WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Γεννήθηκα στο Ντεν Μπος,

00:00:02.000 --> 00:00:05.000
από όπου πήρε τ' όνομά του ο ζωγράφος Ιερώνυμος Μπος.

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
Έτσι λοιπόν, θαύμαζα πάντα αυτόν τον ζωγράφο

00:00:07.000 --> 00:00:10.000
που έζησε και δούλεψε τον 15ο αιώνα.

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
Το ενδιαφέρον μ' αυτόν σε σχέση με την ηθική

00:00:12.000 --> 00:00:15.000
είναι πως έζησε σε μία εποχή όπου η επιρροή της θρησκείας έφθινε

00:00:15.000 --> 00:00:17.000
και πιστεύω ότι αναρωτιόταν

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
τι θα συνέβαινε στην κοινωνία

00:00:19.000 --> 00:00:22.000
αν δεν υπήρχε θρησκεία ή αν υπήρχε λιγότερη θρησκεία.

00:00:22.000 --> 00:00:25.000
Ζωγράφισε λοιπόν αυτόν τον διάσημο πίνακα, «Ο Κήπος των Επίγειων Απολαύσεων»,

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
τον οποίο κάποιοι ερμήνευσαν

00:00:27.000 --> 00:00:29.000
ως την ανθρωπότητα πριν την Τελική Κρίση,

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
ή την ανθρωπότητα χωρίς καμία Τελική Κρίση.

00:00:32.000 --> 00:00:34.000
Και αυτό σε κάνει να αναρωτιέσαι,

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
τι θα είχε συμβεί αν δεν είχαμε γευτεί τον καρπό της γνώσης,

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
και τι είδους ηθική θα είχαμε;

NOTE Paragraph

00:00:40.000 --> 00:00:42.000
Πολύ αργότερα, ως φοιτητής,

00:00:42.000 --> 00:00:44.000
πήγα σε έναν πολύ διαφορετικό κήπο,

00:00:44.000 --> 00:00:47.000
ένα ζωολογικό κήπο στο Άρνχεμ

00:00:47.000 --> 00:00:49.000
όπου έχουμε χιμπατζήδες.

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
Εδώ βλέπετε εμένα σε νεαρή ηλικία με ένα χιμπατζή μωρό.

00:00:51.000 --> 00:00:54.000
(Γέλια)

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
Εκεί ανακάλυψα

00:00:56.000 --> 00:00:59.000
πως οι χιμπατζήδες διψούν για εξουσία και έγραψα ένα βιβλίο πάνω σε αυτό το θέμα.

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
Εκείνη την εποχή, πολλές έρευνες πάνω στα ζώα εστίαζαν

00:01:02.000 --> 00:01:04.000
στην επιθετικότητα και τον ανταγωνισμό.

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
Περιέγραψα ολόκληρο το ζωικό βασίλειο,

00:01:06.000 --> 00:01:08.000
και, της ανθρωπότητας συμπεριλαμβανομένης,

00:01:08.000 --> 00:01:10.000
το συμπέρασμα ήταν πως κατά βάθος είμαστε ανταγωνιστικοί,

00:01:10.000 --> 00:01:12.000
είμαστε επιθετικοί,

00:01:12.000 --> 00:01:15.000
βασικά όλοι μας πολεμάμε για το δικό μας κέρδος.

00:01:15.000 --> 00:01:17.000
Βλέπετε το λανσάρισμα του βιβλίου μου.

00:01:17.000 --> 00:01:19.000
Δεν είμαι σίγουρος πόσο καλά το διάβασαν οι χιμπατζήδες,

00:01:19.000 --> 00:01:22.000
αλλά σίγουρα φάνηκε να τους ενδιαφέρει.

NOTE Paragraph

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
Στην πορεία, λοιπόν,

00:01:26.000 --> 00:01:28.000
που έκανα όλη αυτή τη δουλειά πάνω στην εξουσία, την υπεροχή,

00:01:28.000 --> 00:01:30.000
την επιθετικότητα και λοιπά,

00:01:30.000 --> 00:01:33.000
ανακάλυψα πως οι χιμπατζήδες συμφιλιώνονται μετά από τους καυγάδες.

00:01:33.000 --> 00:01:36.000
Οπότε, αυτό που βλέπετε εδώ είναι δύο αρσενικά μετά από ένα καυγά.

00:01:36.000 --> 00:01:39.000
Κατέληξαν πάνω σε ένα δένδρο, και ο ένας απλώνει το χέρι του στον άλλο.

00:01:39.000 --> 00:01:42.000
Περίπου ένα δευτερόλεπτο μετά που τράβηξα την φωτογραφία, βρέθηκαν στο ίδιο κλαδί

00:01:42.000 --> 00:01:44.000
και φιλήθηκαν και αγκαλιάστηκαν.

NOTE Paragraph

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον,

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
γιατί εκείνη τη στιγμή, όλα είχαν να κάνουν με τον ανταγωνισμό και την επιθετικότητα,

00:01:49.000 --> 00:01:51.000
οπότε αυτό που έγινε δεν είχε λογική.

00:01:51.000 --> 00:01:53.000
Το μόνο πράγμα που έχει σημασία είναι το ότι χάνεις ή κερδίζεις.

00:01:53.000 --> 00:01:55.000
Αλλά γιατί να συμφιλιωθείς μετά από έναν καυγά;

00:01:55.000 --> 00:01:57.000
Αυτό δεν έχει καμία λογική.

00:01:57.000 --> 00:02:00.000
Έτσι το κάνουν οι μπονόμπο. Οι μπονόμπο κάνουν τα πάντα με σεξ.

00:02:00.000 --> 00:02:02.000
Οπότε, συμφιλιώνονται και με σεξ.

00:02:02.000 --> 00:02:04.000
Αλλά η αρχή είναι ακριβώς η ίδια.

00:02:04.000 --> 00:02:06.000
Η αρχή είναι πως έχεις

00:02:06.000 --> 00:02:08.000
μια πολύτιμη σχέση

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
που έχει πληγεί από μία σύγκρουση,

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
οπότε πρέπει να κάνεις κάτι γι' αυτό.

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
Οπότε η όλη εικόνα μου του ζωικού βασιλείου,

00:02:14.000 --> 00:02:16.000
συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων,

00:02:16.000 --> 00:02:18.000
άρχισε να αλλάζει εκείνη την εποχή.

NOTE Paragraph

00:02:18.000 --> 00:02:20.000
Έχουμε αυτήν την εικόνα,

00:02:20.000 --> 00:02:22.000
στις πολιτικές επιστήμες, στα οικονομικά, στις ανθρωπιστικές επιστήμες,

00:02:22.000 --> 00:02:24.000
ακόμα και στη φιλοσοφία,

00:02:24.000 --> 00:02:26.000
ότι ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο.

00:02:26.000 --> 00:02:29.000
Ότι κατά βάθος η φύση μας είναι όντως μοχθηρή.

00:02:29.000 --> 00:02:32.000
Νομίζω πως είναι άδικη η εικόνα για τον λύκο.

00:02:32.000 --> 00:02:34.000
Γιατί, τελικά ο λύκος είναι

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
ένα πολύ συνεργάσιμο ζώο.

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
Γι' αυτό πολλοί από εσάς έχετε σκύλο στο σπίτι,

00:02:38.000 --> 00:02:40.000
ο οποίος έχει επίσης όλα αυτά τα χαρακτηριστικά.

00:02:40.000 --> 00:02:42.000
Είναι πραγματικά άδικο για την ανθρωπότητα,

00:02:42.000 --> 00:02:46.000
γιατί η ανθρωπότητα είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο συνεργάσιμη και ενσυναισθητική

00:02:46.000 --> 00:02:48.000
από ό,τι πιστεύουμε.

00:02:48.000 --> 00:02:50.000
Οπότε άρχισα να ενδιαφέρομαι γι' αυτά τα θέματα

00:02:50.000 --> 00:02:52.000
και να τα μελετώ σε άλλα ζώα.

NOTE Paragraph

00:02:52.000 --> 00:02:54.000
Αυτοί είναι οι πυλώνες της ηθικής.

00:02:54.000 --> 00:02:58.000
Αν ρωτήσουμε κάποιον «Πού βασίζεται η ηθική;»

00:02:58.000 --> 00:03:00.000
αυτοί είναι οι δύο παράγοντες που εμφανίζονται πάντα:

00:03:00.000 --> 00:03:02.000
Ο ένας είναι η αμοιβαιότητα,

00:03:02.000 --> 00:03:05.000
και μαζί της συνδυάζονται μια αίσθηση δικαίου και δικαιοσύνης.

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
Ο άλλος παράγοντας είναι η ενσυναίσθηση και η συμπόνοια.

00:03:07.000 --> 00:03:10.000
Η ανθρώπινη ηθική είναι περισσότερο από αυτό,

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
αλλά αν αφαιρέσουμε αυτούς τους δύο πυλώνες,

00:03:12.000 --> 00:03:14.000
νομίζω πως δεν θα μείνουν και πολλά

00:03:14.000 --> 00:03:16.000
γι' αυτό είναι εντελώς απαραίτητοι.

NOTE Paragraph

00:03:16.000 --> 00:03:18.000
Επιτρέψτε μου να σας δώσω μερικά παραδείγματα.

00:03:18.000 --> 00:03:20.000
Αυτό είναι ένα πολύ παλιό βίντεο από το Κέντρο Έρευνας Γιέρκς για τα πρωτεύοντα θηλαστικά

00:03:20.000 --> 00:03:23.000
όπου εκπαιδεύουν χιμπατζήδες να συνεργάζονται.

00:03:23.000 --> 00:03:26.000
Είναι ήδη περίπου εκατό χρόνια

00:03:26.000 --> 00:03:29.000
που κάνουμε πειράματα πάνω στη συνεργασία.

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
Εδώ έχουμε δύο νεαρούς χιμπατζήδες που έχουν ένα κουτί,

00:03:32.000 --> 00:03:35.000
και το κουτί είναι πολύ βαρύ για να το τραβήξει μόνος του ο ένας χιμπατζής.

00:03:35.000 --> 00:03:37.000
Και, φυσικά, πάνω στο κουτί έχει φαγητό,

00:03:37.000 --> 00:03:39.000
διαφορετικά δεν θα το τραβούσαν με τόση δύναμη.

00:03:39.000 --> 00:03:41.000
Καταφέρνουν να φέρουν μέσα το κουτί

00:03:41.000 --> 00:03:43.000
και μπορείτε να δείτε ότι είναι συγχρονισμένοι.

00:03:43.000 --> 00:03:46.000
Μπορείτε να δείτε ότι δουλεύουν μαζί, τραβούν την ίδια στιγμή.

00:03:46.000 --> 00:03:49.000
Αυτό είναι ήδη μεγάλη πρόοδος σε σχέση με άλλα ζώα

00:03:49.000 --> 00:03:51.000
που δεν θα ήταν ικανά να το κάνουν αυτό.

00:03:51.000 --> 00:03:53.000
Και τώρα θα δείτε μια πιο ενδιαφέρουσα εικόνα,

00:03:53.000 --> 00:03:56.000
γιατί τώρα ο ένας από τους δύο χιμπατζήδες είναι ταϊσμένος.

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
Οπότε ο ένας από τους δύο δεν ενδιαφέρεται πραγματικά

00:03:58.000 --> 00:04:01.000
να τραβήξει το κουτί.

00:04:01.000 --> 00:04:04.000
(Γέλια)

00:04:08.000 --> 00:04:13.000
(Γέλια)

00:04:19.000 --> 00:04:22.000
(Γέλια)

00:04:35.000 --> 00:04:38.000
Και τώρα, δείτε τι συμβαίνει στο τέλος.

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
(Γέλια)

00:04:52.000 --> 00:04:54.000
Βασικά, παίρνει τα πάντα.

NOTE Paragraph

00:04:54.000 --> 00:04:57.000
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:04:57.000 --> 00:04:59.000
Υπάρχουν δύο ενδιαφέροντα σημεία σε αυτό που είδαμε.

00:04:59.000 --> 00:05:01.000
Το ένα είναι πως ο χιμπατζής στα δεξιά

00:05:01.000 --> 00:05:03.000
κατανοεί πλήρως ότι χρειάζεται τον συνεργάτη του...

00:05:03.000 --> 00:05:05.000
οπότε κατανοεί πλήρως την αναγκαιότητα της συνεργασίας.

00:05:05.000 --> 00:05:08.000
Το δεύτερο είναι πως ο συνεργάτης είναι πρόθυμος να δουλέψει

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
ακόμα και αν δεν ενδιαφέρεται για το φαγητό.

00:05:10.000 --> 00:05:13.000
Γιατί συμβαίνει αυτό; Λοιπόν, αυτό μάλλον έχει να κάνει με την αμοιβαιότητα.

00:05:13.000 --> 00:05:15.000
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές αποδείξεις σε πρωτεύοντα θηλαστικά και άλλα ζώα

00:05:15.000 --> 00:05:17.000
πως ανταποδίδουν χάρες.

00:05:17.000 --> 00:05:19.000
Οπότε, θα του ανταποδώσει τη χάρη

00:05:19.000 --> 00:05:21.000
κάποια στιγμή στο μέλλον.

00:05:21.000 --> 00:05:23.000
Και έτσι λειτουργεί το όλο σύστημα.

NOTE Paragraph

00:05:23.000 --> 00:05:25.000
Κάναμε το ίδιο πείραμα με ελέφαντες.

00:05:25.000 --> 00:05:28.000
Οι ελέφαντες, είναι πολύ επικίνδυνο να δουλεύεις με ελέφαντες.

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
Ένα άλλο πρόβλημα με τους ελέφαντες

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
είναι πως δεν μπορείς να φτιάξεις μια συσκευή

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
η οποία να είναι αρκετά βαριά για ένα μόνο ελέφαντα.

00:05:34.000 --> 00:05:36.000
Ίσως μπορείς να τη φτιάξεις,

00:05:36.000 --> 00:05:38.000
αλλά θα είναι μάλλον μια κακότεχνη συσκευή νομίζω.

00:05:38.000 --> 00:05:40.000
Αυτό που κάναμε σε αυτή την περίπτωση -

00:05:40.000 --> 00:05:43.000
κάνουμε αυτές τις έρευνες στην Ταϊλάνδη για τον Τζος Πλότνικ -

00:05:43.000 --> 00:05:46.000
είναι μια συσκευή η οποία έχει γύρω της μόνο ένα σχοινί.

00:05:46.000 --> 00:05:48.000
Αν τραβήξεις από αυτή τη μεριά του σχοινιού,

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
το σχοινί εξαφανίζεται από την άλλη πλευρά.

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
Οπότε δύο ελέφαντες πρέπει να το πάρουν ακριβώς την ίδια στιγμή και να τραβήξουν.

00:05:53.000 --> 00:05:55.000
Αλλιώς τίποτα δεν θα συμβεί

00:05:55.000 --> 00:05:57.000
και το σχοινί εξαφανίζεται.

NOTE Paragraph

00:05:57.000 --> 00:05:59.000
Στο πρώτο βίντεο που θα δείτε

00:05:59.000 --> 00:06:01.000
δύο ελέφαντες ελευθερώνονται την ίδια στιγμή

00:06:01.000 --> 00:06:03.000
και φθάνουν στη συσκευή.

00:06:03.000 --> 00:06:06.000
Η συσκευή είναι στ' αριστερά και περιέχει φαγητό.

00:06:06.000 --> 00:06:09.000
Έρχονται και πλησιάζουν μαζί,

00:06:09.000 --> 00:06:11.000
το σηκώνουν μαζί και το τραβούν μαζί.

00:06:11.000 --> 00:06:14.000
Είναι σχετικά εύκολο γι' αυτούς.

00:06:15.000 --> 00:06:17.000
Νάτοι.

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
Και έτσι το φέρνουν κοντά τους.

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
Αλλά τώρα θα το κάνουμε λίγο πιο δύσκολο,

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
γιατί ο σκοπός του πειράματος

00:06:30.000 --> 00:06:32.000
είναι να δούμε πόσο καλά κατανοούν τη συνεργασία.

00:06:32.000 --> 00:06:35.000
Την κατανοούν ας πούμε εξίσου καλά με τους χιμπατζήδες;

NOTE Paragraph

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
Αυτό που κάνουμε στο επόμενο βήμα

00:06:37.000 --> 00:06:39.000
είναι να ελευθερώσουμε τον έναν ελέφαντα πριν από τον άλλο,

00:06:39.000 --> 00:06:41.000
και αυτός ο ελέφαντας πρέπει να είναι αρκετά έξυπνος

00:06:41.000 --> 00:06:43.000
ώστε να μείνει εκεί και να περιμένει και να μην τραβήξει το σχοινί -

00:06:43.000 --> 00:06:46.000
γιατί αν τραβήξει το σχοινί, αυτό εξαφανίζεται και το όλο πείραμα τελειώνει.

00:06:46.000 --> 00:06:48.000
Αυτός ο ελέφαντας κάνει κάτι παράνομο

00:06:48.000 --> 00:06:50.000
το οποίο δεν του διδάξαμε,

00:06:50.000 --> 00:06:52.000
αλλά μας δείχνει ότι κατανοεί την κατάσταση,

00:06:52.000 --> 00:06:55.000
γιατί βάζει το μεγάλο πόδι του πάνω στο σκοινί,

00:06:55.000 --> 00:06:57.000
στέκεται εκεί και περιμένει τον άλλο,

00:06:57.000 --> 00:07:00.000
και μετά ο άλλος θα κάνει όλη τη δουλειά γι' αυτόν.

00:07:00.000 --> 00:07:03.000
Είναι αυτό που λέμε εκμεταλλευτής!

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
(Γελια)

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
Αλλά βλέπουμε την νοημοσύνη των ελεφάντων.

00:07:08.000 --> 00:07:11.000
Αναπτύσσουν αρκετές από αυτές τις εναλλακτικές τεχνικές

00:07:11.000 --> 00:07:14.000
τις οποίες δεν εγκρίνουμε απαραίτητα.

00:07:14.000 --> 00:07:19.000
Ο άλλος ελέφαντας έρχεται τώρα

00:07:19.000 --> 00:07:22.000
και θα το τραβήξει.

00:07:38.000 --> 00:07:41.000
Και κοιτάξτε και τον άλλο. Ο άλλος δεν ξεχνάει να φάει, φυσικά.

00:07:41.000 --> 00:07:45.000
(Γέλια)

00:07:45.000 --> 00:07:47.000
Αυτό ήταν το μέρος της συνεργασίας, της αμοιβαιότητας.

NOTE Paragraph

00:07:47.000 --> 00:07:49.000
Και τώρα κάτι για την ενσυναίσθηση.

00:07:49.000 --> 00:07:51.000
Η ενσυναίσθηση είναι το κύριο θέμα της έρευνάς μου αυτή τη στιγμή.

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
Και η ενσυναίσθηση έχει δύο ιδιότητες.

00:07:53.000 --> 00:07:56.000
Η μία είναι η κατανόηση. Αυτός είναι ένας συνηθισμένος ορισμός:

00:07:56.000 --> 00:07:58.000
η ικανότητα να κατανοείς και να μοιράζεσαι τα συναισθήματα του άλλου.

00:07:58.000 --> 00:08:00.000
Και η άλλη είναι το συναισθηματικό μέρος.

00:08:00.000 --> 00:08:02.000
Οπότε ή ενσυναίσθηση έχει βασικά δύο κανάλια.

NOTE Paragraph

00:08:02.000 --> 00:08:04.000
Το ένα είναι το σώμα μας.

00:08:04.000 --> 00:08:06.000
Αν μιλάς με έναν λυπημένο άνθρωπο,

00:08:06.000 --> 00:08:09.000
θα υιοθετήσεις μια λυπημένη έκφραση και μία λυπημένη στάση σώματος,

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
και πριν καλά καλά το καταλάβεις, θα αισθάνεσαι λυπημένος.

00:08:11.000 --> 00:08:14.000
Αυτό είναι το σωματικό κανάλι της συναισθηματικής ενσυναίσθησης,

00:08:14.000 --> 00:08:16.000
που έχουν πολλά ζώα.

00:08:16.000 --> 00:08:18.000
Ο μέσος σκύλος το κάνει αυτό.

00:08:18.000 --> 00:08:20.000
Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που πολλοί άνθρωποι έχουν θηλαστικά σπίτι

00:08:20.000 --> 00:08:22.000
και όχι χελώνες ή φίδια ή κάτι παρόμοιο

00:08:22.000 --> 00:08:24.000
τα οποία δεν διαθέτουν αυτού του είδους την ενσυναίσθηση.

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
Κι έπειτα υπάρχει το γνωστικό κανάλι,

00:08:26.000 --> 00:08:28.000
που σημαίνει ότι μπορείς να καταλάβεις την προοπτική κάποιου άλλου.

00:08:28.000 --> 00:08:30.000
Αυτό είναι πιο περιορισμένο.

00:08:30.000 --> 00:08:32.000
Είναι λίγα ζώα - νομίζω πως οι ελέφαντες και οι χιμπατζήδες μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο -

00:08:32.000 --> 00:08:35.000
αλλά είναι πολύ λίγα τα ζώα που μπορούν να το κάνουν αυτό.

NOTE Paragraph

00:08:35.000 --> 00:08:37.000
Οπότε ο συγχρονισμός,

00:08:37.000 --> 00:08:39.000
ο οποίος είναι μέρος αυτού του μηχανισμού ενσυναίσθησης,

00:08:39.000 --> 00:08:41.000
υπάρχει από πολύ παλιά στο ζωικό βασίλειο.

00:08:41.000 --> 00:08:43.000
Στους ανθρώπους, φυσικά, μπορούμε να το μελετήσουμε αυτό

00:08:43.000 --> 00:08:45.000
μέσω της μετάδοσης του χασμουρητού.

00:08:45.000 --> 00:08:47.000
Οι άνθρωποι χασμουριώνται όταν κάποιος άλλος χασμουριέται

00:08:47.000 --> 00:08:49.000
και αυτό συνδέεται με την ενσυναίσθηση.

00:08:49.000 --> 00:08:51.000
Ενεργοποιεί τις ίδιες περιοχές στον εγκέφαλο.

00:08:51.000 --> 00:08:53.000
Επίσης, γνωρίζουμε ότι άνθρωποι που επηρεάζονται πολύ από τη μετάδοση του χασμουρητού

00:08:53.000 --> 00:08:55.000
έχουν μεγάλη ενσυναίσθηση.

00:08:55.000 --> 00:08:57.000
Άνθρωποι που έχουν προβλήματα ενσυναίσθησης, όπως τα αυτιστικά παιδιά,

00:08:57.000 --> 00:08:59.000
δεν επηρεάζονται από τη μετάδοση του χασμουρητού.

00:08:59.000 --> 00:09:01.000
Οπότε συνδέεται.

NOTE Paragraph

00:09:01.000 --> 00:09:04.000
Το μελετήσαμε αυτό στους χιμπατζήδες μας, παρουσιάζοντάς τους ένα κινούμενο κεφάλι.

00:09:04.000 --> 00:09:06.000
Αυτό λοιπόν βλέπετε πάνω αριστερά,

00:09:06.000 --> 00:09:08.000
ένα κινούμενο κεφάλι που χασμουριέται.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Και να ένας χιμπατζής που παρακολουθεί,

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
ένας πραγματικός χιμπατζής που παρακολουθεί την οθόνη του υπολογιστή

00:09:13.000 --> 00:09:16.000
στην οποία παίζουμε αυτά τα κινούμενα σχέδια.

00:09:20.000 --> 00:09:22.000
(Γέλια)

00:09:22.000 --> 00:09:24.000
Οπότε η μετάδοση του χασμουρητού

00:09:24.000 --> 00:09:26.000
που μάλλον γνωρίζετε όλοι σας -

00:09:26.000 --> 00:09:29.000
και ίσως και να αρχίσετε σύντομα να χασμουριέστε τώρα -

00:09:29.000 --> 00:09:32.000
είναι κάτι που μοιραζόμαστε με άλλα ζώα.

00:09:32.000 --> 00:09:35.000
Αυτό συνδέεται με τον συγχρονισμό του καναλιού του σώματος

00:09:35.000 --> 00:09:37.000
που υπογραμμίζει την ενσυναίσθηση

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
και που είναι βασικά οικουμενικό στα θηλαστικά.

NOTE Paragraph

00:09:40.000 --> 00:09:43.000
Μελετήσαμε επίσης και πιο πολύπλοκες εκφράσεις. Εδώ βλέπουμε την παρηγοριά.

00:09:43.000 --> 00:09:46.000
Εδώ βλέπουμε έναν αρσενικό χιμπατζή που έχει χάσει σ' έναν καυγά και φωνάζει,

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
και ένας νεαρός χιμπατζής έρχεται και τον αγκαλιάζει

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
και τον ηρεμεί.

00:09:50.000 --> 00:09:53.000
Αυτή είναι η παρηγοριά. Και μοιάζει πολύ με την ανθρώπινη παρηγοριά.

00:09:53.000 --> 00:09:56.000
Η συμπεριφορά της παρηγοριάς

00:09:56.000 --> 00:09:58.000
καθοδηγείται από την ενσυναίσθηση.

00:09:58.000 --> 00:10:01.000
Στην πραγματικότητα, ο τρόπος για να μελετήσουμε την ενσυναίσθηση στα παιδιά

00:10:01.000 --> 00:10:03.000
είναι να πούμε σε ένα μέλος της οικογένειας να προσποιηθεί τον στενοχωρημένο,

00:10:03.000 --> 00:10:05.000
και μετά να δούμε πώς θα αντιδράσουν τα μικρά παιδιά.

00:10:05.000 --> 00:10:07.000
Και αυτό συνδέεται με την ενσυναίσθηση,

00:10:07.000 --> 00:10:10.000
και αυτές είναι οι εκφράσεις που βλέπουμε.

NOTE Paragraph

00:10:10.000 --> 00:10:13.000
Πρόσφατα δημοσιεύσαμε ένα πείραμα που μπορεί και να έχετε ακούσει.

00:10:13.000 --> 00:10:16.000
Είναι για τον αλτρουισμό και τους χιμπατζήδες

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
όπου η ερώτηση είναι, αν οι χιμπατζήδες ενδιαφέρονται

00:10:18.000 --> 00:10:20.000
για το καλό κάποιου άλλου.

00:10:20.000 --> 00:10:22.000
Επί δεκαετίες υποθέταμε

00:10:22.000 --> 00:10:24.000
ότι μόνο οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν αυτό,

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
ότι μόνο οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το καλό του άλλου.

00:10:27.000 --> 00:10:29.000
Οπότε, κάναμε ένα πολύ απλό πείραμα.

00:10:29.000 --> 00:10:32.000
Κάναμε το πείραμα σε χιμπατζήδες που ζουν στο Λόρενσβιλ,

00:10:32.000 --> 00:10:34.000
στον τομέα του Γιέρκς.

00:10:34.000 --> 00:10:36.000
Έτσι ζουν λοιπόν

00:10:36.000 --> 00:10:39.000
και τους φωνάζουμε μέσα σ' ένα δωμάτιο και κάνουμε πειράματα μ' αυτούς.

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
Σε αυτή την περίπτωση, βάλαμε δίπλα-δίπλα δύο χιμπατζήδες

00:10:41.000 --> 00:10:44.000
και ο ένας έχει έναν κουβά γεμάτο μικροαντικείμενα, τα οποία έχουν διαφορετικές έννοιες.

00:10:44.000 --> 00:10:47.000
Ένα είδος αντικειμένων ταΐζει μόνο τον συμμετέχοντα που διαλέγει,

00:10:47.000 --> 00:10:49.000
το άλλο ταΐζει και τους δύο.

NOTE Paragraph

00:10:49.000 --> 00:10:52.000
Αυτή είναι μία μελέτη που κάναμε με τη Βίκυ Χόρνερ.

00:10:53.000 --> 00:10:55.000
Εδώ βλέπετε τα δύο χρωματιστά αντικείμενα.

00:10:55.000 --> 00:10:57.000
Έχουν έναν κουβά γεμάτο με τέτοια

00:10:57.000 --> 00:11:00.000
και πρέπει να διαλέξουν το ένα από τα δύο χρώματα.

00:11:00.000 --> 00:11:03.000
Δείτε πώς εξελίσσεται.

00:11:03.000 --> 00:11:06.000
Αν αυτός ο χιμπατζής κάνει την εγωιστική επιλογή,

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
η οποία είναι το κόκκινο αντικείμενο σε αυτή την περίπτωση,

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
πρέπει να το δώσει σε εμάς

00:11:11.000 --> 00:11:14.000
κι εμείς το παίρνουμε και το βάζουμε σε ένα τραπέζι όπου υπάρχουν δύο τροφές επιβράβευσης,

00:11:14.000 --> 00:11:17.000
αλλά σε αυτήν την περίπτωση μόνο αυτός στα δεξιά παίρνει τροφή.

00:11:17.000 --> 00:11:19.000
Αυτή στα αριστερά φεύγει, καθότι γνωρίζει ήδη

00:11:19.000 --> 00:11:22.000
πως αυτό το τεστ δεν έχει καλή έκβαση για την ίδια.

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
Το επόμενο είναι το προκοινωνικό αντικείμενο.

NOTE Paragraph

00:11:24.000 --> 00:11:27.000
Αυτός που κάνει τις επιλογές - και αυτό είναι το ενδιαφέρον -

00:11:27.000 --> 00:11:29.000
γι' αυτόν που κάνει τις επιλογές,

00:11:29.000 --> 00:11:31.000
δεν έχει πραγματικά σημασία.

00:11:31.000 --> 00:11:34.000
Οπότε μας δίνει τώρα ένα προκοινωνικό αντικείμενο και έτσι ταΐζονται και οι δύο χιμπατζήδες.

00:11:34.000 --> 00:11:37.000
Αυτός που κάνει τις επιλογές επιβραβεύεται πάντα.

00:11:37.000 --> 00:11:39.000
Δεν έχει σημασία λοιπόν

00:11:39.000 --> 00:11:41.000
και θα έπρεπε στην πραγματικότητα να διαλέγει στα τυφλά.

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
Αλλά αυτό που ανακαλύψαμε

00:11:43.000 --> 00:11:45.000
είναι πως προτιμούν το προκοινωνικό αντικείμενο.

00:11:45.000 --> 00:11:48.000
Εδώ βλέπετε την γραμμή του 50%, δηλαδή την τυχαία επιλογή, κατά μέσο όρο.

00:11:48.000 --> 00:11:51.000
Και ιδιαίτερα αν ο παρτενέρ του, του τραβάει την προσοχή, διαλέγει πιο συχνά το προκοινωνικό αντικείμενο.

NOTE Paragraph

00:11:51.000 --> 00:11:54.000
Αν ο παρτενέρ τον πιέσει -

00:11:54.000 --> 00:11:57.000
αν δηλαδή ο παρτενέρ αρχίσει να φτύνει νερό και να τον φοβίζει -

00:11:57.000 --> 00:12:00.000
αυτές οι επιλογές μειώνονται.

00:12:00.000 --> 00:12:02.000
Είναι σαν να λένε,

00:12:02.000 --> 00:12:04.000
«αν δεν συμπεριφερθείς καλά, δεν θα είμαι προκοινωνικός σήμερα».

00:12:04.000 --> 00:12:06.000
Αυτό συμβαίνει χωρίς παρτενέρ,

00:12:06.000 --> 00:12:08.000
όταν δεν υπάρχει κάποιος παρτενέρ εκεί.

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
Ανακαλύψαμε λοιπόν ότι οι χιμπατζήδες ενδιαφέρονται

00:12:10.000 --> 00:12:12.000
για το καλό κάποιου άλλου -

00:12:12.000 --> 00:12:15.000
ιδιαίτερα αν πρόκειται για μέλη της δικής τους ομάδας.

NOTE Paragraph

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
Το τελευταίο πείραμα που θέλω να σας αναφέρω

00:12:18.000 --> 00:12:20.000
είναι η μελέτη μας για τη δικαιοσύνη.

00:12:20.000 --> 00:12:23.000
Αυτή είναι μια πολύ διάσημη μελέτη.

00:12:23.000 --> 00:12:25.000
Τώρα υπάρχουν πολλές περισσότερες,

00:12:25.000 --> 00:12:27.000
γιατί μετά που την κάναμε εμείς, 10 χρόνια πριν,

00:12:27.000 --> 00:12:29.000
έγινε πολύ γνωστή.

00:12:29.000 --> 00:12:31.000
Την κάναμε αρχικά με καπουτσίνους.

00:12:31.000 --> 00:12:34.000
Θα σας δείξω το πρώτο πείραμα που κάναμε.

00:12:34.000 --> 00:12:37.000
Τώρα έχει γίνει και με σκύλους και με πτηνά

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
και με χιμπατζήδες.

00:12:39.000 --> 00:12:43.000
Αλλά με τη Σάρα Μπρόσναν ξεκινήσαμε με καπουτσίνους.

NOTE Paragraph

00:12:43.000 --> 00:12:45.000
Αυτό που κάναμε

00:12:45.000 --> 00:12:47.000
είναι να βάλουμε δύο καπουτσίνους δίπλα-δίπλα.

00:12:47.000 --> 00:12:49.000
Και πάλι, αυτά τα ζώα, ζουν σε ομάδα, γνωρίζονται μεταξύ τους.

00:12:49.000 --> 00:12:52.000
Τους πήραμε από την ομάδα, και τους βάλαμε σε ένα δωμάτιο πειραμάτων.

00:12:52.000 --> 00:12:54.000
Έχουν να κάνουν

00:12:54.000 --> 00:12:56.000
μια πολύ απλή δουλειά.

00:12:56.000 --> 00:12:59.000
Αν δώσεις και στο δύο αγγούρι για τη δουλειά,

00:12:59.000 --> 00:13:01.000
οι δύο πίθηκοι που είναι δίπλα-δίπλα

00:13:01.000 --> 00:13:03.000
είναι απόλυτα πρόθυμοι να κάνουν τη δουλειά 25 συνεχόμενες φορές.

00:13:03.000 --> 00:13:07.000
Αγγούρι λοιπόν, αν και κατά τη γνώμη μου είναι σκέτο νερό,

00:13:07.000 --> 00:13:10.000
αλλά το αγγούρι είναι τέλειο για αυτούς.

00:13:10.000 --> 00:13:13.000
Τώρα αν δώσουμε στον ένα σταφύλια -

00:13:13.000 --> 00:13:15.000
οι τροφικές προτιμήσεις των καπουτσίνων μου

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
αντιστοιχούν ακριβώς με τις τιμές στα σούπερ μάρκετ -

00:13:18.000 --> 00:13:21.000
οπότε, αν δώσουμε σταφύλια - που είναι πολύ καλύτερη τροφή -

00:13:21.000 --> 00:13:24.000
τότε δημιουργούμε ανισότητα μεταξύ τους.

00:13:24.000 --> 00:13:26.000
Αυτό είναι το πείραμα που κάναμε.

NOTE Paragraph

00:13:26.000 --> 00:13:29.000
Πρόσφατα το βιντεοσκοπήσαμε με καινούργιους πιθήκους, που δεν είχαν ξανακάνει την εργασία,

00:13:29.000 --> 00:13:31.000
σκεπτόμενοι ότι μπορεί να είχαν μια πιο έντονη αντίδραση,

00:13:31.000 --> 00:13:33.000
κι αυτό αποδείχτηκε σωστό.

00:13:33.000 --> 00:13:35.000
Αυτός στ' αριστερά είναι ο πίθηκος που παίρνει το αγγούρι.

00:13:35.000 --> 00:13:38.000
Αυτός στα δεξιά παίρνει τα σταφύλια.

00:13:38.000 --> 00:13:40.000
Αυτός που παίρνει το αγγούρι,

00:13:40.000 --> 00:13:42.000
δείτε πώς το πρώτο κομμάτι αγγούρι του είναι μια χαρά.

00:13:42.000 --> 00:13:45.000
Το πρώτο κομμάτι που τρώει.

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
Μετά βλέπει ότι ο άλλος παίρνει σταφύλια, και δείτε τι συμβαίνει.

00:13:48.000 --> 00:13:51.000
Μας δίνει μία πέτρα. Αυτή είναι η εργασία.

00:13:51.000 --> 00:13:54.000
Και της δίνουμε ένα κομμάτι αγγούρι και το τρώει.

00:13:54.000 --> 00:13:57.000
Η άλλη πρέπει να μας δώσει μία πέτρα.

00:13:57.000 --> 00:14:00.000
Και το κάνει.

00:14:00.000 --> 00:14:03.000
Και παίρνει σταφύλι και το τρώει.

00:14:03.000 --> 00:14:05.000
Η άλλη το βλέπει αυτό.

00:14:05.000 --> 00:14:07.000
Μας δίνει τώρα μία πέτρα,

00:14:07.000 --> 00:14:10.000
και ξαναπαίρνει ένα κομμάτι αγγούρι.

00:14:12.000 --> 00:14:27.000
(Γέλια)

00:14:27.000 --> 00:14:30.000
Τώρα χτυπάει την πέτρα στον τοίχο.

00:14:30.000 --> 00:14:32.000
Πρέπει να μας την δώσει.

00:14:32.000 --> 00:14:35.000
Και ξαναπαίρνει ένα κομμάτι αγγούρι.

00:14:37.000 --> 00:14:41.000
(Γέλια)

00:14:43.000 --> 00:14:47.000
Αυτή είναι η διαμαρτυρία της Γουόλ Στριτ αυτό που βλέπετε εδώ.

NOTE Paragraph

00:14:47.000 --> 00:14:50.000
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:14:50.000 --> 00:14:53.000
(Χειροκρότημα)

NOTE Paragraph

00:14:53.000 --> 00:14:55.000
Αφήστε με να σας πω -

00:14:55.000 --> 00:14:57.000
Έχω ακόμα δύο λεπτά, οπότε θα σας πω μία σχετική αστεία ιστορία.

00:14:57.000 --> 00:14:59.000
Αυτή η μελέτη έγινε πολύ γνωστή

00:14:59.000 --> 00:15:01.000
και είχαμε πολλά σχόλια,

00:15:01.000 --> 00:15:03.000
κυρίως από ανθρωπολόγους, οικονομολόγους,

00:15:03.000 --> 00:15:05.000
φιλόσοφους.

00:15:05.000 --> 00:15:07.000
Δεν τους άρεσε καθόλου

00:15:07.000 --> 00:15:10.000
διότι είχαν αποφασίσει στο μυαλό τους, πιστεύω,

00:15:10.000 --> 00:15:12.000
πως η δικαιοσύνη είναι ένα πολύ περίπλοκο θέμα

00:15:12.000 --> 00:15:14.000
και τα ζώα δεν μπορούν να την έχουν.

00:15:14.000 --> 00:15:16.000
Μάλιστα ένας φιλόσοφος μας έγραψε

00:15:16.000 --> 00:15:19.000
πως είναι αδύνατο οι πίθηκοι να έχουν την αίσθηση της δικαιοσύνης

00:15:19.000 --> 00:15:22.000
γιατί η δικαιοσύνη εφευρέθηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση.

00:15:22.000 --> 00:15:24.000
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:15:24.000 --> 00:15:27.000
Ένας άλλος έγραψε ένα ολόκληρο κεφάλαιο

00:15:27.000 --> 00:15:31.000
λέγοντας πως θα το πίστευε πως έχει να κάνει με τη δικαιοσύνη

00:15:31.000 --> 00:15:33.000
αν ο πίθηκος που πήρε τα σταφύλια είχε αρνηθεί να τα πάρει.

00:15:33.000 --> 00:15:35.000
Το αστείο είναι πως η Σάρα Μπρόσναν,

00:15:35.000 --> 00:15:37.000
που έκανε το πείραμα με τους χιμπατζήδες,

00:15:37.000 --> 00:15:39.000
είχε κάποιους συνδυασμούς χιμπατζήδων

00:15:39.000 --> 00:15:42.000
όπου, πραγματικά, αυτός που παίρνει το σταφύλι τελικά το αρνείται

00:15:42.000 --> 00:15:44.000
μέχρι να πάρει και ο παρτενέρ του σταφύλι.

00:15:44.000 --> 00:15:47.000
Οπότε είμαστε πολύ κοντά στην ανθρώπινη αίσθηση της δικαιοσύνης.

00:15:47.000 --> 00:15:51.000
Πιστεύω πως οι φιλόσοφοι πρέπει να ξανασκεφτούν λιγάκι τη φιλοσοφία τους.

NOTE Paragraph

00:15:51.000 --> 00:15:53.000
Επιτρέψτε μου να συνοψίσω.

00:15:53.000 --> 00:15:55.000
Πιστεύω ότι υπάρχει μία εξελιγμένη ηθική.

00:15:55.000 --> 00:15:57.000
Πιστεύω πως η ηθική είναι πολλά περισσότερα από αυτό που πίστευα,

00:15:57.000 --> 00:16:00.000
αλλά θα ήταν αδύνατη χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά

00:16:00.000 --> 00:16:02.000
που βρίσκουμε σε άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά,

00:16:02.000 --> 00:16:04.000
όπως είναι η ενσυναίσθηση και η παρηγοριά,

00:16:04.000 --> 00:16:07.000
οι προκοινωνικές τάσεις, η αμοιβαιότητα και η αίσθηση δικαιοσύνης.

00:16:07.000 --> 00:16:10.000
Κι έτσι δουλεύουμε πάνω στα συγκεκριμένα θέματα

00:16:10.000 --> 00:16:13.000
για να δούμε αν μπορούμε να δημιουργήσουμε μία ηθική από κάτω προς τα πάνω, κατά κάποιον τρόπο,

00:16:13.000 --> 00:16:15.000
χωρίς να εμπλέκουμε αναγκαστικά τον Θεό και τη θρησκεία,

00:16:15.000 --> 00:16:18.000
και να δούμε πώς μπορούμε να φτάσουμε σε μία εξελιγμένη ηθική.

NOTE Paragraph

00:16:18.000 --> 00:16:21.000
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

NOTE Paragraph

00:16:21.000 --> 00:16:30.000
(Χειροκρότημα)