1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Ludzie żyją dłużej

2
00:00:02,000 --> 00:00:04,000
i społeczeństwa się starzeją.

3
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
Ciągle o tym głośno.

4
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
Czytamy o tym w gazetach.

5
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
Oglądamy w telewizji.

6
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
Czasem niepokoi mnie,

7
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
że słychać o tym tak dużo,

8
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
że przyjmujemy dłuższe życie

9
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
z zadufaniem,

10
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
a nawet łatwością.

11
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
Ale nie dajcie się nabrać.

12
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
Dzięki temu, że żyjemy dłużej,

13
00:00:26,000 --> 00:00:28,000
możemy podnieść jakość życia

14
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
dla każdego wieku.

15
00:00:30,000 --> 00:00:32,000
dla każdego wieku.

16
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
Żeby to zobrazować

17
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
przedstawię dane.

18
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
Średnia długość życia

19
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
wzrosła w XX wieku

20
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
o więcej lat,

21
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
niż we wszystkich

22
00:00:47,000 --> 00:00:51,000
poprzednich tysiącleciach

23
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
razem wziętych.

24
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
W mgnieniu oka

25
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
prawie podwoiliśmy

26
00:00:59,000 --> 00:01:01,000
długość naszego życia.

27
00:01:01,000 --> 00:01:04,000
Nie obwiniajcie się,

28
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
jeśli nie całkiem rozumiecie sprawę starzenia.

29
00:01:06,000 --> 00:01:08,000
To nowość.

30
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
Ponieważ płodność spadła

31
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
w tym samym czasie,

32
00:01:12,000 --> 00:01:16,000
kiedy wzrastała długość życia,

33
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
piramida,

34
00:01:18,000 --> 00:01:21,000
obrazująca strukturę wieku populacji,

35
00:01:21,000 --> 00:01:24,000
z dużą ilością młodych na dole,

36
00:01:24,000 --> 00:01:27,000
zwężająca się ku górze,

37
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
z małą ilością ludzi którym udało się przetrwać,

38
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
przekształca się powoli

39
00:01:31,000 --> 00:01:34,000
w prostokąt.

40
00:01:34,000 --> 00:01:36,000
Jeśli statystyka przyprawia was o dreszcze,

41
00:01:36,000 --> 00:01:40,000
to właśnie

42
00:01:40,000 --> 00:01:42,000
powinno zadziałać.

43
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Oznacza to,

44
00:01:44,000 --> 00:01:47,000
że po raz pierwszy w historii naszego gatunku

45
00:01:47,000 --> 00:01:49,000
większość dzieci

46
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
w świecie rozwiniętym

47
00:01:51,000 --> 00:01:54,000
ma możliwość

48
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
dożyć starości.

49
00:01:56,000 --> 00:01:59,000
Jak to się stało?

50
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
Nie przewyższamy odpornością

51
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
naszych przodków sprzed 10 tys.lat.

52
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
Wzrost długości życia

53
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
to produkt kultury,

54
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
tego tygla,

55
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
w którym miesza się naukę, technikę

56
00:02:12,000 --> 00:02:15,000
i zmiany w zachowaniu

57
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
poprawiające zdrowie i samopoczucie.

58
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
Dzięki zmianom w kulturze

59
00:02:20,000 --> 00:02:22,000
nasi przodkowie

60
00:02:22,000 --> 00:02:25,000
wyeliminowali wczesną śmierć,

61
00:02:25,000 --> 00:02:28,000
dzięki czemu możemy teraz żyć dłużej.

62
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
Starzenie się wiąże się z pewnymi problemami:

63
00:02:32,000 --> 00:02:35,000
choroby, bieda, utrata statusu.

64
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
Nie czas spocząć na laurach.

65
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
Im więcej uczymy się o starzeniu,

66
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
tym jaśniejsze staje się,

67
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
że nie jest to tylko

68
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
równia pochyła.

69
00:02:46,000 --> 00:02:50,000
Starzenie wiąże się też z korzyściami,

70
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
jak wiedza, doświadczenie.

71
00:02:53,000 --> 00:02:59,000
Zyskujemy także ze strony uczuciowej.

72
00:02:59,000 --> 00:03:01,000
To prawda,

73
00:03:01,000 --> 00:03:04,000
starsi ludzie są szczęśliwi.

74
00:03:04,000 --> 00:03:06,000
Szczęśliwsi niż ci w średnim wieku,

75
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
i na pewno niż młodzi.

76
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
Wszystkie badania

77
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
pokazują te same rezultaty.

78
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
W ankiecie Centrum Kontroli Chorób (CDC)

79
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
spytano respondentów,

80
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
czy doświadczyli większych zmartwień

81
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
w ciągu poprzedniego tygodnia.

82
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
Twierdząco odpowiedziało mniej starszych osób,

83
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
niż tych w średnim wieku,

84
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
oraz młodych.

85
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
W ankiecie Gallupa

86
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
pytano uczestników,

87
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
ile stresu, zmartwień i gniewu

88
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
doświadczyli poprzedniego dnia.

89
00:03:37,000 --> 00:03:41,000
Poziom stresu, jak i zmartwień i gniewu

90
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
zmniejsza się z wiekiem.

91
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
Nauki społecznie nazywają to paradoksem starzenia.

92
00:03:48,000 --> 00:03:51,000
Starzenie to nie bułka z masłem.

93
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
Zadaliśmy wiele pytań, by sprawdzić,

94
00:03:53,000 --> 00:03:57,000
czy można podważyć te wyniki.

95
00:03:57,000 --> 00:03:59,000
Zapytaliśmy czy to możliwe,

96
00:03:59,000 --> 00:04:02,000
że dzisiejsze pokolenia starszych ludzi

97
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
są i zawsze były

98
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
najlepszymi pokoleniami.

99
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
Czyli, że obecnie młode osoby,

100
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
mogą nie doświadczyć takiej poprawy,

101
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
kiedy się zestarzeją.

102
00:04:13,000 --> 00:04:15,000
Myśleliśmy, że może starsi ludzie

103
00:04:15,000 --> 00:04:18,000
próbują nadać jakiś kolor

104
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
swojej smutnej egzystencji.

105
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
(Śmiech)

106
00:04:22,000 --> 00:04:25,000
Im bardziej chcieliśmy to podważyć,

107
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
tym więcej zbieraliśmy dowodów

108
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
na poparcie wyników.

109
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
Dawno temu zaczęliśmy badanie,

110
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
gdzie przez 10 lat obserwowaliśmy

111
00:04:34,000 --> 00:04:38,000
grupę ludzi w wieku 18-94 lat.

112
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
Badaliśmy, czy ich emocje

113
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
zmieniały się z wiekiem.

114
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
Nosili ze sobą przez tydzień pagery

115
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
i kontaktowaliśmy się z nimi

116
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
w losowo wybranych godzinach.

117
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
Za każdym razem

118
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
zadawaliśmy kilka pytań:

119
00:04:55,000 --> 00:04:58,000
Na skali 1-7, jak szczęśliwy teraz jesteś?

120
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
Jak smutny?

121
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
Jak bardzo sfrustrowany?

122
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
Po to by zrozumieć,

123
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
jakie emocje i uczucia

124
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
towarzyszą im na co dzień.

125
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
Na podstawie tych badań

126
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
doszliśmy do wniosku,

127
00:05:12,000 --> 00:05:16,000
że to nie konkretne pokolenie ma się lepiej,

128
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
ale te same osoby

129
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
z upływem czasu

130
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
informują o większej ilości

131
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
pozytywnych doświadczeń.

132
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
Widać niewielki spadek

133
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
u ludzi bardzo starych.

134
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
Owszem to spadek,

135
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
ale w żadnym wieku

136
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
nie powraca to do poziomu

137
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
z wczesnej dorosłości.

138
00:05:38,000 --> 00:05:42,000
To oczywiście zbytnie uproszczenie powiedzieć,

139
00:05:42,000 --> 00:05:46,000
że starsi ludzie są szczęśliwi.

140
00:05:46,000 --> 00:05:49,000
Wg badań mają pozytywniejsze podejście niż młodzi,

141
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
ale także częściej

142
00:05:51,000 --> 00:05:54,000
doświadczają mieszanych uczuć.

143
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
Smutku wraz z radością,

144
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
łzy w oku

145
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
razem z uśmiechem do przyjaciela.

146
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
Inne badanie pokazało,

147
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
że starsi ludzie

148
00:06:05,000 --> 00:06:07,000
lepiej radzą sobie ze smutkiem.

149
00:06:07,000 --> 00:06:10,000
Potrafią go łatwiej zaakceptować, niż młodzi.

150
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
To chyba wyjaśnia,

151
00:06:13,000 --> 00:06:16,000
czemu starsi ludzie lepiej rozwiązują

152
00:06:16,000 --> 00:06:21,000
burzliwe dyskusje i konflikty emocjonalne.

153
00:06:21,000 --> 00:06:24,000
Stasi patrzą na niesprawiedliwość

154
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
ze współczuciem,

155
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
a nie z desperacją.

156
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
Zwykle też starsi ludzie

157
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
koncentrują swoje zasoby poznawcze,

158
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
czyli uwagę i pamięć,

159
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
na pozytywnych, a nie negatywnych bodźcach.

160
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
Jeśli pokażemy te zdjęcia osobom starszym,

161
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
w średnim wieku i młodym,

162
00:06:44,000 --> 00:06:46,000
i poprosimy potem,

163
00:06:46,000 --> 00:06:49,000
by przypomnieli sobie ich jak najwięcej,

164
00:06:49,000 --> 00:06:52,000
starsi ludzie, ale nie młodsi,

165
00:06:52,000 --> 00:06:54,000
pamiętają więcej pozytywnych,

166
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
niż negatywnych zdjęć.

167
00:06:56,000 --> 00:06:58,000
Poprosiliśmy starszych i młodszych,

168
00:06:58,000 --> 00:07:00,000
by oglądali twarze.

169
00:07:00,000 --> 00:07:02,000
Zmarszczone lub z uśmiechem.

170
00:07:02,000 --> 00:07:05,000
Starsi patrzą raczej

171
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
w stronę uśmiechniętych.

172
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
W codziennym życiu

173
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
przekłada się to

174
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
na więcej radości i satysfakcji.

175
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
Jako naukowcy społeczni,

176
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
rozważamy też alternatywy.

177
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
Może starsi ludzie

178
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
mają więcej pozytywnych emocji,

179
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
bo są poznawczo upośledzeni.

180
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
(Śmiech)

181
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
Może po prostu

182
00:07:32,000 --> 00:07:35,000
pozytywne emocje

183
00:07:35,000 --> 00:07:38,000
łatwiej przetwarzać niż negatywne?

184
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
Być może neurony

185
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
są tak zniszczone,

186
00:07:42,000 --> 00:07:45,000
że nie możemy doświadczyć negatywnych emocji.

187
00:07:45,000 --> 00:07:47,000
Ale to nie prawda.

188
00:07:47,000 --> 00:07:50,000
Najbystrzejsze starsze osoby to te,

189
00:07:50,000 --> 00:07:54,000
które są najbardziej pozytywne.

190
00:07:54,000 --> 00:07:57,000
W warunkach kiedy ma to znaczenie,

191
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
starsi ludzie doświadczają negatywnych bodźców

192
00:07:59,000 --> 00:08:02,000
tak samo jak i pozytywnych.

193
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
Jak to możliwe?

194
00:08:05,000 --> 00:08:07,000
Badania pokazały,

195
00:08:07,000 --> 00:08:09,000
że te zmiany mają źródło

196
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
w wyłącznie ludzkiej zdolności

197
00:08:11,000 --> 00:08:14,000
rozumienia czasu.

198
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
Nie tylko zegarowego czy kalendarzowego,

199
00:08:16,000 --> 00:08:19,000
ale życiowego.

200
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
Paradoks starzenia to zrozumienie,

201
00:08:21,000 --> 00:08:24,000
że nie będziemy żyć wiecznie,

202
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
i zmiana spojrzenia na życie

203
00:08:26,000 --> 00:08:29,000
na pozytywne.

204
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
Kiedy granice czasu są daleko i we mgle,

205
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
jak to bywa w młodości,

206
00:08:34,000 --> 00:08:37,000
ludzie się przygotowują,

207
00:08:37,000 --> 00:08:40,000
starają się zebrać jak najwięcej informacji,

208
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
ryzykują, poznają.

209
00:08:42,000 --> 00:08:45,000
Spędzają czas z kimś, kogo nie lubią,

210
00:08:45,000 --> 00:08:48,000
bo to w jakiś sposób ciekawe.

211
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
Można się czegoś nauczyć.

212
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
(Śmiech)

213
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
Randki w ciemno.

214
00:08:54,000 --> 00:08:56,000
(Śmiech)

215
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
W końcu jak się nie uda,

216
00:08:58,000 --> 00:09:01,000
zawsze jest następny dzień.

217
00:09:01,000 --> 00:09:03,000
Ludzie po 50-tce

218
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
nie chodzą na randki w ciemno.

219
00:09:06,000 --> 00:09:11,000
(Śmiech)

220
00:09:11,000 --> 00:09:13,000
Wraz z wiekiem

221
00:09:13,000 --> 00:09:15,000
horyzont czasu się zwęża,

222
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
zmieniają się cele.

223
00:09:18,000 --> 00:09:21,000
Kiedy rozumiemy, że czas jest skończony,

224
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
ustalamy swoje priorytety.

225
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
Nie przejmujemy się głupotami.

226
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
Cenimy życie.

227
00:09:28,000 --> 00:09:30,000
Mamy więcej zrozumienia,

228
00:09:30,000 --> 00:09:33,000
łatwiej się godzimy.

229
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
Poświęcamy się uczuciowym aspektom życia

230
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
i staje się ono lepsze,

231
00:09:39,000 --> 00:09:42,000
jesteśmy szczęśliwsi.

232
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
Lecz ta zmiana perspektywy sprawia,

233
00:09:44,000 --> 00:09:47,000
że mamy mniej tolerancji

234
00:09:47,000 --> 00:09:49,000
dla niesprawiedliwości.

235
00:09:49,000 --> 00:09:51,000
Przed 2015 rokiem,

236
00:09:51,000 --> 00:09:54,000
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,

237
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,

238
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
niż poniżej 15 lat.

239
00:09:59,000 --> 00:10:01,000
Co się stanie,

240
00:10:01,000 --> 00:10:04,000
kiedy społeczeństwa będą pełne starszych?

241
00:10:04,000 --> 00:10:07,000
To nie liczby przesądzą

242
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
o rezultacie,

243
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
ale kultura.

244
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
Jeśli z pomocą nauki i techniki

245
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
rozwiążemy problemy

246
00:10:17,000 --> 00:10:20,000
stojące przed starszymi ludźmi

247
00:10:20,000 --> 00:10:22,000
i wykorzystamy

248
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
zdolności starszych ludzi,

249
00:10:24,000 --> 00:10:26,000
zdolności starszych ludzi,

250
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
te dodatkowe lata życia

251
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
mogą polepszyć jego jakość

252
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
niezależnie od wieku.

253
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
Społeczeństwa z milionami utalentowanych,

254
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
stabilnych emocjonalnie obywateli,

255
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
zdrowszych i lepiej wykształconych

256
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
niż wszystkie wcześniejsze pokolenia,

257
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
uzbrojonych w wiedzę

258
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
i doświadczenie życiowe,

259
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
pełnych motywacji

260
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
do rozwiązania ważnych kwestii,

261
00:10:51,000 --> 00:10:54,000
mogą być lepszymi społeczeństwami,

262
00:10:54,000 --> 00:10:58,000
niż jakiekolwiek przedtem.

263
00:10:58,000 --> 00:11:01,000
Mój 92-letni ojciec mawia:

264
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
Mój 92-letni ojciec mawia:

265
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
"Przestańmy mówić tylko o tym,

266
00:11:05,000 --> 00:11:07,000
jak uratować starszych,

267
00:11:07,000 --> 00:11:09,000
a zacznijmy zajmować się tym,

268
00:11:09,000 --> 00:11:13,000
jak oni mogą uratować nas".

269
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
Dziękuję.

270
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
(Brawa)