0:00:00.000,0:00:02.000
Ben bir hikaye anlatıcısıyım.

0:00:02.000,0:00:05.000
Ve, benim tanımımca, "tek hikayenin tehlikesi" hakkında

0:00:05.000,0:00:10.000
size birkaç kişisel hikaye anlatmak istiyorum.

0:00:10.000,0:00:14.000
Doğu Nijerya'da bir üniversite kampüsünde büyüdüm.

0:00:14.000,0:00:17.000
Annem iki yaşında okumaya başladığımı söylüyor,

0:00:17.000,0:00:22.000
ama herhalde dört yaşında başlamış olmam daha gerçeğe yakın.

0:00:22.000,0:00:24.000
Yani, erken okumaya başladım. Ve okuduklarım

0:00:24.000,0:00:27.000
İngiliz ve Amerikan çocuk kitaplarıydı.

0:00:27.000,0:00:30.000
Aynı zamanda erken yazmaya başladım.

0:00:30.000,0:00:34.000
Yaklaşık yedi yaşında,

0:00:34.000,0:00:36.000
zavallı annemin okumak zorunda kaldığı,

0:00:36.000,0:00:39.000
kurşun ve boya kalemleriyle çizilmiş desenlerle bezeli hikayeleri yazmaya başladığımda,

0:00:39.000,0:00:43.000
okuduğum hikayelerin aynılarını yazıyordum.

0:00:43.000,0:00:48.000
Bütün karakterlerim, beyaz tenli ve mavi gözlüydü.

0:00:48.000,0:00:50.000
Karda oynuyorlardı.

0:00:50.000,0:00:52.000
Elma yiyorlardı.

0:00:52.000,0:00:54.000
(Gülme sesleri)

0:00:54.000,0:00:56.000
Ve hava durumu hakkında çok konuşuyor,

0:00:56.000,0:00:58.000
güneşin çıkmış olması ne kadar hoş, diyorlardı.

0:00:58.000,0:01:00.000
(Gülme sesleri)

0:01:00.000,0:01:03.000
Halbuki, Nijerya'da yaşıyor olmama rağmen,

0:01:03.000,0:01:07.000
hiç Nijerya'dan dışarı çıkmamıştım.

0:01:07.000,0:01:10.000
Bizde kar yağmazdı. Biz mango yerdik.

0:01:10.000,0:01:12.000
Ve hava hakkında hiç konuşmazdık,

0:01:12.000,0:01:14.000
çünkü gerek yoktu.

0:01:14.000,0:01:17.000
Karakterlerim fazlasıyla zencefilli bira içerdi,

0:01:17.000,0:01:19.000
çünkü okuduğum İngiliz kitaplarındaki karakterler de

0:01:19.000,0:01:21.000
zencefilli bira içerdi.

0:01:21.000,0:01:24.000
Zencefilli biranın ne olduğu hakkında hiçbir fikrim olmadığı halde.

0:01:24.000,0:01:25.000
(Gülme sesleri)

0:01:25.000,0:01:28.000
Ve sonra yıllarca, zencefilli biranın tadına bakmak için

0:01:28.000,0:01:30.000
içimde dayanılmaz bir arzu besledim.

0:01:30.000,0:01:32.000
Ama bu başka bir hikayedir.

0:01:32.000,0:01:34.000
Bence bu, özellikle çocuk iken

0:01:34.000,0:01:37.000
bir hikayeden ne kadar etkilenebileceğimizi

0:01:37.000,0:01:39.000
ve ne kadar zayıf

0:01:39.000,0:01:41.000
kalabilecegimizi gösteriyor.

0:01:41.000,0:01:43.000
Okuduğum tüm kitapların

0:01:43.000,0:01:45.000
kahramaları yabancı olduğu için,

0:01:45.000,0:01:47.000
kitapların hepsinde,

0:01:47.000,0:01:50.000
doğal olarak, yabancı kahramanlar olması gerektiğine,

0:01:50.000,0:01:52.000
ve kendimi kişisel olarak ilişkilendiremeyeceğim

0:01:52.000,0:01:55.000
konular hakkında olması gerektiklerine inanmıştım.

0:01:55.000,0:01:59.000
Sonra, Afrika kitaplarını keşfedince herşey değişti.

0:01:59.000,0:02:01.000
Onlardan fazla yoktu. Ve, onları bulmak

0:02:01.000,0:02:03.000
yabancı kitapları bulmak kadar kolay değildi.

0:02:03.000,0:02:07.000
Ama, Chinua Achebe ve Camara Laye gibi yazarlar sayesinde

0:02:07.000,0:02:09.000
edebiyatı algılamamda, keskin bir

0:02:09.000,0:02:11.000
zihinsel dönüşüm yaşadım.

0:02:11.000,0:02:13.000
Benim gibi insanların da;

0:02:13.000,0:02:15.000
kıvırcık saçlarına at topuzu yapılamayan,

0:02:15.000,0:02:18.000
çikolata renkli deriye sahip kızların da,

0:02:18.000,0:02:20.000
edebiyatta yer alabileceğinin farkına vardım.

0:02:20.000,0:02:24.000
Aşina olduğum şeyler hakkında yazmaya başladım.

0:02:24.000,0:02:28.000
Şimdi, okuduğum o Amerikan ve İngiliz kitaplarını seviyorum.

0:02:28.000,0:02:32.000
Hayal gücümü canlandırdılar. Bana yeni dünyaların kapılarını açtılar.

0:02:32.000,0:02:34.000
Ama istenmeyen etkileri,

0:02:34.000,0:02:36.000
benim gibi insanların da edebiyatta yer alabileceğini

0:02:36.000,0:02:38.000
bilmememe yol açmalarıydı.

0:02:38.000,0:02:42.000
Yani Afrikalı yazarları keşfetmem bana şunu sağladı:

0:02:42.000,0:02:45.000
Kitapların ne olduğu hakkında

0:02:45.000,0:02:47.000
tek bir hikayeye sahip olmamı engelledi.

0:02:47.000,0:02:50.000
Geleneksel, orta sınıf bir Nijeryalı aileden geliyorum.

0:02:50.000,0:02:52.000
Babam bir profesördü.

0:02:52.000,0:02:55.000
Annem bir idareciydi.

0:02:55.000,0:02:58.000
Ve, alışıldık olduğu üzere,

0:02:58.000,0:03:03.000
çoğunlukla yakın çevre köylerden gelen, yardımcılarımız vardı.

0:03:03.000,0:03:07.000
Sekiz yaşıma girdiğimde, yeni bir yardımcı çocuk geldi.

0:03:07.000,0:03:09.000
Adı Fide idi.

0:03:09.000,0:03:12.000
Annemin onun hakkında tek söylediği şey

0:03:12.000,0:03:15.000
ailesinin çok fakir olduğuydu.

0:03:15.000,0:03:17.000
Annem onun ailesine patates, pirinç

0:03:17.000,0:03:20.000
ve eski kıyafetlerimizi gönderirdi.

0:03:20.000,0:03:22.000
Ve annem, akşam yemeğimi bitirmediğim zaman

0:03:22.000,0:03:27.000
"Yemeğini bitir! Bilmiyor musun? Fide'nin ailesi gibilerin hiçbir şeyleri yok." diyordu.

0:03:27.000,0:03:31.000
Ben de Fide'nin ailesi için çok acıyordum.

0:03:31.000,0:03:34.000
Derken, bir cumartesi, onun köyüne ziyarete gittik.

0:03:34.000,0:03:38.000
Ve annesi bize, kardeşinin boyalı palmiye lifinden yaptığı,

0:03:38.000,0:03:41.000
çok güzel desenli bir sepet gösterdi.

0:03:41.000,0:03:43.000
İrkilmiştim.

0:03:43.000,0:03:46.000
Onun ailesinden birinin, gerçekten birşey yapmış

0:03:46.000,0:03:49.000
olabileceğini hiç tahmin edemezdim.

0:03:49.000,0:03:52.000
Onlar hakkında tüm duyduğum ne kadar fakir olduklarıydı,

0:03:52.000,0:03:54.000
bu yüzden onları fakirlik dışında, başka bir şekilde görmem

0:03:54.000,0:03:57.000
imkansız hale gelmişti.

0:03:57.000,0:04:01.000
Fakirlik, onlar hakkındaki tek hikayemdi.

0:04:01.000,0:04:03.000
Yıllar sonra, Nijerya'dan ayrılıp, ABD'de üniversiteye gittiğimde

0:04:03.000,0:04:06.000
bunu tekrar düşündüm.

0:04:06.000,0:04:08.000
19 yaşındaydım.

0:04:08.000,0:04:12.000
Amerikalı oda arkadaşımı şok etmiştim.

0:04:12.000,0:04:15.000
Bana nerede bu kadar iyi İngilizce öğrendiğimi sorduğunda,

0:04:15.000,0:04:17.000
Nijerya'nın bir zamanlar resmi dilinin İngilizce olduğunu

0:04:17.000,0:04:22.000
söylediğimde kafası karışmıştı.

0:04:22.000,0:04:26.000
Kabile müziği olarak adlandırdığı şarkılarımızı dinlemek istediğinde ise,

0:04:26.000,0:04:28.000
ona Mariah Carey kasedimi çaldığımda

0:04:28.000,0:04:30.000
çok hayal kırıklığına uğramıştı.

0:04:30.000,0:04:33.000
(Gülme sesleri)

0:04:33.000,0:04:35.000
Fırını nasıl kullanacağımı bimediğimi

0:04:35.000,0:04:38.000
zannediyordu.

0:04:38.000,0:04:40.000
Asıl beni şaşkına çeviren ise, beni daha görmeden önce

0:04:40.000,0:04:42.000
bana acıma duygusu beslemeseydi.

0:04:42.000,0:04:46.000
Bir Afrikalı olduğumdan, bana karşı ilk tutumu

0:04:46.000,0:04:50.000
hor görme ve küçümsemeydi.

0:04:50.000,0:04:53.000
Oda arkadaşımın Afrika hakkında tek hikayesi vardı.

0:04:53.000,0:04:56.000
Tek bir felaket hikayesi.

0:04:56.000,0:04:58.000
Bu hikayede, Afrikalıların ona bir şekilde benzer

0:04:58.000,0:05:02.000
olabileceğine yer yoktu.

0:05:02.000,0:05:05.000
Küçümsemeden daha karmaşık bir duyguya da.

0:05:05.000,0:05:09.000
Eşit insanlar olarak iletişim kurulabileceğine de.

0:05:09.000,0:05:11.000
Söylemeliyim ki, ABD'ye gitmeden önce,

0:05:11.000,0:05:14.000
kendimi bilinçli olarak Afrikalı olarak nitelendirmiyordum.

0:05:14.000,0:05:17.000
Ama ABD'de, ne zaman Afrika konuşulsa insanlar bana döndüler.

0:05:17.000,0:05:21.000
Namibya gibi yerler hakkında hiçbir şey bilmesem bile.

0:05:21.000,0:05:23.000
Ama bu yeni kimliğimi benimsedim.

0:05:23.000,0:05:26.000
Birçok yönden kendimi artık Afrikalı olarak görüyorum.

0:05:26.000,0:05:28.000
Ama, Afrika'dan bir ülke olarak bahsedildiği zaman

0:05:28.000,0:05:30.000
hala çok rahatsız oluyorum.

0:05:30.000,0:05:34.000
En son örnek, iki gün önce Lagos'tan dönerken,

0:05:34.000,0:05:36.000
aslında herşeyin çok iyi olduğu,

0:05:36.000,0:05:38.000
Virgin havayollarına ait uçakta, anons edilen

0:05:38.000,0:05:43.000
"Hindistan, Afrika ve diğer ülkelerdeki" yardım kampanyası çağrısıydı.

0:05:43.000,0:05:44.000
(Gülme sesleri)

0:05:44.000,0:05:48.000
ABD'de bir Afrikalı olarak yıllar geçirdikten sonra,

0:05:48.000,0:05:52.000
oda arkadaşımın bana olan tepkisini anlamaya başladım.

0:05:52.000,0:05:55.000
Eğer Nijerya'da büyümemiş olsaydım, ve Afrika hakkında tek bildiklerim,

0:05:55.000,0:05:57.000
popüler resimlerden ibaret olsaydı,

0:05:57.000,0:06:00.000
ben de, Afrika'nın

0:06:00.000,0:06:04.000
güzel manzaralar, güzel hayvanlar

0:06:04.000,0:06:06.000
ve yıllardır anlamsızca savaşan, fakirlik ve AIDS'den ölen,

0:06:06.000,0:06:09.000
kendileri için konuşmaktan aciz,

0:06:09.000,0:06:12.000
ve nazik beyaz yabancı tarafından

0:06:12.000,0:06:14.000
kurtarılmayı bekleyen

0:06:14.000,0:06:17.000
anlaşılmaz insanların yaşadığı bir yer olduğunu düşünürdüm.

0:06:17.000,0:06:19.000
Afrikalıları, çocukken Fide'nin ailesini nasıl gördüysem,

0:06:19.000,0:06:23.000
aynı şekilde görürdüm.

0:06:23.000,0:06:27.000
Afrika'nın bu tek hikayesinin, batı edebiyatından geldiğini düşünüyorum.

0:06:27.000,0:06:29.000
Şimdi, 1561 yılında batı Afrika'ya yelken açan,

0:06:29.000,0:06:32.000
ve seyahatinin detaylı hikayesini yazan,

0:06:32.000,0:06:35.000
Londra'lı tüccar John Locke'un yazdıklarından

0:06:35.000,0:06:40.000
bir bölüm aktarmak istiyorum.

0:06:40.000,0:06:42.000
Siyah Afrika'lılardan, "evleri olmayan yaratıklar"

0:06:42.000,0:06:44.000
olarak bahsettikten sonra,

0:06:44.000,0:06:48.000
"Onlar kafaları olmayan,

0:06:48.000,0:06:53.000
ağızları ve gözleri, göğüslerinde olan olan bir halk" diye yazıyor.

0:06:53.000,0:06:55.000
Ne zaman okusam buna çok gülüyorum.

0:06:55.000,0:06:59.000
Ve bence John Locke'un hayalgücü takdir edilmeli.

0:06:59.000,0:07:01.000
Ama bu yazı hakkında asıl önemli olan,

0:07:01.000,0:07:03.000
Afrika hikayelerinin, batı dünyasında anlatılma tarzına

0:07:03.000,0:07:06.000
başlangıç oluşturmasıdır.

0:07:06.000,0:07:09.000
Sahraaltı Afrika'nın olumsuzluklarla dolu,

0:07:09.000,0:07:11.000
farklı, karanlık,

0:07:11.000,0:07:15.000
ünlü şair Rudyard Kipling'in sözleriyle,

0:07:15.000,0:07:17.000
"yarı şeytan, yarı çocuk" insanların yaşadığı

0:07:17.000,0:07:20.000
bir yer olduğuna dair anlatım geleneği.

0:07:20.000,0:07:23.000
Ve böylece, Amerikalı oda arkadaşımın, hayatı boyunca

0:07:23.000,0:07:25.000
bu tek hikayenin değişik türlerini

0:07:25.000,0:07:27.000
gördüğünü ve duyduğunu

0:07:27.000,0:07:29.000
anlamaya başladım.

0:07:29.000,0:07:31.000
Bir zamanlar bir profesörün,

0:07:31.000,0:07:36.000
romanımın "otantik Afrika"yı yansıtmadığını söylemesi gibi.

0:07:36.000,0:07:38.000
Romanım hakkında, bazı şeylerin yerinde olmadığını,

0:07:38.000,0:07:40.000
rahatlıkla ileri sürebilirim,

0:07:40.000,0:07:44.000
bazı yerlerinin başarısız olduğunu da.

0:07:44.000,0:07:46.000
Fakat, otantik Afrika denilen kavramı yansıtmakta

0:07:46.000,0:07:49.000
başarısız olduğunu hiç düşünmemiştim.

0:07:49.000,0:07:51.000
Aslında, otantik Afrika'nın ne olduğunu da

0:07:51.000,0:07:54.000
bilmiyordum.

0:07:54.000,0:07:56.000
Profesör, romandaki karakterlerin

0:07:56.000,0:07:58.000
fazlasıyla kendisi gibi,

0:07:58.000,0:08:00.000
eğitimli ve orta sınıf insanlar olduğunu söylemişti.

0:08:00.000,0:08:02.000
Karakterlerim araba kullanıyordu.

0:08:02.000,0:08:05.000
Açlık çekmiyorlardı.

0:08:05.000,0:08:09.000
Bu yüzden otantik Afrikalı olamazlardı.

0:08:09.000,0:08:12.000
Ama hemen eklemeliyim ki, ben de tek hikaye konusunda

0:08:12.000,0:08:15.000
en az o kadar suçluyum.

0:08:15.000,0:08:19.000
Birkaç yıl önce, ABD'den Meksika'ya gittim.

0:08:19.000,0:08:21.000
O zamanlar, ABD'de politik hava oldukça gergindi.

0:08:21.000,0:08:25.000
Göçmenler hakkında tartışmalar devam ediyordu.

0:08:25.000,0:08:27.000
Ve, Amerika'da alışıldık olduğu üzere,

0:08:27.000,0:08:30.000
göçmenler, Meksikalılarla eş anlamlıydı.

0:08:30.000,0:08:32.000
Meksikalılar hakkında,

0:08:32.000,0:08:34.000
sağlık sistemini sömüren,

0:08:34.000,0:08:36.000
sınırdan kaçak geçen,

0:08:36.000,0:08:38.000
veya sınırda tutuklanan insanlar olarak

0:08:38.000,0:08:42.000
sonu gelmeyen hikayeler vardı.

0:08:42.000,0:08:46.000
Guadalajara'daki ilk günümde, etrafta dolaşırken

0:08:46.000,0:08:48.000
işlerine giden, pazar yerinde tortilla saran,

0:08:48.000,0:08:50.000
sigara içen, gülüşen,

0:08:50.000,0:08:53.000
insanları gördüğümü hatırlıyorum.

0:08:53.000,0:08:56.000
Önce biraz şaşırdığımı hatırlıyorum.

0:08:56.000,0:08:59.000
Ve sonra, utanç içinde kaldığımı.

0:08:59.000,0:09:02.000
Meksikalılar hakkındaki medya haberlerine

0:09:02.000,0:09:04.000
o kadar dalıp gitmiştim ki,

0:09:04.000,0:09:06.000
kafamda tek bir simge halini almışlardı;

0:09:06.000,0:09:09.000
sefil göçmen.

0:09:09.000,0:09:11.000
Meksikalılar hakkındaki bu tek hikayeye inanmıştım,

0:09:11.000,0:09:14.000
ve kendimden daha fazla utanç duyamazdım.

0:09:14.000,0:09:16.000
İşte tek hikaye böyle yaratılır,

0:09:16.000,0:09:19.000
insanlara bir şey,

0:09:19.000,0:09:21.000
sadece tek bir şey gibi gösterilir,

0:09:21.000,0:09:23.000
tekrar ve tekrar,

0:09:23.000,0:09:26.000
ve sonunda o olur.

0:09:26.000,0:09:28.000
Tek hikayeden söz ederken,

0:09:28.000,0:09:31.000
güç hakkında konuşmamak mümkün değildir.

0:09:31.000,0:09:33.000
Igbo dilinde bir kelime var,

0:09:33.000,0:09:35.000
dünyadaki güç dengelerini düşündüğümde,

0:09:35.000,0:09:38.000
hep aklıma gelen bir kelime; "nkali".

0:09:38.000,0:09:40.000
Bu bir isim ve yaklaşık çevirisi,

0:09:40.000,0:09:43.000
"bir başkasından daha güçlü olmak".

0:09:43.000,0:09:46.000
Ekonomik ve politik dünyalarımız gibi,

0:09:46.000,0:09:48.000
öyküler de,

0:09:48.000,0:09:51.000
nkali prensibi üzerine kurulu.

0:09:51.000,0:09:53.000
Nasıl anlatıldığı, kimin anlattığı,

0:09:53.000,0:09:56.000
ne zaman anlatıldığı, kaç hikayenin anlatıldığı,

0:09:56.000,0:10:00.000
gerçekten güç ile bağlantılı.

0:10:00.000,0:10:03.000
Güç, sadece başka birinin hikayesini anlatabilme değil,

0:10:03.000,0:10:07.000
aynı zamanda bu hikayeyi kişinin tek hikayesi haline getirme yetisi.

0:10:07.000,0:10:09.000
Filistinli şair Mourid Barghouti diyor ki,

0:10:09.000,0:10:12.000
eğer birilerini kötülemek istiyorsanız,

0:10:12.000,0:10:15.000
en kolay yöntem, onların hikayesini,

0:10:15.000,0:10:18.000
"ikinci" aşamasından başlayarak anlatmak.

0:10:18.000,0:10:22.000
Hikayeye, İngilizlerin gelişiyle değil,

0:10:22.000,0:10:25.000
Amerikan yerlilerinin oklarıyla başlarsanız,

0:10:25.000,0:10:28.000
tamamen farklı bir hikayeniz olur.

0:10:28.000,0:10:30.000
Hikayeye,

0:10:30.000,0:10:32.000
Afrika'daki devletlerin kolonilerden ortaya çıkışı ile değil,

0:10:32.000,0:10:36.000
başarısız yönetimleriyle başlayın,

0:10:36.000,0:10:40.000
ve tamamen farklı bir öykünüz olsun.

0:10:40.000,0:10:42.000
Geçenlerde, bir üniversitede konuşmamda,

0:10:42.000,0:10:44.000
öğrencilerden biri,

0:10:44.000,0:10:46.000
Nijeryalı erkeklerin,

0:10:46.000,0:10:49.000
romanımdaki erkek karakteri gibi fiziksel şiddetten hoşlanmalarının

0:10:49.000,0:10:52.000
üzüntü verici olduğunu söylemişti.

0:10:52.000,0:10:54.000
Ona, geçenlerde,

0:10:54.000,0:10:56.000
"Amerikan Sapığı" adlı bir roman okuduğumu söyledim.

0:10:56.000,0:10:58.000
(Gülme sesleri)

0:10:58.000,0:11:00.000
- genç Amerikalıların seri katiller oluşu

0:11:00.000,0:11:03.000
ne kadar da üzüntü vericiydi.

0:11:03.000,0:11:07.000
(Gülme sesleri)

0:11:07.000,0:11:13.000
(Alkış sesleri)

0:11:13.000,0:11:16.000
Bunu, tabi ki, biraz rahatsız olduğumdan söylemiştim.

0:11:16.000,0:11:18.000
(Gülme sesleri)

0:11:18.000,0:11:20.000
İçindeki karakteri seri katil olan

0:11:20.000,0:11:22.000
bir roman okuduğumdan ötürü,

0:11:22.000,0:11:24.000
onun tüm Amerikalıları temsil eden

0:11:24.000,0:11:26.000
birisi olduğunu

0:11:26.000,0:11:28.000
hiçbir zaman aklımdan geçirmemiştim.

0:11:28.000,0:11:31.000
Gerçek şu ki, o öğrenciden daha iyi bir insan olduğum için değil,

0:11:31.000,0:11:34.000
ama, Amerika'nın kültürel ve ekonomik gücünden dolayı,

0:11:34.000,0:11:36.000
Amerika hakkında birçok hikaye okumuştum.

0:11:36.000,0:11:40.000
Tyler, Updike, Steinbeck ve Gaitskill gibi yazarları okudum.

0:11:40.000,0:11:43.000
Amerika hakkında tek bir hikayem olmadı.

0:11:43.000,0:11:46.000
Yıllar önce, yazarların başarılı olmak için

0:11:46.000,0:11:50.000
mutsuz çocukluk dönemleri

0:11:50.000,0:11:52.000
geçirmiş olmaları beklendiğini öğrendiğimde,

0:11:52.000,0:11:54.000
anne babamın bana yaptığı korkunç şeyleri

0:11:54.000,0:11:56.000
nasıl uydurabileceğimi düşünmeye başladım.

0:11:56.000,0:11:58.000
(Gülme sesleri)

0:11:58.000,0:12:02.000
Ama, asıl gerçek, mutluluk ve sevgi ile dolu,

0:12:02.000,0:12:05.000
birbirine yakından bağlı bir ailede, çok güzel bir çocukluk geçirdiğimdi.

0:12:05.000,0:12:09.000
Ama, aynı zamanda, mülteci kamplarında ölen dedelerim vardı.

0:12:09.000,0:12:13.000
Kuzenim Polle, yeterli sağlık hizmeti alamadığı için öldü.

0:12:13.000,0:12:16.000
En yakın arkadaşlarımdan biri Okoloma, bir uçak kazasında öldü,

0:12:16.000,0:12:19.000
çünkü itfaiye araçlarımızda su yoktu.

0:12:19.000,0:12:22.000
Eğitime önem vermeyen,

0:12:22.000,0:12:24.000
baskıcı askeri yönetimler döneminde büyüdüm,

0:12:24.000,0:12:27.000
öyle ki, bazen anne ve babamın maaşları ödenmezdi.

0:12:27.000,0:12:31.000
Ve öyle ki, çocukken, reçelin kahvaltı soframızdan yok olduğunu gördüm,

0:12:31.000,0:12:33.000
sonra margarin yok oldu,

0:12:33.000,0:12:36.000
sonra ekmek çok pahalı oldu,

0:12:36.000,0:12:39.000
sonra süt karneye bağlandı.

0:12:39.000,0:12:42.000
Ve herşeyden öte, bir şekilde alıştığımız politik korku,

0:12:42.000,0:12:46.000
hayatlarımızı sardı.

0:12:46.000,0:12:48.000
Bütün bu hikayeler, beni ben yapıyor.

0:12:48.000,0:12:52.000
Fakat sadece bu olumsuz hikayelere odaklanmak

0:12:52.000,0:12:55.000
tecrübelerimi donuklaştırmak,

0:12:55.000,0:12:57.000
ve beni oluşturan bir çok başka hikayeyi,

0:12:57.000,0:12:59.000
gözardı etmek olur.

0:12:59.000,0:13:02.000
Tek hikaye kalıplaşmış kimlikler yaratır.

0:13:02.000,0:13:05.000
Kalıplaşmış kimlikler ile ilgili sorun ise,

0:13:05.000,0:13:07.000
doğru olmadıkları değil,

0:13:07.000,0:13:09.000
ama aslında eksik olduklarıdır.

0:13:09.000,0:13:13.000
Bir hikayeyi, tek hikaye haline getirirler.

0:13:13.000,0:13:15.000
Elbette, Afrika felaketlerle dolu bir kıtadır.

0:13:15.000,0:13:19.000
Çok büyükleri yaşanmıştır, örneğin Kongo'da yaşanan korkunç tecavüzler.

0:13:19.000,0:13:21.000
Ve karartıcı olanlar, örneğin Nijerya'da

0:13:21.000,0:13:26.000
bir iş pozisyonu için 5000 kişinin başvurması gerçeği gibi.

0:13:26.000,0:13:29.000
Ama felaket ile ilgili olmayan hikayeler de var.

0:13:29.000,0:13:33.000
Ve bunlar hakkında konuşmak, en az diğerlerini konuşmak kadar önemli.

0:13:33.000,0:13:35.000
Her zaman düşünmüşümdür ki,

0:13:35.000,0:13:38.000
bir kişi veya yer hakkında tüm hikayeleri incelemeden

0:13:38.000,0:13:42.000
o kişi veya yeri algılamak mümkün değildir.

0:13:42.000,0:13:45.000
Tek hikayenin sonucu şudur:

0:13:45.000,0:13:48.000
Kişilerin saygınlığını ve itibarını yok eder.

0:13:48.000,0:13:52.000
Tüm insanların eşit olduğuna inanmamızı zorlaştırır.

0:13:52.000,0:13:55.000
Birbirimize ne kadar benzer olduğumuzdan ziyade,

0:13:55.000,0:13:57.000
ne kadar farklı olduğumuzu vurgular.

0:13:57.000,0:13:59.000
Eğer Meksika seyahatimden önce,

0:13:59.000,0:14:03.000
ABD ve Meksika arasında süregelen,

0:14:03.000,0:14:05.000
göç tartışmalarını iki taraftan da takip etmiş olsaydım ne olurdu?

0:14:05.000,0:14:09.000
Annem bize Fide'nin ailesinin fakir olduğu kadar,

0:14:09.000,0:14:11.000
çalışkan da olduğu söyleseydi ne olurdu?

0:14:11.000,0:14:13.000
Afrika'ya ait farklı hikayeleri tüm dünyaya yayınlayan,

0:14:13.000,0:14:17.000
bir Afrika televizyon kanalı olsaydı ne olurdu?

0:14:17.000,0:14:19.000
Nijerya'lı yazar Chinua Achebe'nin

0:14:19.000,0:14:22.000
"hikayelerin dengesi" diye tanımladığı gibi.

0:14:22.000,0:14:25.000
Eğer oda arkadaşım, Nijeryalı yayıncım,

0:14:25.000,0:14:27.000
Mukta Bakaray hakkında fikir sahibi olsaydı,

0:14:27.000,0:14:29.000
ve bankacılığı bırakıp, rüyasını gerçekleştirmek için,

0:14:29.000,0:14:32.000
bir yayınevi kuran sıradışı bir adam olduğunu bilseydi ne olurdu?

0:14:32.000,0:14:36.000
Genel kanı Nijeryalıların edebiyat okumadığı yönündedir.

0:14:36.000,0:14:38.000
O buna katılmıyordu.

0:14:38.000,0:14:40.000
Eğer edebiyatı onların ulaşabilecekleri konuma getirebilirse,

0:14:40.000,0:14:44.000
okumayı bilenlerin, okuyacaklarına inanıyordu.

0:14:44.000,0:14:47.000
İlk romanımı yayınladıktan kısa bir süre sonra,

0:14:47.000,0:14:50.000
röportaj için Lagos'ta bir TV kanalına konuk oldum.

0:14:50.000,0:14:53.000
Orada bir hizmetli olarak çalışan bir kadın yanıma gelerek dedi ki,

0:14:53.000,0:14:56.000
"Romanınızı gerçekten beğendim. Sonunu beğenmedim.

0:14:56.000,0:14:59.000
Şimdi bir devam yazmanız gerekiyor, ve işte olacaklar da bunlar..."

0:14:59.000,0:15:02.000
(Gülme sesleri)

0:15:02.000,0:15:05.000
Ve, bana devam romanımda neler yazmamı anlatmaya başladı.

0:15:05.000,0:15:08.000
Sadece büyülenmemiştim, aynı zamanda çok heyecanlanmıştım.

0:15:08.000,0:15:11.000
Orada, Nijeryalı sıradan çoğunluktan,

0:15:11.000,0:15:14.000
okuyucu olacağı düşünülmeyen bir kadın vardı.

0:15:14.000,0:15:16.000
Kitabı sadece okumakla kalmamış, aynı zamanda onu sahiplenmişti

0:15:16.000,0:15:19.000
ve bana devamında ne yazacağımı söylerken,

0:15:19.000,0:15:21.000
kendini ispat etmiş hissediyordu.

0:15:21.000,0:15:25.000
Şimdi, eğer oda arkadaşım, Lagos'ta bir TV programı sunan,

0:15:25.000,0:15:28.000
ve kendini unutmayı tercih ettiğimiz hikayeleri anlatmaya adamış,

0:15:28.000,0:15:31.000
korkusuz bir kadın olan arkadaşım Fumi Onda'yı tanısaydı ne olurdu?

0:15:31.000,0:15:35.000
Eğer oda arkadaşım, geçen hafta Lagos hastanesinde

0:15:35.000,0:15:38.000
gerçekleştirilen kalp operasyonunu bilseydi ne olurdu?

0:15:38.000,0:15:42.000
Eğer oda arkadaşım çağdaş Nijerya müziğini tanısaydı?

0:15:42.000,0:15:45.000
İngilizce ve Pidgin dilinde,

0:15:45.000,0:15:47.000
Igbo ve Yoruba ve Ijo dilinde,

0:15:47.000,0:15:51.000
Jay-Z den Fela'ya, Bob Marley'den kendi büyükbabalarına kadar,

0:15:51.000,0:15:54.000
farklı yorumları harmanlayan yetenekleri tanısaydı.

0:15:54.000,0:15:56.000
Ya eğer, oda arkadaşım, yakın zamanda Nijerya mahkemesine giderek,

0:15:56.000,0:15:58.000
pasaportlarını yenilemek isteyen kadınların

0:15:58.000,0:16:00.000
kocalarının onayını almasını gerektiren

0:16:00.000,0:16:03.000
gülünç bir kanunu

0:16:03.000,0:16:06.000
kaldırmaya çalışan genç avukatı tanısaydı ne olurdu?

0:16:06.000,0:16:09.000
Eğer oda arkadaşım, büyük teknik zorluklara rağmen,

0:16:09.000,0:16:13.000
film çeken yaratıcı insanlarla dolu, Nollywood'u bilseydi ne olurdu?

0:16:13.000,0:16:15.000
Öyle popüler filmler ki,

0:16:15.000,0:16:17.000
Nijeryalıların kendi ürettiklerini kendilerinin tüketmesinin

0:16:17.000,0:16:20.000
gerçekten en iyi örnekleri.

0:16:20.000,0:16:23.000
Eğer oda arkadaşım, yakın zamanda kendine yapma saç satma işini kuran,

0:16:23.000,0:16:27.000
hırslı muhteşem saç örgücümü tanısaydı ne olurdu?

0:16:27.000,0:16:29.000
Ya da, kendi işlerini kuran, bazen başarısız olan,

0:16:29.000,0:16:31.000
fakat hırslarından bir şey kaybetmeyen,

0:16:31.000,0:16:35.000
milyonlarca Nijeryalıdan haberi olsaydı?

0:16:35.000,0:16:37.000
Ne zaman vatanıma gelsem, çoğu Nijeryalının

0:16:37.000,0:16:40.000
rahatsızlık kaynağı olan sorunlarla yüzyüze gelirim:

0:16:40.000,0:16:43.000
bozuk altyapımız, başarısız hükümetimiz.

0:16:43.000,0:16:46.000
Ama aynı zamanda, hükümet yüzünden değil,

0:16:46.000,0:16:49.000
fakat hükümete rağmen,

0:16:49.000,0:16:51.000
çabalayan insanların inanılmaz esnekliği.

0:16:51.000,0:16:54.000
Her yaz, Lagos'ta, yazarlık seminerleri veriyorum.

0:16:54.000,0:16:57.000
Ve, ne kadar çok insanın başvurduğu,

0:16:57.000,0:17:00.000
ne kadar insanın yazmaya ve hikaye anlatmaya istekli olduğu,

0:17:00.000,0:17:02.000
bana hayret veriyor.

0:17:02.000,0:17:05.000
Nijeryalı yayıncım ve ben, yakın zamanda, Farafina Trust adında

0:17:05.000,0:17:07.000
kar amacı olmayan bir şirket kurduk.

0:17:07.000,0:17:10.000
Ve kütüphaneler kurmak,

0:17:10.000,0:17:12.000
varolan kütüphaneleri yenilemek,

0:17:12.000,0:17:15.000
kütüphanelerinde hiç kitap olmayan

0:17:15.000,0:17:17.000
devlet okullarına kitaplar temin etmek,

0:17:17.000,0:17:19.000
ve okuma-yazma konusunda çok ama bir çok seminer

0:17:19.000,0:17:21.000
düzenleme konusunda büyük hayallerimiz var.

0:17:21.000,0:17:24.000
Birçok hikayemizi anlatmaya gönüllü olan insanlar için.

0:17:24.000,0:17:26.000
Hikayeler önemlidir.

0:17:26.000,0:17:28.000
Birçok hikaye önemlidir.

0:17:28.000,0:17:32.000
Hikayeler mahrum etmek ve kötülemek için kullanıldı,

0:17:32.000,0:17:36.000
Ama hikayeler güçlendirmek ve insancıllaştırmak için de kullanılabilir.

0:17:36.000,0:17:39.000
Hikayeler insanların saygınlığını kırabilir,

0:17:39.000,0:17:44.000
Ama hikayeler aynı zamanda kırılan saygınlığı onarabilir.

0:17:44.000,0:17:46.000
Amerikalı yazar Alice Walker,

0:17:46.000,0:17:48.000
kuzeye göç etmiş olan,

0:17:48.000,0:17:50.000
güneyli akrabaları hakkında şunu yazmış.

0:17:50.000,0:17:52.000
Onları, geride bıraktıkları güneyli hayatı konusunda,

0:17:52.000,0:17:55.000
bir kitapla tanıştırmış.

0:17:55.000,0:17:59.000
"Etrafımda oturdular, kitabı kendileri okuyorlar,

0:17:59.000,0:18:05.000
beni okurken dinliyorlardı, ve bir çeşit cennet geri gelmişti."

0:18:05.000,0:18:08.000
Şu düşünceyle bitirmek istiyorum:

0:18:08.000,0:18:11.000
Tek hikayeyi reddettiğimiz zaman,

0:18:11.000,0:18:14.000
bir yer hakkında, hiç bir zaman tek bir hikaye olmadığını,

0:18:14.000,0:18:16.000
farkettiğimiz zaman,

0:18:16.000,0:18:18.000
bir çeşit cennet geri gelir.

0:18:18.000,0:18:20.000
Teşekkür ederim.

0:18:20.000,0:18:28.000
(Alkışlar)