0:00:00.000,0:00:02.000
Opowiadam historie.

0:00:02.000,0:00:05.000
Podzielę się z wami opowieściami

0:00:05.000,0:00:10.000
na temat "niebezpieczeństwa jednej historii".

0:00:10.000,0:00:14.000
Dorastałam na kampusie we wschodniej Nigerii

0:00:14.000,0:00:17.000
Mama mówi, że jako dwulatka już czytałam

0:00:17.000,0:00:22.000
ale pewnie miałam wtedy cztery lata.

0:00:22.000,0:00:24.000
Zaczęłam czytać wcześnie,

0:00:24.000,0:00:27.000
brytyjskie i amerykańskie książki dla dzieci.

0:00:27.000,0:00:30.000
Zaczęłam też wcześnie pisać.

0:00:30.000,0:00:34.000
Około siódmego roku życia

0:00:34.000,0:00:36.000
pisałam opowiadania, ilustrowane kredkami,

0:00:36.000,0:00:39.000
które moja biedna mama musiała czytać.

0:00:39.000,0:00:43.000
Pisałam takie historie jakie czytałam.

0:00:43.000,0:00:48.000
Bohaterowie byli biali i niebieskoocy,

0:00:48.000,0:00:50.000
bawili się w śniegu,

0:00:50.000,0:00:52.000
jedli jabłka,

0:00:52.000,0:00:54.000
(Śmiech)

0:00:54.000,0:00:56.000
często rozmawiali o pogodzie

0:00:56.000,0:00:58.000
i o tym jak fajnie, że wyszło słońce.

0:00:58.000,0:01:00.000
(Śmiech)

0:01:00.000,0:01:03.000
Mimo tego, że mieszkałam w Nigerii

0:01:03.000,0:01:07.000
i nigdy nie byłam poza jej granicami.

0:01:07.000,0:01:10.000
Nie mieliśmy śniegu. Jedliśmy owoce mango

0:01:10.000,0:01:12.000
i nigdy nie rozmawialiśmy o pogodzie,

0:01:12.000,0:01:14.000
ponieważ nie było takiej potrzeby.

0:01:14.000,0:01:17.000
Moje bohaterowie pili dużo imbirowego piwa,

0:01:17.000,0:01:19.000
jak postacie z książek, które czytałam.

0:01:19.000,0:01:21.000
Oni też pili imbirowe piwo.

0:01:21.000,0:01:24.000
Nie wiedziałam co to takiego, ale to nic.

0:01:24.000,0:01:25.000
(Śmiech)

0:01:25.000,0:01:28.000
Wiele lat później, miałam ochotę

0:01:28.000,0:01:30.000
spróbować imbirowego piwa,

0:01:30.000,0:01:32.000
ale to już inna historia.

0:01:32.000,0:01:34.000
Myślę, że to pokazuje

0:01:34.000,0:01:37.000
jak poddajemy się różnym wpływom

0:01:37.000,0:01:39.000
w obliczu opowieści

0:01:39.000,0:01:41.000
zwłaszcza, będąc dziećmi.

0:01:41.000,0:01:43.000
Ponieważ we książkach

0:01:43.000,0:01:45.000
bohaterowie byli obcokrajowcami,

0:01:45.000,0:01:47.000
byłam przekonana,

0:01:47.000,0:01:50.000
że to w książkach naturalne,

0:01:50.000,0:01:52.000
Że książki muszą być

0:01:52.000,0:01:55.000
o rzeczach mi obcych.

0:01:55.000,0:01:59.000
To się zmieniło, gdy odkryłam afrykańską literaturę.

0:01:59.000,0:02:01.000
Nie było jej wiele a książki

0:02:01.000,0:02:03.000
trudniej było dostać od zagranicznych.

0:02:03.000,0:02:07.000
Ale Chinua Achebe i Camara Laye

0:02:07.000,0:02:09.000
zmienili moje spojrzenie na literaturę.

0:02:09.000,0:02:11.000
zmienili moje spojrzenie na literaturę.

0:02:11.000,0:02:13.000
Zrozumiałam, że ludzie tacy jak ja,

0:02:13.000,0:02:15.000
dziewczyny, o czekoladowej skórze,

0:02:15.000,0:02:18.000
których włosy nie dają spiąć w kucyk

0:02:18.000,0:02:20.000
mogą istnieć w literaturze.

0:02:20.000,0:02:24.000
Zaczęłam pisać o rzeczach, które rozpoznawałam.

0:02:24.000,0:02:28.000
Uwielbiałam anglojęzyczne książki.

0:02:28.000,0:02:32.000
Pobudzały wyobraźnię. Otwierały nieznane światy.

0:02:32.000,0:02:34.000
Ale ich efektem ubocznym

0:02:34.000,0:02:36.000
była niewiedza o tym, że mi podobni ludzie

0:02:36.000,0:02:38.000
mogą istnieć w literaturze.

0:02:38.000,0:02:42.000
Odkrycie pisarzy afrykańskich,

0:02:42.000,0:02:45.000
sprawiło, że nie pisałam już jednej historii

0:02:45.000,0:02:47.000
podobnej do innych.

0:02:47.000,0:02:50.000
Pochodzę tradycyjnej rodziny, z klasy średniej.

0:02:50.000,0:02:52.000
Tata był profesorem.

0:02:52.000,0:02:55.000
Mama - administratorką.

0:02:55.000,0:02:58.000
Mieliśmy, co było powszechne,

0:02:58.000,0:03:03.000
żyjącą z nami pomoc domową z pobliskiej wsi.

0:03:03.000,0:03:07.000
Kiedy miałam osiem lat pojawił się u nas chłopiec.

0:03:07.000,0:03:09.000
Miał na imię Fide.

0:03:09.000,0:03:12.000
Mama powiedziała mi o nim tylko jedno:

0:03:12.000,0:03:15.000
jego rodzina była biedna.

0:03:15.000,0:03:17.000
Mama posyłała im korzenie i ryż

0:03:17.000,0:03:20.000
oraz stare ubrania.

0:03:20.000,0:03:22.000
A gdy nie dojadałam kolacji mama mówiła:

0:03:22.000,0:03:27.000
"Dokończ jeść! Rodzina Fidego głoduje."

0:03:27.000,0:03:31.000
Było mi ich szkoda.

0:03:31.000,0:03:34.000
Raz poszliśmy do jego wioski w odwiedziny.

0:03:34.000,0:03:38.000
A jego mama pokazała nam wzorzysty koszyk

0:03:38.000,0:03:41.000
zrobiony z wysuszonej rafi przez brata Fidiego.

0:03:41.000,0:03:43.000
Byłam zdumiona.

0:03:43.000,0:03:46.000
Nie przyszło mi na myśl, że ktoś z jego rodziny

0:03:46.000,0:03:49.000
może coś takiego zrobić.

0:03:49.000,0:03:52.000
Słyszałam tylko o tym, że byli biedni.

0:03:52.000,0:03:54.000
Nie byłam w stanie dojrzeć

0:03:54.000,0:03:57.000
czegoś innego niż bieda.

0:03:57.000,0:04:01.000
Bieda była jedyną historią na ich temat.

0:04:01.000,0:04:03.000
Wiele lat później, myślałam o tym

0:04:03.000,0:04:06.000
jadąc na studia do Ameryki.

0:04:06.000,0:04:08.000
Miałam 19 lat.

0:04:08.000,0:04:12.000
Moja współlokatorka była zdziwiona.

0:04:12.000,0:04:15.000
Pytała, gdzie nauczyłam się tak dobrze mówić,

0:04:15.000,0:04:17.000
i była zmieszana, gdy odpowiedziałam jej,

0:04:17.000,0:04:22.000
że angielski jest językiem urzędowym Nigerii.

0:04:22.000,0:04:26.000
Chciała posłuchać "muzyki plemiennej"

0:04:26.000,0:04:28.000
i była równie zawiedziona

0:04:28.000,0:04:30.000
gdy puściłam jej Mariah Carey.

0:04:30.000,0:04:33.000
(Śmiech)

0:04:33.000,0:04:35.000
Założyła, że nie wiem jak

0:04:35.000,0:04:38.000
używać kuchenki...

0:04:38.000,0:04:40.000
"Uderzyło" mnie to, że współczuła mi,

0:04:40.000,0:04:42.000
zanim jeszcze mnie zobaczyła.

0:04:42.000,0:04:46.000
Jej postawa wobec mnie jako Afrykanki,

0:04:46.000,0:04:50.000
była pełna protekcjonalności i dobrodusznego żalu.

0:04:50.000,0:04:53.000
Ta dziewczyna znała tylko jedną historię Afryki.

0:04:53.000,0:04:56.000
Historię nieszczęścia.

0:04:56.000,0:04:58.000
W tej historii nie było możliwości

0:04:58.000,0:05:02.000
aby Afrykanie mogli być podobni.

0:05:02.000,0:05:05.000
Jedyne co mogła czuć to żal.

0:05:05.000,0:05:09.000
Nie widziała mnie jako podobnego człowieka.

0:05:09.000,0:05:11.000
Zanim pojechałam do Ameryki

0:05:11.000,0:05:14.000
nie identyfikowałam się świadomie jako Afrykanka.

0:05:14.000,0:05:17.000
Ale w USA miałam być ekspertem od Afryki.

0:05:17.000,0:05:21.000
Mimo tego, że nie wiedziałam nic o np. Namibii.

0:05:21.000,0:05:23.000
Udało mi się "objąć" swoją nową tożsamość.

0:05:23.000,0:05:26.000
Dziś, myślę o sobie jako o Afrykance.

0:05:26.000,0:05:28.000
Ale nadal irytuje mnie kiedy

0:05:28.000,0:05:30.000
określa się Afrykę mianem państwa.

0:05:30.000,0:05:34.000
Najświeższym przykładem jest cudowny lot

0:05:34.000,0:05:36.000
z Lagos, dwa dni temu.

0:05:36.000,0:05:38.000
Na pokładzie linii Virgin podano komunikat

0:05:38.000,0:05:43.000
o działalności charytatywnej w "Indiach, Afryce i innych krajach"

0:05:43.000,0:05:44.000
(Śmiech)

0:05:44.000,0:05:48.000
Dzięki latach spędzonych w USA jako Afrykanka

0:05:48.000,0:05:52.000
zaczęłam rozumieć reakcję mojej współlokatorki.

0:05:52.000,0:05:55.000
Gdyby nie dzieciństwo w Nigerii, moja wiedza o Afryce

0:05:55.000,0:05:57.000
pochodziłaby z popularnych obrazków.

0:05:57.000,0:06:00.000
Myślałabym, że Afryka to ląd

0:06:00.000,0:06:04.000
pięknych krajobrazów i zwierząt,

0:06:04.000,0:06:06.000
niezrozumiałych ludzi,

0:06:06.000,0:06:09.000
bezsensowne wojen, głodu i AIDS,

0:06:09.000,0:06:12.000
ludzi bez własnego głosu,

0:06:12.000,0:06:14.000
czekających na ocalenie,

0:06:14.000,0:06:17.000
przez "białego obcokrajowca".

0:06:17.000,0:06:19.000
Postrzegałabym Afrykanów

0:06:19.000,0:06:23.000
jak rodzinę Fidela jako dziecko.

0:06:23.000,0:06:27.000
Pojedyncza wizja Afryki pochodzi z literatury zachodniej

0:06:27.000,0:06:29.000
Zacytuję fragment

0:06:29.000,0:06:32.000
z zapisków kupca Johna Locka z Londynu,

0:06:32.000,0:06:35.000
który przypłynął do Afryki w 1561 roku.

0:06:35.000,0:06:40.000
To z jego dziennika podróży.

0:06:40.000,0:06:42.000
Po nazwaniu czarnych Afrykanów

0:06:42.000,0:06:44.000
"bestiami bez domów"

0:06:44.000,0:06:48.000
pisze dalej: "są to również ludzie bez głów,

0:06:48.000,0:06:53.000
mający usta i oczy na klatce piersiowej."

0:06:53.000,0:06:55.000
Czytając to śmieję się za każdym razem.

0:06:55.000,0:06:59.000
Wyobraźnia Johna Locka jest godna podziwu.

0:06:59.000,0:07:01.000
Jego relacja jest ważna

0:07:01.000,0:07:03.000
bo reprezentuje początek

0:07:03.000,0:07:06.000
tradycji opowiadania historii o Afryce na Zachodzie.

0:07:06.000,0:07:09.000
Tradycji opisywania tych rejonów

0:07:09.000,0:07:11.000
w negatywnym świetle, jako innych.

0:07:11.000,0:07:15.000
Pisania o ludziach, którzy według

0:07:15.000,0:07:17.000
Rudyarda Kiplinga,

0:07:17.000,0:07:20.000
są "pół diabłami, pół dziećmi".

0:07:20.000,0:07:23.000
Moja Amerykańska współlokatorka

0:07:23.000,0:07:25.000
musiała przez całe życie

0:07:25.000,0:07:27.000
widzieć i słyszeć różne wersje

0:07:27.000,0:07:29.000
tej jednej historii

0:07:29.000,0:07:31.000
tak jak profesor,

0:07:31.000,0:07:36.000
twierdzący, że moja powieść nie jest "autentycznie afrykańska".

0:07:36.000,0:07:38.000
Przyznam, pozostawiała wiele do życzenia,

0:07:38.000,0:07:40.000
Przyznam, pozostawiała wiele do życzenia,

0:07:40.000,0:07:44.000
w wielu miejscach była niedoskonała

0:07:44.000,0:07:46.000
Ale jednak nie zgodzę się,

0:07:46.000,0:07:49.000
że nie była autentycznie afrykańska.

0:07:49.000,0:07:51.000
W sumie sama nie wiem co mam rozumieć

0:07:51.000,0:07:54.000
przez "afrykańską autentyczność".

0:07:54.000,0:07:56.000
Profesor powiedział mi, że moje postacie

0:07:56.000,0:07:58.000
były za bardzo jak on,

0:07:58.000,0:08:00.000
wykształcone osoby z klasy średniej.

0:08:00.000,0:08:02.000
Moi bohaterowie jeździli samochodami.

0:08:02.000,0:08:05.000
Nie głodowali.

0:08:05.000,0:08:09.000
W związku z tym, nie byli dość autentyczni.

0:08:09.000,0:08:12.000
Jednak jestem tak samo winna

0:08:12.000,0:08:15.000
w kwestii "jednej historii".

0:08:15.000,0:08:19.000
Parę lat temu odwiedziłam Meksyk.

0:08:19.000,0:08:21.000
Atmosfera w USA była napięta.

0:08:21.000,0:08:25.000
Toczyły się debaty dotyczące emigracji.

0:08:25.000,0:08:27.000
Jak często dzieje się w Ameryce

0:08:27.000,0:08:30.000
imigracja była utożsamiana z Meksykanami.

0:08:30.000,0:08:32.000
Było mnóstwo historii o Meksykanach,

0:08:32.000,0:08:34.000
ogałacających służbę zdrowia,

0:08:34.000,0:08:36.000
ogałacających służbę zdrowia,

0:08:36.000,0:08:38.000
przekraczając nielegalnie granicę,

0:08:38.000,0:08:42.000
zostają aresztowani, itp.

0:08:42.000,0:08:46.000
Przechadzając się po Guadalajara,

0:08:46.000,0:08:48.000
patrząc na ludzi idących do pracy,

0:08:48.000,0:08:50.000
zwijających tortille na targowisku,

0:08:50.000,0:08:53.000
palących, śmiejących się...

0:08:53.000,0:08:56.000
Zaskoczyło mnie to,

0:08:56.000,0:08:59.000
a zaraz potem poczułam wstyd.

0:08:59.000,0:09:02.000
Uzmysłowiłam sobie, że tak przesiąknęłam

0:09:02.000,0:09:04.000
medialną oceną Meksykanów,

0:09:04.000,0:09:06.000
że nieświadomie utożsamiałam ich

0:09:06.000,0:09:09.000
z nieszczęsnymi emigrantami.

0:09:09.000,0:09:11.000
Dałam się zwieść "jednej historii" dotyczącej Meksykanów

0:09:11.000,0:09:14.000
i nie mogłam bardziej wstydzić się za siebie.

0:09:14.000,0:09:16.000
W ten sposób powstaje "jedna historia"

0:09:16.000,0:09:19.000
pokazująca ludzi z jednej strony,

0:09:19.000,0:09:21.000
ale tylko z jednej strony

0:09:21.000,0:09:23.000
i tak w kółko,

0:09:23.000,0:09:26.000
aż tak ich widzimy.

0:09:26.000,0:09:28.000
Niemożliwe jest rozmawianie o jednej historii

0:09:28.000,0:09:31.000
bez poruszania tematu władzy.

0:09:31.000,0:09:33.000
Jest takie słowo,

0:09:33.000,0:09:35.000
o którym myślę za każdym razem rozważając

0:09:35.000,0:09:38.000
rozkład sił na świecie - to "nkali"

0:09:38.000,0:09:40.000
W wolnym tłumaczeniu

0:09:40.000,0:09:43.000
oznacza: "bycie lepszym od kogoś innego".

0:09:43.000,0:09:46.000
Jak nasze ekonomiczne i polityczne światy,

0:09:46.000,0:09:48.000
również opowieści są zdefiniowane

0:09:48.000,0:09:51.000
przez zasadę nkali.

0:09:51.000,0:09:53.000
Kto i w jaki sposób je opisuje,

0:09:53.000,0:09:56.000
kiedy się je opisuje i jak dużo się o nich mówi

0:09:56.000,0:10:00.000
to wszystko właśnie zależy od władzy.

0:10:00.000,0:10:03.000
Władza to nie tylko opowiadanie o innych,

0:10:03.000,0:10:07.000
ale w także w sposób definitywny.

0:10:07.000,0:10:09.000
Palestyński poeta Mourid Barghouti pisze,

0:10:09.000,0:10:12.000
że jeśli chce się ludzi ograbić,

0:10:12.000,0:10:15.000
wystarczy zacząć ich historię

0:10:15.000,0:10:18.000
od słowa " po drugie"

0:10:18.000,0:10:22.000
Wystarczy zacząć od strzał Indian,

0:10:22.000,0:10:25.000
a nie od najazdu Brytyjczyków.

0:10:25.000,0:10:28.000
Otrzymujemy zupełnie inną historię.

0:10:28.000,0:10:30.000
Gdy zaczniemy

0:10:30.000,0:10:32.000
od porażki państwa afrykańskiego

0:10:32.000,0:10:36.000
a nie od kolonialnej budowy,

0:10:36.000,0:10:40.000
znów dostaniemy inną opowieść.

0:10:40.000,0:10:42.000
Ostatnio miałam wykład na uczelni,

0:10:42.000,0:10:44.000
a student powiedział mi,

0:10:44.000,0:10:46.000
że to przykre, że Nigeryjczycy

0:10:46.000,0:10:49.000
byli fizycznymi oprawcami

0:10:49.000,0:10:52.000
jak postać ojca w mojej powieści.

0:10:52.000,0:10:54.000
Odpowiedziałam mu, że przeczytałam powieść

0:10:54.000,0:10:56.000
"American Psycho"

0:10:56.000,0:10:58.000
(Śmiech)

0:10:58.000,0:11:00.000
To szkoda,

0:11:00.000,0:11:03.000
że młodzi Amerykanie są seryjnymi mordercami.

0:11:03.000,0:11:07.000
(Śmiech)

0:11:07.000,0:11:13.000
(Brawa)

0:11:13.000,0:11:16.000
No dobra, byłam zirytowana.

0:11:16.000,0:11:18.000
(Śmiech)

0:11:18.000,0:11:20.000
Nigdy bym nie pomyślała

0:11:20.000,0:11:22.000
że tylko przez jedną powieść,

0:11:22.000,0:11:24.000
w której postać była seryjnym mordercą

0:11:24.000,0:11:26.000
można wnioskować coś

0:11:26.000,0:11:28.000
o wszystkich Amerykanach.

0:11:28.000,0:11:31.000
Wcale nie jestem lepsza od tego studenta.

0:11:31.000,0:11:34.000
Chodzi o potęgę kultury i gospodarki USA.

0:11:34.000,0:11:36.000
Znam wiele historii Ameryki.

0:11:36.000,0:11:40.000
Czytałam Tylera, Updike'a, Steinbecka czy Gaitskilla.

0:11:40.000,0:11:43.000
Nie miałam jednej wersji historii Ameryki.

0:11:43.000,0:11:46.000
Kiedyś dowiedziałam się, że pisarze

0:11:46.000,0:11:50.000
muszą mieć nieszczęśliwe dzieciństwo,

0:11:50.000,0:11:52.000
aby odnieść sukces.

0:11:52.000,0:11:54.000
Zaczęłam myśleć nad tym jakie

0:11:54.000,0:11:56.000
straszne rzeczy mogli mi zrobić rodzice.

0:11:56.000,0:11:58.000
(Śmiech)

0:11:58.000,0:12:02.000
Dzieciństwo miałam szczęśliwe,

0:12:02.000,0:12:05.000
pełne śmiechu i miłości, w bliskiej rodzinie.

0:12:05.000,0:12:09.000
Dziadkowie umarli w obozie dla uchodźców.

0:12:09.000,0:12:13.000
Mój kuzyn Polle umarł przez brak opieki medycznej.

0:12:13.000,0:12:16.000
Przyjaciółka Okoloma zmarła w katastrofie samolotu

0:12:16.000,0:12:19.000
ponieważ nasze wozy strażackie nie miały wody.

0:12:19.000,0:12:22.000
Dorastałam pod represyjnymi rządami militarnymi,

0:12:22.000,0:12:24.000
które dewaluowały wartość edukacji,

0:12:24.000,0:12:27.000
więc czasami rodzice nie dostawali pensji.

0:12:27.000,0:12:31.000
Jako dziecko, widziałam jak ze stołu znikł dżem,

0:12:31.000,0:12:33.000
następnie masło,

0:12:33.000,0:12:36.000
chleb stał się zbyt drogi,

0:12:36.000,0:12:39.000
a w końcu wydzielane było i mleko.

0:12:39.000,0:12:42.000
Polityczny strach

0:12:42.000,0:12:46.000
wkradł się w życie codzienne.

0:12:46.000,0:12:48.000
To dzięki tym historiom jestem kim jestem.

0:12:48.000,0:12:52.000
Podkreślanie tych negatywnych opowieści

0:12:52.000,0:12:55.000
byłoby uproszczeniem mojego doświadczenia.

0:12:55.000,0:12:57.000
Pominęłoby się inne opowieści,

0:12:57.000,0:12:59.000
które mnie ukształtowały.

0:12:59.000,0:13:02.000
Jedna opowieść rodzi stereotypy.

0:13:02.000,0:13:05.000
A problem z nimi

0:13:05.000,0:13:07.000
nie polega na tym, że są nieprawdziwe,

0:13:07.000,0:13:09.000
ale na tym, że są niekompletne.

0:13:09.000,0:13:13.000
Sprawiają, że jedna historia staje się jedyną.

0:13:13.000,0:13:15.000
Afryka jest pełna nieszczęść.

0:13:15.000,0:13:19.000
Jak zatrważające gwałty w Kongo.

0:13:19.000,0:13:21.000
Przygnębiających faktów,

0:13:21.000,0:13:26.000
jak 5000 aplikantów na jedno stanowisko Nigerii.

0:13:26.000,0:13:29.000
Są jednak też inne historie.

0:13:29.000,0:13:33.000
Ważne jest by o nich też mówić.

0:13:33.000,0:13:35.000
Zawsze czułam, że to niemożliwe

0:13:35.000,0:13:38.000
aby właściwie zrozumieć miejsce lub osobę

0:13:38.000,0:13:42.000
bez zaangażowania się ich historie.

0:13:42.000,0:13:45.000
Konsekwencją jednej opowieści

0:13:45.000,0:13:48.000
jest odzieranie ludzi z godności.

0:13:48.000,0:13:52.000
Trudno jest rozpoznać innych jako równych,

0:13:52.000,0:13:55.000
kiedy podkreśla się tylko różnice,

0:13:55.000,0:13:57.000
a nie podobieństwa.

0:13:57.000,0:13:59.000
Co gdybym przed wycieczką do Meksyku

0:13:59.000,0:14:03.000
śledziła debatę dotyczącą spraw imigracji z obu stron

0:14:03.000,0:14:05.000
słuchając Amerykanów i Meksykanów?

0:14:05.000,0:14:09.000
A gdyby mama powiedziała, że rodzina Fidela

0:14:09.000,0:14:11.000
jest biedna i pracowita?

0:14:11.000,0:14:13.000
Co jeśli mielibyśmy afrykańską telewizję

0:14:13.000,0:14:17.000
pokazującą różnorodną Afrykę całemu światu?

0:14:17.000,0:14:19.000
Nigeryjski pisarz Chinua Achebe nazywa

0:14:19.000,0:14:22.000
to równowagą historii.

0:14:22.000,0:14:25.000
Co gdyby moja współlokatorka znała historię

0:14:25.000,0:14:27.000
nigeryjskiego wydawcy Mukta Bakaray,

0:14:27.000,0:14:29.000
wyjątkowego człowieka, który porzucił pracę w banku

0:14:29.000,0:14:32.000
aby zrealizować marzenia i założyć wydawnictwo?

0:14:32.000,0:14:36.000
Według obiegowej opinii Nigeryjczycy nie czytają.

0:14:36.000,0:14:38.000
On się z tym nie zgodził.

0:14:38.000,0:14:40.000
Wiedział, że ludzie potrafiący czytać,

0:14:40.000,0:14:44.000
czytaliby gdyby książki były dostępne.

0:14:44.000,0:14:47.000
Po publikacji pierwszej powieści

0:14:47.000,0:14:50.000
zostałam zaproszona na wywiad do stacji w Lagos.

0:14:50.000,0:14:53.000
Kobieta, która pracowała tam jako posłaniec powiedziała:

0:14:53.000,0:14:56.000
"Książka mi się podobała, ale nie zakończenie...

0:14:56.000,0:14:59.000
Teraz musisz napisać sequel, i napiszesz o tym, że..."

0:14:59.000,0:15:02.000
(Śmiech)

0:15:02.000,0:15:05.000
Opowiedziała mi o drugim tomie.

0:15:05.000,0:15:08.000
To było czarujące. Byłam bardzo poruszona.

0:15:08.000,0:15:11.000
Widziałam kobietę, zwykłą Nigeryjkę,

0:15:11.000,0:15:14.000
jedną z tych, którzy przecież nie czytają.

0:15:14.000,0:15:16.000
Nie tylko przeczytała książkę, ale też ją zagarnęła,

0:15:16.000,0:15:19.000
czuła, że miała prawo mówić mi

0:15:19.000,0:15:21.000
o czym powinien być sequel.

0:15:21.000,0:15:25.000
Co jeśli współlokatorka znała Fumi Onda,

0:15:25.000,0:15:28.000
dzielną dziennikarkę w Lagos

0:15:28.000,0:15:31.000
opowiadającą historie, o których wygodniej zapomnieć?

0:15:31.000,0:15:35.000
Co, gdyby wiedziała o operacji serca

0:15:35.000,0:15:38.000
w szpitalu w Lagos tydzień temu?

0:15:38.000,0:15:42.000
Co gdyby znała współczesną muzykę nigeryjską?

0:15:42.000,0:15:45.000
Utalentowanych ludzi śpiewających po angielsku, w Pidgin,

0:15:45.000,0:15:47.000
w Igbo, w Yoruba czy Ijo,

0:15:47.000,0:15:51.000
mieszających wpływy począwszy od Jay-Z do Feli

0:15:51.000,0:15:54.000
poprzez Boba Marleya aż po muzykę przodków.

0:15:54.000,0:15:56.000
Co gdyby wiedziała o kobiecie prawniku,

0:15:56.000,0:15:58.000
która ostatnio poszła do sądu w Nigerii

0:15:58.000,0:16:00.000
aby przeciwstawić się niedorzecznemu prawu

0:16:00.000,0:16:03.000
które wymagało od kobiety zgody męża

0:16:03.000,0:16:06.000
przed odnowieniem paszportu?

0:16:06.000,0:16:09.000
Co gdyby wiedziała o Nollywood

0:16:09.000,0:16:13.000
pełnym zapaleńców tworzących filmy mimo przeciwności?

0:16:13.000,0:16:15.000
Filmy tak popularne,

0:16:15.000,0:16:17.000
że są najlepszym przykładem,

0:16:17.000,0:16:20.000
tego, że Nigeryjczycy lubią rozrywkę nigeryjską.

0:16:20.000,0:16:23.000
Co gdyby wiedziała o mojej ambitnej fryzjerce,

0:16:23.000,0:16:27.000
która rozkręciła interes sprzedając przedłużenia włosów?

0:16:27.000,0:16:29.000
Albo o tysiącu innych Nigeryjczyków,

0:16:29.000,0:16:31.000
którzy rozpoczynają własną działalność,

0:16:31.000,0:16:35.000
czasem plajtują, ale nie poddają się.

0:16:35.000,0:16:37.000
Jak jestem w domu, spotykam się

0:16:37.000,0:16:40.000
z rzeczami irytującymi większość Nigeryjczyków:

0:16:40.000,0:16:43.000
niedoskonałą infrastrukturą czy rządem,

0:16:43.000,0:16:46.000
ale również z niesamowitą prężnością ludzi,

0:16:46.000,0:16:49.000
którzy trwają mimo tego,

0:16:49.000,0:16:51.000
że rząd przeszkadza a nie pomaga.

0:16:51.000,0:16:54.000
Prowadzę warsztaty pisarskie w Lagos.

0:16:54.000,0:16:57.000
Zadziwiające jak wielu jest chętnych,

0:16:57.000,0:17:00.000
jak dużo ludzi jest chętnych do pisania

0:17:00.000,0:17:02.000
do opowiadania historii.

0:17:02.000,0:17:05.000
Założyliśmy organizację non-profit

0:17:05.000,0:17:07.000
nazwaną Farafina Trust.

0:17:07.000,0:17:10.000
Mamy marzenie budowania bibliotek

0:17:10.000,0:17:12.000
modyfikowania tych, które już istnieją,

0:17:12.000,0:17:15.000
oraz dania książek,

0:17:15.000,0:17:17.000
szkołom, których biblioteki są puste.

0:17:17.000,0:17:19.000
Chcemy organizować mnóstwo warsztatów

0:17:19.000,0:17:21.000
z czytania i pisania,

0:17:21.000,0:17:24.000
dla wszystkich chcących opowiadać historie.

0:17:24.000,0:17:26.000
Historie są ważne.

0:17:26.000,0:17:28.000
Wiele historii jest ważnych.

0:17:28.000,0:17:32.000
Używano ich by odczłowieczać i wzbudzać złość.

0:17:32.000,0:17:36.000
Ale dają też one wiarę, siłę i pokazują ludzkość.

0:17:36.000,0:17:39.000
Opowieści potrafią pozbawić ludzkiej godności.

0:17:39.000,0:17:44.000
Potrafią również ją jednak uleczyć.

0:17:44.000,0:17:46.000
Amerykańska pisarka Alice Walker napisała

0:17:46.000,0:17:48.000
o swoich południowych krewnych,

0:17:48.000,0:17:50.000
którzy przenieśli się na północ.

0:17:50.000,0:17:52.000
Zapoznała ich z książką

0:17:52.000,0:17:55.000
o życiu na południu, które zostawili za sobą.

0:17:55.000,0:17:59.000
"Usiedli dookoła, czytając książkę,

0:17:59.000,0:18:05.000
słuchając jak im czytałam, znów odzyskali swój raj".

0:18:05.000,0:18:08.000
Chciałabym zakończyć tą myślą:

0:18:08.000,0:18:11.000
Odrzucając jedną historię,

0:18:11.000,0:18:14.000
uświadamiając sobie, że nie istnieje tylko jedna strona,

0:18:14.000,0:18:16.000
nie ważne o jakie miejsce chodzi,

0:18:16.000,0:18:18.000
zyskujemy rodzaj raju.

0:18:18.000,0:18:20.000
Dziękuję.

0:18:20.000,0:18:28.000
(Brawa)