0:00:00.940,0:00:03.280
Ek is ’n storieverteller.

0:00:03.280,0:00:06.750
Ek wil julle ’n paar [br]persoonlike stories vertel

0:00:06.750,0:00:10.840
oor "die gevaar van die enkele storie".

0:00:10.840,0:00:14.370
Ek't op ’n universiteitskampus [br]in oos-Nigerië grootgeword.

0:00:14.370,0:00:17.400
My ma sê ek't op twee begin lees,

0:00:17.400,0:00:22.000
alhoewel ek dink vier [br]dalk nader aan die waarheid is.

0:00:22.000,0:00:24.000
So ek was ’n vroeë leser

0:00:24.000,0:00:27.680
en ek't Britse en [br]Amerikaanse kinderboeke gelees.

0:00:27.680,0:00:30.420
Ek was ook ’n vroeë skrywer.

0:00:30.420,0:00:34.000
Toe ek begin skryf, [br]op omtrent sewe,

0:00:34.000,0:00:36.470
stories in potlood met krytillustrasies,

0:00:36.470,0:00:39.580
wat my arme ma móés lees,

0:00:39.580,0:00:43.240
skryf ek presies die tipe stories [br]wat ek gelees het:

0:00:43.240,0:00:48.000
Al my karakters was wit met blou oë,

0:00:48.000,0:00:50.390
hulle't in die sneeu gespeel,

0:00:50.390,0:00:52.220
hulle't appels geëet

0:00:52.220,0:00:54.120
(Gelag)

0:00:54.120,0:00:56.090
en hulle't baie oor die weer gepraat,

0:00:56.090,0:00:58.600
hoe lieflik dit was,[br]dat die son uitgekom het.

0:00:58.600,0:01:00.580
(Gelag)

0:01:00.580,0:01:03.860
Ondanks die feit dat ek in Nigerië gewoon het.

0:01:03.860,0:01:07.330
Ek was toe nog nooit buite Nigerië nie.

0:01:07.330,0:01:10.310
Ons't niks sneeu gehad nie, [br]ons het mangoes geëet,

0:01:10.310,0:01:12.220
en ons het nooit oor die weer gepraat nie,

0:01:12.220,0:01:14.320
want dit was onnodig.

0:01:14.320,0:01:17.120
My karakters het ook [br]baie gemmerbier gedrink,

0:01:17.120,0:01:19.390
want die karakters in die Britse boeke

0:01:19.390,0:01:21.460
het gemmerbier gedrink.

0:01:21.460,0:01:24.430
Ongeag dat ek g'n benul [br]van gemmerbier gehad het nie.

0:01:24.430,0:01:25.520
(Gelag)

0:01:25.520,0:01:26.990
En vir baie jare daarna

0:01:26.990,0:01:30.530
sou ek ’n brandende begeerte hê[br]om gemmerbier te proe.

0:01:30.530,0:01:32.210
Maar dis ’n ander storie.

0:01:32.210,0:01:34.510
Wat hierdie wys, dink ek,

0:01:34.510,0:01:37.250
is hoe ontvanklik en vatbaar ons is

0:01:37.250,0:01:39.000
met ’n storie voor oë,

0:01:39.000,0:01:41.430
veral as kinders.

0:01:41.430,0:01:45.500
Omdat ek nét boeke gelees het[br]waarin karakters anders was,

0:01:45.500,0:01:46.750
was ek oortuig [br]

0:01:46.750,0:01:50.550
dat boeke vanselfsprekend [br]vreemdelinge moes in hê

0:01:50.550,0:01:55.020
en oor dinge moes gaan [br]waarmee ek nie kon identifiseer nie.

0:01:55.620,0:01:59.050
Dinge het verander [br]toe ek Afrikaboeke ontdek het.

0:01:59.050,0:02:00.700
Daar was nie veel beskikbaar nie

0:02:00.700,0:02:03.750
en hulle was nie so verkrygbaar [br]soos die buitelandse boeke nie.

0:02:03.750,0:02:06.910
Maar dank skrywers [br]soos Chinua Achebe en Camara Laye,

0:02:06.910,0:02:11.040
het ek ’n sielsverskuiwing [br]in my begrip van letterkunde beleef.

0:02:11.040,0:02:13.030
Ek het besef dat mense soos ek,

0:02:13.030,0:02:16.240
meisies met vel die kleur van sjokolade,

0:02:16.240,0:02:18.710
wie se kroes hare [br]nie kon poniesterte maak nie,

0:02:18.710,0:02:20.970
ook in literatuur kon bestaan.

0:02:20.970,0:02:24.940
Ek't oor vertroude dinge begin skryf.

0:02:24.940,0:02:28.260
Ek was wel versot op [br]die Amerikaanse en Britse boeke.

0:02:28.260,0:02:32.030
Hulle't my verbeelding aangegryp, [br]vir my nuwe wêrelde oopgemaak.

0:02:32.030,0:02:34.260
Maar die gevolg was per abuis

0:02:34.260,0:02:36.430
dat ek nie geweet het mense soos ek

0:02:36.430,0:02:38.820
kon in literatuur bestaan nie.

0:02:38.820,0:02:41.930
So die ontdekking van Afrikaskrywers

0:02:41.930,0:02:47.120
het my gered van 'n enkele storie hê[br]oor wat boeke in wese is.

0:02:47.120,0:02:50.250
Ek was uit ’n gewone, [br]middelklas Nigeriese gesin.

0:02:50.250,0:02:52.530
My pa was ’n professor.

0:02:52.530,0:02:55.720
My ma was ’n administratiewe beampte.

0:02:55.720,0:02:58.540
En, soos die norm was,

0:02:58.540,0:03:03.410
het ons inwoon-huishulpe gehad, [br]wat van nabye dorpies af gekom het.

0:03:03.410,0:03:07.350
So die jaar wat ek agt geword het, [br]het ons ’n nuwe huisknaap gekry.

0:03:07.350,0:03:10.080
Sy naam was Fide.

0:03:10.080,0:03:15.000
My ma het ons net een ding oor hom vertel:[br]sy familie was baie arm.

0:03:15.000,0:03:20.230
My ma het jamswortels en rys [br]en ons ou klere na sy familie toe gestuur.

0:03:20.230,0:03:22.850
En as ek nie my aandete opgeëet het nie, [br]sou my ma sê:

0:03:22.850,0:03:27.260
"Eet jou kos! Weet jy dan nie? [br]Mense soos Fide se familie het niks nie."

0:03:27.260,0:03:31.740
So ek was baie jammer vir Fide se familie.

0:03:31.740,0:03:34.630
Toe een Saterdag [br]gaan ons na sy dorpie op besoek,

0:03:34.630,0:03:38.230
en sy ma wys vir ons [br]’n pragtige gepatroonde mandjie

0:03:38.230,0:03:41.200
gemaak van gekleurde raffia, [br]wat sy broer gemaak het.

0:03:41.200,0:03:43.260
Ek was verbaas.

0:03:43.260,0:03:46.190
Ek't nie besef dat iemand in sy familie

0:03:46.190,0:03:49.230
sowaar iets kon máák nie.

0:03:49.230,0:03:52.050
Al wat ek van hulle gehoor het, [br]was hoe arm hulle was,

0:03:52.050,0:03:57.310
sodat dit vir my onmoontlik geword het [br]om hulle as enigiets buiten arm te sien.

0:03:57.310,0:04:01.200
Hulle armoede [br]was my enkele storie oor hulle.

0:04:01.200,0:04:03.880
Ek het jare later hieroor gedink [br]toe ek weg is uit Nigerië

0:04:03.880,0:04:06.420
om universiteit toe te gaan in die VSA.

0:04:06.420,0:04:07.860
Ek was 19.

0:04:08.500,0:04:12.210
My Amerikaanse kamermaat is deur my geskok.

0:04:12.210,0:04:15.760
Sy't my gevra waar ek so goed [br]Engels leer praat het

0:04:15.760,0:04:17.590
en was verward toe ek sê

0:04:17.590,0:04:21.900
dat Engels toevallig genoeg [br]die amptelike taal van Nigerië is.

0:04:21.900,0:04:26.400
Sy't gevra om na [br]my "tribal music" te luister

0:04:26.400,0:04:28.390
en was gevolglik baie teleurgesteld

0:04:28.390,0:04:31.170
toe ek my Mariah Carey-kasset uithaal.

0:04:31.170,0:04:33.460
(Gelag)

0:04:33.460,0:04:37.870
Sy't aangeneem dat ek nie weet [br]hoe om ’n stoof te gebruik nie.

0:04:37.870,0:04:39.310
Dít het my getref:

0:04:39.310,0:04:42.840
Sy't my al bejammer [br]nog voor sy my gesien het.

0:04:42.840,0:04:46.170
Haar verstekposisie teenoor my, [br]as ’n Afrikaan,

0:04:46.170,0:04:50.500
was ’n soort neerbuigende, [br]goed-bedoelde jammerhartigheid.

0:04:50.500,0:04:53.800
My kamermaat het [br]’n enkele Afrikastorie gehad:

0:04:53.800,0:04:56.760
’n enkele storie oor katastrofe.

0:04:56.760,0:04:57.880
In dié enkele storie

0:04:57.880,0:05:02.170
kon Afrikane geensins soos sy wees nie,

0:05:02.170,0:05:05.270
was daar geen gevoelens [br]meer kompleks as bejammering nie

0:05:05.270,0:05:09.000
en geen moontlikheid van ’n verbinding [br]as gelyke mense nie.

0:05:09.000,0:05:11.120
Ek moet sê dat voor ek VSA toe is,

0:05:11.120,0:05:14.320
ek nie bewustelik geïdentifiseer het [br]as ’n Afrikaan nie.

0:05:14.320,0:05:17.260
Maar elke keer wat Afrika ter sprake was, [br]het almal na my gekyk.

0:05:17.260,0:05:21.000
Ondanks dat ek niks geweet het [br]oor plekke soos Namibië nie.

0:05:21.000,0:05:23.350
Maar ek't op die ou end [br]dié nuwe identiteit aangeneem,

0:05:23.350,0:05:26.200
en op baie maniere [br]dink ek nou aan myself as Afrikaan.

0:05:26.200,0:05:30.120
Dit ontstem my wel steeds [br]wanneer daar na Afrika verwys word as ’n land,

0:05:30.120,0:05:34.000
die mees onlangse voorbeeld [br]was op my andersins wonderlike vlug,

0:05:34.000,0:05:36.000
vanaf Lagos twee dae gelede,

0:05:36.000,0:05:39.700
met die Virgin-aankondiging[br]oor hulle liefdadigheidswerk

0:05:39.700,0:05:43.400
in "Indië, Afrika en ander lande".

0:05:43.400,0:05:44.570
(Gelag)

0:05:44.570,0:05:48.300
So na ek ’n paar jaar in die VSA [br]as ’n Afrikaan spandeer het,

0:05:48.300,0:05:52.000
het ek my kamermaat se reaksie [br]teenoor my begin verstaan.

0:05:52.000,0:05:54.610
As ek nie in Nigerië grootgeword het nie,

0:05:54.610,0:05:57.540
en as al wat ek oor Afrika geweet het[br]van algemene beelde was,

0:05:57.540,0:05:59.280
sou ek ook dink

0:05:59.280,0:06:04.380
dat Afrika ’n plek [br]van pragtige landskappe, mooi diere,

0:06:04.380,0:06:06.130
en onverstaanbare mense is,

0:06:06.130,0:06:09.880
aan't oorlogvoer, [br]sterwend van armoede of VIGS,

0:06:09.880,0:06:12.170
nie in staat daartoe [br]om vir hulleself te praat nie

0:06:12.170,0:06:16.850
en wagted om verlossing[br]deur ’n gawe, wit vreemdeling.

0:06:16.850,0:06:20.520
Ek sou Afrikane sien [br]net soos ek, as kind,

0:06:20.520,0:06:23.320
Fide se familie gesien het.

0:06:23.320,0:06:27.600
Hierdie enkele storie oor Afrika [br]kom per slot van rekening uit Westerse literatuur.

0:06:27.600,0:06:32.020
Hier's ’n aanhaling uit die skrywe[br]van ’n Londonse handelaar, John Locke,

0:06:32.020,0:06:35.640
wat in 1561 na Wes-Afrika geseil het

0:06:35.640,0:06:40.420
en ’n boeiende reisverslag gehou het.

0:06:40.420,0:06:44.210
Nadat hy na die swart Afrikane[br]as "gediertes sonder huise," verwys,

0:06:44.210,0:06:48.370
skryf hy: "Hulle is mense sonder koppe,

0:06:48.370,0:06:53.260
met hul monde en oë in hulle borste."

0:06:53.260,0:06:55.270
Ek lag elke keer wat ek dit lees.

0:06:55.270,0:06:59.370
En ’n mens moet sy verbeelding bewonder.

0:06:59.370,0:07:00.490
Maar belangrik

0:07:00.490,0:07:01.680
is dat sy skryfwerk

0:07:01.680,0:07:06.100
die begin van ’n verteltradisie van Afrikastories [br]in die Weste verteenwoordig:

0:07:06.100,0:07:09.520
’n Tradisie van sub-Sahara-Afrika [br]as ’n plek van negatiewes,

0:07:09.520,0:07:11.990
van andersheid, van donkerte,

0:07:11.990,0:07:17.110
van mense wat, in die woorde van [br]die wonderlike digter, Rudyard Kipling,

0:07:17.110,0:07:20.310
"halfduiwel, halfkind" is.

0:07:20.310,0:07:23.140
En so't ek begin besef [br]dat my Amerikaanse kamermaat

0:07:23.140,0:07:25.000
haar hele lewe lank

0:07:25.000,0:07:29.470
verskillende weergawes van hierdie [br]enkele storie moes gesien en gehoor het.

0:07:29.470,0:07:31.130
So ook ’n professor,

0:07:31.130,0:07:36.110
wat op ’n keer vir my gesê het [br]dat my roman nie "eg aan Afrika" is nie.

0:07:36.110,0:07:38.000
Ek was heeltemal bereid om aan te voer

0:07:38.000,0:07:40.770
dat daar heelwat dinge[br]verkeerd was met die roman,

0:07:40.770,0:07:44.000
dat dit op vele punte misluk het,

0:07:44.000,0:07:45.840
maar ek het nie kon droom

0:07:45.840,0:07:49.340
dat dit die kastige "eg aan Afrika" paal [br]nie gehaal het nie.

0:07:49.340,0:07:54.020
Ek het inderwaarheid nie geweet[br]wat Afrika-egtheid was nie

0:07:54.020,0:07:58.520
Die professor het my meegedeel [br]dat my karakters te veel soos hy was,

0:07:58.520,0:08:00.560
’n opgevoede, middelklas man.

0:08:00.560,0:08:02.800
My karakters het motors bestuur.

0:08:02.800,0:08:05.000
Hulle't nie van honger vergaan nie.

0:08:05.000,0:08:09.000
Gevolglik was hulle nie eg aan Afrika nie.

0:08:09.000,0:08:12.000
Maar ek moet byvoeg [br]dat ek net so skuldig is

0:08:12.000,0:08:15.000
aan die enkele storie kwessie.

0:08:15.000,0:08:19.000
Ek't ’n paar jaar gelede Meksiko besoek [br]uit die VSA.

0:08:19.000,0:08:21.700
Die politieke klimaat in die VSA [br]was gespanne,

0:08:21.700,0:08:25.000
en debatte oor immigrasie het geheers.

0:08:25.000,0:08:27.360
En, soos dit baie in Amerika gebeur,

0:08:27.360,0:08:30.720
het immigrasie [br]sinoniem met Meksikane geword.

0:08:30.720,0:08:32.600
Daar was eindelose stories oor Meksikane

0:08:32.600,0:08:36.550
wat die gesondheidstelsel kaal uittrek,

0:08:36.550,0:08:38.160
oor die grens sluip,

0:08:38.160,0:08:42.290
by die grens gearresteer word, [br]daai soort ding.

0:08:42.290,0:08:46.220
Ek't op my eerste dag [br]in Guadalajara rondgeloop,

0:08:46.220,0:08:48.740
gekyk het hoe die mense werk toe gaan,

0:08:48.740,0:08:50.610
by die markplein hulle tortillas oprol,

0:08:50.610,0:08:53.280
aan't rook en lag.

0:08:53.280,0:08:55.910
Ek onthou dat ek eers effens verras was.

0:08:55.910,0:08:59.510
En toe was ek van skaamte oorkom.

0:08:59.510,0:09:04.020
Ek het besef dat ek so verdiep was [br]in die mediadekking oor Meksikane

0:09:04.020,0:09:06.260
dat hulle een ding in my kop geword het:

0:09:06.260,0:09:08.960
die ellendige immigrant.

0:09:08.960,0:09:11.000
Ek't geval vir [br]die enkele storie oor Meksikane

0:09:11.000,0:09:14.120
en ek kon nie méér skaam kry nie.

0:09:14.120,0:09:16.820
So dis hoe om ’n enkele storie te skep,

0:09:16.820,0:09:19.000
’n volk te wys as een ding,

0:09:19.000,0:09:21.160
slegs een ding,

0:09:21.160,0:09:23.000
oor en oor,

0:09:23.000,0:09:26.000
en dis wat hulle dan word.

0:09:26.000,0:09:28.160
Dis onmoontlik [br]om die enkele storie te bespreek,

0:09:28.160,0:09:31.600
sonder om mag aan te raak.

0:09:31.600,0:09:33.520
Daar's ’n Igbo woord,

0:09:33.520,0:09:36.980
waaroor ek dink as ek [br]oor die wêreld se magstrukture dink,

0:09:36.980,0:09:38.510
en dis: "nkali."

0:09:38.510,0:09:43.690
Dis ’n selfstandige naamword, losweg vertaal: [br]"om groter as ’n ander te wees".

0:09:43.690,0:09:46.680
Soos ons ekonomiese en politieke wêrelde,

0:09:46.680,0:09:50.810
word stories ook bepaal[br]deur die beginsel van nkali:

0:09:50.820,0:09:53.200
Hoe hulle vertel word, wie hulle vertel,

0:09:53.200,0:09:56.440
wanneer hulle vertel word, [br]hoeveel vertel word,

0:09:56.440,0:10:00.100
is alles regtig afhanklik van mag.

0:10:00.100,0:10:03.460
Mag is die vermoë [br]om ’n ander se storie te vertel

0:10:03.460,0:10:07.290
én om dit die beslissende storie [br]van dié persoon te maak.

0:10:07.290,0:10:09.620
Die Palestynse digter [br]Mourid Barghouti skryf

0:10:09.620,0:10:12.310
dat as jy ’n volk wil ontvreem,

0:10:12.310,0:10:14.050
is die eenvoudigste manier

0:10:14.050,0:10:18.590
om hulle storie te begin vertel [br]met "tweedens."

0:10:18.590,0:10:22.580
Begin die storie met [br]die Amerikaanse inboorlinge se pyle,

0:10:22.580,0:10:25.230
en nié met die Britte se aankoms nie,

0:10:25.230,0:10:28.000
en dan het jy ’n heeltemal ander storie.

0:10:28.000,0:10:32.500
Begin die storie [br]met die mislukking van die Afrikastaat,

0:10:32.500,0:10:36.160
en nié met die koloniale skepping [br]van die Afrikastaat nie,

0:10:36.160,0:10:40.000
en dan het jy ’n heeltemal ander storie.

0:10:40.000,0:10:42.710
Ek't onlangs by ’n universiteit gepraat

0:10:42.710,0:10:46.000
waar ’n student vir my gesê het [br]dat dit só jammer is

0:10:46.000,0:10:49.000
dat Nigeriese mans mishandelaars is,

0:10:49.000,0:10:52.000
soos die vaderfiguur in my roman.

0:10:52.000,0:10:56.310
Ek't vir hom gesê dat ek pas die roman[br]"American Psycho" gelees het --

0:10:56.310,0:10:58.390
(Gelag)

0:10:58.390,0:11:00.280
-- en dat dit só jammer is

0:11:00.280,0:11:04.330
dat jong Amerikaners reeksmoordenaars is.

0:11:04.330,0:11:07.000
(Gelag)

0:11:07.000,0:11:13.000
(Applous)

0:11:13.000,0:11:16.410
Natuurlik het ek dit effens geïrriteerd gesê.

0:11:16.410,0:11:18.000
(Gelag)

0:11:18.000,0:11:20.000
Maar ek sou nooit kon dink

0:11:20.000,0:11:24.310
dat 'n reeksmoordenaar-karakter[br]in 'n roman

0:11:24.310,0:11:28.060
álle Amerikaners verteenwoordig nie.

0:11:28.060,0:11:31.610
Dis nie omdat ek ’n beter mens[br]as daai student is nie,

0:11:31.610,0:11:34.560
maar eerder as gevolg van [br]Amerika se kulturele en ekonomiese mag,

0:11:34.560,0:11:36.350
dat ek baie stories oor Amerika het.

0:11:36.350,0:11:40.340
Ek het al Tyler en Updike [br]en Steinbeck en Gaitskill gelees.

0:11:40.340,0:11:43.790
Ek't nie ’n enkele storie [br]oor Amerika gehad nie.

0:11:43.790,0:11:45.400
Toe ek gehoor het

0:11:45.400,0:11:49.960
dat daar van skrywers verwag word [br]om ongelukkige kinderjare te gehad het

0:11:49.960,0:11:51.880
om suksesvol te wees,

0:11:51.880,0:11:57.310
het ek begin dink oor hoe ek aaklige goed[br]wat my ouers my aangedoen het, kon opmaak.

0:11:57.310,0:11:58.460
(Gelag)

0:11:58.460,0:12:01.830
Maar om die waarheid te sê, [br]het ek gelukkige kinderjare gehad,

0:12:01.830,0:12:05.270
vol lag en liefde, in ’n baie hegte gesin.

0:12:05.270,0:12:08.920
Maar ek't ook oupas gehad [br]wat in vlugtelingkampe dood is.

0:12:08.920,0:12:13.070
My nefie Polle is dood [br]omdat hy nie voldoende gesondheidsorg kon kry nie.

0:12:13.070,0:12:16.290
Een van my beste maats, Okoloma, [br]is dood in ’n vliegtuigongeluk

0:12:16.290,0:12:19.620
omdat ons brandweerwaens [br]nie water gehad het nie.

0:12:19.620,0:12:22.240
Ek't onder verdrukkende [br]militêre regerings grootgeword

0:12:22.240,0:12:23.960
wat opvoeding van waarde beroof het,

0:12:23.960,0:12:27.080
sodat my ouers soms [br]nie hulle salarisse betaal is nie.

0:12:27.080,0:12:31.160
En so, as ’n kind, het ek gesien [br]hoe konfyt van die ontbyttafel af verdwyn,

0:12:31.160,0:12:33.730
toe margarien,

0:12:33.730,0:12:36.030
toe het brood te duur geword,

0:12:36.030,0:12:39.030
toe is melk op rantsoen gesit.

0:12:39.030,0:12:42.980
En meeste van alles, [br]het ’n soort genormaliseerde politieke vrees

0:12:42.980,0:12:45.920
ons lewens binnegedring.

0:12:45.920,0:12:48.640
Al hierdie stories maak my wie ek is.

0:12:48.640,0:12:52.430
Maar om slegs op dié [br]negatiewe stories aan te dring

0:12:52.430,0:12:55.400
is om my ervaring af te plat

0:12:55.400,0:12:59.530
en baie van die stories wat my gevorm het[br]oor die hoof te sien.

0:12:59.530,0:13:02.530
Die enkele storie skep stereotipes,

0:13:02.530,0:13:07.010
en die probleem met stereotipes,[br]is nie dat hulle onwaar is nie,

0:13:07.010,0:13:09.460
maar dat hulle onvolledig is.

0:13:09.460,0:13:12.960
Hulle maak een storie die enigste storie.

0:13:12.960,0:13:15.690
Afrika ís ’n vasteland vol katastrofes:

0:13:15.690,0:13:19.150
Daar is grotes, [br]soos die skokkende verkragtings in Kongo

0:13:19.150,0:13:20.660
en ontmoedigendes,

0:13:20.660,0:13:26.200
soos dat 5000 mense vir een vakante pos [br]in Nigerië aansoek doen.

0:13:26.200,0:13:29.850
Maar daar is onrampspoedige stories

0:13:29.850,0:13:33.540
en dis nét so belangrik om oor hulle te praat.

0:14:05.720,0:14:07.720
Ek't nog altyd gedink dis onmoontlik

0:14:07.720,0:14:10.720
om ordentlik aan ’n plek of persoon [br]mee te doen

0:14:10.720,0:14:14.720
sonder om in al die stories [br]van daardie plek of persoon te deel.

0:14:14.720,0:14:17.720
Die gevolg van die enkele storie

0:14:17.720,0:14:20.720
is dat dit mense van waardigheid beroof.

0:14:20.720,0:14:24.720
Dit maak erkenning [br]van ons gelyke menslikheid moeilik.

0:14:24.720,0:14:27.720
Dit beklemtoon ons verskille[br]eerder as ons ooreenkomste.

0:14:27.720,0:14:29.720
So wat as ek voor my Meksikaanse toer

0:14:29.720,0:14:33.720
albei kante van die [br]immigrasiedebat gevolg het,

0:14:33.720,0:14:35.720
die Amerikaanse en die Meksikaanse?

0:14:35.720,0:14:39.720
Wat as my ma vir ons gesê het [br]

0:14:39.720,0:14:41.720
dat Fide se familie arm[br]én hardwerkend is?

0:14:41.720,0:14:43.720
Wat as ons [br]’n Afrika-televisienetwerk gehad het

0:14:43.720,0:14:47.720
wat uiteenlopende Afrikastories [br]regoor die wêreld uitsaai?

0:14:47.720,0:14:49.720
Wat die Nigeriese skrywer Chinua Achebe[br]"’n balans van stories" noem.

0:14:49.720,0:14:52.720
Wat as my kamermaat kon weet [br]van my Nigeriese uitgewer,

0:14:52.720,0:14:54.720
Muhtar Bakare,

0:14:54.720,0:14:56.720
’n merkwaardige man [br]wat sy werk by ’n bank gelos het

0:14:56.720,0:14:59.720
om sy droom te volg [br]en ’n uitgewery te begin?

0:14:59.720,0:15:03.720
Die staande opvatting was [br]dat Nigeriërs nie literatuur lees nie.

0:15:03.720,0:15:05.720
Hy't verskil.

0:15:05.720,0:15:07.720
Hy't gedink [br]mense wat kon lees, sou lees,

0:15:07.720,0:15:11.720
as jy literatuur bekostigbaar [br]en beskikbaar gemaak het.

0:15:11.720,0:15:14.720
Kort daarna het hy [br]my eerste roman uitgegee

0:15:14.720,0:15:17.720
en was ek by ’n TV-ateljee [br]in Lagos vir ’n onderhoud,

0:15:17.720,0:15:20.720
en ’n vrou wat as ’n bode daar gewerk het, [br]het vir my kom sê:

0:15:20.720,0:15:23.720
"Ek het baie van jou roman gehou. [br]Ek het nie van die einde gehou nie.

0:15:33.900,0:15:36.900
Jy moet nou ’n vervolgstuk skryf, [br]en wat moet gebeur is ..."

0:15:36.900,0:15:39.900
(Gelag)

0:15:39.900,0:15:42.900
En sy't toe vir my vertel [br]wat om in die vervolgstuk te skryf.

0:15:42.900,0:15:45.900
Ek was nie net bekoor nie, [br]ek was ook diep geroer.

0:15:45.900,0:15:48.900
Hier was ’n vrou, [br]soos baie gewone Nigeriërs,

0:15:48.900,0:15:51.900
wat nie veronderstel was [br]om 'n leser te wees nie.

0:15:51.900,0:15:53.900
Sy't nie net die boek gelees nie,

0:15:53.900,0:15:56.900
sy't dit ook aangeneem

0:15:56.900,0:15:58.900
en geregverdig gevoel [br]in haar instruksies vir die vervolgstuk.

0:15:59.340,0:16:03.340
So wat as my kamermaat kon weet [br]van my vriendin Funmi Iyanda,

0:16:03.340,0:16:06.340
’n vreeslose Lagos TV-aanbieder,

0:16:06.340,0:16:09.340
vasberade om die stories [br]wat ons verkies om te vergeet, te vertel?

0:16:09.340,0:16:13.340
Wat as my kamermaat kon weet [br]van die hartoperasie

0:16:13.340,0:16:16.340
wat verlede week [br]in ’n Lagos-hospitaal uitgevoer is?

0:16:16.340,0:16:20.340
Wat as my kamermaat kon weet [br]van hedendaagse Nigeriese musiek,

0:16:20.340,0:16:23.340
talentvolle mense wat sing [br]in Engels en Pidgin,

0:16:23.340,0:16:25.340
en Igbo en Joroeba en Ijo,

0:16:25.340,0:16:29.340
terwyl hulle invloede van Jay-Z tot Fela

0:16:29.340,0:16:32.340
tot Bob Marley en hulle oupas meng.

0:16:32.340,0:16:34.340
Wat as my kamermaat kon weet [br]van die vroulike prokureur

0:16:34.340,0:16:36.340
wat onlangs in Nigerië hof toe is [br]om ’n belaglike wet te betwis

0:16:36.340,0:16:39.340
wat vereis dat vroue [br]hulle mans se toestemming kry

0:16:39.340,0:16:42.340
voor hulle hul paspoorte hernu?

0:16:42.340,0:16:45.340
Was as my kamermaat kon weet van Nollywood,

0:16:45.340,0:16:49.340
vol innoverende mense wat films maak [br]ten spyte van groot tegniese uitdagings,

0:16:49.340,0:16:51.340
films wat só gewild is,

0:16:51.340,0:16:53.340
dat hulle rêrig die beste voorbeeld is[br]van Nigeriërs wat verbruik wat hulle self skep?

0:16:53.340,0:16:56.340
Wat as my kamermaat kon weet [br]van my vooruitstrewende haarvlegter,

0:16:57.380,0:16:59.280
wat pas haar eie besigheid [br]vir die verkoop van haarverlengings begin het?

0:16:59.280,0:17:01.280
Of van die miljoene Nigeriërs[br]wat besighede begin wat soms misluk,

0:17:01.760,0:17:03.220
maar wat aanhou om hulle ambisie te kweek?

0:17:03.220,0:17:05.220
Elke keer wat ek tuis is,

0:17:05.220,0:17:07.260
word ek met die gewone bronne van irritasie [br]vir meeste Nigeriërs gekonfronteer:

0:17:07.260,0:17:08.780
ons mislukte infrastruktuur, [br]ons mislukte regering,

0:17:08.780,0:17:10.660
maar ook die ongelooflike taaiheid

0:17:10.660,0:17:12.320
van mense wat floreer [br]ten spyte van die regering,

0:17:12.320,0:17:14.320
eerder as gevolg daarvan.

0:17:14.320,0:17:17.320
Ek bied elke somer [br]skryfwerkswinkels in Lagos aan,

0:17:17.320,0:17:20.320
en dis indrukwekkend[br]hoeveel mense aansoek doen,

0:17:20.320,0:17:22.380
hoeveel mense gretig is om te skryf,

0:17:22.380,0:17:23.910
om stories te vertel.

0:17:23.910,0:17:26.190
Ek en my Nigeriese uitgewer [br]het onlangs die Farafina Trust --

0:17:26.190,0:17:28.110
sonder winsbejag -- begin

0:17:28.110,0:17:30.330
en ons het groot drome van biblioteke bou

0:17:30.330,0:17:31.970
en bestaande biblioteke opknap

0:17:31.970,0:17:33.500
en boeke verskaf aan staatskole

0:17:33.500,0:17:35.190
wat niks in hulle biblioteke het nie,

0:17:35.190,0:17:37.440
en ook van tonne werkswinkels organiseer,

0:17:37.440,0:17:39.680
in lees en skryf,

0:17:39.680,0:17:41.720
vir al die mense wat gretig is [br]om ons baie stories te vertel.

0:17:41.720,0:17:43.390
Stories maak saak.

0:17:43.390,0:17:45.170
Baie stories maak saak.

0:17:45.170,0:17:52.130
Stories is al gebruik [br]om te ontvreem en te belaster,

0:17:52.130,0:17:54.580
maar stories kan ook gebruik word [br]om te bemagtig en te vermenslik.

0:17:54.580,0:17:55.650
Stories kan ’n volk se waardigheid breek,

0:17:55.650,0:17:57.130
maar stories kan ook [br]hulle gebreekte waardigheid heelmaak.

0:17:57.130,0:17:59.600
Die Amerikaanse skrywer [br]Alice Walker het geskryf

0:17:59.600,0:18:02.130
van haar suiderlingfamilielede[br]wat na die Noorde getrek het.

0:18:02.130,0:18:04.140
Sy't hulle in ’n boek

0:18:04.140,0:18:07.630
oor die suiderlinglewe [br]wat hulle agtergelaat het, bekendgestel:

0:18:07.630,0:18:10.070
"Hulle't rondgesit, die boek self gelees,

0:18:10.070,0:18:13.560
geluister na hoe ek die boek lees, [br]en ’n paradys van soorte is herwin."

0:18:13.560,0:18:15.760
Ek wil graag met hierdie gedagte afsluit:

0:18:15.760,0:18:17.780
Dat wanneer ons die enkele storie verwerp,

0:18:17.780,0:18:18.760
wanneer ons besef [br]dat daar nooit ’n enkele storie

0:18:18.760,0:18:21.100
oor enige plek is nie,

0:18:21.100,0:18:24.100
herwin ons ’n soort paradys.

0:18:24.100,0:18:25.510
Dankie.

0:18:25.510,0:18:28.000
(Applous)