WEBVTT

00:00:02.220 --> 00:00:07.670
ინტერნეტი: კიბერუსაფრთხოება და დანაშაული

00:00:07.670 --> 00:00:13.050
გამარჯობა, მე ვარ ჯენი მარტინი, Symentec-ის
კიბერუსაფრთხოების გამოძიების დირექტორი.

00:00:13.050 --> 00:00:17.249
დღეს კიბერ დანაშაული უზარმაზარ
პრობლემებს უქმნის საზოგადოებას

00:00:17.249 --> 00:00:22.386
პერსინალური, ფინანსური და ეროვნული
უსაფრთხოების კუთხითაც კი.

00:00:22.386 --> 00:00:26.660
მხოლოდ გასულ წლებში ასეულობით
მილიონი საკრედიტო ბარათის ნომერი მოიპარეს,

00:00:26.660 --> 00:00:31.639
ათეულობით მილიონი სოციალური უსაფრთხოების
ნომრები და ჯანმრთელობის ჩანაწერები,

00:00:31.639 --> 00:00:34.586
ბირთვული ცენტრიფუგებიც კი დაჰაკეს

00:00:34.586 --> 00:00:42.450
და საჰაერო დრონები გაიტაცეს. ეს ყველაფერი
კეთდება პროგრამის სისუსტეებით მანიპულირებით

00:00:42.450 --> 00:00:51.279
ან, უფრო ხშირად, ადამიანების გაუმიზნავი
გადაწყვეტილებების ბოროტად გამოყენებით.

00:00:51.279 --> 00:00:56.230
ადამიანი, რომლებიც ამ კიბერ დანაშაულს
ჩადის, შეიძლება იყოს ნებისმიერი,

00:00:56.230 --> 00:00:59.310
დაწყებული საერთოშორისო ტერორისტით
და დამთავრებული თინეიჯერით,

00:00:59.310 --> 00:01:02.000
რომელიც სხვებს ეჯიბრება
კანონების დარღვევაში

00:01:02.000 --> 00:01:05.849
დღესდღეობით, უდიდეს ქვეყნებს ჰყავთ
არა მხოლოდ რეგულარული არმია,

00:01:05.849 --> 00:01:08.960
არამედ კარგად შეიარაღებული კიბერ არმია.

00:01:08.960 --> 00:01:12.500
უფრო მეტიც, შემდეგი მსოფლიო ომი შეიძლება,
საერთოდაც არ წარიმართოს ტრადიციული იარაღით

00:01:12.500 --> 00:01:15.740
არამედ კომპიუტერებით, რომლებიც შეზღუდავენ
წყლის მიწოდებას ქვეყნის მასშტაბით,

00:01:15.740 --> 00:01:20.630
გათიშავენ ელექტრომომარაგების ქსელს
და ტრანსპორტირების სისტემებს.

00:01:20.630 --> 00:01:24.767
გამარჯობა, მე ვარ პარისა და ვარ
გუგლის უსაფრთხოების პრინცესა.

00:01:24.767 --> 00:01:28.820
მიმუშავია ძალიან ბევრ სხვადასხვა
პროდუქტზე და მიცდია სხვადასხვა გზა,

00:01:28.820 --> 00:01:32.614
როგორ გამეხადა პროგრამები
რაც შეიძლება უსაფრთხო.

00:01:32.614 --> 00:01:36.690
მოდით, ვნახოთ, როგორ
მუშაობს კიბერ დანაშაული.

00:01:36.690 --> 00:01:42.380
ვისწავლით პროგრამული ვირუსების შესახებ,
სერვისის უარყოფის შეტევებს და ფიშინგებს.

00:01:42.380 --> 00:01:45.647
ბიოლოგიასა და ცხოვრებაში, ვირუსი
არის ორგანიზმი, რომელიც

00:01:45.647 --> 00:01:48.772
ვრცელდება ხველებით, ცემინებით
ან ფიზიკური კონტაქტით.

00:01:48.772 --> 00:01:51.420
ვირუსები უჯრედების
დაინფიცირებით ცოცხლობენ.

00:01:51.420 --> 00:01:55.270
ისინი საკუთარ გენეტიკურ ინფორმაციას უშვებენ
უჯრედში და იყენებებ მას რეპლიკაციისთვის.

00:01:55.270 --> 00:01:58.635
ვირუსმა შეიძლება ძალიან ცუდად გახადოს
ადამიანი და გადაედოს სხვებსაც.

00:01:58.635 --> 00:02:02.124
კომპიუტერული ვირუსი
დაახლოებით ასევე მოქმედებს.

00:02:02.124 --> 00:02:06.649
ვირუსი არის პროგრამა, რომელიც
ინსტალირდება, უმეტესად, გაუმიზნავად,

00:02:06.649 --> 00:02:09.972
და ზიანს აყენებს
მომხმარებელსა და მის კომპიუტერს.

00:02:09.972 --> 00:02:14.721
შესაძლებელია, ვირუსი
გავრცელდეს სხვა კომპიუტერებზეც.

00:02:14.721 --> 00:02:18.050
მაგრამ როგორ ხვდება
ვირუსი თქვენს კომპიუტერში?

00:02:18.050 --> 00:02:21.280
თავდამსხმელს რამდენიმე გზით შეუძლია
ვიღაცის კომპიუტერის დაინფეცირება.

00:02:21.280 --> 00:02:26.240
მან მოტყუებით უნდა დააინსტალირებინოს მსხვერპლს
პროგრამა, მისი დანიშნულების მოტყუებით,

00:02:26.240 --> 00:02:30.810
მაგალითად, უამრავი ვირუსი შენიღბულია,
როგორც თავდაცვის განახლება.

00:02:30.810 --> 00:02:34.654
ისიც შესაძლოა, რომ თვენი კომპიუტერის
პროგრამულ უზრუნველყოფაში იყოს სუსტი წერტილები

00:02:34.654 --> 00:02:39.330
და მათ გამოყენებით, თავდამსხმელი ნებართვის
გარეშე შეძლებს პროგრამის დაინსტალირებას.

00:02:39.330 --> 00:02:43.970
როცა ვირუსი უკვე კომპიუტერშია, მას შეუძლია,
მოიპაროს ან წაშალოს ნებისმიერი ფაილი,

00:02:43.970 --> 00:02:51.400
გააკონტროლოს პროგრამები ან უფლება მისცეს
ვინმეს, დისტანციურად მართოს თქვენი კომპიუტერი.

00:02:51.400 --> 00:02:54.480
კომპიუტერული ვირუსების გამოყენებით,
ჰაკერებს შეუძლიათ,

00:02:54.480 --> 00:02:56.530
დააინფეცირონ მილიონობით
კომპიუტერი მსოფლიოს გარშემო

00:02:56.530 --> 00:02:58.550
და შემდეგ გამოიყენონ ისინი,
როგორც ციფრული არმია,

00:02:58.550 --> 00:03:02.910
ანუ ბოტნეტი, ვებ-გვერდებზე
თავდასასხმელად და გასათიშად.

00:03:02.910 --> 00:03:07.269
ასეთ თავდასხმებს ჰქვია
მომსახურების განაწილებული უარყოფა.

00:03:07.269 --> 00:03:08.819
მომსახურების უარყოფა
ხდება მაშინ, როცა ჰაკერები

00:03:08.819 --> 00:03:11.480
გადატვირთავენ ვებ-გვერდებს
ძალიან ბევრი მოთხოვნით.

00:03:11.480 --> 00:03:13.920
ამას ვეძახით მომსახურების
განაწილებულ უარყოფას,

00:03:13.920 --> 00:03:18.140
როცა შეტევა მოდის ერთდოულად
ბევრი კომპიუტერიდან.

00:03:18.140 --> 00:03:21.950
ვებ-გვერდების უმეტესობა მზადაა, უპასუხოს
დღეში მილიონობით მოთხოვნას, მაგრამ

00:03:21.950 --> 00:03:24.500
თუ ისინი მიიღებენ მილიარდობით
ან ტრილიონობით მოთხოვნას,

00:03:24.500 --> 00:03:26.270
რომლებიც სხვადასხვა ადგილიდან მოდის,

00:03:26.270 --> 00:03:30.574
კომპიუტერები გადაიტვირთება და
შეწყვეტს მოთხოვნებზე პასუხს.

00:03:30.574 --> 00:03:34.952
კიბერდამნაშავეების მიერ გამოყენებული
კიდევ ერთი ხერხია სპამ მეილების გაგზავნა

00:03:34.952 --> 00:03:39.110
და ხალხის მოტყუება სენსიტიური პირადი
ინფორმაციის მოპარვის მიზნით.

00:03:39.110 --> 00:03:42.459
ამას ჰქვია ფიშინგური თაღლითობა.

00:03:42.459 --> 00:03:46.167
ფიშინგი არის, როცა იღებთ, ერთი
შეხედვით, სანდო ელექტორნულ მეილს,

00:03:46.167 --> 00:03:48.594
რომელშიც გთხოვენ,
შეხვიდეთ თქვენს ანგარიშზე,

00:03:48.594 --> 00:03:51.560
მაგრამ მეილზე დაჭერით
ყალბ ვებ-გვერდზე გადაყავხართ.

00:03:51.560 --> 00:03:56.439
თუ ამ ვეგვერდიდან შეხვალთ თქვენს
ანგარიშზე, თქვენი პაროლი მოპარულია.

00:03:56.439 --> 00:03:59.130
ჰაკერებს შეუძლიათ თქვენს
ანგარიშზე შესასვლელი ინფორმაცია

00:03:59.130 --> 00:04:01.470
გამოიყენონ თქვენს
რეალურ ანგარიშზე შესასვლელად,

00:04:01.470 --> 00:04:04.990
და ამის შემდეგ შეუძლიათ,
მოიპარონ ინფორმაცია ან ფულიც კი.

00:04:04.990 --> 00:04:08.630
საბედნიეროდ, არსსებობს უამრავი კომპანია,
კანონი და სამთავრობო ორგანიზაცია,

00:04:08.630 --> 00:04:11.270
რომელიც მუშაობს იმაზე, რომ
ინტერნეტი უფრო უსაფრთხო გახადოს.

00:04:11.270 --> 00:04:14.535
მაგრამ ეს მცდელობები არ არის საკმარისი.

00:04:14.535 --> 00:04:17.240
შეიძლება ფიქრობდეთ, რომ როცა
კომპიუტერული სისტემა დაიჰაკა,

00:04:17.240 --> 00:04:20.650
პრობლემა მის თავდაცვის
მექანიზმში ან პროგრამაში იყო.

00:04:20.650 --> 00:04:24.770
მაგრამ სისტემის გატეხვის 90% არ
არის თავდაცვაში არსებული ბაგის გამო,

00:04:24.770 --> 00:04:31.050
არამედ მიზეზი არის
ადამიანის მარტივი შეცდომა.

00:04:31.050 --> 00:04:34.869
როგორც აღმოჩნდა, რაღაც ნაბიჯების გადაგმით
ყველას შეგვიძლია, დავიცვათ საკუთარი თავი.

00:04:34.869 --> 00:04:39.040
ხშირად, თქვენი ქმედება არა მხოლოდ თქვენი
ინფორმაციისა და კომპიუტერის უსაფრთხოებაზე მოქმედებს,

00:04:39.040 --> 00:04:43.050
არამედ ყველას უსაფრთხოებაზე თქვენს
სკოლაში, სამსახურში, სახლში.

00:04:43.050 --> 00:04:46.180
რადგანაც სასწორზე მილიონობით
და ტრილიონობით დოლარი დევს,

00:04:46.180 --> 00:04:52.087
კიბერ კრიმინალები ყოველ წელს უფრო ჭკვიანები
ხდებიან, ჩვენ კი მათ არ უნდა ჩამოვრჩეთ.