1
00:00:00,450 --> 00:00:02,150
Ik ben geboren in Den Bosch,

2
00:00:02,150 --> 00:00:05,000
waarnaar de schilder
Hieronymus Bosch zichzelf noemde.

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,390
Ik heb altijd erg
van deze schilder gehouden,

4
00:00:07,390 --> 00:00:10,300
die in de 15de eeuw leefde en werkte.

5
00:00:10,300 --> 00:00:12,000
In relatie tot moraliteit

6
00:00:12,000 --> 00:00:15,840
is interessant dat destijds
de invloed van religie afnam.

7
00:00:15,840 --> 00:00:17,450
Hij vroeg zich af, denk ik,

8
00:00:17,450 --> 00:00:19,510
wat er maatschappelijk zou gebeuren

9
00:00:19,510 --> 00:00:22,000
als er geen religie was,
of minder religie.

10
00:00:22,000 --> 00:00:25,000
Hij schilderde "De tuin der lusten",

11
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
door sommigen geïnterpreteerd als

12
00:00:27,000 --> 00:00:29,560
als zijnde de mensheid voor de Zondeval

13
00:00:29,560 --> 00:00:32,350
of de mensheid zonder de Zondeval.

14
00:00:32,350 --> 00:00:34,000
Het zet je aan het denken.

15
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
Als we nooit van de vrucht van kennis
hadden gegeten, zogezegd,

16
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
wat voor moraliteit zouden we dan hebben?

17
00:00:40,870 --> 00:00:42,290
Veel later, als student,

18
00:00:42,290 --> 00:00:44,470
ging ik naar een heel andere tuin,

19
00:00:44,470 --> 00:00:46,810
een dierentuin in Arnhem

20
00:00:46,810 --> 00:00:48,860
waar we chimpansees houden.

21
00:00:48,860 --> 00:00:52,020
Dit ben ik op jonge leeftijd
met een baby-chimpansee.

22
00:00:52,020 --> 00:00:54,320
(Gelach)

23
00:00:54,320 --> 00:00:56,040
Ik ontdekte daar

24
00:00:56,040 --> 00:00:59,750
dat chimpansees erg machtsbelust zijn,
en schreef daar een boek over.

25
00:00:59,750 --> 00:01:02,000
Destijds lag de nadruk
bij veel dierenonderzoek

26
00:01:02,000 --> 00:01:04,640
op agressie en concurrentie.

27
00:01:04,640 --> 00:01:06,510
Ik beschreef het dierenrijk

28
00:01:06,510 --> 00:01:08,340
-- inclusief de mensheid --

29
00:01:08,340 --> 00:01:10,620
als diep van binnen rivaliserend

30
00:01:10,620 --> 00:01:12,000
en agressief.

31
00:01:12,000 --> 00:01:15,000
We denken enkel aan ons eigen gewin.

32
00:01:15,000 --> 00:01:17,230
Dit is de lancering van mijn boek.

33
00:01:17,230 --> 00:01:19,680
Ik weet niet hoe grondig ze het lazen,

34
00:01:19,680 --> 00:01:22,460
maar ze leken duidelijk geïnteresseerd.

35
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Tijdens het proces

36
00:01:26,000 --> 00:01:28,210
van het onderzoek naar macht en dominantie

37
00:01:28,210 --> 00:01:30,000
en agressie enzovoort,

38
00:01:30,000 --> 00:01:33,280
ontdekte ik dat chimpansees
het goedmaken na een gevecht.

39
00:01:33,280 --> 00:01:36,450
Hier zie je twee mannetjes
die hebben gevochten.

40
00:01:36,450 --> 00:01:39,390
Ze eindigden in een boom,
en eentje steekt zijn hand uit.

41
00:01:39,390 --> 00:01:42,320
Een seconde later
gingen ze naar elkaar toe

42
00:01:42,320 --> 00:01:44,420
en ze kusten en omarmden elkaar.

43
00:01:44,420 --> 00:01:46,160
Nu is dat erg interessant

44
00:01:46,160 --> 00:01:49,270
want destijds ging alles
over concurrentie en agressie,

45
00:01:49,270 --> 00:01:51,000
dus het was volstrekt onlogisch.

46
00:01:51,000 --> 00:01:53,420
Belangrijk is of je wint of verliest.

47
00:01:53,420 --> 00:01:55,530
Waarom zou je het goedmaken
na een gevecht?

48
00:01:55,530 --> 00:01:57,000
Dat is totaal onlogisch.

49
00:01:57,000 --> 00:02:00,000
Dit is hoe bonobo's het doen.
Bonobo's doen alles met seks.

50
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Dus ze verzoenen zich ook met seks.

51
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
Maar het principe is exact hetzelfde.

52
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
Het principe is dat je

53
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
een waardevolle relatie hebt,

54
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
die beschadigd is door conflict,

55
00:02:10,000 --> 00:02:12,140
dus je moet er iets aan doen.

56
00:02:12,140 --> 00:02:14,530
Mijn hele beeld van het dierenrijk --

57
00:02:14,530 --> 00:02:16,680
met de mens inbegrepen --

58
00:02:16,680 --> 00:02:18,370
begon toen te veranderen.

59
00:02:18,920 --> 00:02:20,360
We hebben een beeld

60
00:02:20,360 --> 00:02:23,040
in politicologie, economie,
de menswetenschappen,

61
00:02:23,040 --> 00:02:24,420
filosofie ook,

62
00:02:24,420 --> 00:02:27,060
dat de mens een wolf is
voor zijn medemens.

63
00:02:27,060 --> 00:02:29,480
Diep van binnen zijn we gemeen.

64
00:02:29,480 --> 00:02:32,640
Ik denk dat het beeld
unfair is voor de wolf.

65
00:02:32,640 --> 00:02:34,480
De wolf is tenslotte

66
00:02:34,480 --> 00:02:36,370
een zeer coöperatief dier.

67
00:02:36,370 --> 00:02:38,770
Daarom hebben zovelen
van jullie thuis een hond,

68
00:02:38,770 --> 00:02:40,510
die deze eigenschappen ook heeft.

69
00:02:40,510 --> 00:02:42,480
Het is ook heel unfair voor de mensheid,

70
00:02:42,480 --> 00:02:46,180
want de mensheid is eigenlijk
veel coöperatiever en empathischer

71
00:02:46,180 --> 00:02:48,000
dan haar reputatie.

72
00:02:48,000 --> 00:02:50,260
Dus ik raakte geïnteresseerd
in deze thema's

73
00:02:50,260 --> 00:02:52,440
en in onderzoek bij andere dieren.

74
00:02:52,440 --> 00:02:54,550
Dit zijn de zuilen van moraliteit.

75
00:02:54,550 --> 00:02:58,000
Als je iemand vraagt:
"Waarop is moraliteit gebaseerd?",

76
00:02:58,000 --> 00:03:00,530
komen altijd deze twee
factoren naar voren.

77
00:03:00,530 --> 00:03:02,180
Eén is wederkerigheid,

78
00:03:02,180 --> 00:03:05,450
met daaraan gekoppeld
een notie van rechtvaardigheid.

79
00:03:05,450 --> 00:03:07,690
De andere is empathie en compassie.

80
00:03:07,690 --> 00:03:10,000
Menselijke moraliteit is meer dan dit,

81
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
maar als je deze twee pijlers weghaalt,

82
00:03:12,000 --> 00:03:14,000
blijft er denk ik niet veel over.

83
00:03:14,000 --> 00:03:16,000
Ze zijn dus absoluut essentieel.

84
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
Ik zal een paar voorbeelden geven.

85
00:03:18,000 --> 00:03:20,240
Dit is een heel oude video
van het Yerkes Primate Center,

86
00:03:20,240 --> 00:03:23,000
waar ze chimpansees leren samenwerken.

87
00:03:23,000 --> 00:03:26,000
Reeds zo'n honderd jaar geleden

88
00:03:26,000 --> 00:03:29,000
experimenteerden we met samenwerking.

89
00:03:29,000 --> 00:03:32,720
We hebben hier twee jonge
chimpansees met een kist.

90
00:03:32,720 --> 00:03:35,510
Die kist is te zwaar voor één chimpansee.

91
00:03:35,510 --> 00:03:37,330
Uiteraard ligt er voedsel op de kist.

92
00:03:37,330 --> 00:03:39,330
Anders zouden ze niet zo hard trekken.

93
00:03:39,330 --> 00:03:41,150
Ze halen de kist binnen.

94
00:03:41,740 --> 00:03:43,880
Je kan zien dat ze gesynchroniseerd zijn.

95
00:03:43,880 --> 00:03:46,500
Je ziet dat ze samenwerken,
gelijktijdig trekken.

96
00:03:46,500 --> 00:03:49,740
Dat is al een grote voorsprong
op veel andere dieren

97
00:03:49,740 --> 00:03:51,480
die dit niet zouden klaarspelen.

98
00:03:51,480 --> 00:03:53,320
Nu krijg je een interessanter plaatje,

99
00:03:53,320 --> 00:03:56,380
want nu heeft één
van de chimps te eten gehad.

100
00:03:56,380 --> 00:03:59,980
Dus eentje is niet echt
geïnteresseerd meer in de taak.

101
00:04:01,000 --> 00:04:04,280
(Gelach)

102
00:04:08,000 --> 00:04:13,000
(Gelach)

103
00:04:19,000 --> 00:04:22,000
(Gelach)

104
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
Kijk nu wat er op het eind gebeurt.

105
00:04:41,000 --> 00:04:43,150
(Gelach)

106
00:04:52,000 --> 00:04:54,150
Hij neemt zo'n beetje alles.

107
00:04:54,150 --> 00:04:57,000
(Gelach)

108
00:04:57,000 --> 00:04:59,170
Er zijn twee interessante punten hierbij.

109
00:04:59,170 --> 00:05:01,000
Eén is dat de rechterchimp

110
00:05:01,000 --> 00:05:03,330
volledig begrijpt dat hij
de partner nodig heeft.

111
00:05:03,330 --> 00:05:05,740
Hij begrijpt de noodzaak van samenwerking.

112
00:05:05,740 --> 00:05:08,420
Het tweede is dat de partner
bereid is te werken,

113
00:05:08,420 --> 00:05:10,260
ook al heeft hij geen honger.

114
00:05:10,260 --> 00:05:13,120
Waarom? Waarschijnlijk heeft het
te maken met wederkerigheid.

115
00:05:13,120 --> 00:05:15,960
Er is veel bewijs
bij primaten en andere dieren

116
00:05:15,960 --> 00:05:17,750
dat ze wederdiensten leveren.

117
00:05:17,750 --> 00:05:19,440
Hij kan dus een wederdienst

118
00:05:19,440 --> 00:05:21,170
verwachten in de toekomst.

119
00:05:21,170 --> 00:05:23,000
Zo werkt dit dus allemaal.

120
00:05:23,820 --> 00:05:25,940
We doen hetzelfde met olifanten.

121
00:05:25,940 --> 00:05:28,460
Met olifanten werken is erg gevaarlijk.

122
00:05:28,460 --> 00:05:30,220
Een ander probleem bij olifanten

123
00:05:30,220 --> 00:05:32,020
is dat je geen apparaat kan maken

124
00:05:32,020 --> 00:05:34,000
dat te zwaar is voor één olifant.

125
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
Je kan het waarschijnlijk maken

126
00:05:36,000 --> 00:05:38,510
maar dat zou een erg lomp apparaat zijn.

127
00:05:38,920 --> 00:05:43,150
Dus bij dit onderzoek
in Thailand met Josh Plotnik --

128
00:05:43,150 --> 00:05:46,720
hebben we een apparaat
met daaromheen een enkel touw.

129
00:05:46,720 --> 00:05:48,760
Als je aan deze kant van het touw trekt,

130
00:05:48,760 --> 00:05:50,430
verdwijnt het aan de andere kant.

131
00:05:50,430 --> 00:05:54,120
Dus twee olifanten moeten
tegelijkertijd aan het touw trekken.

132
00:05:54,120 --> 00:05:55,770
Anders gebeurt er niets

133
00:05:55,770 --> 00:05:57,220
en het touw is weg.

134
00:05:57,220 --> 00:05:59,030
Op het eerste filmpje zie je

135
00:05:59,030 --> 00:06:01,810
twee olifanten die samen losgelaten zijn,

136
00:06:01,810 --> 00:06:03,450
bij het apparaat arriveren.

137
00:06:03,450 --> 00:06:06,210
Het apparaat staat links,
met voedsel erop.

138
00:06:06,210 --> 00:06:09,220
Ze komen samen, ze arriveren samen,

139
00:06:09,220 --> 00:06:11,820
pakken samen het touw op,
en trekken samen.

140
00:06:11,820 --> 00:06:14,000
Het is vrij eenvoudig voor hen.

141
00:06:16,110 --> 00:06:17,320
Daar zijn ze.

142
00:06:24,790 --> 00:06:26,460
En zo halen ze het binnen.

143
00:06:26,460 --> 00:06:28,330
Maar nu maken we het wat moeilijker.

144
00:06:28,330 --> 00:06:30,110
Want het hele doel van dit experiment

145
00:06:30,110 --> 00:06:32,500
is om te zien hoe goed
ze samenwerking begrijpen.

146
00:06:32,500 --> 00:06:35,180
Begrijpen ze het zo goed
als de chimps, bijvoorbeeld?

147
00:06:35,180 --> 00:06:37,000
Dus in de volgende stap

148
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
laten we één olifant eerder los,

149
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
en die olifant moet slim genoeg zijn

150
00:06:41,000 --> 00:06:43,480
om daar te blijven wachten
en niet te trekken --

151
00:06:43,480 --> 00:06:46,300
want dan verdwijnt het touw
en is de test voorbij.

152
00:06:46,300 --> 00:06:48,600
Deze olifant doet iets illegaals

153
00:06:48,600 --> 00:06:50,420
dat we hem niet leerden.

154
00:06:50,420 --> 00:06:52,210
Maar hij toont dat hij het snapt,

155
00:06:52,210 --> 00:06:55,000
want hij zet zijn dikke poot op het touw,

156
00:06:55,000 --> 00:06:57,480
gaat erop staan en wacht op de ander,

157
00:06:57,480 --> 00:07:00,000
die alle werk voor hem gaat doen.

158
00:07:00,000 --> 00:07:03,000
Wat we noemen: klaplopen.

159
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
(Gelach)

160
00:07:05,000 --> 00:07:08,390
Maar het laat de intelligentie
zien van de olifanten.

161
00:07:08,390 --> 00:07:11,000
Ze ontwikkelen diverse
van die alternatieve technieken

162
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
die we niet altijd goedkeuren.

163
00:07:14,000 --> 00:07:19,000
De andere olifant komt nu

164
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
en trekt het naar binnen.

165
00:07:39,010 --> 00:07:42,000
Kijk nu naar de ander.
Hij vergeet niet te eten, uiteraard.

166
00:07:42,000 --> 00:07:43,740
(Gelach)

167
00:07:45,000 --> 00:07:47,450
Tot zover samenwerking en wederkerigheid.

168
00:07:47,450 --> 00:07:49,000
Nu iets over empathie,

169
00:07:49,000 --> 00:07:51,690
mijn voornaamste
onderzoeksthema momenteel.

170
00:07:51,690 --> 00:07:53,500
Empathie heeft twee kenmerken.

171
00:07:53,500 --> 00:07:57,190
Het begrijpende deel:
'Het vermogen de gevoelens

172
00:07:57,190 --> 00:07:59,420
van een ander te begrijpen en te delen.'

173
00:07:59,420 --> 00:08:00,770
... en het emotionele deel.

174
00:08:00,770 --> 00:08:02,820
Kortom: empathie heeft twee kanalen.

175
00:08:02,820 --> 00:08:04,380
Een is het lichamelijke kanaal.

176
00:08:04,380 --> 00:08:06,450
Als je met een droevige persoon praat,

177
00:08:06,450 --> 00:08:09,550
zul je een droevige uitdrukking
en postuur aannemen.

178
00:08:09,550 --> 00:08:11,300
Voor je het weet voel je je droevig.

179
00:08:11,300 --> 00:08:14,510
Dat is het lichamelijke kanaal
van emotionele empathie,

180
00:08:14,510 --> 00:08:16,630
dat vele dieren hebben.

181
00:08:16,630 --> 00:08:18,410
De gemiddelde hond heeft het ook.

182
00:08:18,410 --> 00:08:20,530
Daarom houden mensen zoogdieren in huis

183
00:08:20,530 --> 00:08:22,580
en niet schildpadden
of slangen en zo,

184
00:08:22,580 --> 00:08:24,470
die dit soort empathie niet hebben.

185
00:08:24,470 --> 00:08:26,160
Dan is er een cognitief kanaal:

186
00:08:26,160 --> 00:08:28,700
het vermogen iemands
perspectief aan te nemen.

187
00:08:28,700 --> 00:08:30,160
Dat is meer beperkt.

188
00:08:30,160 --> 00:08:33,390
Er zijn weinig dieren -- ik denk
dat olifanten en apen dat kunnen --

189
00:08:33,390 --> 00:08:35,570
maar er zijn weinig dieren die dat kunnen.

190
00:08:36,100 --> 00:08:37,280
Synchronisatie,

191
00:08:37,280 --> 00:08:39,610
dat deel is van het
empathische mechanisme,

192
00:08:39,610 --> 00:08:41,770
is een heel oude in het dierenrijk.

193
00:08:41,770 --> 00:08:43,910
Bij mensen kunnen we dat bestuderen

194
00:08:43,910 --> 00:08:45,550
met de geeuwreflex.

195
00:08:45,550 --> 00:08:47,500
Mensen gapen als anderen gapen.

196
00:08:47,500 --> 00:08:49,000
Het houdt verband met empathie.

197
00:08:49,000 --> 00:08:51,410
Het activeert dezelfde
delen van de hersenen.

198
00:08:51,410 --> 00:08:53,960
We weten tevens dat mensen
met een sterke geeuwreflex

199
00:08:53,960 --> 00:08:55,190
zeer empathisch zijn.

200
00:08:55,190 --> 00:08:57,960
Mensen met weinig empathie,
zoals autistische kinderen,

201
00:08:57,960 --> 00:08:59,750
hebben geen geeuwreflex.

202
00:08:59,750 --> 00:09:01,130
Dus het is verbonden.

203
00:09:01,130 --> 00:09:04,680
We testen dat in onze chimpansees
door ze een geanimeerd hoofd te tonen.

204
00:09:04,680 --> 00:09:06,600
Dat is wat je linksboven ziet:

205
00:09:06,600 --> 00:09:08,520
een geanimeerd hoofd dat gaapt.

206
00:09:08,520 --> 00:09:10,340
Er kijkt een chimpansee naar,

207
00:09:10,340 --> 00:09:13,290
een echte chimpansee
die een computerscherm bekijkt

208
00:09:13,290 --> 00:09:16,230
waarop we deze animaties afspelen.

209
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
(Gelach)

210
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
Dus de geeuwreflex

211
00:09:24,000 --> 00:09:26,430
waarmee jullie waarschijnlijk
allemaal bekend zijn --

212
00:09:26,430 --> 00:09:29,000
en misschien zit je nu
vrij snel te gapen --

213
00:09:29,000 --> 00:09:32,000
is iets dat we delen met andere dieren.

214
00:09:32,000 --> 00:09:35,000
Het staat in verband met
het lichaamskanaal van synchronisatie

215
00:09:35,000 --> 00:09:37,000
dat onder empathie schuilgaat,

216
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
en dat universeel is onder zoogdieren.

217
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
We bestuderen ook
complexere uitdrukkingen. Dit is troost.

218
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
Dit is een mannelijke chimp
die een gevecht verloren heeft,

219
00:09:46,000 --> 00:09:48,660
en een jonge chimp
slaat een arm om hem heen

220
00:09:48,660 --> 00:09:50,290
om hem te kalmeren.

221
00:09:50,290 --> 00:09:53,630
Dat is troost. Het lijkt sterk
op menselijke troost.

222
00:09:53,630 --> 00:09:56,000
Troostend gedrag

223
00:09:56,000 --> 00:09:58,390
wordt gedreven door empathie.

224
00:09:58,390 --> 00:10:01,320
Empathie in menselijke
kinderen bestudeer je

225
00:10:01,320 --> 00:10:03,710
door een familielid
verdriet te laten veinzen,

226
00:10:03,710 --> 00:10:05,750
en dan te kijken wat kinderen doen.

227
00:10:05,750 --> 00:10:07,820
Dus het staat in verband met empathie,

228
00:10:07,820 --> 00:10:10,070
en naar dat soort uitingen kijken we.

229
00:10:10,070 --> 00:10:13,500
We publiceerden recent een experiment
waarvan je wellicht gehoord hebt.

230
00:10:13,500 --> 00:10:16,000
Het gaat over altruïsme en chimpansees.

231
00:10:16,000 --> 00:10:18,420
De vraag was of chimpansees geven om

232
00:10:18,420 --> 00:10:20,240
het welzijn van een ander.

233
00:10:20,240 --> 00:10:22,490
Decennia lang was aangenomen

234
00:10:22,490 --> 00:10:24,380
dat alleen mensen dat kunnen,

235
00:10:24,380 --> 00:10:27,250
dat alleen mensen geven
om het welzijn van een ander.

236
00:10:27,250 --> 00:10:29,460
We deden een heel simpel experiment.

237
00:10:29,460 --> 00:10:32,330
We doen dat bij chimpansees
die in Lawrenceville leven,

238
00:10:32,330 --> 00:10:34,480
in het veldstation van Yerkes.

239
00:10:34,480 --> 00:10:36,000
Dit is hoe ze leven.

240
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
We roepen ze in een kamer
en doen experimenten met hen.

241
00:10:39,000 --> 00:10:41,240
In dit geval zetten we
twee chimps zij aan zij.

242
00:10:41,240 --> 00:10:44,740
Eentje heeft een emmer met tokens
die verschillende betekenissen hebben.

243
00:10:44,740 --> 00:10:47,660
Eén soort token levert voedsel op
voor degene die kiest,

244
00:10:47,660 --> 00:10:49,280
de andere voor hen beiden.

245
00:10:49,280 --> 00:10:52,110
Deze studie deden we met Vicky Horner.

246
00:10:53,000 --> 00:10:55,250
Hier heb je de twee kleuren tokens.

247
00:10:55,250 --> 00:10:57,250
Ze hebben een hele emmer vol.

248
00:10:57,250 --> 00:11:00,460
Ze moeten één van de twee kleuren kiezen.

249
00:11:00,460 --> 00:11:02,670
Je zal zien hoe dat gaat.

250
00:11:03,330 --> 00:11:06,000
Dus als deze chimp egoïstisch kiest,

251
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
de rode token in dit geval,

252
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
geeft hij die aan ons.

253
00:11:11,000 --> 00:11:14,710
Wij pakken die, leggen ze op een tafel
waar twee stukken voedsel liggen,

254
00:11:14,710 --> 00:11:17,440
maar in dit geval
krijgt enkel de rechterchimp voedsel.

255
00:11:17,440 --> 00:11:19,960
De linkerchimp loopt weg omdat ze al weet

256
00:11:19,960 --> 00:11:22,430
dat dit geen goede test voor haar is.

257
00:11:22,430 --> 00:11:24,650
Het volgende is de pro-sociale token.

258
00:11:24,650 --> 00:11:27,650
Voor degene die kiest
-- dat is het interessante hier --

259
00:11:27,650 --> 00:11:29,120
voor degene die kiest,

260
00:11:29,120 --> 00:11:30,850
maakt het niet uit.

261
00:11:30,850 --> 00:11:34,000
Ze geeft ons een pro-sociale token
en beiden krijgen voedsel.

262
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
Degene die kiest,
wordt dus altijd beloond.

263
00:11:37,000 --> 00:11:38,700
Dus het is om het even.

264
00:11:38,700 --> 00:11:41,090
Ze zou dan ook blindelings moeten kiezen.

265
00:11:41,610 --> 00:11:43,000
Maar we zien

266
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
dat ze de pro-sociale token prefereren.

267
00:11:45,000 --> 00:11:48,080
Deze lijn geeft 50% aan,
het verwachte gemiddelde.

268
00:11:48,080 --> 00:11:51,990
Vooral als de partner de aandacht
op zichzelf vestigt, kiezen ze meer.

269
00:11:51,990 --> 00:11:54,000
Als de partner ze onder druk zet --

270
00:11:54,000 --> 00:11:57,560
dus als hij water gaat spuwen
en probeert te intimideren --

271
00:11:57,560 --> 00:12:00,160
gaan de keuzes omlaag. (Gelach)

272
00:12:00,160 --> 00:12:01,650
Alsof ze zeggen:

273
00:12:01,650 --> 00:12:04,550
"Als jij je niet gedraagt,
ben ik niet pro-sociaal vandaag."

274
00:12:04,550 --> 00:12:06,730
Dit is wat gebeurt zonder partner,

275
00:12:06,730 --> 00:12:08,460
als er geen partner bij zit.

276
00:12:08,460 --> 00:12:10,440
Dus we zagen dat de chimps
wel degelijk geven om

277
00:12:10,440 --> 00:12:12,170
het welzijn van een ander --

278
00:12:12,170 --> 00:12:14,910
vooral als het groepsgenoten zijn.

279
00:12:15,740 --> 00:12:18,720
Het laatste experiment
dat ik je wil laten zien,

280
00:12:18,720 --> 00:12:20,490
is onze fairness-studie.

281
00:12:20,490 --> 00:12:23,230
Dit werd een heel beroemd onderzoek.

282
00:12:23,230 --> 00:12:25,000
Nu zijn er vele andere,

283
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
want we deden dit zo'n tien jaar geleden,

284
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
en het werd heel bekend.

285
00:12:29,000 --> 00:12:31,510
We deden het oorspronkelijk
met kapucijnaapjes.

286
00:12:31,510 --> 00:12:34,250
Ik ga het eerste experiment
tonen dat we deden.

287
00:12:34,250 --> 00:12:37,210
Het is nu ook met honden
gedaan en met vogels

288
00:12:37,210 --> 00:12:39,040
en met chimpansees.

289
00:12:39,040 --> 00:12:42,880
Maar met Sarah Brosnan
begonnen we met kapucijnapen.

290
00:12:43,830 --> 00:12:46,130
We plaatsten twee kapucijnapen

291
00:12:46,130 --> 00:12:47,440
naast elkaar.

292
00:12:47,440 --> 00:12:50,070
Ook deze dieren leven
in één groep; ze kennen elkaar.

293
00:12:50,070 --> 00:12:53,070
We halen ze uit de groep
en zetten ze in en testkamer.

294
00:12:53,070 --> 00:12:56,010
Ze moeten een simpele taak uitvoeren.

295
00:12:56,010 --> 00:12:59,580
Als je ze komkommer geeft voor de taak,

296
00:12:59,580 --> 00:13:01,490
zijn ze graag bereid om

297
00:13:01,490 --> 00:13:03,970
dit 25 keer achter elkaar te doen.

298
00:13:03,970 --> 00:13:07,450
Dus komkommer, ook al
is het maar water in mijn ogen,

299
00:13:07,450 --> 00:13:10,340
komkommer vinden ze uitstekend.

300
00:13:10,340 --> 00:13:13,210
Als je nu de partner druiven geeft --

301
00:13:13,210 --> 00:13:15,220
de voedselvoorkeur van mijn kapucijnaapjes

302
00:13:15,220 --> 00:13:18,000
komt precies overeen
met de prijzen in de supermarkt --

303
00:13:18,000 --> 00:13:21,330
dus als je ze druiven geeft
-- veel beter voedsel --

304
00:13:21,330 --> 00:13:24,000
creëer je ongelijkheid tussen hen.

305
00:13:24,000 --> 00:13:26,270
Dat is het experiment dat we deden.

306
00:13:26,270 --> 00:13:29,720
Recentelijk filmden we het
met nieuwe aapjes die dit nog nooit deden,

307
00:13:29,720 --> 00:13:31,810
omdat we een sterkere reactie verwachtten,

308
00:13:31,810 --> 00:13:33,190
en die kregen we ook.

309
00:13:33,190 --> 00:13:35,880
De linkeraap is degene
die komkommer krijgt.

310
00:13:35,880 --> 00:13:38,440
De rechteraap is degene
die de druiven krijgt.

311
00:13:38,440 --> 00:13:40,230
De aap die de komkommer krijgt,

312
00:13:40,230 --> 00:13:42,850
vindt het eerste stukje komkommer prima.

313
00:13:42,850 --> 00:13:45,000
Het eerste stukje eet ze.

314
00:13:45,000 --> 00:13:49,030
Dan ziet ze hoe de ander druif krijgt,
en je zult zien wat er gebeurt.

315
00:13:49,030 --> 00:13:51,240
Ze geeft ons een steentje. Dat is de taak.

316
00:13:51,240 --> 00:13:54,660
Wij geven haar een stukje
komkommer, dat ze opeet.

317
00:13:54,660 --> 00:13:57,080
De ander moet ons een steentje geven.

318
00:13:58,030 --> 00:13:59,270
Dat doet ze.

319
00:14:00,210 --> 00:14:04,040
Ze krijgt een druif en eet die op.

320
00:14:04,040 --> 00:14:05,720
De andere aap ziet dat.

321
00:14:05,720 --> 00:14:07,580
Ze geeft ons een steentje,

322
00:14:07,580 --> 00:14:09,480
en krijgt weer komkommer.

323
00:14:12,000 --> 00:14:20,200
(Gelach)

324
00:14:27,540 --> 00:14:30,360
Ze test een steentje tegen de muur.

325
00:14:30,360 --> 00:14:32,000
Ze moet het aan ons geven.

326
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
En ze krijgt weer komkommer.

327
00:14:37,000 --> 00:14:41,000
(Gelach)

328
00:14:43,000 --> 00:14:47,680
Dit is dus eigenlijk
het Wall Street-protest wat je hier ziet.

329
00:14:47,680 --> 00:14:49,720
(Gelach)

330
00:14:49,720 --> 00:14:51,980
(Applaus)

331
00:14:53,880 --> 00:14:55,230
Ik zal je zeggen --

332
00:14:55,230 --> 00:14:57,550
Ik heb nog twee minuten
voor een leuk verhaaltje.

333
00:14:57,550 --> 00:14:59,490
Deze studie werd erg beroemd

334
00:14:59,490 --> 00:15:01,450
en we kregen veel commentaar,

335
00:15:01,450 --> 00:15:03,910
vooral van antropologen, economen,

336
00:15:03,910 --> 00:15:05,280
filosofen.

337
00:15:05,280 --> 00:15:07,000
Ze vonden dit niet leuk.

338
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
Ze hadden bij zichzelf
besloten, geloof ik,

339
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
dat fairness een complexe zaak is,

340
00:15:12,000 --> 00:15:14,320
en dat dieren het niet kunnen hebben.

341
00:15:14,320 --> 00:15:16,310
Een filosoof schreef ons zelfs

342
00:15:16,310 --> 00:15:19,000
dat apen onmogelijk gevoel
voor fairness konden hebben,

343
00:15:19,000 --> 00:15:22,000
omdat fairness was uitgevonden
tijdens de Franse revolutie.

344
00:15:22,000 --> 00:15:24,000
(Gelach)

345
00:15:24,000 --> 00:15:27,000
Een andere schreef een heel hoofdstuk

346
00:15:27,000 --> 00:15:31,140
met de mededeling dat hij zou geloven
dat het met fairness te maken had

347
00:15:31,140 --> 00:15:33,540
als degene die druiven kreeg,
deze zou weigeren.

348
00:15:33,540 --> 00:15:35,460
Nu is het leuk dat Sarah Brosnan,

349
00:15:35,460 --> 00:15:37,330
die dit met chimpansees heeft gedaan,

350
00:15:37,330 --> 00:15:39,460
een aantal combinaties van chimpansees had

351
00:15:39,460 --> 00:15:42,740
waar inderdaad degene
die de druif kreeg, deze weigerde

352
00:15:42,740 --> 00:15:44,710
totdat de ander ook een druif kreeg.

353
00:15:44,710 --> 00:15:47,620
Dus we komen erg dichtbij
de menselijke notie van fairness.

354
00:15:47,620 --> 00:15:51,030
Ik denk dat filosofen hun filosofie
nog eens moeten overdenken.

355
00:15:51,450 --> 00:15:53,000
Laat ik samenvatten.

356
00:15:53,000 --> 00:15:55,230
Ik geloof dat er een
geëvolueerde moraal bestaat.

357
00:15:55,230 --> 00:15:57,750
Moraal is veel meer
dan waarover we het hadden,

358
00:15:57,750 --> 00:16:00,690
maar ze zou onmogelijk zijn
zonder deze ingrediënten

359
00:16:00,690 --> 00:16:02,540
die we in andere primaten vinden,

360
00:16:02,540 --> 00:16:04,460
namelijk: empathie en troost,

361
00:16:04,460 --> 00:16:08,160
pro-sociale tendensen en wederkerigheid,
en een gevoel voor fairness.

362
00:16:08,160 --> 00:16:10,290
Daaraan werken we, om te zien

363
00:16:10,290 --> 00:16:13,460
of we een moraliteit kunnen
creëren van onderuit, zogezegd,

364
00:16:13,460 --> 00:16:16,020
zonder God of religie erbij te halen,

365
00:16:16,020 --> 00:16:18,720
om te komen bij een
geëvolueerde moraliteit.

366
00:16:18,720 --> 00:16:20,770
Ik dank jullie voor je aandacht.

367
00:16:20,770 --> 00:16:23,800
(Applaus)