1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Јас сум раскажувач на приказни.

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
И би сакала да ви раскажам неколку лични приказни

3
00:00:05,000 --> 00:00:10,000
за она што го нарекувам „опасност од еднострана приказна“.

4
00:00:10,000 --> 00:00:14,000
Израснав во универзитетски кампус во источна Нигерија.

5
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
Мајка ми вели дека сум почнала да читам на две години,

6
00:00:17,000 --> 00:00:22,000
иако мислам дека поверојатно е дека сум имала четири.

7
00:00:22,000 --> 00:00:24,000
Значи, читам уште од мала.

8
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
А читав американски и британски книги за деца.

9
00:00:27,000 --> 00:00:30,000
И пишував од мала.

10
00:00:30,000 --> 00:00:34,000
Отприлика на седум години почнав да пишувам приказни со молив

11
00:00:34,000 --> 00:00:36,000
што ги илустрирав со боички

12
00:00:36,000 --> 00:00:39,000
и кои мојата сирота мајка мораше да ги чита.

13
00:00:39,000 --> 00:00:43,000
Приказните што ги пишував беа исти како оние што ги читав.

14
00:00:43,000 --> 00:00:48,000
Сите ликови беа бели и со сини очи.

15
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
Си играа во снегот.

16
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
Јадеа јаболка.

17
00:00:52,000 --> 00:00:54,000
(Смеа)

18
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Постојано коментираа за времето,

19
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
колку е убаво што конечно е сончево.

20
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
(Смеа)

21
00:01:00,000 --> 00:01:03,000
Зборуваа вака и покрај тоа што живеев во Нигерија.

22
00:01:03,000 --> 00:01:07,000
Никогаш немав излезено од Нигерија.

23
00:01:07,000 --> 00:01:10,000
Немавме снег. Јадевме манго.

24
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
И никогаш не зборувавме за времето,

25
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
бидејќи немаше потреба.

26
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Моите ликови пиеја пиво од ѓумбир,

27
00:01:17,000 --> 00:01:19,000
затоа што ликовите од британските книги што ги читав

28
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
пиеја пиво од ѓумбир.

29
00:01:21,000 --> 00:01:24,000
Не беше важно што немав поим што е тоа пиво од ѓумбир.

30
00:01:24,000 --> 00:01:25,000
(Смеа)

31
00:01:25,000 --> 00:01:28,000
И многу години потоа, душа давав

32
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
да пробам пиво од ѓумбир.

33
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Ама тоа е друга приказна.

34
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
Според мене, од ова се гледа

35
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
колку длабок впечаток

36
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
ни оставаат приказните и колку ни влијаат,

37
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
особено како деца.

38
00:01:41,000 --> 00:01:43,000
Во сите книги што ги читав

39
00:01:43,000 --> 00:01:45,000
имаше странски ликови,

40
00:01:45,000 --> 00:01:47,000
па бев убедена дека книгите сами по себе

41
00:01:47,000 --> 00:01:50,000
мора да имаат странски ликови

42
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
и да се за нешта

43
00:01:52,000 --> 00:01:55,000
што ми се туѓи.

44
00:01:55,000 --> 00:01:59,000
Сѐ се смени кога ги открив африканските книги.

45
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
Ги немаше многу.

46
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
А и многу потешко се наоѓаа од странските.

47
00:02:03,000 --> 00:02:07,000
Но, поради писатели како Чинуа Ачебе и Камара Лае

48
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
книжевноста почнав да ја гледам

49
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
со други очи.

50
00:02:11,000 --> 00:02:13,000
Сфатив дека и сличните на мене,

51
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
девојките со чоколаден тен

52
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
и со пуцвал коса што не може да се врзе во репче,

53
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
можат да бидат во приказните.

54
00:02:20,000 --> 00:02:24,000
Така почнав да пишувам за нешта што ми се блиски.

55
00:02:24,000 --> 00:02:28,000
Ги обожавав американските и британските книги што ги читав.

56
00:02:28,000 --> 00:02:32,000
Ми ја разбранува фантазијата. Ми ги прошируваа видиците.

57
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
Но, исто така, поради нив не знаев

58
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
и дека во литературата,

59
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
постојат и луѓе како мене.

60
00:02:38,000 --> 00:02:42,000
Откако ги открив африканските писатели,

61
00:02:42,000 --> 00:02:45,000
се спасив од опасноста да имам еднострана приказна

62
00:02:45,000 --> 00:02:47,000
за тоа како треба да изгледаат книгите.

63
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
Потекнувам од просечно нигериско семејство од средната класа.

64
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
Татко ми беше професор.

65
00:02:52,000 --> 00:02:55,000
Мајка ми беше службеничка.

66
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
Како и сите други,

67
00:02:58,000 --> 00:03:03,000
имавме куќна послуга, обично луѓе од околните села.

68
00:03:03,000 --> 00:03:07,000
Кога наполнив осум години, дојде уште едно момче во послугата.

69
00:03:07,000 --> 00:03:09,000
Се викаше Фиде.

70
00:03:09,000 --> 00:03:12,000
За него мајка ми ни кажа

71
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
само дека е од многу сиромашно семејство.

72
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Мајка ми им праќаше компири и ориз,

73
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
како и износената облека.

74
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
И кога немаше да ја дојадам вечерата, мајка ми ќе речеше,

75
00:03:22,000 --> 00:03:27,000
„Дојади! Знаеш дека луѓе како семејството на Фиде немаат леб да јадат“.

76
00:03:27,000 --> 00:03:31,000
Затоа, многу ми беше жал за семејството на Фиде.

77
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
Една сабота отидовме кај него в село.

78
00:03:34,000 --> 00:03:38,000
Мајка му ни покажа кошничка од обоена рафија

79
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
со интересна плетка, што брат му ја изработил.

80
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
Бев вчудоневидена.

81
00:03:43,000 --> 00:03:46,000
Ни на крај памет не ми беше

82
00:03:46,000 --> 00:03:49,000
дека некој од неговото семејство може да направи било што.

83
00:03:49,000 --> 00:03:52,000
Единствено што слушав за нив е дека биле многу сиромашни,

84
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
па не можев да ги гледам

85
00:03:54,000 --> 00:03:57,000
никако поинаку.

86
00:03:57,000 --> 00:04:01,000
Нивната сиромаштија беше мојата еднострана приказна за нив.

87
00:04:01,000 --> 00:04:03,000
Години подоцна, размислував за ова

88
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
кога заминав од Нигерија на студии во САД.

89
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
Имав деветнаесет години.

90
00:04:08,000 --> 00:04:12,000
Ја шокирав цимерката, што беше Американка.

91
00:04:12,000 --> 00:04:15,000
Ме праша каде сум научила англиски толку добро

92
00:04:15,000 --> 00:04:17,000
и се збуни кога ѝ кажав дека по некоја случајност

93
00:04:17,000 --> 00:04:22,000
англискиот е официјален јазик на Нигерија.

94
00:04:22,000 --> 00:04:26,000
Побара да ѝ пуштам “племенска музика”, како што ја нарекуваше,

95
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
и се разочара

96
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
кога ја извадив касетата од Мараја Кери.

97
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
(Смеа)

98
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
Мислеше дека не знам

99
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
да уклучам шпорет.

100
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
Ме погоди тоа што ме сожалувала

101
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
уште пред да ме види.

102
00:04:42,000 --> 00:04:46,000
Кон мене, како Африканка,

103
00:04:46,000 --> 00:04:50,000
покажуваше еден вид снисходливо, добронамерно сожалување.

104
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
Цимерка ми имаше еднострана приказна за Африка.

105
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
Еднострана приказна за катастрофа.

106
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
Во оваа еднострана приказна немаше шанси

107
00:04:58,000 --> 00:05:02,000
Африканците да имаат некаква сличност со неа.

108
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
Немаше шанси за нешто повеќе од сожалување.

109
00:05:05,000 --> 00:05:09,000
Немаше шанси да бидеме еднакви како луѓе.

110
00:05:09,000 --> 00:05:11,000
Мора да признаам дека пред да заминам за САД

111
00:05:11,000 --> 00:05:14,000
свесно не се идентификував како Африканка.

112
00:05:14,000 --> 00:05:17,000
Но, кога и да се споменеше Африка таму, луѓето ми се обраќаа,

113
00:05:17,000 --> 00:05:21,000
без разлика што не знаев ништо за места како Намибија.

114
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
Сепак, на крајот го прифатив овој нов идентитет

115
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
и сега се сметам за Африканка поради многу причини.

116
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
Сепак, многу се нервирам

117
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
кога Африка ја нарекуваат држава.

118
00:05:30,000 --> 00:05:34,000
Последен пример за ова е летот од Лагос пред два дена

119
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
кој цело време беше пријатен,

120
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
освен кога од авиокомпанијата Вирџин нѐ известија

121
00:05:38,000 --> 00:05:43,000
за хуманитарната работа во „Индија, Африка и други држави“.

122
00:05:43,000 --> 00:05:44,000
(Смеа)

123
00:05:44,000 --> 00:05:48,000
По неколку години поминати во САД како Африканка,

124
00:05:48,000 --> 00:05:52,000
почнав да ѝ ги разбирам реакциите на цимерката.

125
00:05:52,000 --> 00:05:55,000
Да не пораснев во Нигерија и ако за Африка знаев само

126
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
од општоприфатената слика,

127
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
тогаш и јас ќе мислев дека Африка

128
00:06:00,000 --> 00:06:04,000
е земја на преубави пејзажи, преубави животни

129
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
и неразбирливи луѓе,

130
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
кои водат бесмислени војни, умираат од сиромаштија и сида,

131
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
немаат право на свое мислење

132
00:06:12,000 --> 00:06:14,000
и чекаат да ги спаси

133
00:06:14,000 --> 00:06:17,000
некој љубезен бел странец.

134
00:06:17,000 --> 00:06:19,000
Тогаш би ги доживувала Африканците на ист начин

135
00:06:19,000 --> 00:06:23,000
како што го доживував семејството на Фиде кога бев мала.

136
00:06:23,000 --> 00:06:27,000
Според мене, единостраната приказна за Африка потекнува од западната литература.

137
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
Еве еден цитат

138
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
од делата на Џон Лок, трговец од Лондон,

139
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
кој отпловил во западна Африка во 1561 година

140
00:06:35,000 --> 00:06:40,000
и фантастично го опишал своето патување.

141
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
Откако црните Африканци ги опишува

142
00:06:42,000 --> 00:06:44,000
како „ѕверови без куќи“,

143
00:06:44,000 --> 00:06:48,000
вели „Тие се и луѓе без глави,

144
00:06:48,000 --> 00:06:53,000
со устата и очите на градите“.

145
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
Кога и да го прочитам ова, се смеам.

146
00:06:55,000 --> 00:06:59,000
Фантазијата на Џон Лок е за восхит.

147
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
Но, неговите дела се важни

148
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
зашто го означуваат почетокот

149
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
на традицијата на раскажување приказни за Африка на Западот,

150
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
во која супсахарска Африка е место на негативности,

151
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
на разлики, на мрак,

152
00:07:11,000 --> 00:07:15,000
на луѓе кои се, како што вели прекрасниот поет

153
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
Радјард Киплинг,

154
00:07:17,000 --> 00:07:20,000
„пола ѓаволи, пола деца“.

155
00:07:20,000 --> 00:07:23,000
Така, почнав да сфаќам дека цимерката од Америка

156
00:07:23,000 --> 00:07:25,000
сигурно слушнала и видела

157
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
само различни верзии

158
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
на оваа еднострана приказна,

159
00:07:29,000 --> 00:07:31,000
исто како и еден професор

160
00:07:31,000 --> 00:07:36,000
кој еднаш ми рече дека мојот роман не бил „автентично африкански“.

161
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Искрено, спремна бев да признаам дека многу работи во романот

162
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
не чинеа

163
00:07:40,000 --> 00:07:44,000
и дека во многу погледи тој беше неуспешен.

164
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
Но, ни на крај памет не ми падна дека не сум успеала

165
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
да доловам нешто наречено „африканска автентичност“.

166
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
Всушност, не ни знаев

167
00:07:51,000 --> 00:07:54,000
што е африканска автентичност.

168
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
Професорот ми кажа дека моите ликови

169
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
премногу личат на него,

170
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
образован човек од средната класа.

171
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
Моите ликови возеа коли

172
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
и не гладуваа.

173
00:08:05,000 --> 00:08:09,000
Затоа, тие не беа автентични Африканци.

174
00:08:09,000 --> 00:08:12,000
Но, веднаш да ви кажам дека и јас сум исто толку виновна

175
00:08:12,000 --> 00:08:15,000
во однос на едностраната приказна.

176
00:08:15,000 --> 00:08:19,000
Пред неколку години, од САД го посетив Мексико.

177
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
Тогаш политичката клима во САД беше напната.

178
00:08:21,000 --> 00:08:25,000
Се дебатираше за имиграцијата.

179
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
И како што често се случува во САД,

180
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
имиграцијата стана синоним за Мексиканец.

181
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
Се ширеа безброј приказни

182
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
дека Мексиканците

183
00:08:34,000 --> 00:08:36,000
го дерат здравството,

184
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
минуваат граница на црно,

185
00:08:38,000 --> 00:08:42,000
ги апсат на граница, такви работи.

186
00:08:42,000 --> 00:08:46,000
Се сеќавам на првиот ден во Гвадалахара.

187
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Се шетав, ги гледав луѓето како одат на работа,

188
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
виткаат тортиљи на пазар,

189
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
пушат, се смеат.

190
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
Се сеќавам дека отпрвин се подизненадив.

191
00:08:56,000 --> 00:08:59,000
А потоа, пропаднав во земја.

192
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Сфатив дека медиумскиот приказ

193
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
на Мексиканците толку многу ми влијаел

194
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
што ги гледав

195
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
само како бедни имигранти.

196
00:09:09,000 --> 00:09:11,000
Наседнав на едностраната приказна за Мексиканците

197
00:09:11,000 --> 00:09:14,000
и умрев од срам.

198
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
Ете така се создава еднострана приказна;

199
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
ако постојано претставувате само една особина на народот,

200
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
само една,

201
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
без престан,

202
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
тогаш само по тоа и ги препознаваме.

203
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
Невозможно е да се зборува за еднострана приказна

204
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
без да се зборува за моќ.

205
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Кога и да помислам

206
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
на структурите на моќ во светот,

207
00:09:35,000 --> 00:09:38,000
ми текнува на зборот „нкали“, од јазикот Игбо.

208
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
Тоа е именка што во слободен превод

209
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
значи „да се биде поголем од другиот“.

210
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
Принципот „нкали“

211
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
не ги одредува само економијата и политиката,

212
00:09:48,000 --> 00:09:51,000
туку и приказните.

213
00:09:51,000 --> 00:09:53,000
Од моќта зависи како се раскажани,

214
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
кој ги раскажува, кога ги раскажува

215
00:09:56,000 --> 00:10:00,000
и колку приказни раскажува.

216
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
Кога имате моќ, не само што можете на другите да им раскажете приказна за еден човек,

217
00:10:03,000 --> 00:10:07,000
туку приказната да ја претставите и како единствената приказна за тој човек.

218
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Палестинскиот поет Моурид Бархоти пишува

219
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
дека ако сакате да негирате еден народ,

220
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
најлесно е да ја започнете приказната

221
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
со „и како второ “.

222
00:10:18,000 --> 00:10:22,000
Наместо со пристигнувањето на Британците,

223
00:10:22,000 --> 00:10:25,000
почнете ја приказната со стрелите на домородците од Америка,

224
00:10:25,000 --> 00:10:28,000
и имате сосем поинаква приказна.

225
00:10:28,000 --> 00:10:30,000
Почнете ја приказната

226
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
со пропаѓањето на африканската држава,

227
00:10:32,000 --> 00:10:36,000
а не со создавањето на африканската држава со колонизација,

228
00:10:36,000 --> 00:10:40,000
и имате сосема поинаква приказна.

229
00:10:40,000 --> 00:10:42,000
Неодамна говорев на еден универзитет,

230
00:10:42,000 --> 00:10:44,000
каде еден студент ми рече

231
00:10:44,000 --> 00:10:46,000
дека е огромна штета

232
00:10:46,000 --> 00:10:49,000
што Нигеријците се насилници,

233
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
како ликот на таткото во мојот роман.

234
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
Му реков дека само што го прочитав романот

235
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
„Американски психопат“

236
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
(Смеа)

237
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
и дека е жалосно

238
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
што младите Американци се сериски убијци.

239
00:11:03,000 --> 00:11:07,000
(Смеа)

240
00:11:07,000 --> 00:11:13,000
(Аплауз)

241
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
Секако, бев благо изреволтирана кога го реков тоа.

242
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
(Смеа)

243
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
Никогаш не би ми паднало на памет

244
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
дека сите Американци се сериски убијци

245
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
само зашто сум прочитала роман

246
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
во кој еден од ликовите

247
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
бил сериски убиец.

248
00:11:28,000 --> 00:11:31,000
Значи, не дека сум подобра од тој студент,

249
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
туку заради културната и економската моќ на Америка

250
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
имав пристап до многу приказни за Америка.

251
00:11:36,000 --> 00:11:40,000
Ги имам прочитано Тајлер, Апдајк, Стајнбек и Гејтскил.

252
00:11:40,000 --> 00:11:43,000
Немав само еднострана приказна за Америка.

253
00:11:43,000 --> 00:11:46,000
Кога дознав пред неколку години дека писателите

254
00:11:46,000 --> 00:11:50,000
требало да имаат мошне тешко детство

255
00:11:50,000 --> 00:11:52,000
за да бидат успешни,

256
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
ми падна на ум дека можам да измислам

257
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
триста работи што ми ги направиле моите родители.

258
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
(Смеа)

259
00:11:58,000 --> 00:12:02,000
Што е за право, имав среќно детство,

260
00:12:02,000 --> 00:12:05,000
исполнето со смеа и љубов, и во семејството бевме многу блиски.

261
00:12:05,000 --> 00:12:09,000
Но имав и дедовци кои умреле во кампови за бегалци.

262
00:12:09,000 --> 00:12:13,000
Братучед ми Поли умре зашто не доби соодветна здравствена нега.

263
00:12:13,000 --> 00:12:16,000
Една блиска другарка, Околома, загина во авионска несреќа

264
00:12:16,000 --> 00:12:19,000
бидејќи немало вода во противпожарните камиони.

265
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
Пораснав во време на репресивен воен режим

266
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
што не го ценеше образованието,

267
00:12:24,000 --> 00:12:27,000
па се случуваше моите да не добијат плата.

268
00:12:27,000 --> 00:12:31,000
Така, како дете, почна да снемува мармалад за доручек,

269
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
па снема и маргарин,

270
00:12:33,000 --> 00:12:36,000
па лебот поскапе,

271
00:12:36,000 --> 00:12:39,000
па се чекаше ред за млеко.

272
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
Како капак на сѐ, бевме присилени да го прифатиме

273
00:12:42,000 --> 00:12:46,000
наметнатиот страв од властите.

274
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
Сиве овие приказни ме дефинираат.

275
00:12:48,000 --> 00:12:52,000
Но, ако се фокусирам само на негативните приказни,

276
00:12:52,000 --> 00:12:55,000
го гледам животното искуство само дводимензионално

277
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
и ги прескокнувам многуте други приказни

278
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
што ме оформија.

279
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
Со едностраната приказна се создаваат стереотипи.

280
00:13:02,000 --> 00:13:05,000
Не дека стереотипите

281
00:13:05,000 --> 00:13:07,000
не се вистинити,

282
00:13:07,000 --> 00:13:09,000
туку се нецелосни.

283
00:13:09,000 --> 00:13:13,000
Една приказна ја претставуваат како единствената приказна.

284
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
Секако, Африка е континент преплавен со несреќи.

285
00:13:15,000 --> 00:13:19,000
Некои се страшни, како ѕверските силувања во Конго.

286
00:13:19,000 --> 00:13:21,000
Некои се очајни, како што во Нигерија

287
00:13:21,000 --> 00:13:26,000
за едно работно место се пријавуваат 5000 луѓе.

288
00:13:26,000 --> 00:13:29,000
Но, има и други приказни што не се за несреќи.

289
00:13:29,000 --> 00:13:33,000
Како и негативните приказни, навистина е важно да ги раскажуваме и овие добри приказни.

290
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
Цел живот верувам дека не е можно

291
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
човек вистински да се поврзе со едно место или личност

292
00:13:38,000 --> 00:13:42,000
без претходно да се поврзе со сите приказни за тоа место и таа личност.

293
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
Едностраната приказна има една последица :

294
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
го лишува човека од достоинството.

295
00:13:48,000 --> 00:13:52,000
Тешко согледуваме дека сите сме еднакви.

296
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
Ги истакнува нашите разлики,

297
00:13:55,000 --> 00:13:57,000
а не нашите сличности.

298
00:13:57,000 --> 00:13:59,000
Што ако пред да одам во Мексико ги следев

299
00:13:59,000 --> 00:14:03,000
и американската и мексиканската страна

300
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
на дебатата за имиграција?

301
00:14:05,000 --> 00:14:09,000
Што ако мајка ми ни имаше кажано дека семејството на Фиде е сиромашно

302
00:14:09,000 --> 00:14:11,000
и трудољубиво?

303
00:14:11,000 --> 00:14:13,000
Што ако имавме африканска национална телевизија

304
00:14:13,000 --> 00:14:17,000
која емитува најразлични африкански приказни низ целиот свет?

305
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
Она што нигерискиот писател Чинуа Ачебе

306
00:14:19,000 --> 00:14:22,000
го нарекува „рамнотежа на приказни“.

307
00:14:22,000 --> 00:14:25,000
Што ако цимерка ми знаеше за мојот нигериски издавач,

308
00:14:25,000 --> 00:14:27,000
Мукта Бакарај,

309
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
неверојатен човек кој си даде отказ во банката

310
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
за да си го оствари сонот и да отвори издавачка куќа?

311
00:14:32,000 --> 00:14:36,000
Општото мислење беше дека Нигеријците не читаат литература.

312
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
Тој не се сложуваше. Според него,

313
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
луѓето кои знаат да читаат би читале

314
00:14:40,000 --> 00:14:44,000
доколку литературата им е поевтина и подостапна.

315
00:14:44,000 --> 00:14:47,000
Откако тој го објави мојот прв роман,

316
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
за кратко време бев на интервју во една телевизија во Лaгос.

317
00:14:50,000 --> 00:14:53,000
Една жена која таму работеше како курир, ми пријде и ми рече:

318
00:14:53,000 --> 00:14:56,000
„Многу ми се допадна книгата, но не ми се допадна крајот.

319
00:14:56,000 --> 00:14:59,000
Напиши втор дел, и вака да биде...“

320
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
(Смеа)

321
00:15:02,000 --> 00:15:05,000
И продолжи да ми кажува што да напишам во вториот дел.

322
00:15:05,000 --> 00:15:08,000
Ме восхити, но и ме трогна.

323
00:15:08,000 --> 00:15:11,000
Пред мене стоеше жена, од широките народни маси во Нигерија

324
00:15:11,000 --> 00:15:14,000
што наводно не читаат.

325
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
Но таа не само што ја имаше прочитано книгата,

326
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
туку ја чувствуваше како своја и си зеде за право

327
00:15:19,000 --> 00:15:21,000
да ми каже што да напишам во вториот дел.

328
00:15:21,000 --> 00:15:25,000
Што ако цимерка ми знаеше за другарка ми Фуми Онда,

329
00:15:25,000 --> 00:15:28,000
бестрашна жена која води ТВ емисија во Лагос,

330
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
и е решена да ги раскаже приказните што ги избегнуваме?

331
00:15:31,000 --> 00:15:35,000
Што ако цимерка ми знаеше за операцијата на срце

332
00:15:35,000 --> 00:15:38,000
што ја изведоа минатата недела во болницата во Лагос?

333
00:15:38,000 --> 00:15:42,000
Што ако цимерка ми знаеше за современата нигериска музика?

334
00:15:42,000 --> 00:15:45,000
Талентирани луѓе кои пеат на англиски и на пиџин,

335
00:15:45,000 --> 00:15:47,000
на игбо, на јоруба и на иџо,

336
00:15:47,000 --> 00:15:51,000
со најразлични влијанија, од Џеј-Зи до Фела,

337
00:15:51,000 --> 00:15:54,000
Боб Марли и нивните дедовци?

338
00:15:54,000 --> 00:15:56,000
Што ако цимерка ми ја знаеше адвокатката

339
00:15:56,000 --> 00:15:58,000
која неодамна отиде во суд во Нигерија

340
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
за да оспори еден апсурден закон

341
00:16:00,000 --> 00:16:03,000
со кој на жените им се забранува да ги обноват пасошите

342
00:16:03,000 --> 00:16:06,000
без претходна дозвола од мажот?

343
00:16:06,000 --> 00:16:09,000
Што ако цимерка ми знаеше за Ноливуд,

344
00:16:09,000 --> 00:16:13,000
град полн со креативни луѓе кои снимаат филмови и покрај техничките тешкотии?

345
00:16:13,000 --> 00:16:15,000
Овие филмови се толку популарни

346
00:16:15,000 --> 00:16:17,000
што се најдобар пример

347
00:16:17,000 --> 00:16:20,000
за тоа како Нигеријците го трошат она што го произведуваат.

348
00:16:20,000 --> 00:16:23,000
Што ако цимерка ми знаеше за мојата амбициозна фризерка,

349
00:16:23,000 --> 00:16:27,000
која само што започна бизнис со надградба на коса?

350
00:16:27,000 --> 00:16:29,000
Или за милиони други Нигеријци

351
00:16:29,000 --> 00:16:31,000
кои почнуваат бизнис, понекогаш не успеваат,

352
00:16:31,000 --> 00:16:35,000
ама и понатаму се амбициозни?

353
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
Кога и да сум дома се соочувам

354
00:16:37,000 --> 00:16:40,000
со она што секојдневно ги нервира повеќето Нигеријци:

355
00:16:40,000 --> 00:16:43,000
пропаднатата инфраструктура, пропаднатата власт.

356
00:16:43,000 --> 00:16:46,000
Но се соочувам и со неверојатно истрајни луѓе

357
00:16:46,000 --> 00:16:49,000
кои успеваат и покрај власта,

358
00:16:49,000 --> 00:16:51,000
а не поради неа.

359
00:16:51,000 --> 00:16:54,000
Секое лето во Лагос водам работилници по пишување.

360
00:16:54,000 --> 00:16:57,000
И ме зачудува колку многу луѓе се пријавуваат,

361
00:16:57,000 --> 00:17:00,000
колку многу луѓе се желни да пишуваат,

362
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
да раскажуваат приказни.

363
00:17:02,000 --> 00:17:05,000
Со нигерискиот издавач основавме непрофитна организација,

364
00:17:05,000 --> 00:17:07,000
„Фондација Фарафина“.

365
00:17:07,000 --> 00:17:10,000
И имаме визија да изградиме библиотеки

366
00:17:10,000 --> 00:17:12,000
и да ги реновираме постоечките,

367
00:17:12,000 --> 00:17:15,000
да набавиме книги за државните училишта,

368
00:17:15,000 --> 00:17:17,000
што имаат речиси празни библиотеки,

369
00:17:17,000 --> 00:17:19,000
и да организираме уште повеќе работилници,

370
00:17:19,000 --> 00:17:21,000
за читање и пишување,

371
00:17:21,000 --> 00:17:24,000
за сите кои се желни да ги раскажат нашите бројни приказни.

372
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
Приказните се битни.

373
00:17:26,000 --> 00:17:28,000
Важно е да се има многу приказни.

374
00:17:28,000 --> 00:17:32,000
Сведоци сме за приказни што се користеа за омаловажување и оцрнување.

375
00:17:32,000 --> 00:17:36,000
Но, исто така, приказните можат да се користат и за охрабрување и сочувствување.

376
00:17:36,000 --> 00:17:39,000
Со приказните можете да му го скршите достоинството на еден народ.

377
00:17:39,000 --> 00:17:44,000
Но, со приказните може и да се врати тоа достоинство.

378
00:17:44,000 --> 00:17:46,000
Американската писателка Алис Вокер

379
00:17:46,000 --> 00:17:48,000
вака ги опишува роднините од југот

380
00:17:48,000 --> 00:17:50,000
кои се преселиле на север.

381
00:17:50,000 --> 00:17:52,000
Им дала книга за животот на југот

382
00:17:52,000 --> 00:17:55,000
кој го оставиле зад себе.

383
00:17:55,000 --> 00:17:59,000
„Испоседнати, ја читаа книгата,

384
00:17:59,000 --> 00:18:05,000
ме слушаа кога им ја читав, и повторно како да придобија еден вид рај“.

385
00:18:05,000 --> 00:18:08,000
Би завршила со една мисла:

386
00:18:08,000 --> 00:18:11,000
Кога ја отфрламе едностраната приказна,

387
00:18:11,000 --> 00:18:14,000
кога сфаќаме дека никогаш не постои само еднострана приказна

388
00:18:14,000 --> 00:18:16,000
за едно место,

389
00:18:16,000 --> 00:18:18,000
повторно сме го придобиле рајот.

390
00:18:18,000 --> 00:18:20,000
Ви благодарам.

391
00:18:20,000 --> 00:18:28,000
(Аплауз)