WEBVTT

00:00:00.450 --> 00:00:02.150
Ik ben geboren in Den Bosch,

00:00:02.150 --> 00:00:05.000
waarnaar de schilder
Hieronymus Bosch zichzelf noemde.

00:00:05.000 --> 00:00:07.390
Ik heb altijd erg
van deze schilder gehouden,

00:00:07.390 --> 00:00:10.300
die in de 15de eeuw leefde en werkte.

00:00:10.300 --> 00:00:12.000
In relatie tot moraliteit

00:00:12.000 --> 00:00:15.840
is interessant dat destijds
de invloed van religie afnam.

00:00:15.840 --> 00:00:17.450
Hij vroeg zich af, denk ik,

00:00:17.450 --> 00:00:19.510
wat er maatschappelijk zou gebeuren

00:00:19.510 --> 00:00:22.000
als er geen religie was,
of minder religie.

00:00:22.000 --> 00:00:25.000
Hij schilderde "De tuin der lusten",

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
door sommigen geïnterpreteerd als

00:00:27.000 --> 00:00:29.560
als zijnde de mensheid voor de Zondeval

00:00:29.560 --> 00:00:32.350
of de mensheid zonder de Zondeval.

00:00:32.350 --> 00:00:34.000
Het zet je aan het denken.

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
Als we nooit van de vrucht van kennis
hadden gegeten, zogezegd,

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
wat voor moraliteit zouden we dan hebben?

NOTE Paragraph

00:00:40.870 --> 00:00:42.290
Veel later, als student,

00:00:42.290 --> 00:00:44.470
ging ik naar een heel andere tuin,

00:00:44.470 --> 00:00:46.810
een dierentuin in Arnhem

00:00:46.810 --> 00:00:48.860
waar we chimpansees houden.

00:00:48.860 --> 00:00:52.020
Dit ben ik op jonge leeftijd
met een baby-chimpansee.

00:00:52.020 --> 00:00:54.320
(Gelach)

00:00:54.320 --> 00:00:56.040
Ik ontdekte daar

00:00:56.040 --> 00:00:59.750
dat chimpansees erg machtsbelust zijn,
en schreef daar een boek over.

00:00:59.750 --> 00:01:02.000
Destijds lag de nadruk
bij veel dierenonderzoek

00:01:02.000 --> 00:01:04.640
op agressie en concurrentie.

00:01:04.640 --> 00:01:06.510
Ik beschreef het dierenrijk

00:01:06.510 --> 00:01:08.340
-- inclusief de mensheid --

00:01:08.340 --> 00:01:10.620
als diep van binnen rivaliserend

00:01:10.620 --> 00:01:12.000
en agressief.

00:01:12.000 --> 00:01:15.000
We denken enkel aan ons eigen gewin.

00:01:15.000 --> 00:01:17.230
Dit is de lancering van mijn boek.

00:01:17.230 --> 00:01:19.680
Ik weet niet hoe grondig ze het lazen,

00:01:19.680 --> 00:01:22.460
maar ze leken duidelijk geïnteresseerd.

NOTE Paragraph

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
Tijdens het proces

00:01:26.000 --> 00:01:28.210
van het onderzoek naar macht en dominantie

00:01:28.210 --> 00:01:30.000
en agressie enzovoort,

00:01:30.000 --> 00:01:33.280
ontdekte ik dat chimpansees
het goedmaken na een gevecht.

00:01:33.280 --> 00:01:36.450
Hier zie je twee mannetjes
die hebben gevochten.

00:01:36.450 --> 00:01:39.390
Ze eindigden in een boom,
en eentje steekt zijn hand uit.

00:01:39.390 --> 00:01:42.320
Een seconde later
gingen ze naar elkaar toe

00:01:42.320 --> 00:01:44.420
en ze kusten en omarmden elkaar.

NOTE Paragraph

00:01:44.420 --> 00:01:46.160
Nu is dat erg interessant

00:01:46.160 --> 00:01:49.270
want destijds ging alles
over concurrentie en agressie,

00:01:49.270 --> 00:01:51.000
dus het was volstrekt onlogisch.

00:01:51.000 --> 00:01:53.420
Belangrijk is of je wint of verliest.

00:01:53.420 --> 00:01:55.530
Waarom zou je het goedmaken
na een gevecht?

00:01:55.530 --> 00:01:57.000
Dat is totaal onlogisch.

00:01:57.000 --> 00:02:00.000
Dit is hoe bonobo's het doen.
Bonobo's doen alles met seks.

00:02:00.000 --> 00:02:02.000
Dus ze verzoenen zich ook met seks.

00:02:02.000 --> 00:02:04.000
Maar het principe is exact hetzelfde.

00:02:04.000 --> 00:02:06.000
Het principe is dat je

00:02:06.000 --> 00:02:08.000
een waardevolle relatie hebt,

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
die beschadigd is door conflict,

00:02:10.000 --> 00:02:12.140
dus je moet er iets aan doen.

00:02:12.140 --> 00:02:14.530
Mijn hele beeld van het dierenrijk --

00:02:14.530 --> 00:02:16.680
met de mens inbegrepen --

00:02:16.680 --> 00:02:18.370
begon toen te veranderen.

NOTE Paragraph

00:02:18.920 --> 00:02:20.360
We hebben een beeld

00:02:20.360 --> 00:02:23.040
in politicologie, economie,
de menswetenschappen,

00:02:23.040 --> 00:02:24.420
filosofie ook,

00:02:24.420 --> 00:02:27.060
dat de mens een wolf is
voor zijn medemens.

00:02:27.060 --> 00:02:29.480
Diep van binnen zijn we gemeen.

00:02:29.480 --> 00:02:32.640
Ik denk dat het beeld
unfair is voor de wolf.

00:02:32.640 --> 00:02:34.480
De wolf is tenslotte

00:02:34.480 --> 00:02:36.370
een zeer coöperatief dier.

00:02:36.370 --> 00:02:38.770
Daarom hebben zovelen
van jullie thuis een hond,

00:02:38.770 --> 00:02:40.510
die deze eigenschappen ook heeft.

00:02:40.510 --> 00:02:42.480
Het is ook heel unfair voor de mensheid,

00:02:42.480 --> 00:02:46.180
want de mensheid is eigenlijk
veel coöperatiever en empathischer

00:02:46.180 --> 00:02:48.000
dan haar reputatie.

00:02:48.000 --> 00:02:50.260
Dus ik raakte geïnteresseerd
in deze thema's

00:02:50.260 --> 00:02:52.440
en in onderzoek bij andere dieren.

NOTE Paragraph

00:02:52.440 --> 00:02:54.550
Dit zijn de zuilen van moraliteit.

00:02:54.550 --> 00:02:58.000
Als je iemand vraagt:
"Waarop is moraliteit gebaseerd?",

00:02:58.000 --> 00:03:00.530
komen altijd deze twee
factoren naar voren.

00:03:00.530 --> 00:03:02.180
Eén is wederkerigheid,

00:03:02.180 --> 00:03:05.450
met daaraan gekoppeld
een notie van rechtvaardigheid.

00:03:05.450 --> 00:03:07.690
De andere is empathie en compassie.

00:03:07.690 --> 00:03:10.000
Menselijke moraliteit is meer dan dit,

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
maar als je deze twee pijlers weghaalt,

00:03:12.000 --> 00:03:14.000
blijft er denk ik niet veel over.

00:03:14.000 --> 00:03:16.000
Ze zijn dus absoluut essentieel.

NOTE Paragraph

00:03:16.000 --> 00:03:18.000
Ik zal een paar voorbeelden geven.

00:03:18.000 --> 00:03:20.240
Dit is een heel oude video
van het Yerkes Primate Center,

00:03:20.240 --> 00:03:23.000
waar ze chimpansees leren samenwerken.

00:03:23.000 --> 00:03:26.000
Reeds zo'n honderd jaar geleden

00:03:26.000 --> 00:03:29.000
experimenteerden we met samenwerking.

00:03:29.000 --> 00:03:32.720
We hebben hier twee jonge
chimpansees met een kist.

00:03:32.720 --> 00:03:35.510
Die kist is te zwaar voor één chimpansee.

00:03:35.510 --> 00:03:37.330
Uiteraard ligt er voedsel op de kist.

00:03:37.330 --> 00:03:39.330
Anders zouden ze niet zo hard trekken.

00:03:39.330 --> 00:03:41.150
Ze halen de kist binnen.

00:03:41.740 --> 00:03:43.880
Je kan zien dat ze gesynchroniseerd zijn.

00:03:43.880 --> 00:03:46.500
Je ziet dat ze samenwerken,
gelijktijdig trekken.

00:03:46.500 --> 00:03:49.740
Dat is al een grote voorsprong
op veel andere dieren

00:03:49.740 --> 00:03:51.480
die dit niet zouden klaarspelen.

00:03:51.480 --> 00:03:53.320
Nu krijg je een interessanter plaatje,

00:03:53.320 --> 00:03:56.380
want nu heeft één
van de chimps te eten gehad.

00:03:56.380 --> 00:03:59.980
Dus eentje is niet echt
geïnteresseerd meer in de taak.

00:04:01.000 --> 00:04:04.280
(Gelach)

00:04:08.000 --> 00:04:13.000
(Gelach)

00:04:19.000 --> 00:04:22.000
(Gelach)

00:04:35.000 --> 00:04:38.000
Kijk nu wat er op het eind gebeurt.

00:04:41.000 --> 00:04:43.150
(Gelach)

00:04:52.000 --> 00:04:54.150
Hij neemt zo'n beetje alles.

NOTE Paragraph

00:04:54.150 --> 00:04:57.000
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:04:57.000 --> 00:04:59.170
Er zijn twee interessante punten hierbij.

00:04:59.170 --> 00:05:01.000
Eén is dat de rechterchimp

00:05:01.000 --> 00:05:03.330
volledig begrijpt dat hij
de partner nodig heeft.

00:05:03.330 --> 00:05:05.740
Hij begrijpt de noodzaak van samenwerking.

00:05:05.740 --> 00:05:08.420
Het tweede is dat de partner
bereid is te werken,

00:05:08.420 --> 00:05:10.260
ook al heeft hij geen honger.

00:05:10.260 --> 00:05:13.120
Waarom? Waarschijnlijk heeft het
te maken met wederkerigheid.

00:05:13.120 --> 00:05:15.960
Er is veel bewijs
bij primaten en andere dieren

00:05:15.960 --> 00:05:17.750
dat ze wederdiensten leveren.

00:05:17.750 --> 00:05:19.440
Hij kan dus een wederdienst

00:05:19.440 --> 00:05:21.170
verwachten in de toekomst.

00:05:21.170 --> 00:05:23.000
Zo werkt dit dus allemaal.

NOTE Paragraph

00:05:23.820 --> 00:05:25.940
We doen hetzelfde met olifanten.

00:05:25.940 --> 00:05:28.460
Met olifanten werken is erg gevaarlijk.

00:05:28.460 --> 00:05:30.220
Een ander probleem bij olifanten

00:05:30.220 --> 00:05:32.020
is dat je geen apparaat kan maken

00:05:32.020 --> 00:05:34.000
dat te zwaar is voor één olifant.

00:05:34.000 --> 00:05:36.000
Je kan het waarschijnlijk maken

00:05:36.000 --> 00:05:38.510
maar dat zou een erg lomp apparaat zijn.

00:05:38.920 --> 00:05:43.150
Dus bij dit onderzoek
in Thailand met Josh Plotnik --

00:05:43.150 --> 00:05:46.720
hebben we een apparaat
met daaromheen een enkel touw.

00:05:46.720 --> 00:05:48.760
Als je aan deze kant van het touw trekt,

00:05:48.760 --> 00:05:50.430
verdwijnt het aan de andere kant.

00:05:50.430 --> 00:05:54.120
Dus twee olifanten moeten
tegelijkertijd aan het touw trekken.

00:05:54.120 --> 00:05:55.770
Anders gebeurt er niets

00:05:55.770 --> 00:05:57.220
en het touw is weg.

NOTE Paragraph

00:05:57.220 --> 00:05:59.030
Op het eerste filmpje zie je

00:05:59.030 --> 00:06:01.810
twee olifanten die samen losgelaten zijn,

00:06:01.810 --> 00:06:03.450
bij het apparaat arriveren.

00:06:03.450 --> 00:06:06.210
Het apparaat staat links,
met voedsel erop.

00:06:06.210 --> 00:06:09.220
Ze komen samen, ze arriveren samen,

00:06:09.220 --> 00:06:11.820
pakken samen het touw op,
en trekken samen.

00:06:11.820 --> 00:06:14.000
Het is vrij eenvoudig voor hen.

00:06:16.110 --> 00:06:17.320
Daar zijn ze.

00:06:24.790 --> 00:06:26.460
En zo halen ze het binnen.

00:06:26.460 --> 00:06:28.330
Maar nu maken we het wat moeilijker.

00:06:28.330 --> 00:06:30.110
Want het hele doel van dit experiment

00:06:30.110 --> 00:06:32.500
is om te zien hoe goed
ze samenwerking begrijpen.

00:06:32.500 --> 00:06:35.180
Begrijpen ze het zo goed
als de chimps, bijvoorbeeld?

NOTE Paragraph

00:06:35.180 --> 00:06:37.000
Dus in de volgende stap

00:06:37.000 --> 00:06:39.000
laten we één olifant eerder los,

00:06:39.000 --> 00:06:41.000
en die olifant moet slim genoeg zijn

00:06:41.000 --> 00:06:43.480
om daar te blijven wachten
en niet te trekken --

00:06:43.480 --> 00:06:46.300
want dan verdwijnt het touw
en is de test voorbij.

00:06:46.300 --> 00:06:48.600
Deze olifant doet iets illegaals

00:06:48.600 --> 00:06:50.420
dat we hem niet leerden.

00:06:50.420 --> 00:06:52.210
Maar hij toont dat hij het snapt,

00:06:52.210 --> 00:06:55.000
want hij zet zijn dikke poot op het touw,

00:06:55.000 --> 00:06:57.480
gaat erop staan en wacht op de ander,

00:06:57.480 --> 00:07:00.000
die alle werk voor hem gaat doen.

00:07:00.000 --> 00:07:03.000
Wat we noemen: klaplopen.

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
(Gelach)

00:07:05.000 --> 00:07:08.390
Maar het laat de intelligentie
zien van de olifanten.

00:07:08.390 --> 00:07:11.000
Ze ontwikkelen diverse
van die alternatieve technieken

00:07:11.000 --> 00:07:14.000
die we niet altijd goedkeuren.

00:07:14.000 --> 00:07:19.000
De andere olifant komt nu

00:07:19.000 --> 00:07:22.000
en trekt het naar binnen.

00:07:39.010 --> 00:07:42.000
Kijk nu naar de ander.
Hij vergeet niet te eten, uiteraard.

00:07:42.000 --> 00:07:43.740
(Gelach)

00:07:45.000 --> 00:07:47.450
Tot zover samenwerking en wederkerigheid.

NOTE Paragraph

00:07:47.450 --> 00:07:49.000
Nu iets over empathie,

00:07:49.000 --> 00:07:51.690
mijn voornaamste
onderzoeksthema momenteel.

00:07:51.690 --> 00:07:53.500
Empathie heeft twee kenmerken.

00:07:53.500 --> 00:07:57.190
Het begrijpende deel:
'Het vermogen de gevoelens

00:07:57.190 --> 00:07:59.420
van een ander te begrijpen en te delen.'

00:07:59.420 --> 00:08:00.770
... en het emotionele deel.

00:08:00.770 --> 00:08:02.820
Kortom: empathie heeft twee kanalen.

NOTE Paragraph

00:08:02.820 --> 00:08:04.380
Een is het lichamelijke kanaal.

00:08:04.380 --> 00:08:06.450
Als je met een droevige persoon praat,

00:08:06.450 --> 00:08:09.550
zul je een droevige uitdrukking
en postuur aannemen.

00:08:09.550 --> 00:08:11.300
Voor je het weet voel je je droevig.

00:08:11.300 --> 00:08:14.510
Dat is het lichamelijke kanaal
van emotionele empathie,

00:08:14.510 --> 00:08:16.630
dat vele dieren hebben.

00:08:16.630 --> 00:08:18.410
De gemiddelde hond heeft het ook.

00:08:18.410 --> 00:08:20.530
Daarom houden mensen zoogdieren in huis

00:08:20.530 --> 00:08:22.580
en niet schildpadden
of slangen en zo,

00:08:22.580 --> 00:08:24.470
die dit soort empathie niet hebben.

00:08:24.470 --> 00:08:26.160
Dan is er een cognitief kanaal:

00:08:26.160 --> 00:08:28.700
het vermogen iemands
perspectief aan te nemen.

00:08:28.700 --> 00:08:30.160
Dat is meer beperkt.

00:08:30.160 --> 00:08:33.390
Er zijn weinig dieren -- ik denk
dat olifanten en apen dat kunnen --

00:08:33.390 --> 00:08:35.570
maar er zijn weinig dieren die dat kunnen.

NOTE Paragraph

00:08:36.100 --> 00:08:37.280
Synchronisatie,

00:08:37.280 --> 00:08:39.610
dat deel is van het
empathische mechanisme,

00:08:39.610 --> 00:08:41.770
is een heel oude in het dierenrijk.

00:08:41.770 --> 00:08:43.910
Bij mensen kunnen we dat bestuderen

00:08:43.910 --> 00:08:45.550
met de geeuwreflex.

00:08:45.550 --> 00:08:47.500
Mensen gapen als anderen gapen.

00:08:47.500 --> 00:08:49.000
Het houdt verband met empathie.

00:08:49.000 --> 00:08:51.410
Het activeert dezelfde
delen van de hersenen.

00:08:51.410 --> 00:08:53.960
We weten tevens dat mensen
met een sterke geeuwreflex

00:08:53.960 --> 00:08:55.190
zeer empathisch zijn.

00:08:55.190 --> 00:08:57.960
Mensen met weinig empathie,
zoals autistische kinderen,

00:08:57.960 --> 00:08:59.750
hebben geen geeuwreflex.

00:08:59.750 --> 00:09:01.130
Dus het is verbonden.

NOTE Paragraph

00:09:01.130 --> 00:09:04.680
We testen dat in onze chimpansees
door ze een geanimeerd hoofd te tonen.

00:09:04.680 --> 00:09:06.600
Dat is wat je linksboven ziet:

00:09:06.600 --> 00:09:08.520
een geanimeerd hoofd dat gaapt.

00:09:08.520 --> 00:09:10.340
Er kijkt een chimpansee naar,

00:09:10.340 --> 00:09:13.290
een echte chimpansee
die een computerscherm bekijkt

00:09:13.290 --> 00:09:16.230
waarop we deze animaties afspelen.

00:09:20.000 --> 00:09:22.000
(Gelach)

00:09:22.000 --> 00:09:24.000
Dus de geeuwreflex

00:09:24.000 --> 00:09:26.430
waarmee jullie waarschijnlijk
allemaal bekend zijn --

00:09:26.430 --> 00:09:29.000
en misschien zit je nu
vrij snel te gapen --

00:09:29.000 --> 00:09:32.000
is iets dat we delen met andere dieren.

00:09:32.000 --> 00:09:35.000
Het staat in verband met
het lichaamskanaal van synchronisatie

00:09:35.000 --> 00:09:37.000
dat onder empathie schuilgaat,

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
en dat universeel is onder zoogdieren.

NOTE Paragraph

00:09:40.000 --> 00:09:43.000
We bestuderen ook
complexere uitdrukkingen. Dit is troost.

00:09:43.000 --> 00:09:46.000
Dit is een mannelijke chimp
die een gevecht verloren heeft,

00:09:46.000 --> 00:09:48.660
en een jonge chimp
slaat een arm om hem heen

00:09:48.660 --> 00:09:50.290
om hem te kalmeren.

00:09:50.290 --> 00:09:53.630
Dat is troost. Het lijkt sterk
op menselijke troost.

00:09:53.630 --> 00:09:56.000
Troostend gedrag

00:09:56.000 --> 00:09:58.390
wordt gedreven door empathie.

00:09:58.390 --> 00:10:01.320
Empathie in menselijke
kinderen bestudeer je

00:10:01.320 --> 00:10:03.710
door een familielid
verdriet te laten veinzen,

00:10:03.710 --> 00:10:05.750
en dan te kijken wat kinderen doen.

00:10:05.750 --> 00:10:07.820
Dus het staat in verband met empathie,

00:10:07.820 --> 00:10:10.070
en naar dat soort uitingen kijken we.

NOTE Paragraph

00:10:10.070 --> 00:10:13.500
We publiceerden recent een experiment
waarvan je wellicht gehoord hebt.

00:10:13.500 --> 00:10:16.000
Het gaat over altruïsme en chimpansees.

00:10:16.000 --> 00:10:18.420
De vraag was of chimpansees geven om

00:10:18.420 --> 00:10:20.240
het welzijn van een ander.

00:10:20.240 --> 00:10:22.490
Decennia lang was aangenomen

00:10:22.490 --> 00:10:24.380
dat alleen mensen dat kunnen,

00:10:24.380 --> 00:10:27.250
dat alleen mensen geven
om het welzijn van een ander.

00:10:27.250 --> 00:10:29.460
We deden een heel simpel experiment.

00:10:29.460 --> 00:10:32.330
We doen dat bij chimpansees
die in Lawrenceville leven,

00:10:32.330 --> 00:10:34.480
in het veldstation van Yerkes.

00:10:34.480 --> 00:10:36.000
Dit is hoe ze leven.

00:10:36.000 --> 00:10:39.000
We roepen ze in een kamer
en doen experimenten met hen.

00:10:39.000 --> 00:10:41.240
In dit geval zetten we
twee chimps zij aan zij.

00:10:41.240 --> 00:10:44.740
Eentje heeft een emmer met tokens
die verschillende betekenissen hebben.

00:10:44.740 --> 00:10:47.660
Eén soort token levert voedsel op
voor degene die kiest,

00:10:47.660 --> 00:10:49.280
de andere voor hen beiden.

NOTE Paragraph

00:10:49.280 --> 00:10:52.110
Deze studie deden we met Vicky Horner.

00:10:53.000 --> 00:10:55.250
Hier heb je de twee kleuren tokens.

00:10:55.250 --> 00:10:57.250
Ze hebben een hele emmer vol.

00:10:57.250 --> 00:11:00.460
Ze moeten één van de twee kleuren kiezen.

00:11:00.460 --> 00:11:02.670
Je zal zien hoe dat gaat.

00:11:03.330 --> 00:11:06.000
Dus als deze chimp egoïstisch kiest,

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
de rode token in dit geval,

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
geeft hij die aan ons.

00:11:11.000 --> 00:11:14.710
Wij pakken die, leggen ze op een tafel
waar twee stukken voedsel liggen,

00:11:14.710 --> 00:11:17.440
maar in dit geval
krijgt enkel de rechterchimp voedsel.

00:11:17.440 --> 00:11:19.960
De linkerchimp loopt weg omdat ze al weet

00:11:19.960 --> 00:11:22.430
dat dit geen goede test voor haar is.

00:11:22.430 --> 00:11:24.650
Het volgende is de pro-sociale token.

NOTE Paragraph

00:11:24.650 --> 00:11:27.650
Voor degene die kiest
-- dat is het interessante hier --

00:11:27.650 --> 00:11:29.120
voor degene die kiest,

00:11:29.120 --> 00:11:30.850
maakt het niet uit.

00:11:30.850 --> 00:11:34.000
Ze geeft ons een pro-sociale token
en beiden krijgen voedsel.

00:11:34.000 --> 00:11:37.000
Degene die kiest,
wordt dus altijd beloond.

00:11:37.000 --> 00:11:38.700
Dus het is om het even.

00:11:38.700 --> 00:11:41.090
Ze zou dan ook blindelings moeten kiezen.

00:11:41.610 --> 00:11:43.000
Maar we zien

00:11:43.000 --> 00:11:45.000
dat ze de pro-sociale token prefereren.

00:11:45.000 --> 00:11:48.080
Deze lijn geeft 50% aan,
het verwachte gemiddelde.

00:11:48.080 --> 00:11:51.990
Vooral als de partner de aandacht
op zichzelf vestigt, kiezen ze meer.

NOTE Paragraph

00:11:51.990 --> 00:11:54.000
Als de partner ze onder druk zet --

00:11:54.000 --> 00:11:57.560
dus als hij water gaat spuwen
en probeert te intimideren --

00:11:57.560 --> 00:12:00.160
gaan de keuzes omlaag. (Gelach)

00:12:00.160 --> 00:12:01.650
Alsof ze zeggen:

00:12:01.650 --> 00:12:04.550
"Als jij je niet gedraagt,
ben ik niet pro-sociaal vandaag."

00:12:04.550 --> 00:12:06.730
Dit is wat gebeurt zonder partner,

00:12:06.730 --> 00:12:08.460
als er geen partner bij zit.

00:12:08.460 --> 00:12:10.440
Dus we zagen dat de chimps
wel degelijk geven om

00:12:10.440 --> 00:12:12.170
het welzijn van een ander --

00:12:12.170 --> 00:12:14.910
vooral als het groepsgenoten zijn.

NOTE Paragraph

00:12:15.740 --> 00:12:18.720
Het laatste experiment
dat ik je wil laten zien,

00:12:18.720 --> 00:12:20.490
is onze fairness-studie.

00:12:20.490 --> 00:12:23.230
Dit werd een heel beroemd onderzoek.

00:12:23.230 --> 00:12:25.000
Nu zijn er vele andere,

00:12:25.000 --> 00:12:27.000
want we deden dit zo'n tien jaar geleden,

00:12:27.000 --> 00:12:29.000
en het werd heel bekend.

00:12:29.000 --> 00:12:31.510
We deden het oorspronkelijk
met kapucijnaapjes.

00:12:31.510 --> 00:12:34.250
Ik ga het eerste experiment
tonen dat we deden.

00:12:34.250 --> 00:12:37.210
Het is nu ook met honden
gedaan en met vogels

00:12:37.210 --> 00:12:39.040
en met chimpansees.

00:12:39.040 --> 00:12:42.880
Maar met Sarah Brosnan
begonnen we met kapucijnapen.

NOTE Paragraph

00:12:43.830 --> 00:12:46.130
We plaatsten twee kapucijnapen

00:12:46.130 --> 00:12:47.440
naast elkaar.

00:12:47.440 --> 00:12:50.070
Ook deze dieren leven
in één groep; ze kennen elkaar.

00:12:50.070 --> 00:12:53.070
We halen ze uit de groep
en zetten ze in en testkamer.

00:12:53.070 --> 00:12:56.010
Ze moeten een simpele taak uitvoeren.

00:12:56.010 --> 00:12:59.580
Als je ze komkommer geeft voor de taak,

00:12:59.580 --> 00:13:01.490
zijn ze graag bereid om

00:13:01.490 --> 00:13:03.970
dit 25 keer achter elkaar te doen.

00:13:03.970 --> 00:13:07.450
Dus komkommer, ook al
is het maar water in mijn ogen,

00:13:07.450 --> 00:13:10.340
komkommer vinden ze uitstekend.

00:13:10.340 --> 00:13:13.210
Als je nu de partner druiven geeft --

00:13:13.210 --> 00:13:15.220
de voedselvoorkeur van mijn kapucijnaapjes

00:13:15.220 --> 00:13:18.000
komt precies overeen
met de prijzen in de supermarkt --

00:13:18.000 --> 00:13:21.330
dus als je ze druiven geeft
-- veel beter voedsel --

00:13:21.330 --> 00:13:24.000
creëer je ongelijkheid tussen hen.

00:13:24.000 --> 00:13:26.270
Dat is het experiment dat we deden.

NOTE Paragraph

00:13:26.270 --> 00:13:29.720
Recentelijk filmden we het
met nieuwe aapjes die dit nog nooit deden,

00:13:29.720 --> 00:13:31.810
omdat we een sterkere reactie verwachtten,

00:13:31.810 --> 00:13:33.190
en die kregen we ook.

00:13:33.190 --> 00:13:35.880
De linkeraap is degene
die komkommer krijgt.

00:13:35.880 --> 00:13:38.440
De rechteraap is degene
die de druiven krijgt.

00:13:38.440 --> 00:13:40.230
De aap die de komkommer krijgt,

00:13:40.230 --> 00:13:42.850
vindt het eerste stukje komkommer prima.

00:13:42.850 --> 00:13:45.000
Het eerste stukje eet ze.

00:13:45.000 --> 00:13:49.030
Dan ziet ze hoe de ander druif krijgt,
en je zult zien wat er gebeurt.

00:13:49.030 --> 00:13:51.240
Ze geeft ons een steentje. Dat is de taak.

00:13:51.240 --> 00:13:54.660
Wij geven haar een stukje
komkommer, dat ze opeet.

00:13:54.660 --> 00:13:57.080
De ander moet ons een steentje geven.

00:13:58.030 --> 00:13:59.270
Dat doet ze.

00:14:00.210 --> 00:14:04.040
Ze krijgt een druif en eet die op.

00:14:04.040 --> 00:14:05.720
De andere aap ziet dat.

00:14:05.720 --> 00:14:07.580
Ze geeft ons een steentje,

00:14:07.580 --> 00:14:09.480
en krijgt weer komkommer.

00:14:12.000 --> 00:14:20.200
(Gelach)

00:14:27.540 --> 00:14:30.360
Ze test een steentje tegen de muur.

00:14:30.360 --> 00:14:32.000
Ze moet het aan ons geven.

00:14:32.000 --> 00:14:35.000
En ze krijgt weer komkommer.

00:14:37.000 --> 00:14:41.000
(Gelach)

00:14:43.000 --> 00:14:47.680
Dit is dus eigenlijk
het Wall Street-protest wat je hier ziet.

NOTE Paragraph

00:14:47.680 --> 00:14:49.720
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:14:49.720 --> 00:14:51.980
(Applaus)

NOTE Paragraph

00:14:53.880 --> 00:14:55.230
Ik zal je zeggen --

00:14:55.230 --> 00:14:57.550
Ik heb nog twee minuten
voor een leuk verhaaltje.

00:14:57.550 --> 00:14:59.490
Deze studie werd erg beroemd

00:14:59.490 --> 00:15:01.450
en we kregen veel commentaar,

00:15:01.450 --> 00:15:03.910
vooral van antropologen, economen,

00:15:03.910 --> 00:15:05.280
filosofen.

00:15:05.280 --> 00:15:07.000
Ze vonden dit niet leuk.

00:15:07.000 --> 00:15:10.000
Ze hadden bij zichzelf
besloten, geloof ik,

00:15:10.000 --> 00:15:12.000
dat fairness een complexe zaak is,

00:15:12.000 --> 00:15:14.320
en dat dieren het niet kunnen hebben.

00:15:14.320 --> 00:15:16.310
Een filosoof schreef ons zelfs

00:15:16.310 --> 00:15:19.000
dat apen onmogelijk gevoel
voor fairness konden hebben,

00:15:19.000 --> 00:15:22.000
omdat fairness was uitgevonden
tijdens de Franse revolutie.

00:15:22.000 --> 00:15:24.000
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:15:24.000 --> 00:15:27.000
Een andere schreef een heel hoofdstuk

00:15:27.000 --> 00:15:31.140
met de mededeling dat hij zou geloven
dat het met fairness te maken had

00:15:31.140 --> 00:15:33.540
als degene die druiven kreeg,
deze zou weigeren.

00:15:33.540 --> 00:15:35.460
Nu is het leuk dat Sarah Brosnan,

00:15:35.460 --> 00:15:37.330
die dit met chimpansees heeft gedaan,

00:15:37.330 --> 00:15:39.460
een aantal combinaties van chimpansees had

00:15:39.460 --> 00:15:42.740
waar inderdaad degene
die de druif kreeg, deze weigerde

00:15:42.740 --> 00:15:44.710
totdat de ander ook een druif kreeg.

00:15:44.710 --> 00:15:47.620
Dus we komen erg dichtbij
de menselijke notie van fairness.

00:15:47.620 --> 00:15:51.030
Ik denk dat filosofen hun filosofie
nog eens moeten overdenken.

NOTE Paragraph

00:15:51.450 --> 00:15:53.000
Laat ik samenvatten.

00:15:53.000 --> 00:15:55.230
Ik geloof dat er een
geëvolueerde moraal bestaat.

00:15:55.230 --> 00:15:57.750
Moraal is veel meer
dan waarover we het hadden,

00:15:57.750 --> 00:16:00.690
maar ze zou onmogelijk zijn
zonder deze ingrediënten

00:16:00.690 --> 00:16:02.540
die we in andere primaten vinden,

00:16:02.540 --> 00:16:04.460
namelijk: empathie en troost,

00:16:04.460 --> 00:16:08.160
pro-sociale tendensen en wederkerigheid,
en een gevoel voor fairness.

00:16:08.160 --> 00:16:10.290
Daaraan werken we, om te zien

00:16:10.290 --> 00:16:13.460
of we een moraliteit kunnen
creëren van onderuit, zogezegd,

00:16:13.460 --> 00:16:16.020
zonder God of religie erbij te halen,

00:16:16.020 --> 00:16:18.720
om te komen bij een
geëvolueerde moraliteit.

NOTE Paragraph

00:16:18.720 --> 00:16:20.770
Ik dank jullie voor je aandacht.

NOTE Paragraph

00:16:20.770 --> 00:16:23.800
(Applaus)