1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Ben bir hikaye anlatıcısıyım.

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
Ve, benim tanımımca, "tek hikayenin tehlikesi" hakkında

3
00:00:05,000 --> 00:00:10,000
size birkaç kişisel hikaye anlatmak istiyorum.

4
00:00:10,000 --> 00:00:14,000
Doğu Nijerya'da bir üniversite kampüsünde büyüdüm.

5
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
Annem iki yaşında okumaya başladığımı söylüyor,

6
00:00:17,000 --> 00:00:22,000
ama herhalde dört yaşında başlamış olmam daha gerçeğe yakın.

7
00:00:22,000 --> 00:00:24,000
Yani, erken okumaya başladım. Ve okuduklarım

8
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
İngiliz ve Amerikan çocuk kitaplarıydı.

9
00:00:27,000 --> 00:00:30,000
Aynı zamanda erken yazmaya başladım.

10
00:00:30,000 --> 00:00:34,000
Yaklaşık yedi yaşında,

11
00:00:34,000 --> 00:00:36,000
zavallı annemin okumak zorunda kaldığı,

12
00:00:36,000 --> 00:00:39,000
kurşun ve boya kalemleriyle çizilmiş desenlerle bezeli hikayeleri yazmaya başladığımda,

13
00:00:39,000 --> 00:00:43,000
okuduğum hikayelerin aynılarını yazıyordum.

14
00:00:43,000 --> 00:00:48,000
Bütün karakterlerim, beyaz tenli ve mavi gözlüydü.

15
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
Karda oynuyorlardı.

16
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
Elma yiyorlardı.

17
00:00:52,000 --> 00:00:54,000
(Gülme sesleri)

18
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Ve hava durumu hakkında çok konuşuyor,

19
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
güneşin çıkmış olması ne kadar hoş, diyorlardı.

20
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
(Gülme sesleri)

21
00:01:00,000 --> 00:01:03,000
Halbuki, Nijerya'da yaşıyor olmama rağmen,

22
00:01:03,000 --> 00:01:07,000
hiç Nijerya'dan dışarı çıkmamıştım.

23
00:01:07,000 --> 00:01:10,000
Bizde kar yağmazdı. Biz mango yerdik.

24
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
Ve hava hakkında hiç konuşmazdık,

25
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
çünkü gerek yoktu.

26
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Karakterlerim fazlasıyla zencefilli bira içerdi,

27
00:01:17,000 --> 00:01:19,000
çünkü okuduğum İngiliz kitaplarındaki karakterler de

28
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
zencefilli bira içerdi.

29
00:01:21,000 --> 00:01:24,000
Zencefilli biranın ne olduğu hakkında hiçbir fikrim olmadığı halde.

30
00:01:24,000 --> 00:01:25,000
(Gülme sesleri)

31
00:01:25,000 --> 00:01:28,000
Ve sonra yıllarca, zencefilli biranın tadına bakmak için

32
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
içimde dayanılmaz bir arzu besledim.

33
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Ama bu başka bir hikayedir.

34
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
Bence bu, özellikle çocuk iken

35
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
bir hikayeden ne kadar etkilenebileceğimizi

36
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
ve ne kadar zayıf

37
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
kalabilecegimizi gösteriyor.

38
00:01:41,000 --> 00:01:43,000
Okuduğum tüm kitapların

39
00:01:43,000 --> 00:01:45,000
kahramaları yabancı olduğu için,

40
00:01:45,000 --> 00:01:47,000
kitapların hepsinde,

41
00:01:47,000 --> 00:01:50,000
doğal olarak, yabancı kahramanlar olması gerektiğine,

42
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
ve kendimi kişisel olarak ilişkilendiremeyeceğim

43
00:01:52,000 --> 00:01:55,000
konular hakkında olması gerektiklerine inanmıştım.

44
00:01:55,000 --> 00:01:59,000
Sonra, Afrika kitaplarını keşfedince herşey değişti.

45
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
Onlardan fazla yoktu. Ve, onları bulmak

46
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
yabancı kitapları bulmak kadar kolay değildi.

47
00:02:03,000 --> 00:02:07,000
Ama, Chinua Achebe ve Camara Laye gibi yazarlar sayesinde

48
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
edebiyatı algılamamda, keskin bir

49
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
zihinsel dönüşüm yaşadım.

50
00:02:11,000 --> 00:02:13,000
Benim gibi insanların da;

51
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
kıvırcık saçlarına at topuzu yapılamayan,

52
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
çikolata renkli deriye sahip kızların da,

53
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
edebiyatta yer alabileceğinin farkına vardım.

54
00:02:20,000 --> 00:02:24,000
Aşina olduğum şeyler hakkında yazmaya başladım.

55
00:02:24,000 --> 00:02:28,000
Şimdi, okuduğum o Amerikan ve İngiliz kitaplarını seviyorum.

56
00:02:28,000 --> 00:02:32,000
Hayal gücümü canlandırdılar. Bana yeni dünyaların kapılarını açtılar.

57
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
Ama istenmeyen etkileri,

58
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
benim gibi insanların da edebiyatta yer alabileceğini

59
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
bilmememe yol açmalarıydı.

60
00:02:38,000 --> 00:02:42,000
Yani Afrikalı yazarları keşfetmem bana şunu sağladı:

61
00:02:42,000 --> 00:02:45,000
Kitapların ne olduğu hakkında

62
00:02:45,000 --> 00:02:47,000
tek bir hikayeye sahip olmamı engelledi.

63
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
Geleneksel, orta sınıf bir Nijeryalı aileden geliyorum.

64
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
Babam bir profesördü.

65
00:02:52,000 --> 00:02:55,000
Annem bir idareciydi.

66
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
Ve, alışıldık olduğu üzere,

67
00:02:58,000 --> 00:03:03,000
çoğunlukla yakın çevre köylerden gelen, yardımcılarımız vardı.

68
00:03:03,000 --> 00:03:07,000
Sekiz yaşıma girdiğimde, yeni bir yardımcı çocuk geldi.

69
00:03:07,000 --> 00:03:09,000
Adı Fide idi.

70
00:03:09,000 --> 00:03:12,000
Annemin onun hakkında tek söylediği şey

71
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
ailesinin çok fakir olduğuydu.

72
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Annem onun ailesine patates, pirinç

73
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
ve eski kıyafetlerimizi gönderirdi.

74
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
Ve annem, akşam yemeğimi bitirmediğim zaman

75
00:03:22,000 --> 00:03:27,000
"Yemeğini bitir! Bilmiyor musun? Fide'nin ailesi gibilerin hiçbir şeyleri yok." diyordu.

76
00:03:27,000 --> 00:03:31,000
Ben de Fide'nin ailesi için çok acıyordum.

77
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
Derken, bir cumartesi, onun köyüne ziyarete gittik.

78
00:03:34,000 --> 00:03:38,000
Ve annesi bize, kardeşinin boyalı palmiye lifinden yaptığı,

79
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
çok güzel desenli bir sepet gösterdi.

80
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
İrkilmiştim.

81
00:03:43,000 --> 00:03:46,000
Onun ailesinden birinin, gerçekten birşey yapmış

82
00:03:46,000 --> 00:03:49,000
olabileceğini hiç tahmin edemezdim.

83
00:03:49,000 --> 00:03:52,000
Onlar hakkında tüm duyduğum ne kadar fakir olduklarıydı,

84
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
bu yüzden onları fakirlik dışında, başka bir şekilde görmem

85
00:03:54,000 --> 00:03:57,000
imkansız hale gelmişti.

86
00:03:57,000 --> 00:04:01,000
Fakirlik, onlar hakkındaki tek hikayemdi.

87
00:04:01,000 --> 00:04:03,000
Yıllar sonra, Nijerya'dan ayrılıp, ABD'de üniversiteye gittiğimde

88
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
bunu tekrar düşündüm.

89
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
19 yaşındaydım.

90
00:04:08,000 --> 00:04:12,000
Amerikalı oda arkadaşımı şok etmiştim.

91
00:04:12,000 --> 00:04:15,000
Bana nerede bu kadar iyi İngilizce öğrendiğimi sorduğunda,

92
00:04:15,000 --> 00:04:17,000
Nijerya'nın bir zamanlar resmi dilinin İngilizce olduğunu

93
00:04:17,000 --> 00:04:22,000
söylediğimde kafası karışmıştı.

94
00:04:22,000 --> 00:04:26,000
Kabile müziği olarak adlandırdığı şarkılarımızı dinlemek istediğinde ise,

95
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
ona Mariah Carey kasedimi çaldığımda

96
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
çok hayal kırıklığına uğramıştı.

97
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
(Gülme sesleri)

98
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
Fırını nasıl kullanacağımı bimediğimi

99
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
zannediyordu.

100
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
Asıl beni şaşkına çeviren ise, beni daha görmeden önce

101
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
bana acıma duygusu beslemeseydi.

102
00:04:42,000 --> 00:04:46,000
Bir Afrikalı olduğumdan, bana karşı ilk tutumu

103
00:04:46,000 --> 00:04:50,000
hor görme ve küçümsemeydi.

104
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
Oda arkadaşımın Afrika hakkında tek hikayesi vardı.

105
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
Tek bir felaket hikayesi.

106
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
Bu hikayede, Afrikalıların ona bir şekilde benzer

107
00:04:58,000 --> 00:05:02,000
olabileceğine yer yoktu.

108
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
Küçümsemeden daha karmaşık bir duyguya da.

109
00:05:05,000 --> 00:05:09,000
Eşit insanlar olarak iletişim kurulabileceğine de.

110
00:05:09,000 --> 00:05:11,000
Söylemeliyim ki, ABD'ye gitmeden önce,

111
00:05:11,000 --> 00:05:14,000
kendimi bilinçli olarak Afrikalı olarak nitelendirmiyordum.

112
00:05:14,000 --> 00:05:17,000
Ama ABD'de, ne zaman Afrika konuşulsa insanlar bana döndüler.

113
00:05:17,000 --> 00:05:21,000
Namibya gibi yerler hakkında hiçbir şey bilmesem bile.

114
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
Ama bu yeni kimliğimi benimsedim.

115
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
Birçok yönden kendimi artık Afrikalı olarak görüyorum.

116
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
Ama, Afrika'dan bir ülke olarak bahsedildiği zaman

117
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
hala çok rahatsız oluyorum.

118
00:05:30,000 --> 00:05:34,000
En son örnek, iki gün önce Lagos'tan dönerken,

119
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
aslında herşeyin çok iyi olduğu,

120
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
Virgin havayollarına ait uçakta, anons edilen

121
00:05:38,000 --> 00:05:43,000
"Hindistan, Afrika ve diğer ülkelerdeki" yardım kampanyası çağrısıydı.

122
00:05:43,000 --> 00:05:44,000
(Gülme sesleri)

123
00:05:44,000 --> 00:05:48,000
ABD'de bir Afrikalı olarak yıllar geçirdikten sonra,

124
00:05:48,000 --> 00:05:52,000
oda arkadaşımın bana olan tepkisini anlamaya başladım.

125
00:05:52,000 --> 00:05:55,000
Eğer Nijerya'da büyümemiş olsaydım, ve Afrika hakkında tek bildiklerim,

126
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
popüler resimlerden ibaret olsaydı,

127
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
ben de, Afrika'nın

128
00:06:00,000 --> 00:06:04,000
güzel manzaralar, güzel hayvanlar

129
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
ve yıllardır anlamsızca savaşan, fakirlik ve AIDS'den ölen,

130
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
kendileri için konuşmaktan aciz,

131
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
ve nazik beyaz yabancı tarafından

132
00:06:12,000 --> 00:06:14,000
kurtarılmayı bekleyen

133
00:06:14,000 --> 00:06:17,000
anlaşılmaz insanların yaşadığı bir yer olduğunu düşünürdüm.

134
00:06:17,000 --> 00:06:19,000
Afrikalıları, çocukken Fide'nin ailesini nasıl gördüysem,

135
00:06:19,000 --> 00:06:23,000
aynı şekilde görürdüm.

136
00:06:23,000 --> 00:06:27,000
Afrika'nın bu tek hikayesinin, batı edebiyatından geldiğini düşünüyorum.

137
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
Şimdi, 1561 yılında batı Afrika'ya yelken açan,

138
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
ve seyahatinin detaylı hikayesini yazan,

139
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
Londra'lı tüccar John Locke'un yazdıklarından

140
00:06:35,000 --> 00:06:40,000
bir bölüm aktarmak istiyorum.

141
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
Siyah Afrika'lılardan, "evleri olmayan yaratıklar"

142
00:06:42,000 --> 00:06:44,000
olarak bahsettikten sonra,

143
00:06:44,000 --> 00:06:48,000
"Onlar kafaları olmayan,

144
00:06:48,000 --> 00:06:53,000
ağızları ve gözleri, göğüslerinde olan olan bir halk" diye yazıyor.

145
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
Ne zaman okusam buna çok gülüyorum.

146
00:06:55,000 --> 00:06:59,000
Ve bence John Locke'un hayalgücü takdir edilmeli.

147
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
Ama bu yazı hakkında asıl önemli olan,

148
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
Afrika hikayelerinin, batı dünyasında anlatılma tarzına

149
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
başlangıç oluşturmasıdır.

150
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
Sahraaltı Afrika'nın olumsuzluklarla dolu,

151
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
farklı, karanlık,

152
00:07:11,000 --> 00:07:15,000
ünlü şair Rudyard Kipling'in sözleriyle,

153
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
"yarı şeytan, yarı çocuk" insanların yaşadığı

154
00:07:17,000 --> 00:07:20,000
bir yer olduğuna dair anlatım geleneği.

155
00:07:20,000 --> 00:07:23,000
Ve böylece, Amerikalı oda arkadaşımın, hayatı boyunca

156
00:07:23,000 --> 00:07:25,000
bu tek hikayenin değişik türlerini

157
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
gördüğünü ve duyduğunu

158
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
anlamaya başladım.

159
00:07:29,000 --> 00:07:31,000
Bir zamanlar bir profesörün,

160
00:07:31,000 --> 00:07:36,000
romanımın "otantik Afrika"yı yansıtmadığını söylemesi gibi.

161
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Romanım hakkında, bazı şeylerin yerinde olmadığını,

162
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
rahatlıkla ileri sürebilirim,

163
00:07:40,000 --> 00:07:44,000
bazı yerlerinin başarısız olduğunu da.

164
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
Fakat, otantik Afrika denilen kavramı yansıtmakta

165
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
başarısız olduğunu hiç düşünmemiştim.

166
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
Aslında, otantik Afrika'nın ne olduğunu da

167
00:07:51,000 --> 00:07:54,000
bilmiyordum.

168
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
Profesör, romandaki karakterlerin

169
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
fazlasıyla kendisi gibi,

170
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
eğitimli ve orta sınıf insanlar olduğunu söylemişti.

171
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
Karakterlerim araba kullanıyordu.

172
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
Açlık çekmiyorlardı.

173
00:08:05,000 --> 00:08:09,000
Bu yüzden otantik Afrikalı olamazlardı.

174
00:08:09,000 --> 00:08:12,000
Ama hemen eklemeliyim ki, ben de tek hikaye konusunda

175
00:08:12,000 --> 00:08:15,000
en az o kadar suçluyum.

176
00:08:15,000 --> 00:08:19,000
Birkaç yıl önce, ABD'den Meksika'ya gittim.

177
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
O zamanlar, ABD'de politik hava oldukça gergindi.

178
00:08:21,000 --> 00:08:25,000
Göçmenler hakkında tartışmalar devam ediyordu.

179
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
Ve, Amerika'da alışıldık olduğu üzere,

180
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
göçmenler, Meksikalılarla eş anlamlıydı.

181
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
Meksikalılar hakkında,

182
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
sağlık sistemini sömüren,

183
00:08:34,000 --> 00:08:36,000
sınırdan kaçak geçen,

184
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
veya sınırda tutuklanan insanlar olarak

185
00:08:38,000 --> 00:08:42,000
sonu gelmeyen hikayeler vardı.

186
00:08:42,000 --> 00:08:46,000
Guadalajara'daki ilk günümde, etrafta dolaşırken

187
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
işlerine giden, pazar yerinde tortilla saran,

188
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
sigara içen, gülüşen,

189
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
insanları gördüğümü hatırlıyorum.

190
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
Önce biraz şaşırdığımı hatırlıyorum.

191
00:08:56,000 --> 00:08:59,000
Ve sonra, utanç içinde kaldığımı.

192
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Meksikalılar hakkındaki medya haberlerine

193
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
o kadar dalıp gitmiştim ki,

194
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
kafamda tek bir simge halini almışlardı;

195
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
sefil göçmen.

196
00:09:09,000 --> 00:09:11,000
Meksikalılar hakkındaki bu tek hikayeye inanmıştım,

197
00:09:11,000 --> 00:09:14,000
ve kendimden daha fazla utanç duyamazdım.

198
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
İşte tek hikaye böyle yaratılır,

199
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
insanlara bir şey,

200
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
sadece tek bir şey gibi gösterilir,

201
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
tekrar ve tekrar,

202
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
ve sonunda o olur.

203
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
Tek hikayeden söz ederken,

204
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
güç hakkında konuşmamak mümkün değildir.

205
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Igbo dilinde bir kelime var,

206
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
dünyadaki güç dengelerini düşündüğümde,

207
00:09:35,000 --> 00:09:38,000
hep aklıma gelen bir kelime; "nkali".

208
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
Bu bir isim ve yaklaşık çevirisi,

209
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
"bir başkasından daha güçlü olmak".

210
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
Ekonomik ve politik dünyalarımız gibi,

211
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
öyküler de,

212
00:09:48,000 --> 00:09:51,000
nkali prensibi üzerine kurulu.

213
00:09:51,000 --> 00:09:53,000
Nasıl anlatıldığı, kimin anlattığı,

214
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
ne zaman anlatıldığı, kaç hikayenin anlatıldığı,

215
00:09:56,000 --> 00:10:00,000
gerçekten güç ile bağlantılı.

216
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
Güç, sadece başka birinin hikayesini anlatabilme değil,

217
00:10:03,000 --> 00:10:07,000
aynı zamanda bu hikayeyi kişinin tek hikayesi haline getirme yetisi.

218
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Filistinli şair Mourid Barghouti diyor ki,

219
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
eğer birilerini kötülemek istiyorsanız,

220
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
en kolay yöntem, onların hikayesini,

221
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
"ikinci" aşamasından başlayarak anlatmak.

222
00:10:18,000 --> 00:10:22,000
Hikayeye, İngilizlerin gelişiyle değil,

223
00:10:22,000 --> 00:10:25,000
Amerikan yerlilerinin oklarıyla başlarsanız,

224
00:10:25,000 --> 00:10:28,000
tamamen farklı bir hikayeniz olur.

225
00:10:28,000 --> 00:10:30,000
Hikayeye,

226
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
Afrika'daki devletlerin kolonilerden ortaya çıkışı ile değil,

227
00:10:32,000 --> 00:10:36,000
başarısız yönetimleriyle başlayın,

228
00:10:36,000 --> 00:10:40,000
ve tamamen farklı bir öykünüz olsun.

229
00:10:40,000 --> 00:10:42,000
Geçenlerde, bir üniversitede konuşmamda,

230
00:10:42,000 --> 00:10:44,000
öğrencilerden biri,

231
00:10:44,000 --> 00:10:46,000
Nijeryalı erkeklerin,

232
00:10:46,000 --> 00:10:49,000
romanımdaki erkek karakteri gibi fiziksel şiddetten hoşlanmalarının

233
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
üzüntü verici olduğunu söylemişti.

234
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
Ona, geçenlerde,

235
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
"Amerikan Sapığı" adlı bir roman okuduğumu söyledim.

236
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
(Gülme sesleri)

237
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
- genç Amerikalıların seri katiller oluşu

238
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
ne kadar da üzüntü vericiydi.

239
00:11:03,000 --> 00:11:07,000
(Gülme sesleri)

240
00:11:07,000 --> 00:11:13,000
(Alkış sesleri)

241
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
Bunu, tabi ki, biraz rahatsız olduğumdan söylemiştim.

242
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
(Gülme sesleri)

243
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
İçindeki karakteri seri katil olan

244
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
bir roman okuduğumdan ötürü,

245
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
onun tüm Amerikalıları temsil eden

246
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
birisi olduğunu

247
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
hiçbir zaman aklımdan geçirmemiştim.

248
00:11:28,000 --> 00:11:31,000
Gerçek şu ki, o öğrenciden daha iyi bir insan olduğum için değil,

249
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
ama, Amerika'nın kültürel ve ekonomik gücünden dolayı,

250
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
Amerika hakkında birçok hikaye okumuştum.

251
00:11:36,000 --> 00:11:40,000
Tyler, Updike, Steinbeck ve Gaitskill gibi yazarları okudum.

252
00:11:40,000 --> 00:11:43,000
Amerika hakkında tek bir hikayem olmadı.

253
00:11:43,000 --> 00:11:46,000
Yıllar önce, yazarların başarılı olmak için

254
00:11:46,000 --> 00:11:50,000
mutsuz çocukluk dönemleri

255
00:11:50,000 --> 00:11:52,000
geçirmiş olmaları beklendiğini öğrendiğimde,

256
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
anne babamın bana yaptığı korkunç şeyleri

257
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
nasıl uydurabileceğimi düşünmeye başladım.

258
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
(Gülme sesleri)

259
00:11:58,000 --> 00:12:02,000
Ama, asıl gerçek, mutluluk ve sevgi ile dolu,

260
00:12:02,000 --> 00:12:05,000
birbirine yakından bağlı bir ailede, çok güzel bir çocukluk geçirdiğimdi.

261
00:12:05,000 --> 00:12:09,000
Ama, aynı zamanda, mülteci kamplarında ölen dedelerim vardı.

262
00:12:09,000 --> 00:12:13,000
Kuzenim Polle, yeterli sağlık hizmeti alamadığı için öldü.

263
00:12:13,000 --> 00:12:16,000
En yakın arkadaşlarımdan biri Okoloma, bir uçak kazasında öldü,

264
00:12:16,000 --> 00:12:19,000
çünkü itfaiye araçlarımızda su yoktu.

265
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
Eğitime önem vermeyen,

266
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
baskıcı askeri yönetimler döneminde büyüdüm,

267
00:12:24,000 --> 00:12:27,000
öyle ki, bazen anne ve babamın maaşları ödenmezdi.

268
00:12:27,000 --> 00:12:31,000
Ve öyle ki, çocukken, reçelin kahvaltı soframızdan yok olduğunu gördüm,

269
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
sonra margarin yok oldu,

270
00:12:33,000 --> 00:12:36,000
sonra ekmek çok pahalı oldu,

271
00:12:36,000 --> 00:12:39,000
sonra süt karneye bağlandı.

272
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
Ve herşeyden öte, bir şekilde alıştığımız politik korku,

273
00:12:42,000 --> 00:12:46,000
hayatlarımızı sardı.

274
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
Bütün bu hikayeler, beni ben yapıyor.

275
00:12:48,000 --> 00:12:52,000
Fakat sadece bu olumsuz hikayelere odaklanmak

276
00:12:52,000 --> 00:12:55,000
tecrübelerimi donuklaştırmak,

277
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
ve beni oluşturan bir çok başka hikayeyi,

278
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
gözardı etmek olur.

279
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
Tek hikaye kalıplaşmış kimlikler yaratır.

280
00:13:02,000 --> 00:13:05,000
Kalıplaşmış kimlikler ile ilgili sorun ise,

281
00:13:05,000 --> 00:13:07,000
doğru olmadıkları değil,

282
00:13:07,000 --> 00:13:09,000
ama aslında eksik olduklarıdır.

283
00:13:09,000 --> 00:13:13,000
Bir hikayeyi, tek hikaye haline getirirler.

284
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
Elbette, Afrika felaketlerle dolu bir kıtadır.

285
00:13:15,000 --> 00:13:19,000
Çok büyükleri yaşanmıştır, örneğin Kongo'da yaşanan korkunç tecavüzler.

286
00:13:19,000 --> 00:13:21,000
Ve karartıcı olanlar, örneğin Nijerya'da

287
00:13:21,000 --> 00:13:26,000
bir iş pozisyonu için 5000 kişinin başvurması gerçeği gibi.

288
00:13:26,000 --> 00:13:29,000
Ama felaket ile ilgili olmayan hikayeler de var.

289
00:13:29,000 --> 00:13:33,000
Ve bunlar hakkında konuşmak, en az diğerlerini konuşmak kadar önemli.

290
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
Her zaman düşünmüşümdür ki,

291
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
bir kişi veya yer hakkında tüm hikayeleri incelemeden

292
00:13:38,000 --> 00:13:42,000
o kişi veya yeri algılamak mümkün değildir.

293
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
Tek hikayenin sonucu şudur:

294
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
Kişilerin saygınlığını ve itibarını yok eder.

295
00:13:48,000 --> 00:13:52,000
Tüm insanların eşit olduğuna inanmamızı zorlaştırır.

296
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
Birbirimize ne kadar benzer olduğumuzdan ziyade,

297
00:13:55,000 --> 00:13:57,000
ne kadar farklı olduğumuzu vurgular.

298
00:13:57,000 --> 00:13:59,000
Eğer Meksika seyahatimden önce,

299
00:13:59,000 --> 00:14:03,000
ABD ve Meksika arasında süregelen,

300
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
göç tartışmalarını iki taraftan da takip etmiş olsaydım ne olurdu?

301
00:14:05,000 --> 00:14:09,000
Annem bize Fide'nin ailesinin fakir olduğu kadar,

302
00:14:09,000 --> 00:14:11,000
çalışkan da olduğu söyleseydi ne olurdu?

303
00:14:11,000 --> 00:14:13,000
Afrika'ya ait farklı hikayeleri tüm dünyaya yayınlayan,

304
00:14:13,000 --> 00:14:17,000
bir Afrika televizyon kanalı olsaydı ne olurdu?

305
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
Nijerya'lı yazar Chinua Achebe'nin

306
00:14:19,000 --> 00:14:22,000
"hikayelerin dengesi" diye tanımladığı gibi.

307
00:14:22,000 --> 00:14:25,000
Eğer oda arkadaşım, Nijeryalı yayıncım,

308
00:14:25,000 --> 00:14:27,000
Mukta Bakaray hakkında fikir sahibi olsaydı,

309
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
ve bankacılığı bırakıp, rüyasını gerçekleştirmek için,

310
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
bir yayınevi kuran sıradışı bir adam olduğunu bilseydi ne olurdu?

311
00:14:32,000 --> 00:14:36,000
Genel kanı Nijeryalıların edebiyat okumadığı yönündedir.

312
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
O buna katılmıyordu.

313
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
Eğer edebiyatı onların ulaşabilecekleri konuma getirebilirse,

314
00:14:40,000 --> 00:14:44,000
okumayı bilenlerin, okuyacaklarına inanıyordu.

315
00:14:44,000 --> 00:14:47,000
İlk romanımı yayınladıktan kısa bir süre sonra,

316
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
röportaj için Lagos'ta bir TV kanalına konuk oldum.

317
00:14:50,000 --> 00:14:53,000
Orada bir hizmetli olarak çalışan bir kadın yanıma gelerek dedi ki,

318
00:14:53,000 --> 00:14:56,000
"Romanınızı gerçekten beğendim. Sonunu beğenmedim.

319
00:14:56,000 --> 00:14:59,000
Şimdi bir devam yazmanız gerekiyor, ve işte olacaklar da bunlar..."

320
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
(Gülme sesleri)

321
00:15:02,000 --> 00:15:05,000
Ve, bana devam romanımda neler yazmamı anlatmaya başladı.

322
00:15:05,000 --> 00:15:08,000
Sadece büyülenmemiştim, aynı zamanda çok heyecanlanmıştım.

323
00:15:08,000 --> 00:15:11,000
Orada, Nijeryalı sıradan çoğunluktan,

324
00:15:11,000 --> 00:15:14,000
okuyucu olacağı düşünülmeyen bir kadın vardı.

325
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
Kitabı sadece okumakla kalmamış, aynı zamanda onu sahiplenmişti

326
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
ve bana devamında ne yazacağımı söylerken,

327
00:15:19,000 --> 00:15:21,000
kendini ispat etmiş hissediyordu.

328
00:15:21,000 --> 00:15:25,000
Şimdi, eğer oda arkadaşım, Lagos'ta bir TV programı sunan,

329
00:15:25,000 --> 00:15:28,000
ve kendini unutmayı tercih ettiğimiz hikayeleri anlatmaya adamış,

330
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
korkusuz bir kadın olan arkadaşım Fumi Onda'yı tanısaydı ne olurdu?

331
00:15:31,000 --> 00:15:35,000
Eğer oda arkadaşım, geçen hafta Lagos hastanesinde

332
00:15:35,000 --> 00:15:38,000
gerçekleştirilen kalp operasyonunu bilseydi ne olurdu?

333
00:15:38,000 --> 00:15:42,000
Eğer oda arkadaşım çağdaş Nijerya müziğini tanısaydı?

334
00:15:42,000 --> 00:15:45,000
İngilizce ve Pidgin dilinde,

335
00:15:45,000 --> 00:15:47,000
Igbo ve Yoruba ve Ijo dilinde,

336
00:15:47,000 --> 00:15:51,000
Jay-Z den Fela'ya, Bob Marley'den kendi büyükbabalarına kadar,

337
00:15:51,000 --> 00:15:54,000
farklı yorumları harmanlayan yetenekleri tanısaydı.

338
00:15:54,000 --> 00:15:56,000
Ya eğer, oda arkadaşım, yakın zamanda Nijerya mahkemesine giderek,

339
00:15:56,000 --> 00:15:58,000
pasaportlarını yenilemek isteyen kadınların

340
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
kocalarının onayını almasını gerektiren

341
00:16:00,000 --> 00:16:03,000
gülünç bir kanunu

342
00:16:03,000 --> 00:16:06,000
kaldırmaya çalışan genç avukatı tanısaydı ne olurdu?

343
00:16:06,000 --> 00:16:09,000
Eğer oda arkadaşım, büyük teknik zorluklara rağmen,

344
00:16:09,000 --> 00:16:13,000
film çeken yaratıcı insanlarla dolu, Nollywood'u bilseydi ne olurdu?

345
00:16:13,000 --> 00:16:15,000
Öyle popüler filmler ki,

346
00:16:15,000 --> 00:16:17,000
Nijeryalıların kendi ürettiklerini kendilerinin tüketmesinin

347
00:16:17,000 --> 00:16:20,000
gerçekten en iyi örnekleri.

348
00:16:20,000 --> 00:16:23,000
Eğer oda arkadaşım, yakın zamanda kendine yapma saç satma işini kuran,

349
00:16:23,000 --> 00:16:27,000
hırslı muhteşem saç örgücümü tanısaydı ne olurdu?

350
00:16:27,000 --> 00:16:29,000
Ya da, kendi işlerini kuran, bazen başarısız olan,

351
00:16:29,000 --> 00:16:31,000
fakat hırslarından bir şey kaybetmeyen,

352
00:16:31,000 --> 00:16:35,000
milyonlarca Nijeryalıdan haberi olsaydı?

353
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
Ne zaman vatanıma gelsem, çoğu Nijeryalının

354
00:16:37,000 --> 00:16:40,000
rahatsızlık kaynağı olan sorunlarla yüzyüze gelirim:

355
00:16:40,000 --> 00:16:43,000
bozuk altyapımız, başarısız hükümetimiz.

356
00:16:43,000 --> 00:16:46,000
Ama aynı zamanda, hükümet yüzünden değil,

357
00:16:46,000 --> 00:16:49,000
fakat hükümete rağmen,

358
00:16:49,000 --> 00:16:51,000
çabalayan insanların inanılmaz esnekliği.

359
00:16:51,000 --> 00:16:54,000
Her yaz, Lagos'ta, yazarlık seminerleri veriyorum.

360
00:16:54,000 --> 00:16:57,000
Ve, ne kadar çok insanın başvurduğu,

361
00:16:57,000 --> 00:17:00,000
ne kadar insanın yazmaya ve hikaye anlatmaya istekli olduğu,

362
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
bana hayret veriyor.

363
00:17:02,000 --> 00:17:05,000
Nijeryalı yayıncım ve ben, yakın zamanda, Farafina Trust adında

364
00:17:05,000 --> 00:17:07,000
kar amacı olmayan bir şirket kurduk.

365
00:17:07,000 --> 00:17:10,000
Ve kütüphaneler kurmak,

366
00:17:10,000 --> 00:17:12,000
varolan kütüphaneleri yenilemek,

367
00:17:12,000 --> 00:17:15,000
kütüphanelerinde hiç kitap olmayan

368
00:17:15,000 --> 00:17:17,000
devlet okullarına kitaplar temin etmek,

369
00:17:17,000 --> 00:17:19,000
ve okuma-yazma konusunda çok ama bir çok seminer

370
00:17:19,000 --> 00:17:21,000
düzenleme konusunda büyük hayallerimiz var.

371
00:17:21,000 --> 00:17:24,000
Birçok hikayemizi anlatmaya gönüllü olan insanlar için.

372
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
Hikayeler önemlidir.

373
00:17:26,000 --> 00:17:28,000
Birçok hikaye önemlidir.

374
00:17:28,000 --> 00:17:32,000
Hikayeler mahrum etmek ve kötülemek için kullanıldı,

375
00:17:32,000 --> 00:17:36,000
Ama hikayeler güçlendirmek ve insancıllaştırmak için de kullanılabilir.

376
00:17:36,000 --> 00:17:39,000
Hikayeler insanların saygınlığını kırabilir,

377
00:17:39,000 --> 00:17:44,000
Ama hikayeler aynı zamanda kırılan saygınlığı onarabilir.

378
00:17:44,000 --> 00:17:46,000
Amerikalı yazar Alice Walker,

379
00:17:46,000 --> 00:17:48,000
kuzeye göç etmiş olan,

380
00:17:48,000 --> 00:17:50,000
güneyli akrabaları hakkında şunu yazmış.

381
00:17:50,000 --> 00:17:52,000
Onları, geride bıraktıkları güneyli hayatı konusunda,

382
00:17:52,000 --> 00:17:55,000
bir kitapla tanıştırmış.

383
00:17:55,000 --> 00:17:59,000
"Etrafımda oturdular, kitabı kendileri okuyorlar,

384
00:17:59,000 --> 00:18:05,000
beni okurken dinliyorlardı, ve bir çeşit cennet geri gelmişti."

385
00:18:05,000 --> 00:18:08,000
Şu düşünceyle bitirmek istiyorum:

386
00:18:08,000 --> 00:18:11,000
Tek hikayeyi reddettiğimiz zaman,

387
00:18:11,000 --> 00:18:14,000
bir yer hakkında, hiç bir zaman tek bir hikaye olmadığını,

388
00:18:14,000 --> 00:18:16,000
farkettiğimiz zaman,

389
00:18:16,000 --> 00:18:18,000
bir çeşit cennet geri gelir.

390
00:18:18,000 --> 00:18:20,000
Teşekkür ederim.

391
00:18:20,000 --> 00:18:28,000
(Alkışlar)