη.

406
00:16:10,000 --> 00:16:13,000
Ίσως καταφέρω κάτι πιο εντυπωσιακό και ρομαντικό πριν πεθάνω.

407
00:16:13,000 --> 00:16:16,000
Αλλά για την ώρα, είμαι ευγνώμων.

408
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
Έχετε τα μάτια σας ανοικτά για καρχαρίες.

409
00:16:18,000 --> 00:16:21,000
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα, υπάρχει τώρα και η ιστοσελίδα μας.

410
00:16:21,000 --> 00:16:24,000
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.

411
00:16:24,000 --> 00:16:26,000
(Χειροκρότημα)