Ik ben een neurochirurg
en ik ben hier om je te vertellen
dat mensen zoals ik je hulp nodig hebben.
Over enkele ogenblikken
zal ik je vertellen hoe.
Ik zal beginnen met je te vertellen
over een patiënt van mij.
Ze was een vrouw van in de 50,
in redelijk goede conditie,
die al een paar keer
in het ziekenhuis gelegen had
voor curatieve behandeling
van borstkanker.
Ze had een verzakking
van een tussenwervelschijf opgelopen
waardoor ze hevige pijn had
die uitstraalde
naar haar rechterarm.
Ik bekeek haar MRI-scan voor het consult
en besloot een operatie voor te stellen.
Nekoperaties als deze
zijn gestandaardiseerd en snel uitgevoerd.
Maar ze hebben wel een risico.
Je maakt hier een incisie
en je ontleed voorzichtig
voorbij de luchtpijp,
de slokdarm,
en je probeert niet
in de halsslagader te snijden.
(Gelach)
Dan pak je de microscoop
en verwijdert voorzichtig
de wervel en de verzakking
in het zenuwkanaal,
zonder het merg en
de zenuwwortel te beschadigen
die daar slechts millimeters onder liggen.
In het slechtste geval
is er schade aan het ruggenmerg,
wat kan leiden tot verlamming
vanaf de nek naar beneden.
Toen ik dit uitlegde
aan de patiënt werd ze stil.
En na een ogenblik
sprak ze een paar belangrijke woorden,
voor mij en voor haar.
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"
(Gelach)
Weet je wat ik me
op dat moment realiseerde?
Dat was het niet.
Sterker nog, als ik patiënten
zoals deze vrouw zie,
adviseer ik normaal geen operatie.
Waarom deed ik dat deze keer wel?
Het zit zo.
Deze verzakking was zo kwetsbaar
dat ik al voor me zag hoe ik het
uit het zenuwkanaal zou trekken
voordat ze de spreekkamer binnenkwam.
Ik moet toegeven
dat ik haar wilde opereren.
Ik zou haar heel graag willen opereren.
Opereren is het leukste
onderdeel van mijn baan.
(Gelach)
Je kent dit gevoel vast wel.
Mijn buurman is architect en vertelt
dat hij het liefste gewoon gaat zitten
en huizen tekent en ontwerpt.
Dat doet hij veel liever
dan praten met de klant
die voor het huis betaalt
en die hem misschien zelfs
beperkingen oplegt.
Zoals elke architect
moet elke chirurg
zijn patiënt in de ogen kijken.
Samen met de patiënt
moet hij beslissen wat het beste is
voor de persoon die de operatie ondergaat.
Dat klinkt misschien makkelijk.
Maar laten we eens naar de cijfers kijken.
De amandelen zijn de twee bultjes
achterin je keel.
Ze kunnen operatief verwijderd worden;
dit heet een tonsillectomie.
Op deze grafiek staat hoe vaak
een tonsillectomie uitgevoerd wordt
in verschillende regio's in Noorwegen.
Het valt op dat de kans
twee keer zo groot is dat je kind --
want dit gaat over kinderen --
in Finnmark een tonsillectomie
krijgt dan in Trondheim.
De indicaties zijn
in beide regio's hetzelfde.
Er zou geen verschil moeten zijn,
maar dat is er wel.
Hier is nog een grafiek.
De meniscus helpt de knie stabiliseren
en kan acuut scheuren of versplinteren,
vaak tijdens sporten zoals voetbal.
Hier zie je het aantal operaties
voor deze aandoening.
Je ziet dat het aantal operaties
in Møre og Romsdal
vijf keer hoger ligt dan
het aantal operaties in Stavanger.
Vijf keer.
Hoe kan dit voorkomen?
Hebben de spelers in Møre og Romsdal
ruwer gevoetbald dan elders in het land?
(Gelach)
Waarschijnlijk niet.
Ik heb wat informatie toegevoegd.
Nu zie je het aantal operaties uitgevoerd
in openbare ziekenhuizen in het blauw
en in het lichtgroen
de operaties in privéklinieken.
Er is veel activiteit in de privéklinieken
in Møre og Romsdal, of niet?
Wat toont dit aan?
Een mogelijke economische motivatie
om de patiënten te behandelen.
En er is meer.
Recent onderzoek naar het verschil
in resultaat van de behandeling
tussen reguliere fysiotherapie
en knie-operaties --
er is geen verschil.
Wat betekent dat de meeste
van de uitgevoerde operaties
op de grafiek die ik zojuist liet zien,
vermeden hadden kunnen worden,
zelfs in Stavanger.
Wat probeer ik je te vertellen?
Zelfs al zijn de meeste indicaties
voor behandelingen
wereldwijd gestandaardiseerd,
dan nog is er onnodig veel variatie
in beslissingen over behandelingen,
vooral in de westerse wereld.
Sommige mensen krijgen niet
de behandeling die ze nodig hebben,
maar nog veel meer van jullie
worden overbehandeld.
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"
Die vraag heb ik maar een keer
in mijn carrière gehoord.
Mijn collega's zeggen dat nog geen patiënt
hen dit heeft gevraagd.
Laten we dit eens omdraaien.
Hoe vaak denk je dat je
'nee' krijgt te horen van een arts
als je deze vraag stelt?
Onderzoekers hebben dit bestudeerd
en hebben even vaak 'nee' gehoord
waar ze ook waren.
Ongeveer 30 procent.
Wat betekent dat drie van de 10 keer
je arts iets voorschrijft of voorstelt
dat compleet overbodig is.
Weet je wat ze aangeven
dat hier de reden voor is?
Druk vanuit de patiënt.
Met andere woorden: jij.
Jij wilt dat er iets gedaan wordt.
Een vriend kwam naar me toe
voor medisch advies.
Dit is een sportieve man
die vaak gaat langlaufen in de winter
en hardlopen in de zomer.
Hij had nu heel veel rugpijn
als hij ging hardlopen.
Zoveel dat hij ermee gestopt is.
Ik deed een medisch onderzoek
en stelde uitgebreide vragen.
Ik kwam erachter dat hij waarschijnlijk
slijtage in een ruggenwervel had
in zijn onderrug.
Als er spanning op kwam, deed het zeer.
Hij was al gaan zwemmen
in plaats van hardlopen.
Er was niets aan te doen,
dus vertelde ik hem:
"Je moet selectiever zijn
wat betreft je training.
Sommige activiteiten zijn goed voor je
en sommige niet."
Zijn reactie was:
"Ik wil een MRI van mijn rug."
"Waarom wil je een MRI?"
"Het wordt vergoed
door de verzekering via mijn werk."
"Kom op," zei ik --
hij was tenslotte ook mijn vriend.
"Dat is niet de echte reden."
"Ik denk dat het goed is
om te kijken hoe slecht het er uit ziet."
"Sinds wanneer kan jij
MRI-scans lezen?" zei ik.
(Gelach)
"Vertrouw me maar.
Je gaat geen scan nodig hebben."
"OK," zei hij,
en na een tijdje ging hij verder:
"Het zou kanker kunnen zijn."
(Gelach)
Hij kreeg natuurlijk de scan.
Dankzij de verzekering van zijn werk
kon hij een van mijn collega's zien
die hem vertelde
over de slijtage aan zijn wervel,
dat er niets aan te doen was
en dat hij moest blijven zwemmen
en stoppen met hardlopen.
Ik sprak hem weer
na een tijdje en hij zei:
"Nu weet ik ten minste wat het is."
Ik wil jullie een vraag stellen.
Wat als jullie allemaal deze symptomen
hadden en een MRI kregen?
Wat als alle inwoners van Noorwegen
een MRI kregen als ze
af en toe rugpijn hadden?
De wachtlijst voor een MRI
zou op zijn minst verviervoudigen.
Jullie zouden de plaats
op die wachtlijst innemen
van iemand die wel echt kanker had.
Een goede arts zegt soms 'nee'.
Een verstandige patiënt slaat soms
ook de mogelijkheid af
om een diagnose of behandeling te krijgen.
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"
Dit kan een moeilijke
vraag zijn om te stellen.
50 jaar geleden zou men dit zelfs
onbeleefd gevonden hebben.
(Gelach)
Als de dokter had besloten
wat hij met je ging doen,
dan was dat wat er gebeurde.
Een collega van me die nu huisarts is,
heeft als kind zes maanden lang
in een tuberculosesanatorium gewoond.
Dit was zeer traumatisch voor haar.
Ze kwam er als volwassene achter
dat haar tuberculosetests
al die tijd negatief waren.
De arts had haar daar slechts op basis van
een vermoeden naartoe gestuurd.
Niemand had gedurfd of zelfs overwogen
om hem daarmee te confronteren.
Zelfs haar ouders niet.
Tegenwoordig spreekt de Minister
van Gezondheid van Noorwegen
over de gezondheidszorg voor patiënten.
De patiënt moet advies krijgen
van de arts over wat hij kan doen.
Dit duidt op een grote vooruitgang.
Maar het legt ook meer
verantwoordelijkheid bij jou.
Jij moet naast de arts gaan zitten
en samen met hem beslissen
welke richting jullie uitgaan.
De volgende keer
dat je in de spreekkamer zit,
wil ik dat je vraagt:
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"
In het geval van mijn vrouwelijke patiënt
zou het antwoord 'nee' zijn,
al zou een operatie wel verdedigbaar zijn.
"Dokter, wat zijn de risico's
die aan deze operatie kleven?"
Bij vijf tot tien procent van de patiënten
zullen de pijnklachten verergeren.
Bij een tot twee procent van de patiënten
zal de wond gaan ontsteken
of zelfs opnieuw gaan bloeden
waardoor nog een operatie nodig is.
0,5 procent van de patiënten
zal permanent schor zijn
en een aantal,
maar nog steeds een aantal
zal hun armen of zelfs hun benen
minder goed kunnen gebruiken.
"Dokter, zijn er andere mogelijkheden?"
Ja, door een periode
van rust en fysiotherapie
zou je helemaal beter kunnen worden.
"En wat gebeurt er
als ik helemaal niets doe?"
Dat raad ik niet aan,
maar zelfs dan is er
een kleine kans dat je beter wordt.
Vier vragen.
Simpele vragen.
Zie deze maar als je nieuwe
gereedschapskist om ons te helpen.
Is dit echt noodzakelijk?
Wat zijn de risico's?
Zijn er andere mogelijkheden?
Wat gebeurt er als ik niets doe?
Stel deze vragen als je arts
een MRI wil laten maken,
als hij antibiotica voorschrijft
of een operatie voorstelt.
We weten dankzij onderzoek
dat een op de vijf van jullie, 20 procent,
je mening daardoor aan zal aanpassen.
Daardoor wordt je leven niet alleen
een heel stuk makkelijker
en waarschijnlijk zelfs beter,
maar de hele gezondheidszorg
zal baat hebben bij jouw beslissing.
Dank je wel.
(Applaus)