0:00:00.913,0:00:03.110
Jestem neurochirurgiem

0:00:03.134,0:00:04.799
i chcę wam dziś powiedzieć,

0:00:04.799,0:00:08.119
że osoby takie jak ja[br]potrzebują waszej pomocy.

0:00:08.119,0:00:10.143
Za moment powiem wam jak.

0:00:10.167,0:00:14.287
Ale najpierw opowiem wam[br]o jednej z moich pacjentek.

0:00:14.311,0:00:16.954
Była to kobieta po 50.,

0:00:16.978,0:00:19.025
generalnie w dobrej formie,

0:00:19.049,0:00:21.437
jednak często zjawiała się w szpitalu,

0:00:21.461,0:00:24.688
gdzie leczono ją na raka piersi.

0:00:25.768,0:00:28.641
Doszło u niej do wypadnięcia[br]dysku odcinka szyjnego,

0:00:28.665,0:00:30.543
co powodowało sztywność

0:00:30.543,0:00:34.307
i ból promieniujący do prawej ręki.

0:00:35.061,0:00:37.823
Przed wizytą spojrzałem[br]na wyniki z rezonansu magnetycznego

0:00:37.847,0:00:39.976
i postanowiłem zasugerować jej operację.

0:00:40.411,0:00:44.852
Obecnie, tego typu operacje szyi[br]stanowią szybką, standardową procedurę.

0:00:45.279,0:00:46.890
Ale wiążą się z pewnym ryzykiem.

0:00:46.914,0:00:49.064
Tutaj się robi nacięcie

0:00:49.088,0:00:51.945
i tnie się ostrożnie wzdłuż tchawicy

0:00:51.969,0:00:53.307
i przełyku,

0:00:53.331,0:00:56.568
starając się nie przeciąć[br]tchawicy szyjnej.

0:00:56.592,0:00:57.855
(Śmiech)

0:00:57.879,0:01:00.117
Potem bierze się mikroskop

0:01:00.141,0:01:02.514
i ostrożnie usuwa chory dysk[br]razem z przepukliną

0:01:02.538,0:01:03.728
z kanału kręgowego,

0:01:03.752,0:01:06.401
nie uszkadzając rdzenia kręgowego[br]i korzeni nerwowych,

0:01:06.401,0:01:08.619
ulokowanych zaledwie[br]kilka milimetrów poniżej.

0:01:08.629,0:01:09.919
Najgorszy scenariusz

0:01:09.919,0:01:11.629
to uszkodzenie rdzenia kręgowego,

0:01:11.629,0:01:13.448
co może doprowadzić

0:01:13.448,0:01:15.267
do paraliżu od szyi w dół.

0:01:16.153,0:01:18.089
Kiedy wytłumaczyłem to mojej pacjentce,

0:01:18.089,0:01:19.205
zapadła cisza.

0:01:19.229,0:01:20.436
Po chwili wypowiedziała

0:01:20.460,0:01:24.244
tych kilka decydujących słów.

0:01:25.887,0:01:27.629
"Panie doktorze,

0:01:27.629,0:01:29.371
czy to naprawdę konieczne?"

0:01:29.395,0:01:30.883
(Śmiech)

0:01:32.101,0:01:33.567
Wiecie, co w tamtej chwili

0:01:33.567,0:01:35.034
sobie uświadomiłem?

0:01:35.418,0:01:36.568
Że nie było.

0:01:37.561,0:01:38.973
Tak naprawdę,

0:01:38.973,0:01:40.585
w przypadkach podobnych do tego,

0:01:40.609,0:01:43.085
zazwyczaj odradzam operację.

0:01:43.665,0:01:45.798
Dlaczego tym razem było inaczej?

0:01:47.153,0:01:48.805
Widzicie,

0:01:48.829,0:01:51.065
ten przypadek był tak delikatny,

0:01:51.089,0:01:53.124
że wręcz widziałem, jak usuwam

0:01:53.124,0:01:54.780
przepuklinę z kanału kręgowego,

0:01:54.804,0:01:57.182
zanim pacjentka weszła do gabinetu.

0:01:57.907,0:02:00.907
Muszę przyznać, że chciałem ją operować.

0:02:01.359,0:02:03.232
Z przyjemnością bym ją operował.

0:02:03.256,0:02:05.064
Operacje to w końcu

0:02:05.064,0:02:06.873
najfajniejsza część mojej pracy.

0:02:06.897,0:02:09.531
(Śmiech)

0:02:10.538,0:02:12.728
Myślę, że wszyscy znają to uczucie.

0:02:12.752,0:02:14.502
Mój sąsiad, który jest architektem,

0:02:14.502,0:02:16.662
mówi, że uwielbia[br]po prostu siedzieć, rysować

0:02:16.662,0:02:18.093
i projektować domy.

0:02:18.117,0:02:19.550
Wolałby to robić całymi dniami

0:02:19.550,0:02:23.406
zamiast rozmawiać z klientem, który płaci,

0:02:23.430,0:02:24.902
i w dodatku może mu dawać

0:02:24.902,0:02:26.604
jakieś ograniczenia co do projektu.

0:02:27.073,0:02:28.348
Ale, jak każdy architekt,

0:02:28.372,0:02:29.865
każdy chirurg powinien

0:02:29.865,0:02:31.358
popatrzeć pacjentowi w oczy

0:02:31.382,0:02:32.847
i wspólnie zdecydować,

0:02:32.871,0:02:36.865
co będzie dla niego najlepsze.

0:02:38.264,0:02:39.684
Brzmi to prosto.

0:02:39.708,0:02:42.329
Ale spójrzmy na pewne statystyki.

0:02:44.009,0:02:45.528
Migdałki to dwie wypustki

0:02:45.528,0:02:47.437
znajdujące się na tylnej ścianie gardła.

0:02:47.437,0:02:49.569
Można je wyciąć chirurgicznie

0:02:49.593,0:02:51.649
podczas zabiegu zwanego tonsillektomią.

0:02:51.673,0:02:53.543
Powyższy wykres przedstawia

0:02:53.543,0:02:55.994
liczbę przeprowadzonych operacji[br]wycięcia migdałków

0:02:55.994,0:02:57.487
w różnych rejonach Norwegii.

0:02:57.487,0:02:59.310
Rzuca się w oczy,

0:02:59.310,0:03:01.133
że usunięcie midgałków u dziecka

0:03:01.157,0:03:04.688
- bo to zabieg przeprowadzany u dzieci -

0:03:04.712,0:03:06.981
zdarza się dwa razy częściej

0:03:06.981,0:03:08.860
w Finnmark niż w Trondheim.

0:03:08.862,0:03:10.197
Wskazania do zabiegu

0:03:10.197,0:03:11.913
w obydwóch rejonach są takie same.

0:03:12.196,0:03:14.452
Nie powinno być żadnej różnicy, ale jest.

0:03:14.759,0:03:16.211
Tu jest kolejny wykres.

0:03:16.235,0:03:18.403
Łąkotka pomaga stabilizować staw kolanowy

0:03:18.427,0:03:20.683
i można ją uszkodzić nagle,

0:03:20.707,0:03:23.247
zwykle w sporcie, jak piłka nożna.

0:03:23.625,0:03:26.983
Widać tutaj liczbę operacji[br]tego schorzenia.

0:03:27.354,0:03:29.239
Widać, że ich częstotliwość

0:03:29.239,0:03:31.125
w Møre og Romsdal

0:03:31.149,0:03:34.834
jest pięciokrotnie wyższa niż w Stavanger.

0:03:35.427,0:03:36.775
Pięciokrotnie.

0:03:37.133,0:03:38.418
Jak to możliwe?

0:03:38.442,0:03:40.308
Czyżby w Møre og Romsdal

0:03:40.308,0:03:42.673
było więcej fauli[br]niż w innych częściach kraju?

0:03:42.673,0:03:44.265
(Śmiech)

0:03:44.815,0:03:45.965
Pewnie nie.

0:03:47.109,0:03:49.268
Dodałem teraz kilka informacji.

0:03:49.292,0:03:51.326
Tu widać operacje przeprowadzone

0:03:51.326,0:03:53.532
w szpitalach państwowych, [br]na jasno niebiesko,

0:03:53.532,0:03:56.494
a prywatnie na jasno zielono.

0:03:56.530,0:03:59.880
Dużo się dzieje w prywatnych klinikach

0:03:59.904,0:04:01.837
w Møre og Romsdal, prawda?

0:04:02.363,0:04:03.736
Co to oznacza?

0:04:03.760,0:04:05.728
Że leczenie pacjentów

0:04:05.728,0:04:07.696
ma potencjalne podłoże ekonomiczne.

0:04:08.522,0:04:09.672
I na tym nie koniec.

0:04:11.577,0:04:15.340
Ostatnie badania pokazały,[br]że jeśli chodzi o skuteczność,

0:04:15.364,0:04:18.859
między fizjoterapią[br]a leczeniem operacyjnym

0:04:18.859,0:04:20.363
nie ma różnicy.

0:04:20.387,0:04:24.142
Co oznacza, że większości zabiegów

0:04:24.166,0:04:26.372
z wykresu, który właśnie pokazałem,

0:04:26.396,0:04:29.047
można było uniknąć, nawet w Stavanger.

0:04:29.785,0:04:32.222
Co próbuję przez to powiedzieć?

0:04:32.246,0:04:36.325
Że chociaż większość wskazań do leczenia

0:04:36.325,0:04:38.561
jest na świecie normalizowanych,

0:04:38.585,0:04:41.392
to istnieje wiele niepotrzebnych różnic

0:04:41.392,0:04:42.879
w przebiegu leczenia,

0:04:42.903,0:04:44.736
szczególnie na Zachodzie.

0:04:45.572,0:04:47.160
Niektórzy nie mają leczenia,

0:04:47.160,0:04:49.038
którego potrzebują,

0:04:49.493,0:04:52.556
ale jeszcze większą część osób

0:04:52.580,0:04:54.167
leczy się nadmiernie.

0:04:56.649,0:04:58.041
"Panie doktorze,

0:04:58.041,0:04:59.434
czy to naprawdę konieczne?"

0:04:59.458,0:05:00.874
W całej mojej karierze

0:05:00.874,0:05:02.450
usłyszałem to pytanie tylko raz.

0:05:02.474,0:05:04.293
Moi koledzy twierdzą,

0:05:04.293,0:05:06.787
że nigdy tego nie słyszeli od pacjentów.

0:05:07.431,0:05:09.069
Patrząc na to z drugiej strony,

0:05:09.069,0:05:10.588
jak często waszym zdaniem

0:05:10.588,0:05:13.588
doktor odpowiedziałby "nie"?

0:05:14.447,0:05:16.226
Naukowcy to sprawdzili i okazało się,

0:05:16.226,0:05:17.769
że liczba przeczących odpowiedzi

0:05:17.769,0:05:20.164
jest wszędzie taka sama

0:05:20.164,0:05:21.895
i wynosi 30%.

0:05:21.919,0:05:25.886
To znaczy, że 3 razy na 10

0:05:25.910,0:05:29.449
lekarz zasugeruje leczenie,

0:05:29.473,0:05:32.147
które jest kompletnie zbędne.

0:05:34.545,0:05:37.434
Wiecie, czym to lekarze tłumaczą?

0:05:38.117,0:05:39.497
Naciskiem ze strony pacjenta.

0:05:40.832,0:05:42.325
Innymi słowy: z waszej strony.

0:05:42.943,0:05:44.943
Wy chcecie, żeby coś zrobić.

0:05:46.565,0:05:48.283
Znajomy przyszedł do mnie

0:05:48.287,0:05:49.191
po poradę lekarską.

0:05:49.191,0:05:50.237
To wysportowany facet,

0:05:50.261,0:05:53.815
zimą uprawia narciarstwo biegowe,

0:05:53.839,0:05:55.545
a latem biega.

0:05:55.569,0:05:58.119
Tym razem podczas biegania

0:05:58.139,0:05:59.569
zaczął mu dokuczać ból pleców.

0:05:59.593,0:06:01.786
Do tego stopnia, że przestał to robić.

0:06:03.053,0:06:04.705
Zbadałem go,

0:06:04.705,0:06:06.357
przeprowadziłem wnikliwy wywiad

0:06:06.381,0:06:09.515
i odkryłem, że prawdopodobnie cierpi

0:06:09.539,0:06:10.822
na zwyrodnienie kręgosłupa

0:06:10.822,0:06:11.886
w odcinku lędźwiowym.

0:06:12.087,0:06:13.618
Każde nadwyrężenie tego odcinka

0:06:13.618,0:06:14.790
powodowało ból.

0:06:16.165,0:06:17.339
Mój znajomy zamienił już

0:06:17.339,0:06:18.497
bieganie na pływanie,

0:06:18.497,0:06:20.128
niewiele więcej można było zrobić.

0:06:20.128,0:06:21.162
Powiedziałem mu:

0:06:21.162,0:06:23.376
"Musisz staranniej dobierać ćwiczenia.

0:06:23.587,0:06:25.164
Niektóre są dla ciebie korzystne,

0:06:25.188,0:06:26.418
niektóre nie".

0:06:27.665,0:06:28.957
Na co mi odpowiedział:

0:06:29.919,0:06:31.719
"Chcę mieć rezonans pleców".

0:06:33.776,0:06:35.155
"Dlaczego chcesz rezonans?"

0:06:36.236,0:06:37.636
"Mogę go mieć za darmo,

0:06:37.636,0:06:39.616
bo moje ubezpieczenie pokrywa koszty".

0:06:39.807,0:06:41.366
"Daj spokój," powiedziałem,

0:06:41.366,0:06:42.926
w końcu był moim znajomym.

0:06:42.950,0:06:44.832
"To nie jest prawdziwy powód".

0:06:44.856,0:06:47.106
"Myślę, że dobrze by było

0:06:47.106,0:06:49.356
sprawdzić, jak źle to wygląda".

0:06:51.094,0:06:53.236
"Od kiedy to zacząłeś[br]interpretować zdjęcia

0:06:53.244,0:06:55.142
z rezonansu magnetycznego?"- zapytałem.

0:06:55.142,0:06:56.113
(Śmiech)

0:06:56.137,0:06:57.589
"Zaufaj mi.

0:06:58.026,0:07:00.086
Nie potrzebujesz prześwietlenia".

0:07:00.780,0:07:03.833
"Cóż," powiedział i po chwili dodał:

0:07:04.017,0:07:05.478
"To może być rak".

0:07:05.869,0:07:08.073
(Śmiech)

0:07:08.097,0:07:09.897
Oczywiście, rezonans mu zrobiono.

0:07:10.727,0:07:12.541
Przez swoje ubezpieczenie zdrowotne

0:07:12.565,0:07:14.605
dostał się na wizytę u mojego kolegi,

0:07:14.629,0:07:15.492
który stwierdził,

0:07:15.492,0:07:16.966
że to zwyrodnienie kręgosłupa,

0:07:16.966,0:07:18.196
że nie ma na to leku,

0:07:18.220,0:07:21.605
i że powinien dalej pływać zamiast biegać.

0:07:24.196,0:07:26.120
Przy następnym spotkaniu powiedział:

0:07:26.120,0:07:28.807
"Teraz przynajmniej wiem, co to jest".

0:07:28.807,0:07:30.331
Pozwólcie, że zadam wam pytanie.

0:07:30.355,0:07:31.784
Co by się stało,

0:07:31.784,0:07:33.444
gdyby wszyscy obecni tu na sali,

0:07:33.444,0:07:34.468
mając te same objawy,

0:07:34.468,0:07:35.890
mieli rezonans magnetyczny?

0:07:35.983,0:07:37.188
I co, gdyby w Norwegii

0:07:37.212,0:07:39.017
prześwietlić wszystkich,

0:07:39.017,0:07:40.822
których od czasu do czasu bolą plecy?

0:07:42.061,0:07:43.867
Liczba oczekujących na badanie

0:07:43.867,0:07:45.060
wzrosłaby czterokrotnie,

0:07:45.060,0:07:46.093
możliwe, że bardziej.

0:07:46.180,0:07:48.945
Zajęliby miejsce osoby,

0:07:48.969,0:07:51.302
która faktycznie ma raka.

0:07:51.919,0:07:55.491
Więc dobry lekarz czasem mówi "nie",

0:07:55.515,0:07:59.864
ale rozsądny pacjent także czasami odrzuca

0:07:59.888,0:08:02.542
szansę na diagnozę lub leczenie.

0:08:04.782,0:08:05.842
"Panie doktorze,

0:08:05.842,0:08:08.083
czy to naprawdę konieczne?"

0:08:08.472,0:08:11.789
Wiem, że trudno zadać to pytanie.

0:08:12.377,0:08:14.276
Tak naprawdę jeszcze 50 lat temu

0:08:14.300,0:08:16.653
uznanoby je za niegrzeczne.

0:08:16.677,0:08:17.799
(Śmiech)

0:08:17.823,0:08:19.276
Jeśli lekarz podjął decyzję,

0:08:19.276,0:08:20.359
co z tobą zrobić,

0:08:20.359,0:08:21.867
to człowiek się dostosowywał.

0:08:23.574,0:08:24.696
Jedna moja koleżanka,

0:08:24.696,0:08:25.819
tym razem internistka,

0:08:25.867,0:08:27.737
jako mała dziewczynka

0:08:27.737,0:08:29.792
trafiła do sanatorium dla gruźlików

0:08:30.208,0:08:31.367
na sześć miesięcy.

0:08:31.391,0:08:33.248
To była dla niej straszna trauma.

0:08:33.653,0:08:36.043
Jako dorosła osoba dowiedziała się,

0:08:36.068,0:08:37.838
że wyniki jej badań na gruźlicę

0:08:37.838,0:08:39.609
były cały czas negatywne.

0:08:40.403,0:08:42.172
Lekarz wysłał ją do sanatorium

0:08:42.172,0:08:43.942
na podstawie błędnego przypuszczenia.

0:08:44.419,0:08:48.823
Nikt nie śmiał podważać jego decyzji.

0:08:49.268,0:08:50.668
Nawet jej rodzice.

0:08:51.506,0:08:54.752
Obecnie norweski minister zdrowia

0:08:54.776,0:08:58.156
mówi o opiece zdrowotnej pacjenta.

0:08:58.680,0:09:00.883
Lekarz ma obowiązek

0:09:00.883,0:09:03.086
doradzić pacjentowi, co robić.

0:09:04.340,0:09:06.181
To duży postęp.

0:09:06.205,0:09:07.895
Ale jednocześnie

0:09:07.895,0:09:09.876
większa odpowiedzialność spoczywa na was.

0:09:09.919,0:09:11.677
Musicie usiąść na przednim siedzeniu

0:09:11.677,0:09:12.896
i razem z lekarzem

0:09:12.896,0:09:15.007
zdecydować, dokąd jechać.

0:09:15.420,0:09:17.201
Więc podczas następnej wizyty

0:09:17.201,0:09:18.983
w gabinecie lekarskim,

0:09:19.007,0:09:20.896
chciałbym, żebyście zadali pytanie

0:09:20.920,0:09:22.451
"Panie doktorze,

0:09:22.451,0:09:23.983
czy to naprawdę konieczne?".

0:09:24.315,0:09:26.624
W przypadku mojej pacjentki

0:09:26.648,0:09:28.958
odpowiedź brzmiałaby "nie",

0:09:28.982,0:09:31.649
chociaż operację można by też uzasadnić.

0:09:32.165,0:09:36.795
Doktorzy, a jakie jest ryzyko operacji?

0:09:37.488,0:09:42.942
U 5 do 10% pacjentów ból się pogorszy.

0:09:43.427,0:09:45.141
U 1 - 2% dojdzie do infekcji

0:09:45.165,0:09:46.612
rany pooperacyjnej

0:09:46.612,0:09:48.180
lub nawet do ponownego krwotoku,

0:09:48.204,0:09:51.694
wymagającym kolejnej operacji.

0:09:52.069,0:09:53.862
0.5% pacjentów

0:09:53.862,0:09:55.656
może mieć na stałe zachrypnięty głos,

0:09:55.680,0:09:58.064
a kilka osób, zaledwie kilka, ale jednak,

0:09:58.064,0:10:02.195
czeka zmniejszona sprawność rąk lub nóg.

0:10:03.163,0:10:04.389
"Panie doktorze,

0:10:04.389,0:10:05.795
czy są jakieś inne opcje?"

0:10:06.131,0:10:07.820
Tak, wypoczynek i fizjoterapia,

0:10:07.820,0:10:09.509
które po jakimś czasie

0:10:09.533,0:10:11.559
mogą cię całkowicie uleczyć.

0:10:13.105,0:10:14.470
"A co się stanie,

0:10:14.470,0:10:15.829
kiedy nic z tym nie zrobię?"

0:10:15.829,0:10:16.841
Nie doradzałbym tego,

0:10:16.841,0:10:18.954
chociaż nawet wtedy[br]istnieje nikła szansa,

0:10:18.954,0:10:20.289
że twój stan się poprawi.

0:10:21.002,0:10:22.152
Cztery pytania.

0:10:22.780,0:10:24.297
Proste pytania.

0:10:24.321,0:10:26.499
Potraktujcie je jako

0:10:26.499,0:10:28.678
pomocne lekarzom narzędzie.

0:10:28.702,0:10:30.333
Czy to naprawdę konieczne?

0:10:30.337,0:10:32.170
Jakie jest ryzyko?

0:10:32.170,0:10:33.760
Czy są inne opcje?

0:10:33.760,0:10:36.754
I co się stanie, kiedy nic z nie zrobię?

0:10:37.334,0:10:39.567
Zadajcie je, kiedy wasz doktor chce

0:10:39.689,0:10:41.381
was wysłać na rezonans magnetyczny,

0:10:41.405,0:10:43.698
kiedy przepisuje wam antybiotyk

0:10:43.722,0:10:45.825
lub sugeruje operację.

0:10:46.282,0:10:47.990
Dzięki badaniom wiemy,

0:10:48.014,0:10:51.204
że jedna na pięć osób, 20%,

0:10:51.228,0:10:54.248
zmieni zdanie co do tego,[br]jakie podjąć kroki.

0:10:54.624,0:10:57.966
Dzięki temu, nie tylko wasze życie

0:10:57.990,0:10:59.771
będzie dużo prostsze

0:10:59.771,0:11:01.552
i możliwe nawet, że lepsze,

0:11:01.576,0:11:03.532
ale też zyska na tym

0:11:03.556,0:11:06.616
cała służba zdrowia.

0:11:07.354,0:11:08.536
Dziękuję.

0:11:08.560,0:11:12.246
(Brawa)