1
00:00:00,000 --> 00:00:01,976
Mən hekayənəvisəm.

2
00:00:02,000 --> 00:00:04,976
Sizə bir neçə şəxsi hekayə danışmaq istəyirəm.

3
00:00:05,000 --> 00:00:09,976
Onlara "tək hekayənin təhlükəsi" adını vermişəm.

4
00:00:10,746 --> 00:00:13,976
Mən şərqi Nigeriyda 
bir universitet şəhərciyində böyümüşəm.

5
00:00:14,158 --> 00:00:17,467
Anam deyir ki, 
mən oxumağa iki yaşımdan başlamışam,

6
00:00:17,491 --> 00:00:20,507
amma düşünürəm ki,
dörd desəm daha düzgün olar.

7
00:00:21,753 --> 00:00:23,564
Yəni, mən oxumağa erkən başlamışam.

8
00:00:23,588 --> 00:00:26,976
Oxuduqlarım da ingilis 
və amerikan uşaq ədəbiyyatı idi.

9
00:00:27,706 --> 00:00:29,976
Mən həm də yazmağa erkən başlamışam

10
00:00:30,000 --> 00:00:33,976
və yazmağa başlayanda
təxminən yeddi yaşım vardı.

11
00:00:34,000 --> 00:00:36,048
Karandaşla hekayələr yazır və onları
şəkillərlə bəzəyirdim,

12
00:00:36,072 --> 00:00:39,604
yazıq anamı onları oxumağa məcbur edirdim.


13
00:00:39,628 --> 00:00:43,196
Yazdığım hekayələr 
tamamilə oxuduqlarım kimi idi:

14
00:00:43,220 --> 00:00:47,976
Bütün qəhramanlarım
ağ-dərili və mavi gözlü idi,

15
00:00:48,000 --> 00:00:50,307
onlar qarda oynayırdılar,


16
00:00:50,331 --> 00:00:52,418
alma yeyirdilər

17
00:00:52,442 --> 00:00:53,839
(Gülüş)


18
00:00:54,013 --> 00:00:56,024
və onlar xeyli hava haqqında danışırdılar.


19
00:00:56,048 --> 00:00:58,176
"Necə də gözəl günəş çıxıb."


20
00:00:58,409 --> 00:01:00,373
(Gülüş)


21
00:01:00,397 --> 00:01:03,531
Halbuki, mən faktiki olaraq
Nigeriyada yaşayırdım,

22
00:01:03,555 --> 00:01:05,333
heç vaxt da Nigeriyadan
xaricdə olmamışdım.

23
00:01:07,143 --> 00:01:10,404
Bizdə qar yağmır, biz manqo yeyirik


24
00:01:10,428 --> 00:01:12,276
və biz heç vaxt hava haqqında danışmırıq,

25
00:01:12,300 --> 00:01:13,976
çünki ehtiyac yoxdur.


26
00:01:14,269 --> 00:01:16,976
Bundan əlavə, qəhramanlarım 
çoxlu zəncəfilli pivə içirdi,

27
00:01:17,000 --> 00:01:19,381
çünki oxuduğum
ingilis kitablarındakı qəhramanlar

28
00:01:19,405 --> 00:01:20,976
zəncəfilli pivə içirdilər.


29
00:01:21,301 --> 00:01:22,711
Amma zəncəfilli pivənin nə olduğu haqda 
mənim heç təsəvvürüm belə yox idi.

30
00:01:24,121 --> 00:01:25,531
(Gülüş)


31
00:01:25,555 --> 00:01:27,005
Uzun illər boyunca da

32
00:01:27,029 --> 00:01:29,976
zəncəfilli pivənin dadına baxmaq mənim üçün ümidsiz arzu olaraq qaldı.


33
00:01:30,476 --> 00:01:31,976
Amma bu başqa hekayədir.


34
00:01:32,000 --> 00:01:34,483
Məncə, bu o deməkdir ki,

35
00:01:34,507 --> 00:01:37,361
biz hekayələrin qarşısında


36
00:01:37,385 --> 00:01:38,976
necə də həssas və zəif oluruq,


37
00:01:39,000 --> 00:01:40,385
xüsusilə də uşaq yaşlarımızda.


38
00:01:41,639 --> 00:01:45,409
Çünki oxuduğum bütün kitablarda 
qəhramanların hamısı əcnəbi idi,

39
00:01:45,433 --> 00:01:47,552
mən düşünməyə başlamışdım ki, 
bu kitablarda

40
00:01:47,576 --> 00:01:50,746
təbii olaraq ancaq əcnəbilər olmalıdır


41
00:01:50,770 --> 00:01:54,489
və mənim şəxsən aşina olduğum şeylər 
haqda olmamalıdır.

42
00:01:55,600 --> 00:01:58,219
Amma Afrika kitablarını kəşf etməyimlə 
işlər dəyişdi.

43
00:01:59,000 --> 00:02:00,976
Onların çoxu elə də tanınmır,

44
00:02:01,000 --> 00:02:03,869
və xarici kitablar kimi asan tapılan deyil.

45
00:02:03,893 --> 00:02:06,976
Amma Çinua Açebe və Kamara Laye kimi
yazıçıların sayəsində

46
00:02:07,000 --> 00:02:10,976
mənim ədəbiyyat barədə fikirlərim dəyişdi.

47
00:02:11,000 --> 00:02:13,214
Başa düşdüm ki, mənim kimi insanlar

48
00:02:13,238 --> 00:02:15,245
- şokolad rəngli dərili,

49
00:02:15,269 --> 00:02:18,531
"at quyruğu" formasına gəlməyən 
buruq saçlı qızlar -

50
00:02:18,555 --> 00:02:20,365
da ədəbiyyatda mövcuddur.

51
00:02:20,682 --> 00:02:23,976
Mən bələd olduğum şeylər haqqında 
yazmağa başladım.

52
00:02:24,737 --> 00:02:27,976
Oxuduğum amerikan 
və ingilis kitablarını xoşlayırdım.

53
00:02:28,000 --> 00:02:31,976
Onlar mənim təxəyyülümü oyatdı, 
mənə yeni dünyalar açdı.

54
00:02:32,000 --> 00:02:33,976
Amma arzuolunmayan nəticə o idi ki,

55
00:02:34,000 --> 00:02:36,048
mən mənim kimi insanların

56
00:02:36,072 --> 00:02:37,498
ədəbiyyatda mövcud olduğunu bilmirdim.

57
00:02:38,451 --> 00:02:41,976
Beləliklə, afrikalı yazıçıları kəşf etmək

58
00:02:42,000 --> 00:02:45,877
məni kitablar haqqında tək hekayəyə
sahib olmaqdan xilas etdi.

59
00:02:47,000 --> 00:02:49,976
Mən adi, orta-gəlirli nigeriyalı ailədənəm.

60
00:02:50,000 --> 00:02:51,976
Atam professor idi.

61
00:02:52,385 --> 00:02:54,068
Anam isə idarəçi.

62
00:02:55,369 --> 00:02:58,171
Bizim evdə, təbii olaraq,

63
00:02:58,195 --> 00:03:02,544
əsasən yaxın kəndlərdən olan 
köməkçilər olurdu.

64
00:03:03,182 --> 00:03:06,468
Mən səkkiz yaşıma keçəndə
evə yeni köməkçi gəldi.

65
00:03:07,102 --> 00:03:08,356
Onun adı Fide idi.

66
00:03:09,658 --> 00:03:13,959
Anamın onun haqda dediyi tək şey 
onun ailəsinin kasıb olduğu idi.

67
00:03:15,000 --> 00:03:19,976
Anam onun ailəsinə yams və düyü, 
bir də bizim köhnə paltarlarımızı göndərirdi.

68
00:03:20,000 --> 00:03:22,620
Mən yeməyimi axıra kimi yeməyəndə anam

69
00:03:22,644 --> 00:03:26,976
“Hamısını ye, bilmirsən Fidenin ailəsi 
kimi insanların heç nəyi yoxdur?!” deyirdi.

70
00:03:27,000 --> 00:03:30,976
Mənim Fidenin ailəsinin halına acıyırdım.

71
00:03:31,576 --> 00:03:34,473
Sonra bir cümə axşamı biz onlara 
baş çəkmək üçün kəndlərinə getdik

72
00:03:34,497 --> 00:03:37,976
və onun anası bizə gözəl naxışlı səbət göstərdi.

73
00:03:38,000 --> 00:03:40,976
Bunu onun qardaşı boyanmış rafiyadan düzəltmişdi.

74
00:03:41,000 --> 00:03:42,976
Mən heyrətə gəlmişdim.

75
00:03:43,000 --> 00:03:45,976
Mənim heç vaxt ağlıma gəlməzdi ki, onun ailəsində

76
00:03:46,000 --> 00:03:48,976
kimsə nəsə düzəldə bilər.

77
00:03:49,000 --> 00:03:51,976
Onlar haqda eşitdiyim tək şey 
onların necə də kasıb olduğu idi,

78
00:03:52,000 --> 00:03:56,467
buna görə də kasıblıqdan başqa bir şeylə 
qarşılaşacağıma inanmırdım.

79
00:03:57,143 --> 00:03:59,514
Onların kasıblığı onlar haqda bildiyim tək hekayə idi.

80
00:04:01,000 --> 00:04:03,524
İllər sonra, mən Nigeriyanı tərk edib

81
00:04:03,548 --> 00:04:06,230
təhsil üçün Birləşmiş Ştatlara gələndə bu haqda düşündüm.

82
00:04:06,341 --> 00:04:07,674
19 yaşım vardı.

83
00:04:08,421 --> 00:04:11,198
Amerikalı otaq yoldaşım heyrətə düşmüşdü.

84
00:04:12,000 --> 00:04:15,586
İngiliscə belə gözəl danışmağı harada öyrəndiyimi soruşdu

85
00:04:15,610 --> 00:04:17,698
və mən Nigeriyada

86
00:04:17,722 --> 00:04:20,436
ingilis dilinin rəsmi dil olduğunu deyəndə o təəccübləndi.

87
00:04:21,753 --> 00:04:25,976
O “qəbilə musiqisi” adlandırdığı 
musiqimizə qulaq asmaq istəyəndə də

88
00:04:26,000 --> 00:04:27,976
xeyli çaşqınlıq keçirdi,

89
00:04:28,000 --> 00:04:29,976
çünki mən ona Merayya Keri kasetini göstərmişdim.

90
00:04:30,000 --> 00:04:32,976
(Gülüş)

91
00:04:33,000 --> 00:04:36,693
Ona elə gəlirdi ki, mən mətbəx plitəsinin 
necə istifadə edildiyini bilmirəm.

92
00:04:37,782 --> 00:04:39,038
Mənə toxunan nə idi?

93
00:04:39,062 --> 00:04:42,137
Onun hələ məni tanımazdan əvvəl mənə ürəyi acımışdı.

94
00:04:42,528 --> 00:04:45,976
Onun mənə qarşı ilk mövqeyi, 
bir afrikalı kimi

95
00:04:46,000 --> 00:04:49,036
bir az yuxarıdan aşağı və rəhm dolu idi.

96
00:04:50,000 --> 00:04:53,496
Otaq yoldaşımın Afrika haqda tək hekayəsi vardı:

97
00:04:53,623 --> 00:04:55,977
bədbəxtlik haqda tək hekayə.

98
00:04:56,412 --> 00:04:57,698
Bu tək hekayədə

99
00:04:57,722 --> 00:05:01,976
bir afrikalının ona oxşamasının mümkünlüyünə yer yox idi.

100
00:05:02,000 --> 00:05:04,976
Rəhmdən daha qarışıq hisslərə də...

101
00:05:05,000 --> 00:05:08,976
Bərabər insanlar kimi ünsiyyətin mümkünlüyünə də...

102
00:05:09,000 --> 00:05:11,123
Onu da deməliyəm ki, Birləşmiş Ştatlara getməmişdən əvvəl

103
00:05:11,147 --> 00:05:13,428
özümü heç vaxt afrikalı kimi təqdim etməmişdim.

104
00:05:14,000 --> 00:05:16,976
Amma ABŞ-da, Afrikadan söz düşəndə hamı üzünü mənə tuturdu.

105
00:05:17,000 --> 00:05:19,746
Mənim Namibiya kimi yerlərlə bağlı heç nə bilmədiyimi ağıllarına da gətirmirdilər.

106
00:05:21,000 --> 00:05:23,096
Amma mən bu yeni kimliyi qəbul etdim

107
00:05:23,120 --> 00:05:25,976
və bir çox tərəfdən özümü bir afrikalı kimi qəbul edirəm.

108
00:05:26,000 --> 00:05:29,976
Buna baxmayaraq, mən hələ də Afrika ölkə kimi qəbul ediləndə əsəbiləşirəm.

109
00:05:30,000 --> 00:05:33,976
Misal üçün, elə bu yaxınlarda,

110
00:05:34,000 --> 00:05:35,285
2 gün əvvəl Laqosdan qayıdanda

111
00:05:35,309 --> 00:05:38,191
Virgin havayollarında səslənən

112
00:05:38,215 --> 00:05:42,976
bir elanda belə dedilər: 
"Hindistan, Afrika və digər ölkələr."

113
00:05:43,000 --> 00:05:44,317
(Gülüş)

114
00:05:44,476 --> 00:05:47,976
Bundan sonra mən ABŞ-da 
bir afrikalı kimi bir neçə il qaldım.

115
00:05:48,000 --> 00:05:51,174
Mən otaq yoldaşımın mənə
münasibətini başa düşməyə başladım.

116
00:05:52,000 --> 00:05:54,025
Əgər mən Nigeriyada böyüməsəydim

117
00:05:54,049 --> 00:05:57,190
və mənim Afrika ilə bağlı 
ancaq hamının bildiyi şeyləri bilsəydim

118
00:05:57,214 --> 00:06:02,386
mən də Afrikanın gözəl mənzərəli,

119
00:06:02,410 --> 00:06:03,976
gözəl heyvanların

120
00:06:04,000 --> 00:06:05,976
və anlaşılmaz insanların yaşadığı yer kimi təsəvvür edərdim.

121
00:06:06,000 --> 00:06:09,631
O insanlar ki, mənasız müharibələr edir,
aclıqdan və QİÇS-dən ölür,

122
00:06:09,655 --> 00:06:11,976
öz yerlərinə danışa bilmir

123
00:06:12,000 --> 00:06:16,155
və qayğıkeş, ağ-dərili 
əcnəbi tərəfindən xilası gözləyirlər.

124
00:06:16,928 --> 00:06:19,097
Mən də afrikalılara o gözlə baxardım,

125
00:06:19,121 --> 00:06:21,824
necə ki uşaq olanda 
Fidenin ailəsinə elə baxırdım.

126
00:06:23,000 --> 00:06:26,976
Nəticə etibarilə, fikrimcə 
Afrikanın tək hekayəsi Qərb ədəbiyyatından gəlir.

127
00:06:27,000 --> 00:06:31,976
Bu sitat Con Lok adlı

128
00:06:32,000 --> 00:06:34,976
1561-ci ildə qərbi Afrikaya səyahət etmiş

129
00:06:35,000 --> 00:06:38,663
və təssüratlarını qeydə almış londonlu tacirə aiddir.

130
00:06:40,203 --> 00:06:43,976
Qara-dərili afrikalılar haqda 
"evləri olmayan vəhşilər" deyəndən sonra

131
00:06:44,000 --> 00:06:47,976
o əlavə edir: "Onlar həm də başsızdırlar,

132
00:06:48,000 --> 00:06:51,968
ağızları və gözləri də sinələrindədir."

133
00:06:53,000 --> 00:06:55,096
Bunu hər dəfə oxuyanda gülürəm.

134
00:06:55,120 --> 00:06:58,500
Con Lokun təxəyyülünə heyran olmamaq olmur.

135
00:06:59,373 --> 00:07:01,239
Amma onun yazdıqlarında vacib olan şey

136
00:07:01,263 --> 00:07:02,976
bunun Qərb ədəbiyyatındakı

137
00:07:03,000 --> 00:07:05,976
ənənəvi Afrika hekayələrinin təməlini qoymasıdır.

138
00:07:06,000 --> 00:07:09,367
Səhra-altı Afrikanın mənfilərlə dolu,

139
00:07:09,479 --> 00:07:11,634
fərqli, qaranlıq,

140
00:07:11,658 --> 00:07:16,976
görkəmli şair Redyard Kiplinqin təbirilə desəm,

141
00:07:17,000 --> 00:07:18,941
"yarı şeytan, yarı uşaq" insanların yaşadığı
bir yer olduğuna dair təhkiyə ənənəsi.

142
00:07:20,211 --> 00:07:22,976
Beləliklə, mən başa düşməyə başladım ki, 
mənim amerikalı otaq yoldaşım

143
00:07:23,000 --> 00:07:24,976
həyatı boyunca

144
00:07:25,000 --> 00:07:28,976
bu tək hekayənin müxtəlif versiyalarını eşidib və görüb.

145
00:07:29,000 --> 00:07:30,976
Bu bir professorun bir dəfə

146
00:07:31,000 --> 00:07:34,766
romanım haqda "həqiqi Afrika belə olmur" 
deməsinə oxşayır.

147
00:07:35,869 --> 00:07:37,560
Romanımda bəzi şeylərin

148
00:07:37,584 --> 00:07:40,679
səhv olduğu,

149
00:07:40,703 --> 00:07:43,976
bəzi hissələrin zəif olduğu ilə razılaşıram,

150
00:07:44,000 --> 00:07:46,239
amma heç vaxt fikirləşməmişdim ki,

151
00:07:46,263 --> 00:07:48,976
"həqiqi Afrika"nı ifadə etməkdə
iflasa uğramışam.

152
00:07:49,000 --> 00:07:52,706
Fakt o idi ki, mən "həqiqi Afrika"nın 
nə olduğunu bilmirdim.

153
00:07:54,000 --> 00:07:58,396
Professor mənə dedi ki, 
mənim qəhramanlarım ona çox oxşayır,

154
00:07:58,420 --> 00:08:00,396
təhsillidirlər və orta-gəlirli adamlardır.

155
00:08:00,420 --> 00:08:02,522
Qəhramanlarım maşın sürürdülər.

156
00:08:02,546 --> 00:08:04,976
Onlar acından qırılıb ölmürdülər.

157
00:08:05,000 --> 00:08:07,927
Ona görə də, bu "həqiqi Afrika" romanı deyildi.

158
00:08:09,000 --> 00:08:11,976
Amma onu da deməliyəm ki, mən də

159
00:08:12,000 --> 00:08:14,070
tək hekayə məsələsində ən az onun qədər günahkaram.

160
00:08:15,000 --> 00:08:17,991
Bir neçə il əvvəl, Mən ABŞ-dan Meksikaya getdim.

161
00:08:19,000 --> 00:08:21,667
ABŞ-da siyasi atmosfer o vaxt çox gərgin idi

162
00:08:21,691 --> 00:08:24,976
və immiqrasiya haqda müzakirələr gedirdi.

163
00:08:25,000 --> 00:08:26,976
Amerikada, demək olar, həmişə olduğu kimi

164
00:08:27,000 --> 00:08:29,976
immiqrasiya sözü meksikalı sözü ilə eyni mənanı verirdi.

165
00:08:30,698 --> 00:08:32,631
Meksikalıların sonsuz sayda hekayələri vardı.

166
00:08:32,655 --> 00:08:35,976
Səhiyyə sistemini talayan,

167
00:08:36,000 --> 00:08:37,976
sərhəddən gizlin keçən,

168
00:08:38,000 --> 00:08:40,465
sərhəddə tutulan və s. insanlar haqda...

169
00:08:42,163 --> 00:08:45,976
Yadımdadır ki, Qvadalaxarada gəzməyə çıxdığım ilk gün

170
00:08:46,000 --> 00:08:47,976
işə gedən,

171
00:08:48,000 --> 00:08:49,976
bazar yerlərində lavaş yayan,

172
00:08:50,000 --> 00:08:51,973
siqaret çəkən, gülən insanları müşahidə edirdim.

173
00:08:53,195 --> 00:08:55,976
Yadımdadır ki, ilk təəssüratımda bir az təəccüb vardı.

174
00:08:56,000 --> 00:08:58,976
Sonra bu hissimə görə hədsiz utandım.

175
00:08:59,341 --> 00:09:03,976
Başa düşdüm ki, mən medianın yaratdığı 
meksikalı anlayışına qapılmışam,

176
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
mənim ağlıma gələn tək şey

177
00:09:06,024 --> 00:09:07,849
"bədbəxt immiqrant" idi.

178
00:09:08,769 --> 00:09:11,191
Mənim meksikalılar haqda tək hekayəm vardı

179
00:09:11,215 --> 00:09:13,722
və özümdən heç bu qədər utanmamışdım.

180
00:09:14,071 --> 00:09:16,618
Beləliklə, tək hekayə yaratmaq belə bir şeydir:

181
00:09:16,642 --> 00:09:18,976
İnsanlara tək şey göstərmək,

182
00:09:19,000 --> 00:09:20,976
- sadəcə bir tək şey -

183
00:09:21,000 --> 00:09:22,976
yenidən və yenidən.

184
00:09:23,000 --> 00:09:24,515
Beləcə o yaranır.

185
00:09:25,793 --> 00:09:28,239
Tək hekayə haqda danışanda

186
00:09:28,263 --> 00:09:29,952
güc haqqında da danışmamaq mümkünsüzdür.

187
00:09:31,496 --> 00:09:33,244
Iqbo dilində belə bir söz var.

188
00:09:33,268 --> 00:09:36,919
Hər dəfə dünyanın güc strukturları haqda 
düşünəndə bu sözü xatırlayıram.

189
00:09:36,943 --> 00:09:38,133
Bu söz "nkali"-dir.

190
00:09:38,332 --> 00:09:42,976
Bu ismi təximən "başqasından böyük olma" kimi 
tərcümə etmək olar.

191
00:09:43,554 --> 00:09:46,482
Bizim iqtisadi və siyasi dünyamız kimi,

192
00:09:46,506 --> 00:09:50,976
hekayələr də nkali-nin prinsipləri ilə müəyyən olunur:

193
00:09:51,000 --> 00:09:52,976
Onların necə danışıldığı, kimlərin danışdığı,

194
00:09:53,000 --> 00:09:56,237
nə vaxt danışdığı, neçə hekayənin danışıldığı

195
00:09:56,261 --> 00:09:58,468
həqiqətən də gücdən asılıdır.

196
00:10:00,000 --> 00:10:03,143
Güc təkcə başqasının hekayəsini danışmaq deyil,

197
00:10:03,167 --> 00:10:06,976
həm də bunu onun qəti hekayəsi etməkdir.

198
00:10:07,000 --> 00:10:09,096
Fələstinli şair Mürid Barğuti yazır ki,

199
00:10:09,120 --> 00:10:11,976
əgər insanların mülkünü əlindən almaq istəyirsənsə

200
00:10:12,000 --> 00:10:14,976
bunun ən sadə yolu onların hekayəsini danışmaqdır

201
00:10:15,000 --> 00:10:17,230
və buna "ikinci" hissədən başlamalısan.

202
00:10:18,484 --> 00:10:22,382
Hekayəyə yerli amerikalıların oxları ilə başlayın,

203
00:10:22,406 --> 00:10:24,976
ingilislərin gəlişi ilə yox.

204
00:10:25,000 --> 00:10:27,977
Beləcə tamam fərqli hekayəniz olacaq.

205
00:10:28,001 --> 00:10:32,433
Hekayəyə Afrikanın uğursuz idarəsilə başlayın,

206
00:10:32,457 --> 00:10:35,976
Afrikada müstəmləkələrin qurulması ilə yox.

207
00:10:36,000 --> 00:10:38,742
Beləcə tamam fərqli hekayəniz olacaq.

208
00:10:40,000 --> 00:10:41,976
Təzəlikcə bir universitetdə çıxışım zamanı

209
00:10:42,000 --> 00:10:45,785
tələbələrdən biri mənə

210
00:10:45,809 --> 00:10:48,928
nigeriyalı kişilərin fiziki şiddətə meyilli olmağının

211
00:10:48,952 --> 00:10:50,896
utandırıcı hal olduğunu dedi. Romanımdakı ata xarakteri kimi.

212
00:10:52,000 --> 00:10:55,976
Mən də ona təzəlikcə "Amerikalı Psixopat" adlı roman oxuduğumu dedim.

213
00:10:56,000 --> 00:10:57,976
(Gülüş)

214
00:10:58,000 --> 00:10:59,976
Gənc amerikalıların serial qatil olması

215
00:11:00,000 --> 00:11:02,976
necə də utanc doğurur.

216
00:11:03,000 --> 00:11:06,976
(Gülüş)

217
00:11:07,000 --> 00:11:12,976
(Alqış)

218
00:11:13,000 --> 00:11:15,976
Bunu əsəbləşib demişdim.

219
00:11:16,000 --> 00:11:17,976
(Gülüş)

220
00:11:18,000 --> 00:11:20,191
Amma bu mənə heç vaxt əsas vermədi ki,

221
00:11:20,215 --> 00:11:23,976
sadəcə bir romanda qəhramanın
seriyalı qatil olmasından

222
00:11:24,000 --> 00:11:27,976
bütün amerikalıların da belə olduğu nəticəsini çıxaram.

223
00:11:28,000 --> 00:11:30,976
Bu o demək deyil ki, mən 
həmin tələbədən daha yaxşı insanam.

224
00:11:31,000 --> 00:11:33,976
Bu o deməkdir ki, Amerikanın mədəni 
və iqtisadi gücü nəticəsində

225
00:11:34,000 --> 00:11:35,976
mən Amerika haqda çoxlu hekayələr oxumuşam.

226
00:11:36,000 --> 00:11:39,976
Mən Tayleri, Apdaykı, Steynbeki və Qitskilli oxumuşam.

227
00:11:40,000 --> 00:11:42,560
Mənim Amerika haqda tək hekayəm olmayıb.

228
00:11:43,671 --> 00:11:45,377
İllər əvvəl, öyrənəndə ki

229
00:11:45,401 --> 00:11:49,742
uğur qazanmaq üçün yazıçılardan

230
00:11:49,766 --> 00:11:51,976
həqiqətən də bəxbəxt uşaqlıq keçirməsini gözləyirlər,

231
00:11:52,000 --> 00:11:56,000
mən valideynlərimin mənə necə dəhşətli şeylər edə biləcəyini uydurmaq haqda düşünməyə başladım.

232
00:11:56,024 --> 00:11:57,976
(Gülüş)

233
00:11:58,000 --> 00:12:01,976
Amma doğru olan o idi ki, uşaqlığım çox şən,

234
00:12:02,000 --> 00:12:04,976
gülüş və sevgi ilə dolu bir mehriban ailədə keçmişdi.

235
00:12:05,000 --> 00:12:08,211
Amma qaçqın düşərgələrində ölən babalarım da vardı.

236
00:12:08,750 --> 00:12:12,976
Qohumum Poli müvafiq müalicə almadığına görə rəhmətə getdi.

237
00:12:13,000 --> 00:12:15,976
Ən yaxın dostlarımdan biri Okoloma 
təyyarə qəzasında öldü,

238
00:12:16,000 --> 00:12:18,976
çünki yanğınsöndürən maşınlarımızda su yox idi.

239
00:12:19,000 --> 00:12:21,976
Mən repressiv hərbi hökümətdə böyümüşəm.

240
00:12:22,000 --> 00:12:23,976
Təhsilin səviyyəsi aşağı idi

241
00:12:24,000 --> 00:12:26,976
və bəzən valideynlərim əməkhaqlarını ala bilmirdilər.

242
00:12:27,000 --> 00:12:30,977
Səhər yeməyində cemin,

243
00:12:31,001 --> 00:12:33,498
sonra yağın yoxa çıxdığını görürdüm,

244
00:12:33,522 --> 00:12:35,976
sonra çörək bahalaşdı,

245
00:12:36,000 --> 00:12:37,871
sonra süd məhdudlaşmağa başladı.

246
00:12:39,000 --> 00:12:42,657
Bütün bunlardan əlavə, öyrəşdiyimiz siyasi qorxu

247
00:12:42,681 --> 00:12:44,363
həyatımıza daxil oldu.

248
00:12:45,823 --> 00:12:47,960
Bütün bu hekayələr məni mən edir.

249
00:12:48,457 --> 00:12:51,976
Amma təkcə bu mənfi hekayələrdə təkid etmək

250
00:12:52,000 --> 00:12:54,976
təcrübələrimi dayazlaşdırmaq deməkdir

251
00:12:55,000 --> 00:12:58,664
və məni formalaşdıran digər çoxlu hekayələri 
gözdən qaçırmaqdır.

252
00:12:59,394 --> 00:13:01,976
Tək hekayə stereotipləri yaradır

253
00:13:02,000 --> 00:13:06,976
və steretiplərlə bağlı problem 
onların səhv olmasında deyil,

254
00:13:07,000 --> 00:13:08,976
onların yarımçıq olmasındadır.

255
00:13:09,357 --> 00:13:11,960
Onlar bir hekayəni tək hekayə edir.

256
00:13:13,000 --> 00:13:15,572
Əlbəttə, Afrika bədbəxtliklərlə dolu qitədir:

257
00:13:15,596 --> 00:13:18,976
Bir tərəfdə dəhşətli zorlamaların olduğu böyük Konqo,

258
00:13:19,000 --> 00:13:20,626
digər tərəfdə ürək sıxan,

259
00:13:20,650 --> 00:13:25,150
bir iş vakansiyasına 5000 nəfərin müraciət etdiyi Nigeriya var.

260
00:13:26,000 --> 00:13:29,563
Amma bədbəxtliklə bağlı olmayan 
başqa hekayələr də var

261
00:13:29,587 --> 00:13:32,976
və onlar haqqında danışmaq da 
digərlərində olduğu kimi çox vacibdir.

262
00:13:33,000 --> 00:13:34,976
Mən həmişə hiss etmişəm ki,

263
00:13:35,000 --> 00:13:37,976
bir yeri və ya insanı tanımaq

264
00:13:38,000 --> 00:13:41,976
onun haqqındakı bütün hekayələri 
bilmədən mümkün deyil.

265
00:13:42,000 --> 00:13:45,580
Tək hekayənin aqibəti budur:

266
00:13:45,604 --> 00:13:47,561
insanın ləyaqətini əlindən alır.

267
00:13:48,332 --> 00:13:51,976
İnsanların bərabərliyini tanımağımızı çətinləşdirir.

268
00:13:52,000 --> 00:13:56,164
Bu bizim oxşarlığımızdan daha çox, 
fərqli olmağımızı vurğulayır.

269
00:13:57,000 --> 00:13:59,489
Meksika səfərimdən əvvəl

270
00:13:59,513 --> 00:14:02,976
immiqrasiya haqda müzakirələri hər iki tərəfdən

271
00:14:03,000 --> 00:14:04,976
- ABŞ və Meksika tərəfdən izləsəydim 
görəsən necə olardı?

272
00:14:05,000 --> 00:14:08,976
Görəsən anam Fidenin ailəsinin kasıblığı ilə yanaşı

273
00:14:09,000 --> 00:14:10,976
çox çalışqan olduğunu desəydi necə olardı?

274
00:14:11,000 --> 00:14:13,096
Görəsən Afrika haqda müxtəlif hekayələri 


275
00:14:13,120 --> 00:14:16,976
bütün dünyaya yayımlayan
telekanalımız olsaydı necə olardı?

276
00:14:17,000 --> 00:14:21,331
Nigeriyalı yazıçı Çinua Açebe bunu
"hekayələrin balansı" adlandırır.

277
00:14:21,355 --> 00:14:25,331
Görəsən otaq yoldaşım Nigeriyalı naşirim

278
00:14:25,355 --> 00:14:26,976
Muxtar Bakare haqda bilsəydi,

279
00:14:27,000 --> 00:14:29,048
bilsəydi ki o bankdakı işini tərk edərək

280
00:14:29,072 --> 00:14:31,977
arzularını gerçəkləşdirmək üçün nəşriyyat açıb, necə olardı?

281
00:14:32,001 --> 00:14:35,688
Çoxları inanırdı ki, nigeriyalılar ədəbiyyat oxumur.

282
00:14:35,712 --> 00:14:36,966
O razılaşmadı.

283
00:14:36,990 --> 00:14:40,076
O başa düşdü ki, oxumağı bacaran hər kəs oxuyacaq.

284
00:14:40,100 --> 00:14:43,976
Təki sən ədəbiyyatı əl çatan və göz qabağında et.

285
00:14:44,666 --> 00:14:46,976
Mənim ilk romanımı nəşr edəndən qısa müddət sonra

286
00:14:47,000 --> 00:14:49,976
mən müsahibə vermək üçün
Laqosda bir TV kanala getdim.

287
00:14:50,000 --> 00:14:53,191
Xəbərlərdə işləyən bir qadın mənə yaxınlaşdı və dedi:

288
00:14:53,215 --> 00:14:55,976
"Mən sizin romanı doğrudan da bəyəndim. Təkcə sonunu xoşlamadım.

289
00:14:56,000 --> 00:14:59,239
Siz onun davamını yazmalısınız, necə yazacağınızı deyim..."

290
00:14:59,263 --> 00:15:01,977
(Gülüş)

291
00:15:02,001 --> 00:15:04,977
Beləcə mənə bu romanın arxasını 
necə yazacağımı danışmağa başladı.

292
00:15:05,564 --> 00:15:07,976
Mən heyrətə gəlməklə yanaşı, 
həm də həyəcanlanmışdım.

293
00:15:08,000 --> 00:15:10,976
Orda, özünü oxucu hesab etməyən,

294
00:15:11,000 --> 00:15:13,003
siravi nigeriyalı saya biləcəyimiz qadın var idi.

295
00:15:13,901 --> 00:15:15,525
O, təkcə kitabı oxumaqla kifayətlənməmişdi,

296
00:15:15,549 --> 00:15:17,358
həm də ona yiyələnmişdi

297
00:15:17,382 --> 00:15:20,485
və özünü davamını necə yazacağımı 
deməkdə haqlı sayırdı.

298
00:15:21,580 --> 00:15:24,976
Görəsən otaq yoldaşım dostum Fumi Ondanı -

299
00:15:25,000 --> 00:15:27,976
Laqosda TV şouda aparıcılıq edən

300
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
və unutmağı seçdiyimiz hekayələri danışmağa ömrünü həsr edən bu qorxusuz qadını tanısaydı necə olardı?

301
00:15:31,695 --> 00:15:34,976
Görəsən otaq yoldaşım keçən həftə Laqos xəstəxanasında

302
00:15:35,000 --> 00:15:37,976
keçirilən ürək əməliyyatı haqda bilsəydi necə olardı?

303
00:15:38,000 --> 00:15:41,976
Görəsən otaq yoldaşım müasir Nigeriya musiqisi haqda,

304
00:15:42,000 --> 00:15:44,976
ingiliscə və pidcin dilində,

305
00:15:45,000 --> 00:15:46,976
iqbo, yoruba və ico dillərində oxuyan,

306
00:15:47,000 --> 00:15:50,976
Cey-Zidən Felaya, Bob Merlidən onların babalarına qədər

307
00:15:51,000 --> 00:15:53,182
fərqli təsirləri qarışdıran istedadlı insanlar haqda bilsəydi necə olardı?

308
00:15:54,000 --> 00:15:56,239
Görəsən otaq yoldaşım təzəlikcə

309
00:15:56,263 --> 00:15:59,976
pasportlarını dəyişmək istəyən qadınlar üçün ərlərindən razılıq tələb edən gülünc qanunu

310
00:16:00,000 --> 00:16:02,976
dəyişmək üçün Nigeriya məhkəməsinə üz tutan

311
00:16:03,000 --> 00:16:05,976
hüquqşünas qadını tanısaydı necə olardı?

312
00:16:06,000 --> 00:16:08,976
Görəsən otaq yoldaşım Nollivud haqda,

313
00:16:09,000 --> 00:16:13,380
böyük texniki çətinliklərə baxmayaraq film çəkən yaradıcı insanlar barədə bilsə necə olardı?

314
00:16:13,404 --> 00:16:14,976
Bu filmlər çox məşhurdur

315
00:16:15,000 --> 00:16:19,976
və nigeriyalıların nə istehsal edib nə istehlak etdiyinə çox gözəl nümunələrdir.

316
00:16:20,000 --> 00:16:23,286
Görəsən otaq yoldaşım saç dəstləri satmaqla təzəlikcə öz şəxsi biznesini quran,

317
00:16:23,310 --> 00:16:26,976
saçlarımı hörən saç ustam haqda eşitsəydi necə olardı?

318
00:16:27,000 --> 00:16:30,976
Ya da digər öz işlərini quran, hərdən uğursuz olan,

319
00:16:31,000 --> 00:16:33,938
amma arzulamağa davam edən milyonlarla nigeriyalıdan?

320
00:16:35,000 --> 00:16:36,976
Hər dəfə vətənə qayıdanda

321
00:16:37,000 --> 00:16:39,976
bir çox nigeriyalını narahat edən şeylərlə qarşılaşıram:

322
00:16:40,000 --> 00:16:43,444
yararsız infrastrukturla, 
müflisləşmiş hökümətlə...

323
00:16:43,468 --> 00:16:45,523
Amma, bunlarla yanaşı, insanlarla.

324
00:16:45,547 --> 00:16:48,976
O insanlar ki, 
hökümət dəstəyi almaq bir yana,

325
00:16:49,000 --> 00:16:50,261
hətta bu hökümətə rəğmən
ağlasığmaz möhkəmlik göstərirlər.

326
00:16:51,373 --> 00:16:53,976
Hər yay mən Laqosda yazıçılıq kursları keçirəm.

327
00:16:54,000 --> 00:16:56,976
Xeyli insanın müraciət etməsi,

328
00:16:57,000 --> 00:16:59,976
xeyli insanın yazıçı olmağa,

329
00:17:00,000 --> 00:17:01,386
hekayələr danışmağa can atması 
məni heyrətləndirir.

330
00:17:02,275 --> 00:17:05,298
Nigeriyalı naşirimlə mən təzəlikcə
bir qeyri-kommersiya təşkilatı yaratmışıq,

331
00:17:05,322 --> 00:17:06,976
Təşkilat Farafina Trast adlanır.

332
00:17:07,000 --> 00:17:09,976
Bizim kitabxanalar yaratmaq,

333
00:17:10,000 --> 00:17:12,143
mövcud kitabxanaları bərpa etmək,

334
00:17:12,167 --> 00:17:14,976
kitabxanalarında heç nəyi olmayan

335
00:17:15,000 --> 00:17:17,096
dövlət kitabları üçün kitab təmin etmək

336
00:17:17,120 --> 00:17:19,501
və çoxlu-çoxlu oxuma-yazma kursları

337
00:17:19,525 --> 00:17:20,976
təşkil etmək kimi böyük arzularımız var.

338
00:17:21,000 --> 00:17:24,199
Bizim sayca çox olan hekayələrimizi
danışmağa can atanlar üçün.

339
00:17:24,326 --> 00:17:25,976
Hekayələr vacibdir.

340
00:17:26,000 --> 00:17:27,976
Hekayələrin çoxluğu vacibdir.

341
00:17:28,000 --> 00:17:31,976
Hekayələr oğurluqda, böhtanda istifadə edildi.

342
00:17:32,000 --> 00:17:35,976
Amma hekayələr həm də gücləndirməkdə və
humanistləşmədə də istifadə edilə bilər.

343
00:17:36,642 --> 00:17:38,976
Hekayələr insanların ləyaqətini qıra bilər,

344
00:17:39,000 --> 00:17:42,703
amma hekayələr həm də qırılmış ləyaqəti
bərpa da edə bilər.

345
00:17:44,000 --> 00:17:46,048
Amerikalı yazıçı Elis Uolker bunu

346
00:17:46,072 --> 00:17:49,976
şimala köç edən cənublu yaxınları barədə yazıb.

347
00:17:50,000 --> 00:17:51,976
Onların geridə qoyduqları cənublu həyatlarını

348
00:17:52,000 --> 00:17:54,068
bir kitabda belə ifadə edib:

349
00:17:55,592 --> 00:17:58,976
"Yanımda oturdular,
özləri də kitab oxuyurdular,

350
00:17:59,000 --> 00:18:04,528
mən oxuyanda da qulaq asırdılar
və elə bil hər yer cənnətə dönmüşdü."

351
00:18:05,579 --> 00:18:08,441
Nitqimi bu sözlərlə bitirmək istəyirəm:

352
00:18:08,465 --> 00:18:10,976
Tək hekayəni qəbul etməyəndə,

353
00:18:11,000 --> 00:18:13,976
bir yer haqqında tək bir hekayənin olmadığını

354
00:18:14,000 --> 00:18:16,441
başa düşəndə

355
00:18:16,465 --> 00:18:17,976
elə bil hər yer cənnətə dönəcək.

356
00:18:18,695 --> 00:18:19,817
Çox sağ olun.

357
00:18:19,841 --> 00:18:22,841
(Alqış)