1
00:00:02,220 --> 00:00:06,660
इंटरनेट: सायबरसुरक्षा आणि गुन्हे

2
00:00:06,660 --> 00:00:11,080
हाय, माझं नाव आहे जेनी मार्टीन आणि मी
सिमँटेकमध्ये सायबर सुरक्षा तपास विभागाची

3
00:00:11,080 --> 00:00:16,299
संचालक आहे. आज सायबर गुन्ह्यांमुळे समाजात
वैयक्तिकदृष्ट्या, आर्थिकदृष्ट्या

4
00:00:16,299 --> 00:00:22,550
आणि अगदी राष्ट्रीय सुरक्षेच्या गोष्टींमध्ये मोठ्या
प्रमाणावर समस्या निर्माण झालेल्या आहेत. गेल्या

5
00:00:22,550 --> 00:00:26,660
काही वर्षातच कोट्यावधी क्रेडीट कार्ड नंबर्स
चोरीला गेले आहेत,

6
00:00:26,660 --> 00:00:30,539
कोट्यावधी सोशल सिक्युरीटी क्रमांक आणि आरोग्यसेवा 
नोंदी

7
00:00:30,539 --> 00:00:35,360
उघड झाल्या. अगदी आण्विक सेन्ट्रीफ्युजेससुद्धा हॅक
झाले आणि मानवरहित

8
00:00:35,360 --> 00:00:40,090
हवाई ड्रोन्स हायजॅक करण्यात आले. हार्डवेअर आणि
सॉफ्टवेअरमधील कमकुवत दुवे ओळखून किंवा

9
00:00:40,090 --> 00:00:45,059
बऱ्याचदा सॉफ्टवेअर वापरणाऱ्या लोकांनी नकळत घेतलेल्या निर्णयांचा फायदा घेऊन

10
00:00:45,059 --> 00:00:53,300
या सर्व गोष्टी केल्या जातात. सायबर गुन्हे

11
00:00:53,300 --> 00:00:57,600
करणारे लोक एकाच प्रकारचे किंवा एक हेतू असलेलेच नसतात. आंतरराष्ट्रीय दहशतवाद्यापासून ते

12
00:00:57,600 --> 00:01:03,329
अधिकार मिळवण्यासाठी झगडणाऱ्या किशोरवयीन मुलांपर्यंत कोणीही त्यात असू शकतो. आज सर्वांत

13
00:01:03,329 --> 00:01:08,960
मोठ्या देशांमध्ये केवळ नेहमीचे सैन्यच नसते तर सज्ज
असलेले सायबर सैन्यसुद्धा असते.

14
00:01:08,960 --> 00:01:12,500
खरं तर, पुढचं जागतिक युद्ध पारंपारिक शस्त्रांनी लढलं
जाणार नाही तर देशातील पाणी पुरवठा,

15
00:01:12,500 --> 00:01:17,210
वीजेची ग्रीड्स आणि वाहतूक व्यवस्था बंद करणाऱ्या कॉम्प्युटर्सच्या माध्यमातून लढलं जाईल.

16
00:01:17,210 --> 00:01:25,330
हाय, माझं नाव परिसा आणि मी गुगल सुरक्षा राजकन्या आहे. मी खूप वेगवेगळ्या

17
00:01:25,330 --> 00:01:29,540
उत्पादनांवर काम केलं आहे आणि आमचं सॉफ्टवेअर
शक्य तितकं सुरक्षित करण्यासाठी वेगवेगळया


18
00:01:29,540 --> 00:01:33,600
पद्धतींवर काम केलं आहे.

19
00:01:33,600 --> 00:01:36,690
आता आपण सायबर गुन्हे कसं काम करतात, ते पाहू.

20
00:01:36,690 --> 00:01:41,320
आपण सॉफ्टवेअर व्हायरसेस, सेवा नाकारण्यासाठी
हल्ले, आणि फिशिंग स्कॅम्स याबद्दल शिकू.

21
00:01:41,320 --> 00:01:46,170
जीवशास्त्रात आणि जीवनात, व्हायरस म्हणजे खोकणे,
शिंकणे किंवा

22
00:01:46,170 --> 00:01:49,130
शारीरिक संपर्कातून पसरणारा जीव.

23
00:01:49,130 --> 00:01:53,370
पेशींना संसर्ग करून, आपले जेनेटिक मटेरियल त्यात
घालून आणि पुनरुत्पादनासाठी या

24
00:01:53,370 --> 00:01:59,140
पेशी वापरून विषाणू काम करतात. ते लोकांना आजारी पाडतात आणि नंतर इतर लोकांकडे प्रसारित करतात.

25
00:01:59,140 --> 00:02:04,290
कॉम्प्युटरमधील व्हायरस थोडासा अशाचप्रकारे काम
करतो. व्हायरस एक्झिक्युट करण्यासारखा प्रोग्रॅम

26
00:02:04,290 --> 00:02:10,090
असतो, जो सामान्यपणे, नकळत इन्स्टॉल होणारा
असतो आणि तो युजर आणि त्यांचा कॉम्प्युटर यांचे

27
00:02:10,090 --> 00:02:16,210
नुकसान करतो. व्हायरस आपणहून इतर
कॉम्प्युटर्सपर्यंत प्रसारित होणंसुद्धा शक्य असतं. आता

28
00:02:16,210 --> 00:02:19,880
तुमच्या कॉम्प्युटरपर्यंत व्हायरस येतो कसा? हल्लेखोर
एक-दोन मार्गांनी एखाद्याच्या कॉम्प्युटरला

29
00:02:19,880 --> 00:02:24,730
संसर्ग करू शकतो. ते बळी पडणाऱ्या माणसाला प्रोग्रॅम इन्स्टॉल करायला भाग पाडतात, तेव्हा त्या प्रोग्रॅमचा हेतू

30
00:02:24,730 --> 00:02:29,200
वेगळाच सांगून दिशाभूल करतात, उदा. खूप व्हायरस एखाद्या सिक्युरीटी अपडेटचे सोंग घेऊन येतात.

31
00:02:29,200 --> 00:02:35,920
तुमच्या कॉम्प्युटरवरील सॉफ्टवेअरमध्ये काही 
कच्चे दुवे असू शकतात, त्यामुळे हल्लेखोर

32
00:02:35,920 --> 00:02:39,330
स्पष्ट परवानगी न मागतासुद्धा स्वत: इन्स्टॉल करू
शकतो.

33
00:02:39,330 --> 00:02:43,590
एकदा व्हायरस तुमच्या कॉम्प्युटरवर आला की तो
तुमच्या कोणत्याही फाईल्स चोरू शकतो, हटवू शकतो

34
00:02:43,590 --> 00:02:47,959
इतर प्रोग्रॅम्स नियंत्रित करू शकतो, किंवा अगदी एखाद्याला लांबून तुमच्या कॉम्प्युटरचं नियंत्रण

35
00:02:47,959 --> 00:02:50,340
करण्याची परवानगीसुद्धा देऊ शकतो.

36
00:02:50,340 --> 00:02:55,830
कॉम्प्युटर व्हायरस वापरून, हॅकर्स जगभरातील
लक्षावधी कॉम्प्युटर्सवर नियंत्रण मिळवू शकतात

37
00:02:55,830 --> 00:03:01,280
आणि त्यांचा उपयोग डिजिटल सैन्य म्हणून करू 
शकतात, ज्याला बॉटनेट असं म्हणतात, आणि हल्ले

38
00:03:01,280 --> 00:03:07,269
करून वेबसाईट्स बंद पाडू शकतात. अशा हल्ल्याला
सेवेला वितरीत नकार, असे म्हणतात.

39
00:03:07,269 --> 00:03:10,470
सेवेला नकार म्हणजे हॅकर्स वेबसाईटला खूपच

40
00:03:10,470 --> 00:03:14,840
जास्त विनंत्या पाठवून ती बंद पाडतात. जेव्हा असा
हल्ला अनेक कॉम्प्युटर्सकडून एकाच वेळी केला जातो

41
00:03:14,840 --> 00:03:16,540
तेव्हा त्याला सेवेला वितरीत नकार असे म्हणतात.

42
00:03:16,540 --> 00:03:21,950
बहुतेक सर्व वेबसाईट्स एका दिवशी लक्षावधी विनंत्यांना 
प्रतिसाद देण्यासाठी तयार असतात, पण जर आपण

43
00:03:21,950 --> 00:03:25,430
त्यांना कोट्यावधी किंवा अब्जावधी विनंत्या, वेगवेगळ्या
ठिकाणांहून पाठवल्या,

44
00:03:25,430 --> 00:03:31,500
तर कॉम्प्युटर्स ओव्हरलोड होतात आणि प्रतिसाद देणे
थांबवतात. सायबर गुन्हेगार करत असलेला दुसरा

45
00:03:31,500 --> 00:03:35,970
प्रकार म्हणजे लोकांना संवेदनशील वैयक्तिक माहिती
शेअर करायला भाग पाडण्यासाठी खूप मोठ्या

46
00:03:35,970 --> 00:03:39,110
प्रमाणावर स्पॅम ईमेल पाठवणे.

47
00:03:39,110 --> 00:03:44,920
याला फिशिंग स्कॅम असे म्हणतात. यामध्ये तुम्हाला एखादे विश्वासार्ह ईमेलसारखे दिसणारे ईमेल येते आणि

48
00:03:44,920 --> 00:03:49,590
ते तुम्हाला तुमच्या खात्यात लॉग इन करायला सांगते,
पण त्या ईमेलवर क्लिक केल्यास तुम्हाला एका

49
00:03:49,590 --> 00:03:51,560
बनावट वेबसाईटवर नेण्यात येते.

50
00:03:51,560 --> 00:03:55,599
जर तुम्ही लॉग इन केलेच तर तुम्हाला फसवून तुमचा
पासवर्ड चोरला जातो.

51
00:03:55,599 --> 00:04:00,390
मग हॅकर्स तुमची लॉग इन क्रेडेन्शियल्स वापरून
तुमच्या खऱ्या खात्यांमध्ये प्रवेश करून

52
00:04:00,390 --> 00:04:05,520
माहिती चोरतात किंवा अगदी तुमचे पैसेसुद्धा चोरतात.
सुदैवाने अनेक कंपन्या,

53
00:04:05,520 --> 00:04:09,920
कायदे आणि सरकारी संस्था इंटरनेट सुरक्षित करण्यासाठी काम करत आहेत,

54
00:04:09,920 --> 00:04:14,750
पण हे प्रयत्न पुरेसे नाहीत.

55
00:04:14,750 --> 00:04:18,450
तुम्हाला असं वाटेल की जेव्हा कॉम्प्युटर सिस्टीम हॅक
होते, तेव्हा ही सुरक्षेच्या डिझाईनची

56
00:04:18,450 --> 00:04:22,860
किंवा सॉफ्टवेअरची समस्या असेल. नव्वद टक्के वेळा
जेव्हा सिस्टीम हॅक होते, तेव्हा ती सुरक्षेतील

57
00:04:22,860 --> 00:04:26,980
बगमुळं नाही तर माणसांनी केलेल्या साध्या चुकांमुळं
होते.

58
00:04:26,980 --> 00:04:35,070
स्वत:ला सुरक्षित ठेवण्यासाठी आपण काही पावलं उचलू
शकतो. बऱ्याचदा

59
00:04:35,070 --> 00:04:39,040
तुमच्या कृतींचा परिणाम केवळ तुमच्या स्वत:चा डेटा
आणि कॉम्प्युटर याच्याच सुरक्षिततेवरच नव्हे,

60
00:04:39,040 --> 00:04:41,550
तर तुमची शाळा, कामाची जागा आणि घरातील
सगळ्याच्यांच सुरक्षिततेवर होतो.

61
00:04:41,550 --> 00:04:46,510
कोट्यावधी किंवा अब्जावधी डॉलर्स पणाला
लागलेले असल्यामुळं

62
00:04:46,510 --> 00:04:51,590
सायबर गुन्हेगार दरवर्षी अधिकाधिक स्मार्ट होतात आणि आपण सर्वांनी त्यांचा वेग गाठणं आवश्यक आहे.