1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Роден сум во Ден Бош,

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
место според кое сликарот Хиеронимус Бош се нарекол себеси.

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
Од секогаш бев позитивно наклонет кон овој сликар

4
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
кој живеел и работел во 15-от век.

5
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
Она што е интересно за него во однос на моралот

6
00:00:12,000 --> 00:00:15,000
е дека тој живеел во време кога влијанието на религијата исчезнувало,

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
а тој пак се прашувал, мислам,

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
што ќе се случи со општеството

9
00:00:19,000 --> 00:00:22,000
доколку не постои религија или доколку има помалку религија.

10
00:00:22,000 --> 00:00:25,000
И така тој ја насликал познатата слика, "Градината на Земските Задоволства,"

11
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
која што од некои беше интерпретирана

12
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
дека го претставува човештвото пред Гревот,

13
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
или дека е човештвото без никаков Грев.

14
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
Веројатно се прашувате,

15
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
што ќе се случеше доколку не го вкусевме овошјето на знаењето,

16
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
и каков морал ќе имавме ?

17
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
Многу подоцна, како студент,

18
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
отидов во многу различна градина,

19
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
зоолошка градина во Арнхем

20
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
каде што чуваме шимпанза.

21
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
Ова сум јас во младоста со бебе шимпанзо.

22
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
(Смеа)

23
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Таму открив

24
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
дека шимпанзата се многу гладни за моќ и воедно напишав книга за тоа.

25
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
Во тоа време, фокусот на многуте истражувања врз животни

26
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
беше кон агресијата и натпреварувањето.

27
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
Насликав цела слика за животинското царство,

28
00:01:06,000 --> 00:01:08,000
вклучувајќи го и човештвото,

29
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
која вели дека длабоко во нас ние сме натпреварувачи,

30
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
ние сме агресивни,

31
00:01:12,000 --> 00:01:15,000
сите ние сме заинтересирани само за нашата корист.

32
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
Ова е промоцијата на мојата книга.

33
00:01:17,000 --> 00:01:19,000
Не сум сигурен колку шимпанзата ја разбраа,

34
00:01:19,000 --> 00:01:22,000
но со сигурност беа заинтересирани за книгата.

35
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Додека работев

36
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
и ја проучував моќта и доминацијата

37
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
и агресијата и така натаму,

38
00:01:30,000 --> 00:01:33,000
открив дека шимпанзата се помируваат после борбите.

39
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
Овде гледате двајца мажјаци кои имале борба.

40
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
Завршиле горе на дрвото, и еден од нив му подава рака на другиот.

41
00:01:39,000 --> 00:01:42,000
Неколку секунди подоцна откако ги сликав, тие дојдоа во крошната на дрвото

42
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
каде што се бакнаа и прегрнаа еден со друг.

43
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Ова е многу интересно бидејќи

44
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
во тоа време сè се вртеше околу натпреварувањето и агресијата,

45
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
и затоа ова немаше никаква смисла.

46
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Она што е важно дали победуваш или губиш.

47
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
Но, зошто би се помириле после борба?

48
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
Тоа нема никаква смисла.

49
00:01:57,000 --> 00:02:00,000
Бонобоата вака го прават тоа. Бонобоата прават сè со секс.

50
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Исто така се помируваат преку секс.

51
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
Меѓутоа принципот е ист.

52
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
Принципот е дека имате

53
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
важна врска

54
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
која што е оштетена од конфилкт,

55
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
а вие мора да направите нешто во врска со тоа.

56
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
Целото мое мислење за животинското царство,

57
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
тука вклучувајќи ги и луѓето,

58
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
започна да се менува во тоа време.

59
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
Го имаме ова гледиште

60
00:02:20,000 --> 00:02:22,000
во политичката наука, економијата, социјалните науки,

61
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
филозофијата, а тоа е дека

62
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
човек на човека е волк.

63
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
Значи нашата фундаментална природа е мрачна.

64
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
Мислам дека е многу неправедна слика за волкот.

65
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
Волкот е всушност,

66
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
многу кооперативно животно.

67
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
Поради тоа многумина од вас имате кучиња по дома,

68
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
кое што пак ги има сите тие карактеристики.

69
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
Исто така е многу неферски спрема човештвото,

70
00:02:42,000 --> 00:02:46,000
бидејќи човештвото е всушност многу повеќе кооперативно и сочувствително

71
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
за разлика од она што се смета.

72
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
Така почнав да се интересирам за овие работи

73
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
и да ги проучувам кај другите животни.

74
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
Ова се столбовите на моралноста.

75
00:02:54,000 --> 00:02:58,000
Ако го прашате некого, "На што се базира моралноста?"

76
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
овие се двата фактори кои секогаш се појавуваат.

77
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
Едниот е реципрочноста,

78
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
а со него е поврзано чувството на правда.

79
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
Другиот е емпатијата и сочувството.

80
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
Човечката моралноста е повеќе од ова,

81
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
но ако ги отстраните овие два столба,

82
00:03:12,000 --> 00:03:14,000
сепак нема да остане многу.

83
00:03:14,000 --> 00:03:16,000
Тие се апсолутно важни.

84
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
Да ви дадам неколку примери овде.

85
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
Ова е многу стара снимка од Јеркс Центарот за Примати

86
00:03:20,000 --> 00:03:23,000
каде што ги тренираат шимпанзата како да соработуваат.

87
00:03:23,000 --> 00:03:26,000
Ова е веќе пред околу сто години кога

88
00:03:26,000 --> 00:03:29,000
се правеа експерименти за соработката.

89
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
Овде имате две млади шимпанза кои имаат кутија, а кутијата

90
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
е премногу тешка за само едното шимпанзо да ја влече.

91
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
И се разбира, има храна на кутијата.

92
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
Инаку тие не би влечеле толку силно.

93
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
Така тие се обидуваат да ја довлечат кутијата.

94
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
Можете да видите дека се синхронизирани.

95
00:03:43,000 --> 00:03:46,000
Можете да видите дека работат заедно, влечат во исто време.

96
00:03:46,000 --> 00:03:49,000
Тоа е веќе голема предност во однос на многу други животни

97
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
кои не би биле способни да го прават тоа.

98
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
Сега ќе добиете многу поинтересна слика, бидејќи

99
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
сега едно од двете шимпанза е нахрането.

100
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Значи едното од нив повеќе не го интересира

101
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
задачата.

102
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
(Смеа)

103
00:04:08,000 --> 00:04:13,000
(Смеа)

104
00:04:19,000 --> 00:04:22,000
(Смеа)

105
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
Погледнете што ќе се случи на крајот од ова.

106
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
(Смеа)

107
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
Во основа тој зема сè.

108
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
(Смеа)

109
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
Има два интересни дела за ова.

110
00:04:59,000 --> 00:05:01,000
Едниот е дека шимпанзото од десно

111
00:05:01,000 --> 00:05:03,000
има целосно разбирање дека му треба партнер --

112
00:05:03,000 --> 00:05:05,000
значи има потполно разбирање за потребата од соработка.

113
00:05:05,000 --> 00:05:08,000
Вториот дел е дека партнерот има волја да соработува

114
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
и покрај тоа што тој не е заинтересиран за храната.

115
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
Зошто е така? Веројатно е поврзано со реципрочноста.

116
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
Всушност постојат многу докази кај приматите и другите животни

117
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
дека тие возвраќаат на услугите.

118
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
Значи тој за возврат ќе добие услуга

119
00:05:19,000 --> 00:05:21,000
во одреден период од иднината.

120
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
Тој е начинот на кој сето ова функционира.

121
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
Ја направивме истата задача со слонови.

122
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
Со слонови, многу е опасно да се работи со слонови.

123
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
Друг проблем со слоновите е

124
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
дека не можете да направите апарат кој

125
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
ќе биде доволно тежок за еден слон.

126
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
Веројатно можете да направите,

127
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
меѓутоа ќе биде прилично лесен и кревок.

128
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
Она што направивме во овој случај --

129
00:05:40,000 --> 00:05:43,000
овие истражувања ги правиме во Тајланд со Џош Плотник --

130
00:05:43,000 --> 00:05:46,000
имаме апарат околу кој има јаже, едно јаже.

131
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
Ако влечете на оваа страна од јажето,

132
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
јажето изчезнува на другата страна.

133
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Значи потребни се два слона да го земат и да го повлечат во исто време.

134
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
Инаку ништо нема да се случи

135
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
и јажето само ќе изчезне.

136
00:05:57,000 --> 00:05:59,000
Првата снимка што ќе ја видите

137
00:05:59,000 --> 00:06:01,000
е како два слона кои се ослободени заедно

138
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
пристигнуваат кај апаратот.

139
00:06:03,000 --> 00:06:06,000
Апаратот е на лево со храна на истиот.

140
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
Тие доаѓаат заедно, пристигнуваат заедно,

141
00:06:09,000 --> 00:06:11,000
го земаат јажето заедно и заедно го влечат.

142
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
Всушност е прилично едноставно за нив.

143
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
Еве ги.

144
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
Еве како го влечат јажето.

145
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
Но, сега ќе направиме да биде потешко.

146
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
Бидејќи целта на овој експеримент е да

147
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
видиме колку добро ја разбираат соработката.

148
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
Дали ја разбираат онолку добро како и шимпанзата, на пример?

149
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
Она што правиме во следниот чекор

150
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
е, го ослободуваме едниот слон пред другиот,

151
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
а тој слон треба да биде доволно паметен за

152
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
да остане таму, да чека и да не го влече јажето --

153
00:06:43,000 --> 00:06:46,000
бидејќи ако го повлече, тоа ќе изчезне и тестот ќе заврши.

154
00:06:46,000 --> 00:06:48,000
Сега овој слон прави нешто нелегално

155
00:06:48,000 --> 00:06:50,000
на кое што ние не го учевме.

156
00:06:50,000 --> 00:06:52,000
Меѓутоа ова го покажува неговото разбирање,

157
00:06:52,000 --> 00:06:55,000
бидејќи тој ја става неговата голема нога на јажето,

158
00:06:55,000 --> 00:06:57,000
стои на јажето и го чека другиот слон,

159
00:06:57,000 --> 00:07:00,000
а другиот ќе ја заврши целата работа место него.

160
00:07:00,000 --> 00:07:03,000
Ова го нарекуваме паразитизам.

161
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
(Смеа)

162
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
Но, ова ја покажува интелигенцијата што ја поседуваат слоновите.

163
00:07:08,000 --> 00:07:11,000
Тие развија неколку вакви алтернативни техники, а кои

164
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
што ние сметаме дека не се нужно потребни.

165
00:07:14,000 --> 00:07:19,000
Сега другиот слон доаѓа и тој

166
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
ќе го повлече.

167
00:07:38,000 --> 00:07:41,000
Сега гледајте го другиот. Другиот не заборава да јаде, се разбира.

168
00:07:41,000 --> 00:07:45,000
(Смеа)

169
00:07:45,000 --> 00:07:47,000
Ова беше соработката, реципрочноста.

170
00:07:47,000 --> 00:07:49,000
Сега нешто за емпатијата.

171
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
Емпатијата е главната тема на моето истражување.

172
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
Емпатијата има два вида на квалитет.

173
00:07:53,000 --> 00:07:56,000
Едниот дел е разбирањето. Ова е една вообичаена дефиниција:

174
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
способноста за разбирање и споделување на чувствата на другите.

175
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
И емоционалниот дел.

176
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
Значи емпатијата во основа има два канала.

177
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
Едниот е телесниот канал.

178
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
Ако зборувате со тажна личност,

179
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
тогаш ќе завземете тажен израз и тажен став,

180
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
и дур да трепнете станувате тажни.

181
00:08:11,000 --> 00:08:14,000
Тоа е еден вид телесен канал на емоционалната емпатија,

182
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
кој што го поседуваат многу животни.

183
00:08:16,000 --> 00:08:18,000
Вашето просечно куче исто така го има тоа.

184
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
Всушност поради тоа луѓето чуваат цицачи во домот,

185
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
а не желки или змии или нешто такво кое што

186
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
не поседува таков вид на емпатија.

187
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Исто така постои когнитивниот канал,

188
00:08:26,000 --> 00:08:28,000
кое што се однесува на превземањето на нечија друга перспектива.

189
00:08:28,000 --> 00:08:30,000
Тоа е повеќе ограничено.

190
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
Има неколку животни -- мислам дека слоновите и мајмуните го можат тоа --

191
00:08:32,000 --> 00:08:35,000
но има многу малку животни кои го можат тоа.

192
00:08:35,000 --> 00:08:37,000
Значи, синхронизацијата,

193
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
која е дел од целиот тој емпатски механизам

194
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
е многу стара во животинското царство.

195
00:08:41,000 --> 00:08:43,000
Кај луѓето, се разбира, тоа можеме да го истражуваме

196
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
преку заразата од зевање.

197
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
Луѓето зеваат тогаш кога другите зеваат.

198
00:08:47,000 --> 00:08:49,000
Тоа е поврзано со емпатијата.

199
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
Ги активира истите области од мозокот.

200
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
Исто така, знаеме дека луѓето кои лесно се заразуваат од зевање

201
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
имаат високо ниво на емпатија.

202
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
Луѓето кои имаат проблем со емпатијата, како децата со аутизам,

203
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
кај нив не се јавува зараза од зевање.

204
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
Значи е поврзано.

205
00:09:01,000 --> 00:09:04,000
Тоа го проучуваме кај нашите шимпанза со тоа што им прикажуваме анимирана глава.

206
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
Токму тоа гледате горе-лево,

207
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
анимирана глава што се прозева.

208
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Шимпанзото го гледа тоа,

209
00:09:10,000 --> 00:09:13,000
вистинско шимпанзо кое гледа во компјутерски екран

210
00:09:13,000 --> 00:09:16,000
на кој ги пуштаме овие анимации.

211
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
(Смеа)

212
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
Значи, заразата од зевање

213
00:09:24,000 --> 00:09:26,000
со која веројатно сите сте запознаени --

214
00:09:26,000 --> 00:09:29,000
и можеби ќе почнете сега да зевате сите --

215
00:09:29,000 --> 00:09:32,000
е нешто што го споделуваме со другите животни.

216
00:09:32,000 --> 00:09:35,000
Тоа е поврзано со целиот тој телесен канал за синхронизација

217
00:09:35,000 --> 00:09:37,000
врз кој се базира емпатијата

218
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
и кој што во основа е универзален кај цицачите.

219
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
Исто така ги истражуваме и посложените експресии. Ова е утеха.

220
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
Ова е машко шимпанзо кое изгубило борба и кое што вреска,

221
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
а младото доаѓа и ја става раката околу него

222
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
и го смирува.

223
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
Тоа е утеха. Многу е слична на човечката утеха.

224
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
Утешното однесување,

225
00:09:56,000 --> 00:09:58,000
е поттикнато од емпатијата.

226
00:09:58,000 --> 00:10:01,000
Всушност, начин за проучување на емпатијата кај децата

227
00:10:01,000 --> 00:10:03,000
е да му кажете на член од семејството да глуми демек е вознемирен,

228
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
а потоа да гледате што прави детето.

229
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Тоа е поврзано со емпатијата,

230
00:10:07,000 --> 00:10:10,000
и токму таква експресија бараме да видиме.

231
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
Неодамна објавивме експеримент за кој можеби имате слушнато.

232
00:10:13,000 --> 00:10:16,000
Се работи за алтруизмот и шимпанзата

233
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
каде што прашањето е, дали шимпанзата се грижат

234
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
за добросостојбата на некој друг?

235
00:10:20,000 --> 00:10:22,000
Со декади се претпоставуваше

236
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
дека само луѓето го можат тоа,

237
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
дека само луѓето се грижат за добросостојбата на некој друг.

238
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
Направивме еден многу едноставен експеримент.

239
00:10:29,000 --> 00:10:32,000
Го направивме со шимпанза кои живеат во Лоуренсвил,

240
00:10:32,000 --> 00:10:34,000
во станицата во Јеркс.

241
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
На овој начин живеат.

242
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
Ги повикуваме во соба и правиме експерименти со нив.

243
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Во овој случај, ставивме две шимпанза едно до друго.

244
00:10:41,000 --> 00:10:44,000
едното има кофа полна со жетони, а жетоните имаат различни значења.

245
00:10:44,000 --> 00:10:47,000
Едниот вид на жетон го храни само партнерот што избира,

246
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
другиот вид на жетон ги храна двајцата.

247
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
Ова истражување го направивме со Вики Хорнер.

248
00:10:53,000 --> 00:10:55,000
Овде ги гледате двата обоени жетони.

249
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
Значи имаат полна кофа од истите тие жетони.

250
00:10:57,000 --> 00:11:00,000
Мораат да изберат една од двете бои.

251
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
Ќе видите како оди тоа.

252
00:11:03,000 --> 00:11:06,000
Значи, ако ова шимпанзо го направи себичниот избор,

253
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
во овој случај тоа е црвениот жетон,

254
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
тој треба да ни го даде на нас.

255
00:11:11,000 --> 00:11:14,000
Ние го земаме, го ставаме на маса на која се наоѓаат двете награди во храна,

256
00:11:14,000 --> 00:11:17,000
но овој случај само шимпанзото од десно добива храна.

257
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
Она од лево си заминува бидејќи веќе знае дека ова

258
00:11:19,000 --> 00:11:22,000
не е добар тест за нејзе.

259
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
Следниот е просоцијалниот жетон.

260
00:11:24,000 --> 00:11:27,000
Оној што го прави изборот -- ова е интересниот дел овде --

261
00:11:27,000 --> 00:11:29,000
за оној кој го прави изборот,

262
00:11:29,000 --> 00:11:31,000
нема некое значење.

263
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
Сега таа ни дава просоцијален жетон и двете шимпанза се нахранети.

264
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
Значи, шимпанзото кое го прави изборот секогаш добива награда.

265
00:11:37,000 --> 00:11:39,000
Значи нема било какво значење.

266
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
Оттука, претпоставка е дека ќе избира на слепо.

267
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
Но, она што најдовме

268
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
е дека тие ги преферираат про-социјалните жетони.

269
00:11:45,000 --> 00:11:48,000
Ова е 50 процентната линија, тоа е случајното очекување.

270
00:11:48,000 --> 00:11:51,000
И особено ако партнерот го привлече вниманието кон себе, тие бираат повеќе.

271
00:11:51,000 --> 00:11:54,000
И ако партнерот изврши притисок врз нив --

272
00:11:54,000 --> 00:11:57,000
ако партнерот почне да плука вода и да ги заплашува --

273
00:11:57,000 --> 00:12:00,000
тогаш изборите опаѓаат.

274
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
Како да велат,

275
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
"ако не се однесуваш примерно, нема да бидам просоцијален денес."

276
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
Токму ова се случува без партнер,

277
00:12:06,000 --> 00:12:08,000
кога нема партнер кој седи таму.

278
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
Откривме дека шимпанзата навистина се грижат

279
00:12:10,000 --> 00:12:12,000
за добро-состојбата на некој друг --

280
00:12:12,000 --> 00:12:15,000
особено, ова се други членови од нивната група.

281
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
Последниот експеримент кој што сакам да го споменам

282
00:12:18,000 --> 00:12:20,000
е нашата студија за правдата.

283
00:12:20,000 --> 00:12:23,000
Ова стана многу позната студија.

284
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
Денеска се спроведени уште повеќе,

285
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
бидејќи откако ја спроведовме оваа пред 10 години,

286
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
истата стана многу позната.

287
00:12:29,000 --> 00:12:31,000
Таа ја спроведовме со мајмуните капучини.

288
00:12:31,000 --> 00:12:34,000
Ќе ви го покажам првиот експеримент кој го направивме.

289
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
Неодамна беше направен со кучиња, со птици

290
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
и со шимпанза.

291
00:12:39,000 --> 00:12:43,000
Но, ние со Сара Броснан започнавме со мајмуни капучини.

292
00:12:43,000 --> 00:12:45,000
Она што направивме

293
00:12:45,000 --> 00:12:47,000
е ставивме два мајмуни капучини еден до друг.

294
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
Повторно, овие животни, тие живеат во група, се знаат меѓусебно.

295
00:12:49,000 --> 00:12:52,000
Ги земаме од групата, ги ставаме во комора за тестирање.

296
00:12:52,000 --> 00:12:54,000
Тука има една многу едноставна задача

297
00:12:54,000 --> 00:12:56,000
што треба да ја исполнат.

298
00:12:56,000 --> 00:12:59,000
Ако и на двајцата им дадете краставица за задачата,

299
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
двата мајмуни еден до друг,

300
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
со задоволство ќе го прават ова 25 пати последователно.

301
00:13:03,000 --> 00:13:07,000
Значи краставицата, иако според мене е само вода, но

302
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
краставицата им е сосем доволна.

303
00:13:10,000 --> 00:13:13,000
Но, ако му дадете на партнерот грозје --

304
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
преференцијата на храна кај моите мајмуни капучини

305
00:13:15,000 --> 00:13:18,000
прецизно коренспондира со цените во супермаркетите --

306
00:13:18,000 --> 00:13:21,000
ако им дадете грозје -- многу подобра храна --

307
00:13:21,000 --> 00:13:24,000
тогаш создавате нееднаквост помеѓу нив.

308
00:13:24,000 --> 00:13:26,000
Значи тоа е експериментот што го спроведовме.

309
00:13:26,000 --> 00:13:29,000
Неодамна го снимавме со нови мајмуни кои никогаш не ја вршеле задачата,

310
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
мислејќи дека можеби тие ќе имаат посилна реакција,

311
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
а тоа се испостави дека е точно.

312
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
Оној на лево е мајмунот кој што добива краставица.

313
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
Оној од десно го добива грозјето.

314
00:13:38,000 --> 00:13:40,000
Оној што добива краставица,

315
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
забележете дека првото парче краставица е сосема во ред.

316
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
Првото парче го јаде.

317
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
Потоа гледа како другиот добива грозје, и ќе видите што се случува.

318
00:13:48,000 --> 00:13:51,000
Таа ни дава камен на нас. Тоа е задачата.

319
00:13:51,000 --> 00:13:54,000
А, ние и даваме парче од краставица и таа го јаде.

320
00:13:54,000 --> 00:13:57,000
Дргиот треба да ни даде камен.

321
00:13:57,000 --> 00:14:00,000
Токму тоа и го прави.

322
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
Потоа добива грозје и го јаде.

323
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
Другиот го гледа тоа.

324
00:14:05,000 --> 00:14:07,000
Сега ни дава камен,

325
00:14:07,000 --> 00:14:10,000
и повторно, добива краставица.

326
00:14:12,000 --> 00:14:27,000
(Смеа)

327
00:14:27,000 --> 00:14:30,000
Го тестира каменот од ѕидот.

328
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
Треба да ни го даде на нас.

329
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
И повторно добива краставица.

330
00:14:37,000 --> 00:14:41,000
(Смеа)

331
00:14:43,000 --> 00:14:47,000
Во основа сега го гледате протестот на Вол Стрит.

332
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
(Смеа)

333
00:14:50,000 --> 00:14:53,000
(Аплауз)

334
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
Да ви кажам --

335
00:14:55,000 --> 00:14:57,000
имам уште две минути, да ви кажам една интересна приказна за ова.

336
00:14:57,000 --> 00:14:59,000
Оваа студија стана многу позната

337
00:14:59,000 --> 00:15:01,000
и добивме многу коментари,

338
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
особено од антрополози, економисти,

339
00:15:03,000 --> 00:15:05,000
филозофи.

340
00:15:05,000 --> 00:15:07,000
На нив не им се допаѓаше ова воопшто.

341
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
Бидејќи веќе имаа одлучено во нивните умови, верувам,

342
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
дека правдата е многу сложена работа.

343
00:15:12,000 --> 00:15:14,000
и дека животните не можат да ја имаат.

344
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
Дури еден филозоф ни напиша дека е

345
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
невозможно за мајмуните да имаат чувство за правда

346
00:15:19,000 --> 00:15:22,000
бидејќи правдата била измислена за време на Француската Револуција.

347
00:15:22,000 --> 00:15:24,000
(Смеа)

348
00:15:24,000 --> 00:15:27,000
Еден друг напиша цело поглавје

349
00:15:27,000 --> 00:15:31,000
велејќи дека тој би поверувал дека е некако поврзано со правдата

350
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
доколку оној мајмун кој го добива грозјето го одбие истото.

351
00:15:33,000 --> 00:15:35,000
Интересно е што Сара Броснан,

352
00:15:35,000 --> 00:15:37,000
која го правеше ова со шимпанзата,

353
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
имаше неколку комбинации на шимпанза

354
00:15:39,000 --> 00:15:42,000
каде, навистина, оној кој го добива грозјето го одбиваше истото се

355
00:15:42,000 --> 00:15:44,000
додека другиот не добие исто така грозје.

356
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
Значи доаѓаме многу блиску до човечкото чувство за правда.

357
00:15:47,000 --> 00:15:51,000
Мислам дека филозофите треба да ја ревидираат својата филозофија.

358
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
Да резимирам.

359
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
Верувам дека постои еволуирана моралност.

360
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
Мислам дека моралноста е многу повеќе од ова за што зборував,

361
00:15:57,000 --> 00:16:00,000
но би била невозможна без овие состојки кои ги наоѓаме

362
00:16:00,000 --> 00:16:02,000
кај другите примати,

363
00:16:02,000 --> 00:16:04,000
а тоа се емпатијата и утехата,

364
00:16:04,000 --> 00:16:07,000
про-социјалните тенденции, реципрочноста и чувството за правда.

365
00:16:07,000 --> 00:16:10,000
Работиме на овие поединечни прашања

366
00:16:10,000 --> 00:16:13,000
за да видиме дали можеме да ја создадеме моралноста одоздола па нагоре,

367
00:16:13,000 --> 00:16:15,000
без притоа да ги вклучуваме Бог и религијата,

368
00:16:15,000 --> 00:16:18,000
и да видиме како да дојдеме до еволуирана моралност,

369
00:16:18,000 --> 00:16:21,000
Ви благодарам на вашето внимание.

370
00:16:21,000 --> 00:16:30,000
(Аплауз)