0:00:00.000,0:00:01.976
Mən hekayənəvisəm.

0:00:02.000,0:00:04.976
Sizə bir neçə şəxsi hekayə danışmaq istəyirəm.

0:00:05.000,0:00:09.976
Onlara "tək hekayənin təhlükəsi" adını vermişəm.

0:00:10.746,0:00:13.976
Mən şərqi Nigeriyda [br]bir universitet şəhərciyində böyümüşəm.

0:00:14.158,0:00:17.467
Anam deyir ki, [br]mən oxumağa iki yaşımdan başlamışam,

0:00:17.491,0:00:20.507
amma düşünürəm ki,[br]dörd desəm daha düzgün olar.

0:00:21.753,0:00:23.564
Yəni, mən oxumağa erkən başlamışam.

0:00:23.588,0:00:26.976
Oxuduqlarım da ingilis [br]və amerikan uşaq ədəbiyyatı idi.

0:00:27.706,0:00:29.976
Mən həm də yazmağa erkən başlamışam

0:00:30.000,0:00:33.976
və yazmağa başlayanda[br]təxminən yeddi yaşım vardı.

0:00:34.000,0:00:36.048
Karandaşla hekayələr yazır və onları[br]şəkillərlə bəzəyirdim,

0:00:36.072,0:00:39.604
yazıq anamı onları oxumağa məcbur edirdim.[br]

0:00:39.628,0:00:43.196
Yazdığım hekayələr [br]tamamilə oxuduqlarım kimi idi:

0:00:43.220,0:00:47.976
Bütün qəhramanlarım[br]ağ-dərili və mavi gözlü idi,

0:00:48.000,0:00:50.307
onlar qarda oynayırdılar,[br]

0:00:50.331,0:00:52.418
alma yeyirdilər

0:00:52.442,0:00:53.839
(Gülüş)[br]

0:00:54.013,0:00:56.024
və onlar xeyli hava haqqında danışırdılar.[br]

0:00:56.048,0:00:58.176
"Necə də gözəl günəş çıxıb."[br]

0:00:58.409,0:01:00.373
(Gülüş)[br]

0:01:00.397,0:01:03.531
Halbuki, mən faktiki olaraq[br]Nigeriyada yaşayırdım,

0:01:03.555,0:01:05.333
heç vaxt da Nigeriyadan[br]xaricdə olmamışdım.

0:01:07.143,0:01:10.404
Bizdə qar yağmır, biz manqo yeyirik[br]

0:01:10.428,0:01:12.276
və biz heç vaxt hava haqqında danışmırıq,

0:01:12.300,0:01:13.976
çünki ehtiyac yoxdur.[br]

0:01:14.269,0:01:16.976
Bundan əlavə, qəhramanlarım [br]çoxlu zəncəfilli pivə içirdi,

0:01:17.000,0:01:19.381
çünki oxuduğum[br]ingilis kitablarındakı qəhramanlar

0:01:19.405,0:01:20.976
zəncəfilli pivə içirdilər.[br]

0:01:21.301,0:01:22.711
Amma zəncəfilli pivənin nə olduğu haqda [br]mənim heç təsəvvürüm belə yox idi.

0:01:24.121,0:01:25.531
(Gülüş)[br]

0:01:25.555,0:01:27.005
Uzun illər boyunca da

0:01:27.029,0:01:29.976
zəncəfilli pivənin dadına baxmaq mənim üçün ümidsiz arzu olaraq qaldı.[br]

0:01:30.476,0:01:31.976
Amma bu başqa hekayədir.[br]

0:01:32.000,0:01:34.483
Məncə, bu o deməkdir ki,

0:01:34.507,0:01:37.361
biz hekayələrin qarşısında[br]

0:01:37.385,0:01:38.976
necə də həssas və zəif oluruq,[br]

0:01:39.000,0:01:40.385
xüsusilə də uşaq yaşlarımızda.[br]

0:01:41.639,0:01:45.409
Çünki oxuduğum bütün kitablarda [br]qəhramanların hamısı əcnəbi idi,

0:01:45.433,0:01:47.552
mən düşünməyə başlamışdım ki, [br]bu kitablarda

0:01:47.576,0:01:50.746
təbii olaraq ancaq əcnəbilər olmalıdır[br]

0:01:50.770,0:01:54.489
və mənim şəxsən aşina olduğum şeylər [br]haqda olmamalıdır.

0:01:55.600,0:01:58.219
Amma Afrika kitablarını kəşf etməyimlə [br]işlər dəyişdi.

0:01:59.000,0:02:00.976
Onların çoxu elə də tanınmır,

0:02:01.000,0:02:03.869
və xarici kitablar kimi asan tapılan deyil.

0:02:03.893,0:02:06.976
Amma Çinua Açebe və Kamara Laye kimi[br]yazıçıların sayəsində

0:02:07.000,0:02:10.976
mənim ədəbiyyat barədə fikirlərim dəyişdi.

0:02:11.000,0:02:13.214
Başa düşdüm ki, mənim kimi insanlar

0:02:13.238,0:02:15.245
- şokolad rəngli dərili,

0:02:15.269,0:02:18.531
"at quyruğu" formasına gəlməyən [br]buruq saçlı qızlar -

0:02:18.555,0:02:20.365
da ədəbiyyatda mövcuddur.

0:02:20.682,0:02:23.976
Mən bələd olduğum şeylər haqqında [br]yazmağa başladım.

0:02:24.737,0:02:27.976
Oxuduğum amerikan [br]və ingilis kitablarını xoşlayırdım.

0:02:28.000,0:02:31.976
Onlar mənim təxəyyülümü oyatdı, [br]mənə yeni dünyalar açdı.

0:02:32.000,0:02:33.976
Amma arzuolunmayan nəticə o idi ki,

0:02:34.000,0:02:36.048
mən mənim kimi insanların

0:02:36.072,0:02:37.498
ədəbiyyatda mövcud olduğunu bilmirdim.

0:02:38.451,0:02:41.976
Beləliklə, afrikalı yazıçıları kəşf etmək

0:02:42.000,0:02:45.877
məni kitablar haqqında tək hekayəyə[br]sahib olmaqdan xilas etdi.

0:02:47.000,0:02:49.976
Mən adi, orta-gəlirli nigeriyalı ailədənəm.

0:02:50.000,0:02:51.976
Atam professor idi.

0:02:52.385,0:02:54.068
Anam isə idarəçi.

0:02:55.369,0:02:58.171
Bizim evdə, təbii olaraq,

0:02:58.195,0:03:02.544
əsasən yaxın kəndlərdən olan [br]köməkçilər olurdu.

0:03:03.182,0:03:06.468
Mən səkkiz yaşıma keçəndə[br]evə yeni köməkçi gəldi.

0:03:07.102,0:03:08.356
Onun adı Fide idi.

0:03:09.658,0:03:13.959
Anamın onun haqda dediyi tək şey [br]onun ailəsinin kasıb olduğu idi.

0:03:15.000,0:03:19.976
Anam onun ailəsinə yams və düyü, [br]bir də bizim köhnə paltarlarımızı göndərirdi.

0:03:20.000,0:03:22.620
Mən yeməyimi axıra kimi yeməyəndə anam

0:03:22.644,0:03:26.976
“Hamısını ye, bilmirsən Fidenin ailəsi [br]kimi insanların heç nəyi yoxdur?!” deyirdi.

0:03:27.000,0:03:30.976
Mənim Fidenin ailəsinin halına acıyırdım.

0:03:31.576,0:03:34.473
Sonra bir cümə axşamı biz onlara [br]baş çəkmək üçün kəndlərinə getdik

0:03:34.497,0:03:37.976
və onun anası bizə gözəl naxışlı səbət göstərdi.

0:03:38.000,0:03:40.976
Bunu onun qardaşı boyanmış rafiyadan düzəltmişdi.

0:03:41.000,0:03:42.976
Mən heyrətə gəlmişdim.

0:03:43.000,0:03:45.976
Mənim heç vaxt ağlıma gəlməzdi ki, onun ailəsində

0:03:46.000,0:03:48.976
kimsə nəsə düzəldə bilər.

0:03:49.000,0:03:51.976
Onlar haqda eşitdiyim tək şey [br]onların necə də kasıb olduğu idi,

0:03:52.000,0:03:56.467
buna görə də kasıblıqdan başqa bir şeylə [br]qarşılaşacağıma inanmırdım.

0:03:57.143,0:03:59.514
Onların kasıblığı onlar haqda bildiyim tək hekayə idi.

0:04:01.000,0:04:03.524
İllər sonra, mən Nigeriyanı tərk edib

0:04:03.548,0:04:06.230
təhsil üçün Birləşmiş Ştatlara gələndə bu haqda düşündüm.

0:04:06.341,0:04:07.674
19 yaşım vardı.

0:04:08.421,0:04:11.198
Amerikalı otaq yoldaşım heyrətə düşmüşdü.

0:04:12.000,0:04:15.586
İngiliscə belə gözəl danışmağı harada öyrəndiyimi soruşdu

0:04:15.610,0:04:17.698
və mən Nigeriyada

0:04:17.722,0:04:20.436
ingilis dilinin rəsmi dil olduğunu deyəndə o təəccübləndi.

0:04:21.753,0:04:25.976
O “qəbilə musiqisi” adlandırdığı [br]musiqimizə qulaq asmaq istəyəndə də

0:04:26.000,0:04:27.976
xeyli çaşqınlıq keçirdi,

0:04:28.000,0:04:29.976
çünki mən ona Merayya Keri kasetini göstərmişdim.

0:04:30.000,0:04:32.976
(Gülüş)

0:04:33.000,0:04:36.693
Ona elə gəlirdi ki, mən mətbəx plitəsinin [br]necə istifadə edildiyini bilmirəm.

0:04:37.782,0:04:39.038
Mənə toxunan nə idi?

0:04:39.062,0:04:42.137
Onun hələ məni tanımazdan əvvəl mənə ürəyi acımışdı.

0:04:42.528,0:04:45.976
Onun mənə qarşı ilk mövqeyi, [br]bir afrikalı kimi

0:04:46.000,0:04:49.036
bir az yuxarıdan aşağı və rəhm dolu idi.

0:04:50.000,0:04:53.496
Otaq yoldaşımın Afrika haqda tək hekayəsi vardı:

0:04:53.623,0:04:55.977
bədbəxtlik haqda tək hekayə.

0:04:56.412,0:04:57.698
Bu tək hekayədə

0:04:57.722,0:05:01.976
bir afrikalının ona oxşamasının mümkünlüyünə yer yox idi.

0:05:02.000,0:05:04.976
Rəhmdən daha qarışıq hisslərə də...

0:05:05.000,0:05:08.976
Bərabər insanlar kimi ünsiyyətin mümkünlüyünə də...

0:05:09.000,0:05:11.123
Onu da deməliyəm ki, Birləşmiş Ştatlara getməmişdən əvvəl

0:05:11.147,0:05:13.428
özümü heç vaxt afrikalı kimi təqdim etməmişdim.

0:05:14.000,0:05:16.976
Amma ABŞ-da, Afrikadan söz düşəndə hamı üzünü mənə tuturdu.

0:05:17.000,0:05:19.746
Mənim Namibiya kimi yerlərlə bağlı heç nə bilmədiyimi ağıllarına da gətirmirdilər.

0:05:21.000,0:05:23.096
Amma mən bu yeni kimliyi qəbul etdim

0:05:23.120,0:05:25.976
və bir çox tərəfdən özümü bir afrikalı kimi qəbul edirəm.

0:05:26.000,0:05:29.976
Buna baxmayaraq, mən hələ də Afrika ölkə kimi qəbul ediləndə əsəbiləşirəm.

0:05:30.000,0:05:33.976
Misal üçün, elə bu yaxınlarda,

0:05:34.000,0:05:35.285
2 gün əvvəl Laqosdan qayıdanda

0:05:35.309,0:05:38.191
Virgin havayollarında səslənən

0:05:38.215,0:05:42.976
bir elanda belə dedilər: [br]"Hindistan, Afrika və digər ölkələr."

0:05:43.000,0:05:44.317
(Gülüş)

0:05:44.476,0:05:47.976
Bundan sonra mən ABŞ-da [br]bir afrikalı kimi bir neçə il qaldım.

0:05:48.000,0:05:51.174
Mən otaq yoldaşımın mənə[br]münasibətini başa düşməyə başladım.

0:05:52.000,0:05:54.025
Əgər mən Nigeriyada böyüməsəydim

0:05:54.049,0:05:57.190
və mənim Afrika ilə bağlı [br]ancaq hamının bildiyi şeyləri bilsəydim

0:05:57.214,0:06:02.386
mən də Afrikanın gözəl mənzərəli,

0:06:02.410,0:06:03.976
gözəl heyvanların

0:06:04.000,0:06:05.976
və anlaşılmaz insanların yaşadığı yer kimi təsəvvür edərdim.

0:06:06.000,0:06:09.631
O insanlar ki, mənasız müharibələr edir,[br]aclıqdan və QİÇS-dən ölür,

0:06:09.655,0:06:11.976
öz yerlərinə danışa bilmir

0:06:12.000,0:06:16.155
və qayğıkeş, ağ-dərili [br]əcnəbi tərəfindən xilası gözləyirlər.

0:06:16.928,0:06:19.097
Mən də afrikalılara o gözlə baxardım,

0:06:19.121,0:06:21.824
necə ki uşaq olanda [br]Fidenin ailəsinə elə baxırdım.

0:06:23.000,0:06:26.976
Nəticə etibarilə, fikrimcə [br]Afrikanın tək hekayəsi Qərb ədəbiyyatından gəlir.

0:06:27.000,0:06:31.976
Bu sitat Con Lok adlı

0:06:32.000,0:06:34.976
1561-ci ildə qərbi Afrikaya səyahət etmiş

0:06:35.000,0:06:38.663
və təssüratlarını qeydə almış londonlu tacirə aiddir.

0:06:40.203,0:06:43.976
Qara-dərili afrikalılar haqda [br]"evləri olmayan vəhşilər" deyəndən sonra

0:06:44.000,0:06:47.976
o əlavə edir: "Onlar həm də başsızdırlar,

0:06:48.000,0:06:51.968
ağızları və gözləri də sinələrindədir."

0:06:53.000,0:06:55.096
Bunu hər dəfə oxuyanda gülürəm.

0:06:55.120,0:06:58.500
Con Lokun təxəyyülünə heyran olmamaq olmur.

0:06:59.373,0:07:01.239
Amma onun yazdıqlarında vacib olan şey

0:07:01.263,0:07:02.976
bunun Qərb ədəbiyyatındakı

0:07:03.000,0:07:05.976
ənənəvi Afrika hekayələrinin təməlini qoymasıdır.

0:07:06.000,0:07:09.367
Səhra-altı Afrikanın mənfilərlə dolu,

0:07:09.479,0:07:11.634
fərqli, qaranlıq,

0:07:11.658,0:07:16.976
görkəmli şair Redyard Kiplinqin təbirilə desəm,

0:07:17.000,0:07:18.941
"yarı şeytan, yarı uşaq" insanların yaşadığı[br]bir yer olduğuna dair təhkiyə ənənəsi.

0:07:20.211,0:07:22.976
Beləliklə, mən başa düşməyə başladım ki, [br]mənim amerikalı otaq yoldaşım

0:07:23.000,0:07:24.976
həyatı boyunca

0:07:25.000,0:07:28.976
bu tək hekayənin müxtəlif versiyalarını eşidib və görüb.

0:07:29.000,0:07:30.976
Bu bir professorun bir dəfə

0:07:31.000,0:07:34.766
romanım haqda "həqiqi Afrika belə olmur" [br]deməsinə oxşayır.

0:07:35.869,0:07:37.560
Romanımda bəzi şeylərin

0:07:37.584,0:07:40.679
səhv olduğu,

0:07:40.703,0:07:43.976
bəzi hissələrin zəif olduğu ilə razılaşıram,

0:07:44.000,0:07:46.239
amma heç vaxt fikirləşməmişdim ki,

0:07:46.263,0:07:48.976
"həqiqi Afrika"nı ifadə etməkdə[br]iflasa uğramışam.

0:07:49.000,0:07:52.706
Fakt o idi ki, mən "həqiqi Afrika"nın [br]nə olduğunu bilmirdim.

0:07:54.000,0:07:58.396
Professor mənə dedi ki, [br]mənim qəhramanlarım ona çox oxşayır,

0:07:58.420,0:08:00.396
təhsillidirlər və orta-gəlirli adamlardır.

0:08:00.420,0:08:02.522
Qəhramanlarım maşın sürürdülər.

0:08:02.546,0:08:04.976
Onlar acından qırılıb ölmürdülər.

0:08:05.000,0:08:07.927
Ona görə də, bu "həqiqi Afrika" romanı deyildi.

0:08:09.000,0:08:11.976
Amma onu da deməliyəm ki, mən də

0:08:12.000,0:08:14.070
tək hekayə məsələsində ən az onun qədər günahkaram.

0:08:15.000,0:08:17.991
Bir neçə il əvvəl, Mən ABŞ-dan Meksikaya getdim.

0:08:19.000,0:08:21.667
ABŞ-da siyasi atmosfer o vaxt çox gərgin idi

0:08:21.691,0:08:24.976
və immiqrasiya haqda müzakirələr gedirdi.

0:08:25.000,0:08:26.976
Amerikada, demək olar, həmişə olduğu kimi

0:08:27.000,0:08:29.976
immiqrasiya sözü meksikalı sözü ilə eyni mənanı verirdi.

0:08:30.698,0:08:32.631
Meksikalıların sonsuz sayda hekayələri vardı.

0:08:32.655,0:08:35.976
Səhiyyə sistemini talayan,

0:08:36.000,0:08:37.976
sərhəddən gizlin keçən,

0:08:38.000,0:08:40.465
sərhəddə tutulan və s. insanlar haqda...

0:08:42.163,0:08:45.976
Yadımdadır ki, Qvadalaxarada gəzməyə çıxdığım ilk gün

0:08:46.000,0:08:47.976
işə gedən,

0:08:48.000,0:08:49.976
bazar yerlərində lavaş yayan,

0:08:50.000,0:08:51.973
siqaret çəkən, gülən insanları müşahidə edirdim.

0:08:53.195,0:08:55.976
Yadımdadır ki, ilk təəssüratımda bir az təəccüb vardı.

0:08:56.000,0:08:58.976
Sonra bu hissimə görə hədsiz utandım.

0:08:59.341,0:09:03.976
Başa düşdüm ki, mən medianın yaratdığı [br]meksikalı anlayışına qapılmışam,

0:09:04.000,0:09:06.000
mənim ağlıma gələn tək şey

0:09:06.024,0:09:07.849
"bədbəxt immiqrant" idi.

0:09:08.769,0:09:11.191
Mənim meksikalılar haqda tək hekayəm vardı

0:09:11.215,0:09:13.722
və özümdən heç bu qədər utanmamışdım.

0:09:14.071,0:09:16.618
Beləliklə, tək hekayə yaratmaq belə bir şeydir:

0:09:16.642,0:09:18.976
İnsanlara tək şey göstərmək,

0:09:19.000,0:09:20.976
- sadəcə bir tək şey -

0:09:21.000,0:09:22.976
yenidən və yenidən.

0:09:23.000,0:09:24.515
Beləcə o yaranır.

0:09:25.793,0:09:28.239
Tək hekayə haqda danışanda

0:09:28.263,0:09:29.952
güc haqqında da danışmamaq mümkünsüzdür.

0:09:31.496,0:09:33.244
Iqbo dilində belə bir söz var.

0:09:33.268,0:09:36.919
Hər dəfə dünyanın güc strukturları haqda [br]düşünəndə bu sözü xatırlayıram.

0:09:36.943,0:09:38.133
Bu söz "nkali"-dir.

0:09:38.332,0:09:42.976
Bu ismi təximən "başqasından böyük olma" kimi [br]tərcümə etmək olar.

0:09:43.554,0:09:46.482
Bizim iqtisadi və siyasi dünyamız kimi,

0:09:46.506,0:09:50.976
hekayələr də nkali-nin prinsipləri ilə müəyyən olunur:

0:09:51.000,0:09:52.976
Onların necə danışıldığı, kimlərin danışdığı,

0:09:53.000,0:09:56.237
nə vaxt danışdığı, neçə hekayənin danışıldığı

0:09:56.261,0:09:58.468
həqiqətən də gücdən asılıdır.

0:10:00.000,0:10:03.143
Güc təkcə başqasının hekayəsini danışmaq deyil,

0:10:03.167,0:10:06.976
həm də bunu onun qəti hekayəsi etməkdir.

0:10:07.000,0:10:09.096
Fələstinli şair Mürid Barğuti yazır ki,

0:10:09.120,0:10:11.976
əgər insanların mülkünü əlindən almaq istəyirsənsə

0:10:12.000,0:10:14.976
bunun ən sadə yolu onların hekayəsini danışmaqdır

0:10:15.000,0:10:17.230
və buna "ikinci" hissədən başlamalısan.

0:10:18.484,0:10:22.382
Hekayəyə yerli amerikalıların oxları ilə başlayın,

0:10:22.406,0:10:24.976
ingilislərin gəlişi ilə yox.

0:10:25.000,0:10:27.977
Beləcə tamam fərqli hekayəniz olacaq.

0:10:28.001,0:10:32.433
Hekayəyə Afrikanın uğursuz idarəsilə başlayın,

0:10:32.457,0:10:35.976
Afrikada müstəmləkələrin qurulması ilə yox.

0:10:36.000,0:10:38.742
Beləcə tamam fərqli hekayəniz olacaq.

0:10:40.000,0:10:41.976
Təzəlikcə bir universitetdə çıxışım zamanı

0:10:42.000,0:10:45.785
tələbələrdən biri mənə

0:10:45.809,0:10:48.928
nigeriyalı kişilərin fiziki şiddətə meyilli olmağının

0:10:48.952,0:10:50.896
utandırıcı hal olduğunu dedi. Romanımdakı ata xarakteri kimi.

0:10:52.000,0:10:55.976
Mən də ona təzəlikcə "Amerikalı Psixopat" adlı roman oxuduğumu dedim.

0:10:56.000,0:10:57.976
(Gülüş)

0:10:58.000,0:10:59.976
Gənc amerikalıların serial qatil olması

0:11:00.000,0:11:02.976
necə də utanc doğurur.

0:11:03.000,0:11:06.976
(Gülüş)

0:11:07.000,0:11:12.976
(Alqış)

0:11:13.000,0:11:15.976
Bunu əsəbləşib demişdim.

0:11:16.000,0:11:17.976
(Gülüş)

0:11:18.000,0:11:20.191
Amma bu mənə heç vaxt əsas vermədi ki,

0:11:20.215,0:11:23.976
sadəcə bir romanda qəhramanın[br]seriyalı qatil olmasından

0:11:24.000,0:11:27.976
bütün amerikalıların da belə olduğu nəticəsini çıxaram.

0:11:28.000,0:11:30.976
Bu o demək deyil ki, mən [br]həmin tələbədən daha yaxşı insanam.

0:11:31.000,0:11:33.976
Bu o deməkdir ki, Amerikanın mədəni [br]və iqtisadi gücü nəticəsində

0:11:34.000,0:11:35.976
mən Amerika haqda çoxlu hekayələr oxumuşam.

0:11:36.000,0:11:39.976
Mən Tayleri, Apdaykı, Steynbeki və Qitskilli oxumuşam.

0:11:40.000,0:11:42.560
Mənim Amerika haqda tək hekayəm olmayıb.

0:11:43.671,0:11:45.377
İllər əvvəl, öyrənəndə ki

0:11:45.401,0:11:49.742
uğur qazanmaq üçün yazıçılardan

0:11:49.766,0:11:51.976
həqiqətən də bəxbəxt uşaqlıq keçirməsini gözləyirlər,

0:11:52.000,0:11:56.000
mən valideynlərimin mənə necə dəhşətli şeylər edə biləcəyini uydurmaq haqda düşünməyə başladım.

0:11:56.024,0:11:57.976
(Gülüş)

0:11:58.000,0:12:01.976
Amma doğru olan o idi ki, uşaqlığım çox şən,

0:12:02.000,0:12:04.976
gülüş və sevgi ilə dolu bir mehriban ailədə keçmişdi.

0:12:05.000,0:12:08.211
Amma qaçqın düşərgələrində ölən babalarım da vardı.

0:12:08.750,0:12:12.976
Qohumum Poli müvafiq müalicə almadığına görə rəhmətə getdi.

0:12:13.000,0:12:15.976
Ən yaxın dostlarımdan biri Okoloma [br]təyyarə qəzasında öldü,

0:12:16.000,0:12:18.976
çünki yanğınsöndürən maşınlarımızda su yox idi.

0:12:19.000,0:12:21.976
Mən repressiv hərbi hökümətdə böyümüşəm.

0:12:22.000,0:12:23.976
Təhsilin səviyyəsi aşağı idi

0:12:24.000,0:12:26.976
və bəzən valideynlərim əməkhaqlarını ala bilmirdilər.

0:12:27.000,0:12:30.977
Səhər yeməyində cemin,

0:12:31.001,0:12:33.498
sonra yağın yoxa çıxdığını görürdüm,

0:12:33.522,0:12:35.976
sonra çörək bahalaşdı,

0:12:36.000,0:12:37.871
sonra süd məhdudlaşmağa başladı.

0:12:39.000,0:12:42.657
Bütün bunlardan əlavə, öyrəşdiyimiz siyasi qorxu

0:12:42.681,0:12:44.363
həyatımıza daxil oldu.

0:12:45.823,0:12:47.960
Bütün bu hekayələr məni mən edir.

0:12:48.457,0:12:51.976
Amma təkcə bu mənfi hekayələrdə təkid etmək

0:12:52.000,0:12:54.976
təcrübələrimi dayazlaşdırmaq deməkdir

0:12:55.000,0:12:58.664
və məni formalaşdıran digər çoxlu hekayələri [br]gözdən qaçırmaqdır.

0:12:59.394,0:13:01.976
Tək hekayə stereotipləri yaradır

0:13:02.000,0:13:06.976
və steretiplərlə bağlı problem [br]onların səhv olmasında deyil,

0:13:07.000,0:13:08.976
onların yarımçıq olmasındadır.

0:13:09.357,0:13:11.960
Onlar bir hekayəni tək hekayə edir.

0:13:13.000,0:13:15.572
Əlbəttə, Afrika bədbəxtliklərlə dolu qitədir:

0:13:15.596,0:13:18.976
Bir tərəfdə dəhşətli zorlamaların olduğu böyük Konqo,

0:13:19.000,0:13:20.626
digər tərəfdə ürək sıxan,

0:13:20.650,0:13:25.150
bir iş vakansiyasına 5000 nəfərin müraciət etdiyi Nigeriya var.

0:13:26.000,0:13:29.563
Amma bədbəxtliklə bağlı olmayan [br]başqa hekayələr də var

0:13:29.587,0:13:32.976
və onlar haqqında danışmaq da [br]digərlərində olduğu kimi çox vacibdir.

0:13:33.000,0:13:34.976
Mən həmişə hiss etmişəm ki,

0:13:35.000,0:13:37.976
bir yeri və ya insanı tanımaq

0:13:38.000,0:13:41.976
onun haqqındakı bütün hekayələri [br]bilmədən mümkün deyil.

0:13:42.000,0:13:45.580
Tək hekayənin aqibəti budur:

0:13:45.604,0:13:47.561
insanın ləyaqətini əlindən alır.

0:13:48.332,0:13:51.976
İnsanların bərabərliyini tanımağımızı çətinləşdirir.

0:13:52.000,0:13:56.164
Bu bizim oxşarlığımızdan daha çox, [br]fərqli olmağımızı vurğulayır.

0:13:57.000,0:13:59.489
Meksika səfərimdən əvvəl

0:13:59.513,0:14:02.976
immiqrasiya haqda müzakirələri hər iki tərəfdən

0:14:03.000,0:14:04.976
- ABŞ və Meksika tərəfdən izləsəydim [br]görəsən necə olardı?

0:14:05.000,0:14:08.976
Görəsən anam Fidenin ailəsinin kasıblığı ilə yanaşı

0:14:09.000,0:14:10.976
çox çalışqan olduğunu desəydi necə olardı?

0:14:11.000,0:14:13.096
Görəsən Afrika haqda müxtəlif hekayələri [br]

0:14:13.120,0:14:16.976
bütün dünyaya yayımlayan[br]telekanalımız olsaydı necə olardı?

0:14:17.000,0:14:21.331
Nigeriyalı yazıçı Çinua Açebe bunu[br]"hekayələrin balansı" adlandırır.

0:14:21.355,0:14:25.331
Görəsən otaq yoldaşım Nigeriyalı naşirim

0:14:25.355,0:14:26.976
Muxtar Bakare haqda bilsəydi,

0:14:27.000,0:14:29.048
bilsəydi ki o bankdakı işini tərk edərək

0:14:29.072,0:14:31.977
arzularını gerçəkləşdirmək üçün nəşriyyat açıb, necə olardı?

0:14:32.001,0:14:35.688
Çoxları inanırdı ki, nigeriyalılar ədəbiyyat oxumur.

0:14:35.712,0:14:36.966
O razılaşmadı.

0:14:36.990,0:14:40.076
O başa düşdü ki, oxumağı bacaran hər kəs oxuyacaq.

0:14:40.100,0:14:43.976
Təki sən ədəbiyyatı əl çatan və göz qabağında et.

0:14:44.666,0:14:46.976
Mənim ilk romanımı nəşr edəndən qısa müddət sonra

0:14:47.000,0:14:49.976
mən müsahibə vermək üçün[br]Laqosda bir TV kanala getdim.

0:14:50.000,0:14:53.191
Xəbərlərdə işləyən bir qadın mənə yaxınlaşdı və dedi:

0:14:53.215,0:14:55.976
"Mən sizin romanı doğrudan da bəyəndim. Təkcə sonunu xoşlamadım.

0:14:56.000,0:14:59.239
Siz onun davamını yazmalısınız, necə yazacağınızı deyim..."

0:14:59.263,0:15:01.977
(Gülüş)

0:15:02.001,0:15:04.977
Beləcə mənə bu romanın arxasını [br]necə yazacağımı danışmağa başladı.

0:15:05.564,0:15:07.976
Mən heyrətə gəlməklə yanaşı, [br]həm də həyəcanlanmışdım.

0:15:08.000,0:15:10.976
Orda, özünü oxucu hesab etməyən,

0:15:11.000,0:15:13.003
siravi nigeriyalı saya biləcəyimiz qadın var idi.

0:15:13.901,0:15:15.525
O, təkcə kitabı oxumaqla kifayətlənməmişdi,

0:15:15.549,0:15:17.358
həm də ona yiyələnmişdi

0:15:17.382,0:15:20.485
və özünü davamını necə yazacağımı [br]deməkdə haqlı sayırdı.

0:15:21.580,0:15:24.976
Görəsən otaq yoldaşım dostum Fumi Ondanı -

0:15:25.000,0:15:27.976
Laqosda TV şouda aparıcılıq edən

0:15:28.000,0:15:31.000
və unutmağı seçdiyimiz hekayələri danışmağa ömrünü həsr edən bu qorxusuz qadını tanısaydı necə olardı?

0:15:31.695,0:15:34.976
Görəsən otaq yoldaşım keçən həftə Laqos xəstəxanasında

0:15:35.000,0:15:37.976
keçirilən ürək əməliyyatı haqda bilsəydi necə olardı?

0:15:38.000,0:15:41.976
Görəsən otaq yoldaşım müasir Nigeriya musiqisi haqda,

0:15:42.000,0:15:44.976
ingiliscə və pidcin dilində,

0:15:45.000,0:15:46.976
iqbo, yoruba və ico dillərində oxuyan,

0:15:47.000,0:15:50.976
Cey-Zidən Felaya, Bob Merlidən onların babalarına qədər

0:15:51.000,0:15:53.182
fərqli təsirləri qarışdıran istedadlı insanlar haqda bilsəydi necə olardı?

0:15:54.000,0:15:56.239
Görəsən otaq yoldaşım təzəlikcə

0:15:56.263,0:15:59.976
pasportlarını dəyişmək istəyən qadınlar üçün ərlərindən razılıq tələb edən gülünc qanunu

0:16:00.000,0:16:02.976
dəyişmək üçün Nigeriya məhkəməsinə üz tutan

0:16:03.000,0:16:05.976
hüquqşünas qadını tanısaydı necə olardı?

0:16:06.000,0:16:08.976
Görəsən otaq yoldaşım Nollivud haqda,

0:16:09.000,0:16:13.380
böyük texniki çətinliklərə baxmayaraq film çəkən yaradıcı insanlar barədə bilsə necə olardı?

0:16:13.404,0:16:14.976
Bu filmlər çox məşhurdur

0:16:15.000,0:16:19.976
və nigeriyalıların nə istehsal edib nə istehlak etdiyinə çox gözəl nümunələrdir.

0:16:20.000,0:16:23.286
Görəsən otaq yoldaşım saç dəstləri satmaqla təzəlikcə öz şəxsi biznesini quran,

0:16:23.310,0:16:26.976
saçlarımı hörən saç ustam haqda eşitsəydi necə olardı?

0:16:27.000,0:16:30.976
Ya da digər öz işlərini quran, hərdən uğursuz olan,

0:16:31.000,0:16:33.938
amma arzulamağa davam edən milyonlarla nigeriyalıdan?

0:16:35.000,0:16:36.976
Hər dəfə vətənə qayıdanda

0:16:37.000,0:16:39.976
bir çox nigeriyalını narahat edən şeylərlə qarşılaşıram:

0:16:40.000,0:16:43.444
yararsız infrastrukturla, [br]müflisləşmiş hökümətlə...

0:16:43.468,0:16:45.523
Amma, bunlarla yanaşı, insanlarla.

0:16:45.547,0:16:48.976
O insanlar ki, [br]hökümət dəstəyi almaq bir yana,

0:16:49.000,0:16:50.261
hətta bu hökümətə rəğmən[br]ağlasığmaz möhkəmlik göstərirlər.

0:16:51.373,0:16:53.976
Hər yay mən Laqosda yazıçılıq kursları keçirəm.

0:16:54.000,0:16:56.976
Xeyli insanın müraciət etməsi,

0:16:57.000,0:16:59.976
xeyli insanın yazıçı olmağa,

0:17:00.000,0:17:01.386
hekayələr danışmağa can atması [br]məni heyrətləndirir.

0:17:02.275,0:17:05.298
Nigeriyalı naşirimlə mən təzəlikcə[br]bir qeyri-kommersiya təşkilatı yaratmışıq,

0:17:05.322,0:17:06.976
Təşkilat Farafina Trast adlanır.

0:17:07.000,0:17:09.976
Bizim kitabxanalar yaratmaq,

0:17:10.000,0:17:12.143
mövcud kitabxanaları bərpa etmək,

0:17:12.167,0:17:14.976
kitabxanalarında heç nəyi olmayan

0:17:15.000,0:17:17.096
dövlət kitabları üçün kitab təmin etmək

0:17:17.120,0:17:19.501
və çoxlu-çoxlu oxuma-yazma kursları

0:17:19.525,0:17:20.976
təşkil etmək kimi böyük arzularımız var.

0:17:21.000,0:17:24.199
Bizim sayca çox olan hekayələrimizi[br]danışmağa can atanlar üçün.

0:17:24.326,0:17:25.976
Hekayələr vacibdir.

0:17:26.000,0:17:27.976
Hekayələrin çoxluğu vacibdir.

0:17:28.000,0:17:31.976
Hekayələr oğurluqda, böhtanda istifadə edildi.

0:17:32.000,0:17:35.976
Amma hekayələr həm də gücləndirməkdə və[br]humanistləşmədə də istifadə edilə bilər.

0:17:36.642,0:17:38.976
Hekayələr insanların ləyaqətini qıra bilər,

0:17:39.000,0:17:42.703
amma hekayələr həm də qırılmış ləyaqəti[br]bərpa da edə bilər.

0:17:44.000,0:17:46.048
Amerikalı yazıçı Elis Uolker bunu

0:17:46.072,0:17:49.976
şimala köç edən cənublu yaxınları barədə yazıb.

0:17:50.000,0:17:51.976
Onların geridə qoyduqları cənublu həyatlarını

0:17:52.000,0:17:54.068
bir kitabda belə ifadə edib:

0:17:55.592,0:17:58.976
"Yanımda oturdular,[br]özləri də kitab oxuyurdular,

0:17:59.000,0:18:04.528
mən oxuyanda da qulaq asırdılar[br]və elə bil hər yer cənnətə dönmüşdü."

0:18:05.579,0:18:08.441
Nitqimi bu sözlərlə bitirmək istəyirəm:

0:18:08.465,0:18:10.976
Tək hekayəni qəbul etməyəndə,

0:18:11.000,0:18:13.976
bir yer haqqında tək bir hekayənin olmadığını

0:18:14.000,0:18:16.441
başa düşəndə

0:18:16.465,0:18:17.976
elə bil hər yer cənnətə dönəcək.

0:18:18.695,0:18:19.817
Çox sağ olun.

0:18:19.841,0:18:22.841
(Alqış)