1
00:00:02,220 --> 00:00:06,660
Internet: Sajber bezbednost i kriminal

2
00:00:06,660 --> 00:00:11,080
Moje ime je Jenny Martin i ja sam
direktorka istražnog odeljenja za sajber

3
00:00:11,080 --> 00:00:16,299
sigurnost u Symantecu. Sajber kriminal
danas stvara velike probleme za društvo u

4
00:00:16,299 --> 00:00:22,550
ličnom i financijskom smislu, pa čak i na
nivou nacionalne sigurnosti. Samo u

5
00:00:22,550 --> 00:00:26,660
proteklih nekoliko godina stotine milona
brojeva kreditnih kartica su ukradeni,

6
00:00:26,660 --> 00:00:30,539
desetine miliona brojeva socijalnog osiguranja
i zdravstvenih evidencija su bili ugroženi,

7
00:00:30,539 --> 00:00:37,624
čak su i nuklearni reaktori hakovani i
bespilotne letelice otete.

8
00:00:37,624 --> 00:00:42,580
Ovo je sve urađeno korišćenjem
slabosti hardvera i softvera

9
00:00:42,580 --> 00:00:52,152
ili još češće, korišćenjem nenamernih
odluka koje su doneli ljudi koji koriste
softver.

10
00:00:52,152 --> 00:00:56,519
Počinioci takvih sajber zločina
nemaju jedan profil ili motivaciju

11
00:00:56,519 --> 00:01:00,488
to može biti bilo ko, od međunarodnog
teroriste do tinejdžera koji se takmiči za

12
00:01:00,488 --> 00:01:03,329
malo pažnje. Danas, najveće države

13
00:01:03,329 --> 00:01:08,960
nemaju samo običnu vojsku, već imaju i
dobro opremljenu sajber vojsku. Zapravo,

14
00:01:08,960 --> 00:01:12,500
sledeći svetski rat se vrlo verojatno
neće voditi tradicionalnim oružjem, već sa

15
00:01:12,500 --> 00:01:17,210
računarima koji će se koristiti da bi zatvorili
nacionalnu distribuciju vodom, energetsku mrežu

16
00:01:17,210 --> 00:01:25,330
i sistem prevoza. Moje ime je Parisa i
ja sam Princeza Googl sigurnosti. Radila

17
00:01:25,330 --> 00:01:29,540
sam na mnogo različitih proizvoda i mnogo
različitih načina u pokušaju da učinim

18
00:01:29,540 --> 00:01:33,600
naš softver sigurnijim što je više moguće.

19
00:01:33,600 --> 00:01:36,690
Pogledajmo sada kako sajber kiminal
funkcioniše ispod haube.

20
00:01:36,690 --> 00:01:42,250
Učimo o softverskim virusima, DDoS napadima
uskraćivanja usluge i krađi identiteta.

21
00:01:42,250 --> 00:01:46,170
U biologiji i životu, virus je organizam
koji se širi kašljanjem,

22
00:01:46,170 --> 00:01:49,130
kijanjem ili fizičkim kontaktom.

23
00:01:49,130 --> 00:01:53,370
Virusi inficiraju ćelije ubrizgavanjem
njihovog genetskog materijala i

24
00:01:53,370 --> 00:01:59,140
upotrebom tih ćelija za razmnožavanje. Oni
mogu učiniti ljude jako bolesnima i onda se
proširiti na druge ljude.

25
00:01:59,140 --> 00:02:04,960
Računarski virus deluje slično. Virus je
izvršni program koji se instalira, često

26
00:02:04,960 --> 00:02:10,090
nenamerno, i čini štetu korisniku i
njegovom računaru. Moguće je da se

27
00:02:10,090 --> 00:02:16,610
virus proširi na druge računare. Ali, kako
uopšte virus dolazi do vašeg

28
00:02:16,610 --> 00:02:19,880
računara? Postoji nekoliko načina
na koje napadači mogu zaraziti nečiji

29
00:02:19,880 --> 00:02:24,730
računar. Mogu da namame žrtvu da
instalira program obmanjujući ga da program

30
00:02:24,730 --> 00:02:30,693
ima drugu svrhu, pa je tako, na primer,
puno virusa prerušeno u sigurnosna ažuriranja.

31
00:02:30,693 --> 00:02:35,920
Moguće je, također, da softver na vašem
računaru ima slabost, pa ga napadač može

32
00:02:35,920 --> 00:02:39,640
samostalno instalirati bez traženja
neposredne dozvole.

33
00:02:39,640 --> 00:02:43,590
Jednom kad je virus na vašem računaru, on
može ukrasti ili izbrisati bilo kojiu od

34
00:02:43,590 --> 00:02:47,959
vaših datoteka, kontrolisati druge programe
ili čak dopustiti nekom drugome da udaljenim

35
00:02:47,959 --> 00:02:50,340
putem kontroliše vaš računar.

36
00:02:52,080 --> 00:02:55,830
Upotrebom računarskih virusa, hakeri mogu
preuzeti više miliona računara u čitavom svetu

37
00:02:55,830 --> 00:03:02,830
i iskoristiti ih kao digitalnu vojsku,
poznatu i pod nazivom botnet, za napad i
preuzimanje veb stranica.

38
00:03:02,830 --> 00:03:07,269
Ta vrsta napada se zove DDos - distribuirano
uskraćivanje usluge.

39
00:03:07,269 --> 00:03:11,590
Uskraćivanje usluge događa se kad haker
zatrpa veb stranicu sa previše zahteva.

40
00:03:11,590 --> 00:03:14,840
Kažemo da se radi o distribuiranom
uskraćivanju usluge kad napadač napada sa

41
00:03:14,840 --> 00:03:17,280
više računara odjednom.

42
00:03:17,955 --> 00:03:21,950
Većina veb stranica može odgovoriti na
milione zahteva u danu, ali ako ih

43
00:03:21,950 --> 00:03:25,430
zatrpate milijardama ili trilijardama
zahteva koji dolaze s različitih strana,

44
00:03:25,430 --> 00:03:31,500
računari postanu preopterećeni i prestaju
reagovati. Još jedan od trikova koje koriste

45
00:03:31,500 --> 00:03:36,280
sajber kriminalci je slanje velike količine
spam imejlova pokušavajući da prevare ljude

46
00:03:36,280 --> 00:03:39,630
da podele osetljive lične informacije.

47
00:03:39,690 --> 00:03:46,040
To zovemo krađom identiteta. Krađa identiteta
je kad primite ono što se čini kao pouzdan imejl

48
00:03:46,040 --> 00:03:49,590
koji od vas traži da se prijavite na vaš
nalog, ali klik na imejl

49
00:03:49,590 --> 00:03:51,560
vas vodi do lažne stranice.

50
00:03:51,560 --> 00:03:56,499
Ako se svejedno prijavite, prevareni ste
tako što ste otkrili (upisali) vašu lozinku.

51
00:03:56,499 --> 00:04:00,390
Hakeri zatim mogu iskoristiti vaše korisničke
podatke za pristupanje vašim stvarnim nalozima

52
00:04:00,390 --> 00:04:05,520
da bi ukrali informacije ili čak vaš
novac. Srećom, postoji puno

53
00:04:05,520 --> 00:04:10,430
kompanija, zakona i državnih organizacija
koje rade na tome da učine internet

54
00:04:10,430 --> 00:04:14,750
sigurnijim, ali ti napori nisu dovoljni.

55
00:04:14,750 --> 00:04:18,450
Svaki put kad računar bude hakovan, vrlo
verovatno pomislite da je problem u

56
00:04:18,450 --> 00:04:22,860
sigurnosnim podešavanjima ili softveru. Međutim,
u 90% slučajeva sistem je hakovan

57
00:04:22,860 --> 00:04:29,027
ne zbog sigurnosne greške, već jednostavno zbog
greške koju je napravio čovek.

58
00:04:31,317 --> 00:04:35,070
Postoje koraci koje svi možemo preduzeti
da bi se zaštitili. Vrlo često

59
00:04:35,070 --> 00:04:39,040
vaša dela ne utiču samo na sigurnost
vaših podataka i računara, već i

60
00:04:39,040 --> 00:04:41,550
na sigurnost svih u vašoj školi,

61
00:04:41,550 --> 00:04:46,510
na radnom mestu ili kod kuće. Sa milijardama
ili trilijardama dolara u igri

62
00:04:46,510 --> 00:04:51,590
sajber kriminalci postaju pametniji svake
godine i svi mi trebamo ići u korak sa vremenom.