1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Γεννήθηκα στο Ντεν Μπος,

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
από όπου πήρε τ' όνομά του ο ζωγράφος Ιερώνυμος Μπος.

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
Έτσι λοιπόν, θαύμαζα πάντα αυτόν τον ζωγράφο

4
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
που έζησε και δούλεψε τον 15ο αιώνα.

5
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
Το ενδιαφέρον μ' αυτόν σε σχέση με την ηθική

6
00:00:12,000 --> 00:00:15,000
είναι πως έζησε σε μία εποχή όπου η επιρροή της θρησκείας έφθινε

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
και πιστεύω ότι αναρωτιόταν

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
τι θα συνέβαινε στην κοινωνία

9
00:00:19,000 --> 00:00:22,000
αν δεν υπήρχε θρησκεία ή αν υπήρχε λιγότερη θρησκεία.

10
00:00:22,000 --> 00:00:25,000
Ζωγράφισε λοιπόν αυτόν τον διάσημο πίνακα, «Ο Κήπος των Επίγειων Απολαύσεων»,

11
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
τον οποίο κάποιοι ερμήνευσαν

12
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
ως την ανθρωπότητα πριν την Τελική Κρίση,

13
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
ή την ανθρωπότητα χωρίς καμία Τελική Κρίση.

14
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
Και αυτό σε κάνει να αναρωτιέσαι,

15
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
τι θα είχε συμβεί αν δεν είχαμε γευτεί τον καρπό της γνώσης,

16
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
και τι είδους ηθική θα είχαμε;

17
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
Πολύ αργότερα, ως φοιτητής,

18
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
πήγα σε έναν πολύ διαφορετικό κήπο,

19
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
ένα ζωολογικό κήπο στο Άρνχεμ

20
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
όπου έχουμε χιμπατζήδες.

21
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
Εδώ βλέπετε εμένα σε νεαρή ηλικία με ένα χιμπατζή μωρό.

22
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
(Γέλια)

23
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Εκεί ανακάλυψα

24
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
πως οι χιμπατζήδες διψούν για εξουσία και έγραψα ένα βιβλίο πάνω σε αυτό το θέμα.

25
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
Εκείνη την εποχή, πολλές έρευνες πάνω στα ζώα εστίαζαν

26
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
στην επιθετικότητα και τον ανταγωνισμό.

27
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
Περιέγραψα ολόκληρο το ζωικό βασίλειο,

28
00:01:06,000 --> 00:01:08,000
και, της ανθρωπότητας συμπεριλαμβανομένης,

29
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
το συμπέρασμα ήταν πως κατά βάθος είμαστε ανταγωνιστικοί,

30
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
είμαστε επιθετικοί,

31
00:01:12,000 --> 00:01:15,000
βασικά όλοι μας πολεμάμε για το δικό μας κέρδος.

32
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
Βλέπετε το λανσάρισμα του βιβλίου μου.

33
00:01:17,000 --> 00:01:19,000
Δεν είμαι σίγουρος πόσο καλά το διάβασαν οι χιμπατζήδες,

34
00:01:19,000 --> 00:01:22,000
αλλά σίγουρα φάνηκε να τους ενδιαφέρει.

35
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Στην πορεία, λοιπόν,

36
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
που έκανα όλη αυτή τη δουλειά πάνω στην εξουσία, την υπεροχή,

37
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
την επιθετικότητα και λοιπά,

38
00:01:30,000 --> 00:01:33,000
ανακάλυψα πως οι χιμπατζήδες συμφιλιώνονται μετά από τους καυγάδες.

39
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
Οπότε, αυτό που βλέπετε εδώ είναι δύο αρσενικά μετά από ένα καυγά.

40
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
Κατέληξαν πάνω σε ένα δένδρο, και ο ένας απλώνει το χέρι του στον άλλο.

41
00:01:39,000 --> 00:01:42,000
Περίπου ένα δευτερόλεπτο μετά που τράβηξα την φωτογραφία, βρέθηκαν στο ίδιο κλαδί

42
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
και φιλήθηκαν και αγκαλιάστηκαν.

43
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον,

44
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
γιατί εκείνη τη στιγμή, όλα είχαν να κάνουν με τον ανταγωνισμό και την επιθετικότητα,

45
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
οπότε αυτό που έγινε δεν είχε λογική.

46
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Το μόνο πράγμα που έχει σημασία είναι το ότι χάνεις ή κερδίζεις.

47
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
Αλλά γιατί να συμφιλιωθείς μετά από έναν καυγά;

48
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
Αυτό δεν έχει καμία λογική.

49
00:01:57,000 --> 00:02:00,000
Έτσι το κάνουν οι μπονόμπο. Οι μπονόμπο κάνουν τα πάντα με σεξ.

50
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Οπότε, συμφιλιώνονται και με σεξ.

51
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
Αλλά η αρχή είναι ακριβώς η ίδια.

52
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
Η αρχή είναι πως έχεις

53
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
μια πολύτιμη σχέση

54
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
που έχει πληγεί από μία σύγκρουση,

55
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
οπότε πρέπει να κάνεις κάτι γι' αυτό.

56
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
Οπότε η όλη εικόνα μου του ζωικού βασιλείου,

57
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων,

58
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
άρχισε να αλλάζει εκείνη την εποχή.

59
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
Έχουμε αυτήν την εικόνα,

60
00:02:20,000 --> 00:02:22,000
στις πολιτικές επιστήμες, στα οικονομικά, στις ανθρωπιστικές επιστήμες,

61
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
ακόμα και στη φιλοσοφία,

62
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
ότι ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο.

63
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
Ότι κατά βάθος η φύση μας είναι όντως μοχθηρή.

64
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
Νομίζω πως είναι άδικη η εικόνα για τον λύκο.

65
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
Γιατί, τελικά ο λύκος είναι

66
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
ένα πολύ συνεργάσιμο ζώο.

67
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
Γι' αυτό πολλοί από εσάς έχετε σκύλο στο σπίτι,

68
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
ο οποίος έχει επίσης όλα αυτά τα χαρακτηριστικά.

69
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
Είναι πραγματικά άδικο για την ανθρωπότητα,

70
00:02:42,000 --> 00:02:46,000
γιατί η ανθρωπότητα είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο συνεργάσιμη και ενσυναισθητική

71
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
από ό,τι πιστεύουμε.

72
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
Οπότε άρχισα να ενδιαφέρομαι γι' αυτά τα θέματα

73
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
και να τα μελετώ σε άλλα ζώα.

74
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
Αυτοί είναι οι πυλώνες της ηθικής.

75
00:02:54,000 --> 00:02:58,000
Αν ρωτήσουμε κάποιον «Πού βασίζεται η ηθική;»

76
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
αυτοί είναι οι δύο παράγοντες που εμφανίζονται πάντα:

77
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
Ο ένας είναι η αμοιβαιότητα,

78
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
και μαζί της συνδυάζονται μια αίσθηση δικαίου και δικαιοσύνης.

79
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
Ο άλλος παράγοντας είναι η ενσυναίσθηση και η συμπόνοια.

80
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
Η ανθρώπινη ηθική είναι περισσότερο από αυτό,

81
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
αλλά αν αφαιρέσουμε αυτούς τους δύο πυλώνες,

82
00:03:12,000 --> 00:03:14,000
νομίζω πως δεν θα μείνουν και πολλά

83
00:03:14,000 --> 00:03:16,000
γι' αυτό είναι εντελώς απαραίτητοι.

84
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
Επιτρέψτε μου να σας δώσω μερικά παραδείγματα.

85
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
Αυτό είναι ένα πολύ παλιό βίντεο από το Κέντρο Έρευνας Γιέρκς για τα πρωτεύοντα θηλαστικά

86
00:03:20,000 --> 00:03:23,000
όπου εκπαιδεύουν χιμπατζήδες να συνεργάζονται.

87
00:03:23,000 --> 00:03:26,000
Είναι ήδη περίπου εκατό χρόνια

88
00:03:26,000 --> 00:03:29,000
που κάνουμε πειράματα πάνω στη συνεργασία.

89
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
Εδώ έχουμε δύο νεαρούς χιμπατζήδες που έχουν ένα κουτί,

90
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
και το κουτί είναι πολύ βαρύ για να το τραβήξει μόνος του ο ένας χιμπατζής.

91
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
Και, φυσικά, πάνω στο κουτί έχει φαγητό,

92
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
διαφορετικά δεν θα το τραβούσαν με τόση δύναμη.

93
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
Καταφέρνουν να φέρουν μέσα το κουτί

94
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
και μπορείτε να δείτε ότι είναι συγχρονισμένοι.

95
00:03:43,000 --> 00:03:46,000
Μπορείτε να δείτε ότι δουλεύουν μαζί, τραβούν την ίδια στιγμή.

96
00:03:46,000 --> 00:03:49,000
Αυτό είναι ήδη μεγάλη πρόοδος σε σχέση με άλλα ζώα

97
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
που δεν θα ήταν ικανά να το κάνουν αυτό.

98
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
Και τώρα θα δείτε μια πιο ενδιαφέρουσα εικόνα,

99
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
γιατί τώρα ο ένας από τους δύο χιμπατζήδες είναι ταϊσμένος.

100
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Οπότε ο ένας από τους δύο δεν ενδιαφέρεται πραγματικά

101
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
να τραβήξει το κουτί.

102
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
(Γέλια)

103
00:04:08,000 --> 00:04:13,000
(Γέλια)

104
00:04:19,000 --> 00:04:22,000
(Γέλια)

105
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
Και τώρα, δείτε τι συμβαίνει στο τέλος.

106
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
(Γέλια)

107
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
Βασικά, παίρνει τα πάντα.

108
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
(Γέλια)

109
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
Υπάρχουν δύο ενδιαφέροντα σημεία σε αυτό που είδαμε.

110
00:04:59,000 --> 00:05:01,000
Το ένα είναι πως ο χιμπατζής στα δεξιά

111
00:05:01,000 --> 00:05:03,000
κατανοεί πλήρως ότι χρειάζεται τον συνεργάτη του...

112
00:05:03,000 --> 00:05:05,000
οπότε κατανοεί πλήρως την αναγκαιότητα της συνεργασίας.

113
00:05:05,000 --> 00:05:08,000
Το δεύτερο είναι πως ο συνεργάτης είναι πρόθυμος να δουλέψει

114
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
ακόμα και αν δεν ενδιαφέρεται για το φαγητό.

115
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
Γιατί συμβαίνει αυτό; Λοιπόν, αυτό μάλλον έχει να κάνει με την αμοιβαιότητα.

116
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές αποδείξεις σε πρωτεύοντα θηλαστικά και άλλα ζώα

117
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
πως ανταποδίδουν χάρες.

118
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
Οπότε, θα του ανταποδώσει τη χάρη

119
00:05:19,000 --> 00:05:21,000
κάποια στιγμή στο μέλλον.

120
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
Και έτσι λειτουργεί το όλο σύστημα.

121
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
Κάναμε το ίδιο πείραμα με ελέφαντες.

122
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
Οι ελέφαντες, είναι πολύ επικίνδυνο να δουλεύεις με ελέφαντες.

123
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
Ένα άλλο πρόβλημα με τους ελέφαντες

124
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
είναι πως δεν μπορείς να φτιάξεις μια συσκευή

125
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
η οποία να είναι αρκετά βαριά για ένα μόνο ελέφαντα.

126
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
Ίσως μπορείς να τη φτιάξεις,

127
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
αλλά θα είναι μάλλον μια κακότεχνη συσκευή νομίζω.

128
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
Αυτό που κάναμε σε αυτή την περίπτωση -

129
00:05:40,000 --> 00:05:43,000
κάνουμε αυτές τις έρευνες στην Ταϊλάνδη για τον Τζος Πλότνικ -

130
00:05:43,000 --> 00:05:46,000
είναι μια συσκευή η οποία έχει γύρω της μόνο ένα σχοινί.

131
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
Αν τραβήξεις από αυτή τη μεριά του σχοινιού,

132
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
το σχοινί εξαφανίζεται από την άλλη πλευρά.

133
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Οπότε δύο ελέφαντες πρέπει να το πάρουν ακριβώς την ίδια στιγμή και να τραβήξουν.

134
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
Αλλιώς τίποτα δεν θα συμβεί

135
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
και το σχοινί εξαφανίζεται.

136
00:05:57,000 --> 00:05:59,000
Στο πρώτο βίντεο που θα δείτε

137
00:05:59,000 --> 00:06:01,000
δύο ελέφαντες ελευθερώνονται την ίδια στιγμή

138
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
και φθάνουν στη συσκευή.

139
00:06:03,000 --> 00:06:06,000
Η συσκευή είναι στ' αριστερά και περιέχει φαγητό.

140
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
Έρχονται και πλησιάζουν μαζί,

141
00:06:09,000 --> 00:06:11,000
το σηκώνουν μαζί και το τραβούν μαζί.

142
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
Είναι σχετικά εύκολο γι' αυτούς.

143
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
Νάτοι.

144
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
Και έτσι το φέρνουν κοντά τους.

145
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
Αλλά τώρα θα το κάνουμε λίγο πιο δύσκολο,

146
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
γιατί ο σκοπός του πειράματος

147
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
είναι να δούμε πόσο καλά κατανοούν τη συνεργασία.

148
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
Την κατανοούν ας πούμε εξίσου καλά με τους χιμπατζήδες;

149
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
Αυτό που κάνουμε στο επόμενο βήμα

150
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
είναι να ελευθερώσουμε τον έναν ελέφαντα πριν από τον άλλο,

151
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
και αυτός ο ελέφαντας πρέπει να είναι αρκετά έξυπνος

152
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
ώστε να μείνει εκεί και να περιμένει και να μην τραβήξει το σχοινί -

153
00:06:43,000 --> 00:06:46,000
γιατί αν τραβήξει το σχοινί, αυτό εξαφανίζεται και το όλο πείραμα τελειώνει.

154
00:06:46,000 --> 00:06:48,000
Αυτός ο ελέφαντας κάνει κάτι παράνομο

155
00:06:48,000 --> 00:06:50,000
το οποίο δεν του διδάξαμε,

156
00:06:50,000 --> 00:06:52,000
αλλά μας δείχνει ότι κατανοεί την κατάσταση,

157
00:06:52,000 --> 00:06:55,000
γιατί βάζει το μεγάλο πόδι του πάνω στο σκοινί,

158
00:06:55,000 --> 00:06:57,000
στέκεται εκεί και περιμένει τον άλλο,

159
00:06:57,000 --> 00:07:00,000
και μετά ο άλλος θα κάνει όλη τη δουλειά γι' αυτόν.

160
00:07:00,000 --> 00:07:03,000
Είναι αυτό που λέμε εκμεταλλευτής!

161
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
(Γελια)

162
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
Αλλά βλέπουμε την νοημοσύνη των ελεφάντων.

163
00:07:08,000 --> 00:07:11,000
Αναπτύσσουν αρκετές από αυτές τις εναλλακτικές τεχνικές

164
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
τις οποίες δεν εγκρίνουμε απαραίτητα.

165
00:07:14,000 --> 00:07:19,000
Ο άλλος ελέφαντας έρχεται τώρα

166
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
και θα το τραβήξει.

167
00:07:38,000 --> 00:07:41,000
Και κοιτάξτε και τον άλλο. Ο άλλος δεν ξεχνάει να φάει, φυσικά.

168
00:07:41,000 --> 00:07:45,000
(Γέλια)

169
00:07:45,000 --> 00:07:47,000
Αυτό ήταν το μέρος της συνεργασίας, της αμοιβαιότητας.

170
00:07:47,000 --> 00:07:49,000
Και τώρα κάτι για την ενσυναίσθηση.

171
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
Η ενσυναίσθηση είναι το κύριο θέμα της έρευνάς μου αυτή τη στιγμή.

172
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
Και η ενσυναίσθηση έχει δύο ιδιότητες.

173
00:07:53,000 --> 00:07:56,000
Η μία είναι η κατανόηση. Αυτός είναι ένας συνηθισμένος ορισμός:

174
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
η ικανότητα να κατανοείς και να μοιράζεσαι τα συναισθήματα του άλλου.

175
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
Και η άλλη είναι το συναισθηματικό μέρος.

176
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
Οπότε ή ενσυναίσθηση έχει βασικά δύο κανάλια.

177
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
Το ένα είναι το σώμα μας.

178
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
Αν μιλάς με έναν λυπημένο άνθρωπο,

179
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
θα υιοθετήσεις μια λυπημένη έκφραση και μία λυπημένη στάση σώματος,

180
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
και πριν καλά καλά το καταλάβεις, θα αισθάνεσαι λυπημένος.

181
00:08:11,000 --> 00:08:14,000
Αυτό είναι το σωματικό κανάλι της συναισθηματικής ενσυναίσθησης,

182
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
που έχουν πολλά ζώα.

183
00:08:16,000 --> 00:08:18,000
Ο μέσος σκύλος το κάνει αυτό.

184
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που πολλοί άνθρωποι έχουν θηλαστικά σπίτι

185
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
και όχι χελώνες ή φίδια ή κάτι παρόμοιο

186
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
τα οποία δεν διαθέτουν αυτού του είδους την ενσυναίσθηση.

187
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Κι έπειτα υπάρχει το γνωστικό κανάλι,

188
00:08:26,000 --> 00:08:28,000
που σημαίνει ότι μπορείς να καταλάβεις την προοπτική κάποιου άλλου.

189
00:08:28,000 --> 00:08:30,000
Αυτό είναι πιο περιορισμένο.

190
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
Είναι λίγα ζώα - νομίζω πως οι ελέφαντες και οι χιμπατζήδες μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο -

191
00:08:32,000 --> 00:08:35,000
αλλά είναι πολύ λίγα τα ζώα που μπορούν να το κάνουν αυτό.

192
00:08:35,000 --> 00:08:37,000
Οπότε ο συγχρονισμός,

193
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
ο οποίος είναι μέρος αυτού του μηχανισμού ενσυναίσθησης,

194
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
υπάρχει από πολύ παλιά στο ζωικό βασίλειο.

195
00:08:41,000 --> 00:08:43,000
Στους ανθρώπους, φυσικά, μπορούμε να το μελετήσουμε αυτό

196
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
μέσω της μετάδοσης του χασμουρητού.

197
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
Οι άνθρωποι χασμουριώνται όταν κάποιος άλλος χασμουριέται

198
00:08:47,000 --> 00:08:49,000
και αυτό συνδέεται με την ενσυναίσθηση.

199
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
Ενεργοποιεί τις ίδιες περιοχές στον εγκέφαλο.

200
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
Επίσης, γνωρίζουμε ότι άνθρωποι που επηρεάζονται πολύ από τη μετάδοση του χασμουρητού

201
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
έχουν μεγάλη ενσυναίσθηση.

202
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
Άνθρωποι που έχουν προβλήματα ενσυναίσθησης, όπως τα αυτιστικά παιδιά,

203
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
δεν επηρεάζονται από τη μετάδοση του χασμουρητού.

204
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
Οπότε συνδέεται.

205
00:09:01,000 --> 00:09:04,000
Το μελετήσαμε αυτό στους χιμπατζήδες μας, παρουσιάζοντάς τους ένα κινούμενο κεφάλι.

206
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
Αυτό λοιπόν βλέπετε πάνω αριστερά,

207
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
ένα κινούμενο κεφάλι που χασμουριέται.

208
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Και να ένας χιμπατζής που παρακολουθεί,

209
00:09:10,000 --> 00:09:13,000
ένας πραγματικός χιμπατζής που παρακολουθεί την οθόνη του υπολογιστή

210
00:09:13,000 --> 00:09:16,000
στην οποία παίζουμε αυτά τα κινούμενα σχέδια.

211
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
(Γέλια)

212
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
Οπότε η μετάδοση του χασμουρητού

213
00:09:24,000 --> 00:09:26,000
που μάλλον γνωρίζετε όλοι σας -

214
00:09:26,000 --> 00:09:29,000
και ίσως και να αρχίσετε σύντομα να χασμουριέστε τώρα -

215
00:09:29,000 --> 00:09:32,000
είναι κάτι που μοιραζόμαστε με άλλα ζώα.

216
00:09:32,000 --> 00:09:35,000
Αυτό συνδέεται με τον συγχρονισμό του καναλιού του σώματος

217
00:09:35,000 --> 00:09:37,000
που υπογραμμίζει την ενσυναίσθηση

218
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
και που είναι βασικά οικουμενικό στα θηλαστικά.

219
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
Μελετήσαμε επίσης και πιο πολύπλοκες εκφράσεις. Εδώ βλέπουμε την παρηγοριά.

220
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
Εδώ βλέπουμε έναν αρσενικό χιμπατζή που έχει χάσει σ' έναν καυγά και φωνάζει,

221
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
και ένας νεαρός χιμπατζής έρχεται και τον αγκαλιάζει

222
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
και τον ηρεμεί.

223
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
Αυτή είναι η παρηγοριά. Και μοιάζει πολύ με την ανθρώπινη παρηγοριά.

224
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
Η συμπεριφορά της παρηγοριάς

225
00:09:56,000 --> 00:09:58,000
καθοδηγείται από την ενσυναίσθηση.

226
00:09:58,000 --> 00:10:01,000
Στην πραγματικότητα, ο τρόπος για να μελετήσουμε την ενσυναίσθηση στα παιδιά

227
00:10:01,000 --> 00:10:03,000
είναι να πούμε σε ένα μέλος της οικογένειας να προσποιηθεί τον στενοχωρημένο,

228
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
και μετά να δούμε πώς θα αντιδράσουν τα μικρά παιδιά.

229
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Και αυτό συνδέεται με την ενσυναίσθηση,

230
00:10:07,000 --> 00:10:10,000
και αυτές είναι οι εκφράσεις που βλέπουμε.

231
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
Πρόσφατα δημοσιεύσαμε ένα πείραμα που μπορεί και να έχετε ακούσει.

232
00:10:13,000 --> 00:10:16,000
Είναι για τον αλτρουισμό και τους χιμπατζήδες

233
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
όπου η ερώτηση είναι, αν οι χιμπατζήδες ενδιαφέρονται

234
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
για το καλό κάποιου άλλου.

235
00:10:20,000 --> 00:10:22,000
Επί δεκαετίες υποθέταμε

236
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
ότι μόνο οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν αυτό,

237
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
ότι μόνο οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το καλό του άλλου.

238
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
Οπότε, κάναμε ένα πολύ απλό πείραμα.

239
00:10:29,000 --> 00:10:32,000
Κάναμε το πείραμα σε χιμπατζήδες που ζουν στο Λόρενσβιλ,

240
00:10:32,000 --> 00:10:34,000
στον τομέα του Γιέρκς.

241
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
Έτσι ζουν λοιπόν

242
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
και τους φωνάζουμε μέσα σ' ένα δωμάτιο και κάνουμε πειράματα μ' αυτούς.

243
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Σε αυτή την περίπτωση, βάλαμε δίπλα-δίπλα δύο χιμπατζήδες

244
00:10:41,000 --> 00:10:44,000
και ο ένας έχει έναν κουβά γεμάτο μικροαντικείμενα, τα οποία έχουν διαφορετικές έννοιες.

245
00:10:44,000 --> 00:10:47,000
Ένα είδος αντικειμένων ταΐζει μόνο τον συμμετέχοντα που διαλέγει,

246
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
το άλλο ταΐζει και τους δύο.

247
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
Αυτή είναι μία μελέτη που κάναμε με τη Βίκυ Χόρνερ.

248
00:10:53,000 --> 00:10:55,000
Εδώ βλέπετε τα δύο χρωματιστά αντικείμενα.

249
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
Έχουν έναν κουβά γεμάτο με τέτοια

250
00:10:57,000 --> 00:11:00,000
και πρέπει να διαλέξουν το ένα από τα δύο χρώματα.

251
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
Δείτε πώς εξελίσσεται.

252
00:11:03,000 --> 00:11:06,000
Αν αυτός ο χιμπατζής κάνει την εγωιστική επιλογή,

253
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
η οποία είναι το κόκκινο αντικείμενο σε αυτή την περίπτωση,

254
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
πρέπει να το δώσει σε εμάς

255
00:11:11,000 --> 00:11:14,000
κι εμείς το παίρνουμε και το βάζουμε σε ένα τραπέζι όπου υπάρχουν δύο τροφές επιβράβευσης,

256
00:11:14,000 --> 00:11:17,000
αλλά σε αυτήν την περίπτωση μόνο αυτός στα δεξιά παίρνει τροφή.

257
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
Αυτή στα αριστερά φεύγει, καθότι γνωρίζει ήδη

258
00:11:19,000 --> 00:11:22,000
πως αυτό το τεστ δεν έχει καλή έκβαση για την ίδια.

259
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
Το επόμενο είναι το προκοινωνικό αντικείμενο.

260
00:11:24,000 --> 00:11:27,000
Αυτός που κάνει τις επιλογές - και αυτό είναι το ενδιαφέρον -

261
00:11:27,000 --> 00:11:29,000
γι' αυτόν που κάνει τις επιλογές,

262
00:11:29,000 --> 00:11:31,000
δεν έχει πραγματικά σημασία.

263
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
Οπότε μας δίνει τώρα ένα προκοινωνικό αντικείμενο και έτσι ταΐζονται και οι δύο χιμπατζήδες.

264
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
Αυτός που κάνει τις επιλογές επιβραβεύεται πάντα.

265
00:11:37,000 --> 00:11:39,000
Δεν έχει σημασία λοιπόν

266
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
και θα έπρεπε στην πραγματικότητα να διαλέγει στα τυφλά.

267
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
Αλλά αυτό που ανακαλύψαμε

268
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
είναι πως προτιμούν το προκοινωνικό αντικείμενο.

269
00:11:45,000 --> 00:11:48,000
Εδώ βλέπετε την γραμμή του 50%, δηλαδή την τυχαία επιλογή, κατά μέσο όρο.

270
00:11:48,000 --> 00:11:51,000
Και ιδιαίτερα αν ο παρτενέρ του, του τραβάει την προσοχή, διαλέγει πιο συχνά το προκοινωνικό αντικείμενο.

271
00:11:51,000 --> 00:11:54,000
Αν ο παρτενέρ τον πιέσει -

272
00:11:54,000 --> 00:11:57,000
αν δηλαδή ο παρτενέρ αρχίσει να φτύνει νερό και να τον φοβίζει -

273
00:11:57,000 --> 00:12:00,000
αυτές οι επιλογές μειώνονται.

274
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
Είναι σαν να λένε,

275
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
«αν δεν συμπεριφερθείς καλά, δεν θα είμαι προκοινωνικός σήμερα».

276
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
Αυτό συμβαίνει χωρίς παρτενέρ,

277
00:12:06,000 --> 00:12:08,000
όταν δεν υπάρχει κάποιος παρτενέρ εκεί.

278
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
Ανακαλύψαμε λοιπόν ότι οι χιμπατζήδες ενδιαφέρονται

279
00:12:10,000 --> 00:12:12,000
για το καλό κάποιου άλλου -

280
00:12:12,000 --> 00:12:15,000
ιδιαίτερα αν πρόκειται για μέλη της δικής τους ομάδας.

281
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
Το τελευταίο πείραμα που θέλω να σας αναφέρω

282
00:12:18,000 --> 00:12:20,000
είναι η μελέτη μας για τη δικαιοσύνη.

283
00:12:20,000 --> 00:12:23,000
Αυτή είναι μια πολύ διάσημη μελέτη.

284
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
Τώρα υπάρχουν πολλές περισσότερες,

285
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
γιατί μετά που την κάναμε εμείς, 10 χρόνια πριν,

286
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
έγινε πολύ γνωστή.

287
00:12:29,000 --> 00:12:31,000
Την κάναμε αρχικά με καπουτσίνους.

288
00:12:31,000 --> 00:12:34,000
Θα σας δείξω το πρώτο πείραμα που κάναμε.

289
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
Τώρα έχει γίνει και με σκύλους και με πτηνά

290
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
και με χιμπατζήδες.

291
00:12:39,000 --> 00:12:43,000
Αλλά με τη Σάρα Μπρόσναν ξεκινήσαμε με καπουτσίνους.

292
00:12:43,000 --> 00:12:45,000
Αυτό που κάναμε

293
00:12:45,000 --> 00:12:47,000
είναι να βάλουμε δύο καπουτσίνους δίπλα-δίπλα.

294
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
Και πάλι, αυτά τα ζώα, ζουν σε ομάδα, γνωρίζονται μεταξύ τους.

295
00:12:49,000 --> 00:12:52,000
Τους πήραμε από την ομάδα, και τους βάλαμε σε ένα δωμάτιο πειραμάτων.

296
00:12:52,000 --> 00:12:54,000
Έχουν να κάνουν

297
00:12:54,000 --> 00:12:56,000
μια πολύ απλή δουλειά.

298
00:12:56,000 --> 00:12:59,000
Αν δώσεις και στο δύο αγγούρι για τη δουλειά,

299
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
οι δύο πίθηκοι που είναι δίπλα-δίπλα

300
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
είναι απόλυτα πρόθυμοι να κάνουν τη δουλειά 25 συνεχόμενες φορές.

301
00:13:03,000 --> 00:13:07,000
Αγγούρι λοιπόν, αν και κατά τη γνώμη μου είναι σκέτο νερό,

302
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
αλλά το αγγούρι είναι τέλειο για αυτούς.

303
00:13:10,000 --> 00:13:13,000
Τώρα αν δώσουμε στον ένα σταφύλια -

304
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
οι τροφικές προτιμήσεις των καπουτσίνων μου

305
00:13:15,000 --> 00:13:18,000
αντιστοιχούν ακριβώς με τις τιμές στα σούπερ μάρκετ -

306
00:13:18,000 --> 00:13:21,000
οπότε, αν δώσουμε σταφύλια - που είναι πολύ καλύτερη τροφή -

307
00:13:21,000 --> 00:13:24,000
τότε δημιουργούμε ανισότητα μεταξύ τους.

308
00:13:24,000 --> 00:13:26,000
Αυτό είναι το πείραμα που κάναμε.

309
00:13:26,000 --> 00:13:29,000
Πρόσφατα το βιντεοσκοπήσαμε με καινούργιους πιθήκους, που δεν είχαν ξανακάνει την εργασία,

310
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
σκεπτόμενοι ότι μπορεί να είχαν μια πιο έντονη αντίδραση,

311
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
κι αυτό αποδείχτηκε σωστό.

312
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
Αυτός στ' αριστερά είναι ο πίθηκος που παίρνει το αγγούρι.

313
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
Αυτός στα δεξιά παίρνει τα σταφύλια.

314
00:13:38,000 --> 00:13:40,000
Αυτός που παίρνει το αγγούρι,

315
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
δείτε πώς το πρώτο κομμάτι αγγούρι του είναι μια χαρά.

316
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
Το πρώτο κομμάτι που τρώει.

317
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
Μετά βλέπει ότι ο άλλος παίρνει σταφύλια, και δείτε τι συμβαίνει.

318
00:13:48,000 --> 00:13:51,000
Μας δίνει μία πέτρα. Αυτή είναι η εργασία.

319
00:13:51,000 --> 00:13:54,000
Και της δίνουμε ένα κομμάτι αγγούρι και το τρώει.

320
00:13:54,000 --> 00:13:57,000
Η άλλη πρέπει να μας δώσει μία πέτρα.

321
00:13:57,000 --> 00:14:00,000
Και το κάνει.

322
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
Και παίρνει σταφύλι και το τρώει.

323
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
Η άλλη το βλέπει αυτό.

324
00:14:05,000 --> 00:14:07,000
Μας δίνει τώρα μία πέτρα,

325
00:14:07,000 --> 00:14:10,000
και ξαναπαίρνει ένα κομμάτι αγγούρι.

326
00:14:12,000 --> 00:14:27,000
(Γέλια)

327
00:14:27,000 --> 00:14:30,000
Τώρα χτυπάει την πέτρα στον τοίχο.

328
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
Πρέπει να μας την δώσει.

329
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
Και ξαναπαίρνει ένα κομμάτι αγγούρι.

330
00:14:37,000 --> 00:14:41,000
(Γέλια)

331
00:14:43,000 --> 00:14:47,000
Αυτή είναι η διαμαρτυρία της Γουόλ Στριτ αυτό που βλέπετε εδώ.

332
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
(Γέλια)

333
00:14:50,000 --> 00:14:53,000
(Χειροκρότημα)

334
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
Αφήστε με να σας πω -

335
00:14:55,000 --> 00:14:57,000
Έχω ακόμα δύο λεπτά, οπότε θα σας πω μία σχετική αστεία ιστορία.

336
00:14:57,000 --> 00:14:59,000
Αυτή η μελέτη έγινε πολύ γνωστή

337
00:14:59,000 --> 00:15:01,000
και είχαμε πολλά σχόλια,

338
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
κυρίως από ανθρωπολόγους, οικονομολόγους,

339
00:15:03,000 --> 00:15:05,000
φιλόσοφους.

340
00:15:05,000 --> 00:15:07,000
Δεν τους άρεσε καθόλου

341
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
διότι είχαν αποφασίσει στο μυαλό τους, πιστεύω,

342
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
πως η δικαιοσύνη είναι ένα πολύ περίπλοκο θέμα

343
00:15:12,000 --> 00:15:14,000
και τα ζώα δεν μπορούν να την έχουν.

344
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
Μάλιστα ένας φιλόσοφος μας έγραψε

345
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
πως είναι αδύνατο οι πίθηκοι να έχουν την αίσθηση της δικαιοσύνης

346
00:15:19,000 --> 00:15:22,000
γιατί η δικαιοσύνη εφευρέθηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση.

347
00:15:22,000 --> 00:15:24,000
(Γέλια)

348
00:15:24,000 --> 00:15:27,000
Ένας άλλος έγραψε ένα ολόκληρο κεφάλαιο

349
00:15:27,000 --> 00:15:31,000
λέγοντας πως θα το πίστευε πως έχει να κάνει με τη δικαιοσύνη

350
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
αν ο πίθηκος που πήρε τα σταφύλια είχε αρνηθεί να τα πάρει.

351
00:15:33,000 --> 00:15:35,000
Το αστείο είναι πως η Σάρα Μπρόσναν,

352
00:15:35,000 --> 00:15:37,000
που έκανε το πείραμα με τους χιμπατζήδες,

353
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
είχε κάποιους συνδυασμούς χιμπατζήδων

354
00:15:39,000 --> 00:15:42,000
όπου, πραγματικά, αυτός που παίρνει το σταφύλι τελικά το αρνείται

355
00:15:42,000 --> 00:15:44,000
μέχρι να πάρει και ο παρτενέρ του σταφύλι.

356
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
Οπότε είμαστε πολύ κοντά στην ανθρώπινη αίσθηση της δικαιοσύνης.

357
00:15:47,000 --> 00:15:51,000
Πιστεύω πως οι φιλόσοφοι πρέπει να ξανασκεφτούν λιγάκι τη φιλοσοφία τους.

358
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
Επιτρέψτε μου να συνοψίσω.

359
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
Πιστεύω ότι υπάρχει μία εξελιγμένη ηθική.

360
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
Πιστεύω πως η ηθική είναι πολλά περισσότερα από αυτό που πίστευα,

361
00:15:57,000 --> 00:16:00,000
αλλά θα ήταν αδύνατη χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά

362
00:16:00,000 --> 00:16:02,000
που βρίσκουμε σε άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά,

363
00:16:02,000 --> 00:16:04,000
όπως είναι η ενσυναίσθηση και η παρηγοριά,

364
00:16:04,000 --> 00:16:07,000
οι προκοινωνικές τάσεις, η αμοιβαιότητα και η αίσθηση δικαιοσύνης.

365
00:16:07,000 --> 00:16:10,000
Κι έτσι δουλεύουμε πάνω στα συγκεκριμένα θέματα

366
00:16:10,000 --> 00:16:13,000
για να δούμε αν μπορούμε να δημιουργήσουμε μία ηθική από κάτω προς τα πάνω, κατά κάποιον τρόπο,

367
00:16:13,000 --> 00:16:15,000
χωρίς να εμπλέκουμε αναγκαστικά τον Θεό και τη θρησκεία,

368
00:16:15,000 --> 00:16:18,000
και να δούμε πώς μπορούμε να φτάσουμε σε μία εξελιγμένη ηθική.

369
00:16:18,000 --> 00:16:21,000
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

370
00:16:21,000 --> 00:16:30,000
(Χειροκρότημα)