0:00:06.897,0:00:08.547
Otobanda yol alıyorsunuz

0:00:08.547,0:00:12.347
ve bir anda sonsuz sıralı[br]stop lambaları ötede görünüyor.

0:00:12.347,0:00:14.587
Kaza yok, trafik ışıkları yok,

0:00:14.587,0:00:17.523
hız limitinde bir değişiklik yok[br]ya da yol daralmıyor.

0:00:17.523,0:00:21.007
Peki neden bu kadar trafik var?

0:00:21.007,0:00:24.587
Trafik görünür bir sebep olmadan[br]durma noktasına geldiğinde

0:00:24.587,0:00:27.517
buna aldatıcı trafik sıkışıklığı deniyor.

0:00:27.517,0:00:30.417
Aldatıcı trafik sıkışıklığı[br]acil bir hadise,

0:00:30.417,0:00:35.017
bu kontrolden çıkan ve parçalarının[br]toplamından büyük olan bir hareket.

0:00:35.017,0:00:38.647
Fakat buna rağmen,[br]sıkışıklıkları örnek olarak alabiliriz,

0:00:38.647,0:00:41.237
hatta onları şekillendiren[br]prensipleri de anlayabiliriz

0:00:41.237,0:00:43.777
ve gelecekte bu tür[br]bir trafiği engellemeye

0:00:43.777,0:00:46.197
düşündüğünüzden daha çok yaklaşabiliriz.

0:00:46.197,0:00:48.980
Aldatıcı trafik sıkışıklığının[br]ortaya çıkması için

0:00:48.980,0:00:51.090
yolda çok fazla araba olması gerekir.

0:00:51.090,0:00:54.210
Bu, ille de çok fazla sayıda arabanın

0:00:54.210,0:00:56.400
şeritten kolayca geçmesi anlamına gelmez,

0:00:56.400,0:00:58.773
en azından her sürücü,[br]diğer sürücülere nazaran

0:00:58.773,0:01:02.563
aynı hızda gitmeyip aynı alanı[br]bırakmadığında böyle olur.

0:01:02.563,0:01:04.983
Böyle yoğun ama akıcı olan bir trafikte,

0:01:04.983,0:01:09.411
trafik sıkışıklığına yol açan[br]olaylar dizisini başlatmak için

0:01:09.411,0:01:11.641
ufacık bir rahatsızlık yeterli.

0:01:11.641,0:01:14.081
Diyelim ki bir sürücü hafifçe frene bastı.

0:01:14.081,0:01:18.405
Ardından gelen her sürücü[br]frene biraz daha sert basacak,

0:01:18.405,0:01:21.745
böylece, yol boyunca arkada[br]yer alan arabalara da yayılan

0:01:21.745,0:01:23.525
stop lambaları dalgası oluşacak.

0:01:23.525,0:01:28.514
Bu dur kalk dalgaları, otoban boyunca[br]kilometrelerce sürebilir.

0:01:28.514,0:01:31.051
Az yoğun olan yoldaki[br]arabalarla trafik kolayca akar

0:01:31.051,0:01:32.659
çünkü şerit değiştiren

0:01:32.659,0:01:36.161
ya da yavaşlama eğilimindeki[br]şahsi araçların

0:01:36.161,0:01:38.451
verdiği küçük rahatsızlıklar

0:01:38.451,0:01:41.271
diğer sürücülerin uyumuyla sönümlenir.

0:01:41.271,0:01:45.603
Fakat yoldaki arabaların sayısı[br]kritik yoğunluğu bir kez aştığında

0:01:45.603,0:01:50.028
arabalar birbirlerine genellikle[br]35 metre uzaklıkta duruyor olurlar,

0:01:50.028,0:01:53.318
böylece sistemin hareketi[br]çarpıcı biçimde değişir.

0:01:53.318,0:01:56.801
Dinamik dengesizlik açığa çıkmaya başlar,

0:01:56.801,0:01:59.661
bunun anlamı, küçük[br]rahatsızlıkların güçlenmesidir.

0:01:59.661,0:02:03.661
Dinamik dengesizlik, aldatıcı trafik[br]sıkışıklığına özel bir şey değildir,

0:02:03.661,0:02:07.756
ayrıca yağmur damlalarından,[br]kum tepeciklerinden, bulut dağılımlarından

0:02:07.756,0:02:10.146
ve daha birçok şeyden de sorumludur.

0:02:10.146,0:02:13.326
Dengesizlik, pozitif[br]geri bildirim döngüsüdür.

0:02:13.326,0:02:15.856
Kritik yoğunluğun üzerindeki[br]her ekstra araç

0:02:15.856,0:02:19.379
yol üzerinde verilen bir[br]noktanın içinden geçerek

0:02:19.379,0:02:22.159
saniyedeki araba sayısını düşürür.

0:02:22.159,0:02:25.931
Bu, dolayısıyla yolun[br]bir bölümünden çıkmak için

0:02:25.931,0:02:30.179
şehir içi zincirleme kaza olma[br]süresini uzattığı anlamına gelir,

0:02:30.179,0:02:32.307
bu da araç yoğunluğunu daha çok arttırır

0:02:32.307,0:02:34.877
ve sonunda trafiğin[br]dur kalk hâline gelmesine yol açar.

0:02:34.877,0:02:36.896
Sürücüler trafik[br]sıkışıklığından çok uzakta

0:02:36.896,0:02:40.246
ve önceden fren yapmaları gerektiğini[br]fark etmeye yatkın değillerdir,

0:02:40.246,0:02:44.432
bu da çarpışmadan kaçınmak için[br]daha sert fren yapmalarıyla sonuçlanır.

0:02:44.432,0:02:48.695
Bu, fren dalgasını araçtan araca[br]değişerek güçlendirir.

0:02:48.695,0:02:53.371
Dahası, sürücüler durgunluktan[br]çıkmak için süratle hızlanmaya meyillidir,

0:02:53.371,0:02:56.171
yani arabayı ortalama bir trafik akışından

0:02:56.171,0:02:58.191
daha hızlı sürmeyi denerler.

0:02:58.191,0:03:00.913
Sonra, yine fren yapmak zorunda kalırlar,

0:03:00.913,0:03:03.573
sonunda daha çok dur kalk[br]bir trafiğe sebep olan

0:03:03.573,0:03:05.813
bir başka geri bildirim[br]döngüsü oluştururlar.

0:03:05.813,0:03:09.223
Her iki durumda da, sürücüler[br]trafiği daha kötüleştirirler

0:03:09.223,0:03:13.498
çünkü yolun ilerisindeki[br]trafik durumlarını iyi algılayamazlar.

0:03:13.498,0:03:16.628
Bağlantılı araçlardan[br]yol sensörlerine kadar

0:03:16.628,0:03:21.058
ilerideki trafik durumlarına[br]dair verilerle donanmış olan arabalar,

0:03:21.058,0:03:24.578
aldatıcı trafiği, gerçek zamanlı olarak[br]etkisiz hâle getirebilirler.

0:03:24.578,0:03:29.058
Bu araçlar genel akışın[br]ortalama hızıyla eşleşen

0:03:29.058,0:03:32.787
sabit bir hızı ve güvenliği sürdürürler

0:03:32.787,0:03:35.407
ve trafik dalgalarının[br]oluşumunu engellerler.

0:03:35.407,0:03:38.217
Hâlihazırda trafik dalgası[br]olan durumlarda,

0:03:38.217,0:03:39.977
otomatik araç bunu öngörüp

0:03:39.977,0:03:44.897
ve insan bir sürücüye nazaran[br]daha kademeli olarak erkenden fren yapar

0:03:44.897,0:03:47.977
ve dalganın gücünü düşürür.

0:03:47.977,0:03:51.197
Bu durum çok fazla[br]sürücüsüz aracı kapsamaz.

0:03:51.197,0:03:54.425
Son bir deney,[br]her 20 insan sürücüye karşılık,

0:03:54.425,0:03:56.480
bir sürücüsüz arabanın

0:03:56.480,0:04:00.540
trafik dalgalarını azaltmak ve engellemek[br]için yeterli olduğunu ortaya koydu.

0:04:00.540,0:04:03.570
Trafik sıkışıklıkları sadece[br]her gün olan bir sıkıntı değildir,

0:04:03.570,0:04:06.280
ölümcül olayların, boşa gitmiş kaynakların

0:04:06.280,0:04:09.240
ve gezegeni tehdit eden[br]kirliliğin temel sebepleridir.

0:04:09.240,0:04:12.480
Fakat yeni teknoloji, bu modelleri[br]azaltmaya yardımcı olabilir,

0:04:12.480,0:04:14.190
yollarımızı daha güvenli,

0:04:14.190,0:04:17.991
günlük seyahatlerimizi daha etkili[br]hâle getirebilir ve havayı temizleyebilir.

0:04:17.991,0:04:20.214
Bir sonraki sefer[br]trafikte sıkışıp kaldığınızda

0:04:20.214,0:04:23.297
diğer sürücülerin ille de haince araba[br]kullanmaları gerekmediğini

0:04:23.297,0:04:25.887
ama sadece ilerideki trafikten[br]haberdar olmadıklarını

0:04:25.887,0:04:28.226
ve buna göre araba sürmeleri gerektiğini

0:04:28.226,0:04:30.833
bu video size hatırlatmaya[br]yardımcı olabilir.