0:00:00.873,0:00:02.817
Kuzey Wisconsin'de büyürken

0:00:02.841,0:00:06.650
doğal olarak Mississippi Nehri'yle aramda[br]özel bir bağ oluştu.

0:00:07.167,0:00:08.341
Küçükken kız kardeşimle

0:00:08.365,0:00:12.512
M-i-s-s-i-s-s-i-p-p-i'yi en hızlı kim[br]heceleyebilir gibi

0:00:12.536,0:00:16.250
oyunlar oynardık.

0:00:17.115,0:00:19.803
Ortabatı'yı keşfetmek [br]ve Meksika Körfezi'nin

0:00:19.803,0:00:23.244
ticaret rotasını çıkarmak için [br]ilkokuldayken ilk kaşifleri

0:00:23.268,0:00:27.078
ve onların seferlerini,[br]Marquette ve Joliet'i, Büyük Nehirleri,

0:00:27.102,0:00:30.171
Mississippi Nehri'ni nasıl kullandıklarını

0:00:30.195,0:00:33.535
ve akarsu yollarını öğrendim.

0:00:34.466,0:00:35.910
Lisansüstü eğitimim sırasında

0:00:35.934,0:00:38.395
Mississippi Nehri,[br]Minnesota Üniversitesi'ndeki

0:00:38.419,0:00:40.823
laboratuvar penceremin[br]hemen dışında olduğu

0:00:40.847,0:00:42.914
için çok şanslıydım.

0:00:43.680,0:00:47.080
O 5 yıllık dönemde Mississippi Nehri'ni [br]tanıma fırsatı buldum.

0:00:47.195,0:00:49.782
Değişken doğasını,

0:00:49.790,0:00:52.885
bir anda kanallarına su bastığını,

0:00:52.885,0:00:55.186
kısa bir süre sonra ise

0:00:55.210,0:00:57.410
kıyı şeridinin kuruduğunu öğrendim.

0:00:58.218,0:01:00.980
Bugün bir fiziksel organik kimyacı olarak

0:01:01.004,0:01:03.035
Mississippi Nehri gibi nehirleri

0:01:03.059,0:01:06.245
insan aktivitelerinden oluşabilecek[br]aşırı tuzlanmadan korumak için

0:01:06.269,0:01:09.399
eğitimimi kullanmaya kendimi adadım.

0:01:10.374,0:01:11.549
Çünkü bildiğiniz gibi

0:01:11.573,0:01:15.920
tuz, tatlı su nehirlerini kirletebilen[br]bir maddedir.

0:01:16.422,0:01:22.264
Tatlı su nehirleri,[br]sadece %0.05 tuz oranına sahiptir.

0:01:22.677,0:01:25.700
Bu seviyedeki suyu[br]içmek güvenlidir.

0:01:26.296,0:01:30.276
Ancak gezegenimizin büyük çoğunluğundaki[br]suyu okyanuslarımızda bulunur,

0:01:30.300,0:01:34.322
ve okyanus suyunun tuzluluk oranı[br]%3'ten fazladır.

0:01:34.346,0:01:37.506
Eğer onu içerseniz[br]çok hızlı bir şekilde hastalanırsınız.

0:01:38.427,0:01:43.061
Yani gezegenimizdeki[br]okyanus suyunun hacmiyle

0:01:43.085,0:01:46.363
nehir suyunun hacmini karşılaştırırsak

0:01:46.387,0:01:49.331
ve diyelim ki okyanus suyunu[br]olimpik bir yüzme havuzuna

0:01:49.355,0:01:52.133
sığdırabiliyoruz,

0:01:52.157,0:01:56.523
bu durumda dünyadaki tüm nehir suları[br]3,7 litrelik bir sürahiye sığar.

0:01:57.095,0:02:00.007
Yani çok değerli bir kaynak[br]olduğunu görebiliyoruz.

0:02:00.031,0:02:02.864
Ama değerli bir kaynak gibi mi[br]davranıyoruz?

0:02:02.888,0:02:05.157
Yoksa kapı önüne koyulan,

0:02:05.181,0:02:08.394
ayaklarımızı sildiğimiz eski bir paspas[br]gibi mi davranıyoruz?

0:02:09.244,0:02:13.403
Nehirlere eski paspas gibi davranmanın[br]ciddi sonuçları var.

0:02:13.427,0:02:14.627
Bir bakalım.

0:02:15.022,0:02:19.022
Sadece bir çay kaşığı tuzun[br]yapabildiklerini görelim.

0:02:19.530,0:02:21.794
Eğer okyanus suyuyla dolu olan

0:02:21.818,0:02:25.260
bu olimpik yüzme havuzuna [br]bir çay kaşığı tuz eklersek

0:02:25.284,0:02:27.550
okyanus suyu, okyanus suyu[br]olarak kalır.

0:02:28.085,0:02:30.315
Ama aynı çay kaşığı tuzu

0:02:30.339,0:02:33.331
tatlı nehir suyuyla dolu olan[br]bir sürahiye koyarsak

0:02:33.355,0:02:36.402
bir anda içmek için çok tuzlu hale gelir.

0:02:37.149,0:02:38.371
Burada sonuç,

0:02:38.395,0:02:44.061
nehirlerin hacmi okyanuslarla[br]karşılaştırılınca çok küçük olduğu için

0:02:44.085,0:02:46.704
insan aktivitelerine karşı [br]daha hassas olması

0:02:46.728,0:02:49.461
ve korunmaları için[br]onlarla ilgilenmemiz gerektiğidir.

0:02:50.117,0:02:52.482
Son zamanlarda dünyadaki nehir sağlığına

0:02:52.506,0:02:55.585
bakmak için kaynakları inceledim.

0:02:55.609,0:02:58.839
Su kıtlığı çekilen ve ağır sanayi[br]gelişmelerinin olduğu şehirlerde

0:02:58.863,0:03:03.736
oldukça kötü bir nehir sağlığı [br]bekliyordum.

0:03:03.760,0:03:06.627
Kuzey Çin ve Hindistan'da[br]tam da bunu gördüm.

0:03:07.736,0:03:12.146
Ama 2018'den bir makale okuduğumda[br]çok şaşırdım.

0:03:12.170,0:03:15.154
Amerika'da örneklendirilmiş

0:03:15.328,0:03:19.001
232 nehir numune bölgesinden[br]bahsediyordu.

0:03:19.245,0:03:21.300
Bu bölgelerin %37'si

0:03:21.344,0:03:23.629
yükselen tuz seviyelerine sahipti.

0:03:25.148,0:03:27.734
Bundan daha da şaşırtıcı olan ise,

0:03:27.814,0:03:30.476
tuzluluk oranı en hızlı yükselenlerin

0:03:30.560,0:03:32.507
Amerikan'nın doğu kısmında bulunmasıydı,

0:03:32.507,0:03:34.292
çorak güneybatısında değil.

0:03:35.480,0:03:38.101
Bu makalenin yazarları bunun sebebinin

0:03:38.125,0:03:42.854
yollardaki buzları eritmek için kullanılan[br]tuz olabileceğini varsaymışlar.

0:03:43.661,0:03:46.349
Potansiyel olarak bu tuzun[br]diğer bir kaynağı

0:03:46.373,0:03:49.506
tuzlu endüstriyel atık suları olabilir.

0:03:50.084,0:03:55.382
Gördüğünüz gibi, insanların aktiviteleri[br]tatlı sularımızı

0:03:55.406,0:03:57.906
okyanus sularımıza benzeyen[br]suya çevirebiliyor.

0:03:57.930,0:04:01.413
Bu yüzden geç olmadan[br]harekete geçip bir şeyler yapmalıyız.

0:04:02.231,0:04:04.056
Benim bir önerim var.

0:04:04.942,0:04:09.251
3 adımlı nehir savunma mekanizmasını[br]kullanabiliriz

0:04:09.299,0:04:14.359
ve endüstriyel su kullanıcıları bu[br]savunma mekanizmasını kullanırsa

0:04:14.359,0:04:18.533
nehirlerimizi çok daha güvenli[br]bir pozisyona getirebiliriz.

0:04:18.899,0:04:21.310
Bu süreç ilk olarak[br]su geri dönüşüm

0:04:21.334,0:04:23.823
ve tekrar kullanım [br]operasyonlarını sağlayarak

0:04:23.847,0:04:27.810
nehirlerden daha az su çekilmesini içerir.

0:04:28.403,0:04:29.561
İkinci olarak

0:04:29.585,0:04:33.593
bu tuzlu endüstriyel atık sularındaki[br]tuzu çıkarıp

0:04:33.617,0:04:37.132
yeniden kazandırıp başka amaçlar için[br]kullanmalıyız.

0:04:37.695,0:04:41.760
Üçüncü olarak[br]şu anda madenlerden

0:04:41.784,0:04:44.839
sağladıkları tuzları tüketen[br]tuz tüketicilerini

0:04:44.863,0:04:49.447
geri dönüşümden elde edilen tuzları[br]kullanan tüketicilere çevirmeliyiz.

0:04:49.942,0:04:53.418
Bu üç kısımlı savunma mekanizması[br]şu anda zaten kullanılıyor.

0:04:53.442,0:04:56.381
Kuzey Çin ve Hindistan[br]nehirlerini rehabilite

0:04:56.405,0:04:58.568
etmek için kullanıyor.

0:04:59.123,0:05:00.647
Ancak bu önerideki amaç,

0:05:00.671,0:05:04.877
nehirlerimizi rehabilitasyona[br]ihtiyaç duymadan

0:05:04.901,0:05:07.435
savunma mekanizmasıyla[br]onları korumak.

0:05:08.159,0:05:11.595
İyi haber şu ki,[br]bunu yapabilecek teknolojiye sahibiz.

0:05:11.619,0:05:13.000
Zar süzgeçler ile.

0:05:13.532,0:05:16.762
Zar süzgeçler, su ile tuzu[br]ayrıştırabiliyorlar.

0:05:17.593,0:05:20.728
Zar süzgeçler yıllardır aramızdalar

0:05:20.752,0:05:25.714
ve büyüklüklerine ya da[br]enerji yüklerine göre ayrılan

0:05:25.738,0:05:28.029
polimerik materyallerden oluşurlar.

0:05:28.371,0:05:31.895
Tuz ve suyu birbirinden ayıranlar

0:05:31.919,0:05:34.942
genellikle elektrik yüküne göre[br]ayrıştıranlardır.

0:05:34.966,0:05:37.569
Bu zar süzgeçler negatif yüklü olurlar

0:05:37.593,0:05:40.434
ve erimiş tuzda bulunan[br]negatif yüklü florid iyonları

0:05:40.458,0:05:42.525
uzaklaştırmaya yardımcı olur.

0:05:43.974,0:05:48.426
Dediğim gibi bu zar süzgeçler[br]uzun zamandır aramızda

0:05:48.450,0:05:55.433
ve şu anda, her dakika[br]25 milyon galon suyu temizliyorlar

0:05:55.457,0:05:57.372
Aslında bundan da fazlası temizleniyor.

0:05:57.770,0:05:59.290
Ama fazlasını da[br]yapabilirler.

0:06:00.254,0:06:04.952
Bu zar süzgeçler ters osmoz[br]prensibine dayanırlar.

0:06:05.272,0:06:10.277
Şimdi, osmoz dediğimiz vücudumuzda[br]doğal olan bir olaydır--

0:06:10.450,0:06:12.268
işte, hücrelerimizin çalışma şekli.

0:06:12.292,0:06:15.714
Osmoz ise iki farklı seviyede

0:06:15.738,0:06:19.316
tuz konsantrasyonu olan iki odadır.

0:06:19.340,0:06:21.410
Biri düşük tuz konsantrasyonuna sahip

0:06:21.434,0:06:23.504
diğeri yüksek tuz konsantrasyonuna sahip.

0:06:23.528,0:06:27.562
İki odayı ayıran şey[br]yarı geçirgen zardır.

0:06:27.871,0:06:30.307
Doğal osmoz sürecinde

0:06:30.331,0:06:34.341
su doğal olarak zar süzgeçin içinden

0:06:34.365,0:06:36.286
düşük tuz konsantrasyonlu taraftan

0:06:36.310,0:06:38.778
yüksek tuz konsantrasyonlu[br]tarafa doğru,

0:06:38.802,0:06:41.309
dengeye ulaşana kadar geçer.

0:06:42.437,0:06:46.112
Şimdi, ters osmoz,[br]bu doğal osmoz sürecinin tersidir.

0:06:46.136,0:06:48.260
Bu ters işlemi gerçekleştirmek için

0:06:48.284,0:06:53.138
yüksek konsantrasyonlu alana[br]baskı uyguluyoruz

0:06:53.162,0:06:56.741
ve bu şekilde suyu ters tarafa[br]yönlendiriyoruz.

0:06:57.130,0:07:00.559
Böylece yüksek konsantrasyonlu taraf[br]daha tuzlu,

0:07:00.583,0:07:01.963
daha konsantre hâle geliyor

0:07:01.987,0:07:05.983
ve düşük konsantrasyonlu taraf ise[br]arınmış, temiz su hâline geliyor.

0:07:06.436,0:07:11.253
Ters osmoz yöntemini kullanarak[br]endüstriyel atık suyunun

0:07:11.277,0:07:15.879
yaklaşık %95'ini arıtıp[br]temiz su hâline getirebiliyoruz.

0:07:15.903,0:07:20.116
Geri kalan %5 ise tuzlu konsantre[br]karışım oluyor.

0:07:21.022,0:07:24.339
Şimdi, bu %5 tuzlu konsantre karışım

0:07:24.363,0:07:25.513
atık değil.

0:07:25.839,0:07:28.581
Bilim insanları sadece

0:07:28.605,0:07:32.948
belirli tuzların geçebildiği

0:07:32.972,0:07:34.332
süzgeçler geliştirdi.

0:07:34.499,0:07:36.273
Aynı zamanda nanofiltrasyon diye

0:07:36.297,0:07:39.395
bilinen zar süzgeçleri kullanarak

0:07:39.419,0:07:42.752
bu %5 konsantre tuzlu solüsyon

0:07:42.776,0:07:46.267
arıtılmış tuz solüsyonuna[br]çevrilebiliyor artık.

0:07:46.863,0:07:51.934
Yani, ters osmoz ve nanofiltrasyon [br]zarları kullanarak

0:07:51.958,0:07:54.434
endüstriyel atık suyunu hem suya

0:07:54.458,0:07:58.228
hem de tuza dönüştürebiliyoruz.

0:07:58.633,0:08:00.247
Bu şekilde

0:08:00.271,0:08:04.668
nehir savunma mekanizmasının[br]bir ve ikinci adımlarını başarıyoruz.

0:08:05.557,0:08:10.160
Şimdi, bunu birçok endüstriyel su[br]kullanıcısına sundum

0:08:10.184,0:08:12.871
ve ortak cevapları ise şu oldu:

0:08:12.895,0:08:15.561
"İyi, hoş ama kim benim[br]tuzumu kullanacak?"

0:08:16.014,0:08:19.014
Bu yüzden üçüncü adım oldukça önemli.

0:08:19.038,0:08:22.818
Maden tuzunu kullananları

0:08:22.842,0:08:25.548
geri dönüşüm tuzu tüketicilerine[br]çevirmemiz gerekli.

0:08:26.080,0:08:28.707
Peki kim bu tuz tüketicileri?

0:08:29.056,0:08:32.066
2018'de ABD'de tüketilen tuzun

0:08:32.120,0:08:36.249
%43'ünün yoldaki buzu çözmek için

0:08:36.273,0:08:39.519
kullanıldığını öğrendim.

0:08:40.289,0:08:43.553
%39'u kimya sanayisinde[br]kullanılıyordu.

0:08:43.577,0:08:46.410
Gelin bu iki uygulamaya bakalım.

0:08:46.927,0:08:49.934
Çok şaşırmıştım.

0:08:49.958,0:08:53.117
2018-2019 kış aylarında

0:08:53.141,0:08:56.094
bir milyon ton tuz

0:08:56.118,0:09:00.161
Pensilvanya eyaletinin yollarına dökülmüş.

0:09:01.315,0:09:03.114
Bir milyon ton tuz

0:09:03.138,0:09:06.338
Empire State binasının üçte ikisini[br]doldurmak için yeterli.

0:09:07.030,0:09:10.802
Bu dünyadan çıkarılmış, [br]yollarımıza dökülmüş

0:09:10.826,0:09:12.887
sonra doğaya

0:09:12.948,0:09:16.490
ve nehirlerimize karışmış[br]bir milyon tuz.

0:09:17.625,0:09:21.022
Buradaki öneri ise bu tuzu

0:09:21.046,0:09:24.666
tuzlu endüstriyel atık [br]sularından elde edip

0:09:24.690,0:09:27.102
nehirlerimize karışmasını önleyerek

0:09:27.126,0:09:30.180
yollarda kullanmak.

0:09:30.204,0:09:32.954
Böylece bahar gelip buzlar eridiğinde[br]ve bu yüksek tuz

0:09:32.978,0:09:35.898
oranına sahip akış başladığında[br]nehirler kendilerini

0:09:35.932,0:09:38.186
bundan korumak adına[br]daha iyi

0:09:38.216,0:09:40.784
bir konumda olacak.

0:09:41.555,0:09:44.690
Bir kimyager olarak

0:09:44.690,0:09:47.390
heyecan duyduğum fırsat

0:09:47.420,0:09:51.210
döngüsel tuzu [br]kimya endüstrisine tanıtmak.

0:09:52.769,0:09:57.551
Klor-alkali endüstrisi [br]bunun için mükemmel.

0:09:58.110,0:10:00.680
Klor-alkali endüstrisi[br]epoksi kaynağıdır,

0:10:00.690,0:10:04.900
üretanlar, çözücüler ve[br]gündelik hayatta kullandığımız

0:10:04.915,0:10:07.886
diğer birçok faydalı[br]ürünün kaynağıdır.

0:10:08.396,0:10:12.741
Besleme yığını olarak[br]sodyum klorür tuzu kullanır.

0:10:13.529,0:10:15.953
Buradaki fikir şu

0:10:15.973,0:10:19.265
ama öncelikle doğrusal ekonomiye bakalım.

0:10:19.265,0:10:21.714
Doğrusal ekonomide o tuzu[br]madenden çıkarırlar,

0:10:21.783,0:10:23.734
klor-alkali sürecinden geçer,

0:10:23.799,0:10:26.020
basit kimyasala dönüşür,

0:10:26.103,0:10:28.043
ve böylece başka yeni [br]ürüne veya daha

0:10:28.083,0:10:30.201
fonksiyonel bir ürüne dönüştürülür.

0:10:31.341,0:10:33.764
Ancak bu dönüşüm sürecinde

0:10:34.004,0:10:37.286
tuz genellikle yan üründür

0:10:37.316,0:10:40.155
ve endüstriyel atık suyuna karışır.

0:10:41.588,0:10:46.021
Amacımız, döngüselliği tanıtabilmek,

0:10:46.086,0:10:50.011
fabrikaların endüstriyel atık su[br]akıntılarından suyu ve tuzu

0:10:50.011,0:10:53.821
ayırabilmek ve bunu klor-alkali işleminin

0:10:53.865,0:10:56.225
ön ucuna gönderebilmek.

0:10:58.171,0:11:00.102
Döngüsel tuz.

0:11:00.242,0:11:02.108
Peki bu ne kadar etkili?

0:11:02.478,0:11:04.480
Gelin bir örneğe bakalım.

0:11:04.519,0:11:07.733
Dünyadaki propilen oksit[br]üretiminin %50'si

0:11:07.801,0:11:10.327
klor-alkali süreciyle elde edilir.

0:11:11.437,0:11:14.949
Bu, küresel olarak yıllık bazda

0:11:14.949,0:11:18.506
yaklaşık 5 milyon ton[br]propilen oksit demek.

0:11:19.299,0:11:23.718
Yani dünyadan çıkarılıp[br]klor-alkali işleminden

0:11:23.718,0:11:27.506
geçip propilen oksite[br]dönüştürülen ve sonra

0:11:27.520,0:11:31.379
bu işlem sırasında[br]atık su akıntılarına karışan

0:11:31.413,0:11:33.673
5 milyon ton tuz demek.

0:11:34.207,0:11:36.883
5 milyon ton üç tane[br]Empire State binasını

0:11:36.883,0:11:39.797
doldurmaya yetecek[br]tuz demektir.

0:11:40.130,0:11:42.507
Bu yıllık bazda.

0:11:42.547,0:11:47.377
Döngüsel tuzun nehirlerimizi[br]aşırı tuzlu

0:11:47.377,0:11:51.731
akıntıdan nasıl koruyacağını[br]görüyorsunuz.

0:11:52.713,0:11:56.100
"Bu süzgeç zarlar yıllardır varmış,

0:11:56.100,0:11:58.346
peki neden atık suyun tekrar

0:11:58.346,0:12:02.286
kullanımı için yerleştirilmiyor?"[br]diyebilirsiniz.

0:12:02.650,0:12:04.785
Kısacası atık suların[br]tekrar kullanımını

0:12:04.785,0:12:07.126
uygulamak maliyetli bir iş.

0:12:08.142,0:12:10.105
İkincisi bu bölgelerdeki

0:12:10.105,0:12:12.378
sular çok geç olana kadar

0:12:12.959,0:12:14.941
önemsenmiyor.

0:12:15.430,0:12:18.064
Tatlı su sürdürülebilirliği için

0:12:18.064,0:12:21.503
plan yapmamanın[br]ciddi sonuçları var.

0:12:22.332,0:12:26.362
Almanya'daki Ren Nehri'nin[br]düşük su seviyesinden

0:12:26.362,0:12:29.722
dolayı geçen yıl 280 milyon[br]dolar zarar eden

0:12:29.722,0:12:32.989
dünyanın en büyük kimyasal[br]üreticilerinden birine sorabilirsiniz.

0:12:33.539,0:12:38.439
Yıldan yıla su kaynaklarını kurutan[br]bir kuraklık yaşayan ve sonra

0:12:38.439,0:12:42.069
sifonlarını çekmemeleri söylenen[br]Güney Afrika, Cape Town

0:12:42.069,0:12:45.041
sakinlerine sorabilirsiniz.

0:12:45.873,0:12:47.880
Gördüğünüz gibi, burada

0:12:47.880,0:12:51.193
süzgeç zarlarla saf su,

0:12:51.193,0:12:54.717
saf tuz sağlayabileceğimiz,

0:12:54.717,0:12:57.294
bu iki süzgeci kullanarak

0:12:57.294,0:12:59.958
nehirleri gelecek nesiller için

0:12:59.958,0:13:02.952
koruyabileceğimiz çözümlerimiz var.

0:13:03.118,0:13:04.125
Teşekkürler.

0:13:04.125,0:13:05.604
(Alkış)