WEBVTT

00:00:01.567 --> 00:00:03.460
İki hafta önce

00:00:03.460 --> 00:00:05.567
eşim Katya ile beraber

00:00:05.567 --> 00:00:08.567
mutfakta oturuyorduk ve

00:00:08.567 --> 00:00:13.433
bugün size anlatacağım konu hakkında konuşuyorduk.

00:00:13.433 --> 00:00:18.460
11 yaşında bir oğlumuz var, adı Lincoln. O da bizimle aynı masada oturuyor

00:00:18.460 --> 00:00:21.153
ve matematik ödevini yapıyordu.

00:00:21.153 --> 00:00:22.570
Katya ile konuşurken bir ara verdiğimde

00:00:23.754 --> 00:00:26.267
Lincoln'e baktım

00:00:26.267 --> 00:00:28.133
ve bir anda bir müvekkilimin anısı ile

00:00:30.167 --> 00:00:33.633
beynimden vurulmuşa döndüm.

NOTE Paragraph

00:00:33.633 --> 00:00:36.525
Müvekkilim Will isminde bir adamdı.

00:00:36.525 --> 00:00:38.443
Kendisi Kuzey Teksas'tandı.

00:00:38.443 --> 00:00:43.539
Babasını hiç tanıyamamıştı, çünkü babası

00:00:43.539 --> 00:00:47.233
annesi ona hamile iken çekip gitmişti.

00:00:47.233 --> 00:00:51.600
Ve bu sayede o yalnız bir anne ile büyütüldü

00:00:51.600 --> 00:00:53.167
ki bu normalde bir sorun oluşturmayabilirdi.

00:00:53.167 --> 00:00:55.333
Yalnız bu tek ebeveyn

00:00:55.333 --> 00:00:58.654
paranoyak bir şizofrendi

00:00:58.654 --> 00:01:03.267
ve Will beş yaşındayken onu bir kasap bıçağıyla öldürmeye çalışmıştı.

NOTE Paragraph

00:01:03.267 --> 00:01:05.200
Anne

00:01:05.200 --> 00:01:09.335
yetkililer tarafından bir psikiyatri hastanesine yerleştirildi

00:01:09.335 --> 00:01:13.067
ve sonraki birkaç sene Will kendisinden daha büyük olan ağabeyi ile yaşadı

00:01:13.067 --> 00:01:15.952
ta ki ağabeyi kendini kalbinden vurarak intihar edene kadar.

00:01:15.952 --> 00:01:19.033
Bu olaydan sonra

00:01:19.033 --> 00:01:22.067
Will bir aileden diğerine gezip durdu

00:01:22.067 --> 00:01:27.400
9 yaşına geldiğinde aslında kendi başına yaşıyordu.

NOTE Paragraph

00:01:27.400 --> 00:01:31.788
O sabah Katya ve Lincoln ile otururken oğluma baktım,

00:01:31.788 --> 00:01:35.833
ve fark ettim ki, müvekkilim Will

00:01:35.833 --> 00:01:37.900
aslında onun yaşındaydı

00:01:37.900 --> 00:01:41.933
ve iki senedir kendi başının çaresine bakıyordu.

00:01:41.933 --> 00:01:44.513
Will sonunda bir çeteye katıldı

00:01:44.513 --> 00:01:45.860
ve pek çok

00:01:45.860 --> 00:01:48.800
ciddi suç işledi

00:01:48.800 --> 00:01:51.633
hatta bunlardan en ciddisi

00:01:51.633 --> 00:01:53.929
korkunç, trajik bir cinayetti.

00:01:53.929 --> 00:01:59.500
En sonunda ise bu suçuna ceza olarak

00:01:59.500 --> 00:02:01.433
Will idam edildi.

NOTE Paragraph

00:02:01.433 --> 00:02:04.436
Ama ben bugün

00:02:04.436 --> 00:02:06.108
ölüm cezası hakkında

00:02:06.108 --> 00:02:10.357
konuşmak istemiyorum. Kesinlikle müvekkilimin

00:02:10.357 --> 00:02:15.367
öldürülmemesi gerektiğini düşünüyorum fakat onun yerine bugün yapmak istediğim

00:02:15.367 --> 00:02:18.252
ölüm cezası hakkında

00:02:18.252 --> 00:02:20.800
hiç konuşulmayanları konuşmak,

00:02:21.008 --> 00:02:22.100
bunu da

00:02:22.100 --> 00:02:24.633
tartışmalara kesinlikle yol açmayacak şekilde yapacağım.

NOTE Paragraph

00:02:24.633 --> 00:02:27.516
Bunun mümkün olduğunu düşünüyorum

00:02:27.516 --> 00:02:30.233
çünkü ölüm cezası tartışmalarında

00:02:30.233 --> 00:02:32.114
bir nokta vardır

00:02:32.114 --> 00:02:33.900
ve muhtemelen en önemli noktadır

00:02:33.900 --> 00:02:37.083
ki bu noktada herkes aynı fikirdedir,

00:02:37.083 --> 00:02:41.033
en tutkulu idam cezası savunucuları

00:02:41.069 --> 00:02:45.047
ve en çok düşüncelerini dile getiren köleliğin kaldırılması yanlıları

00:02:45.047 --> 00:02:47.950
bile aynı şeyleri düşünürler.

00:02:47.950 --> 00:02:51.665
Benim keşfetmek istediğim bu nokta.

NOTE Paragraph

00:02:51.665 --> 00:02:55.752
Bunu yapmadan önce, size birkaç dakika boyunca bir ölüm cezası davasının

00:02:55.752 --> 00:02:57.767
nasıl çözüldüğünü anlatmak

00:02:57.767 --> 00:03:03.205
ve sonrasında bir idam cezası avukatı olarak yüzden fazla vakanın bu şekilde çözülmesini izleyerek

00:03:03.205 --> 00:03:05.567
geçirdiğim 20 yıl içerisinde

00:03:05.567 --> 00:03:10.467
öğrendiğim iki dersten bahsetmek istiyorum.

NOTE Paragraph

00:03:10.467 --> 00:03:14.300
Bir idam vakasını dört bölümü olan

00:03:14.300 --> 00:03:16.467
bir hikaye olarak da düşünebilirsiniz.

00:03:16.467 --> 00:03:19.733
Her vakanın ilk bölümü hepsinde hemen hemen aynıdır

00:03:19.733 --> 00:03:21.619
ve trajiktir.

00:03:21.619 --> 00:03:22.725
Masum bir insanın

00:03:22.725 --> 00:03:25.589
cinayeti ile başlar

00:03:25.589 --> 00:03:27.233
ve katilin suçunun kanıtlanıp ölümüne karar verildiği

00:03:27.233 --> 00:03:29.633
bir mahkeme ile devam eder

00:03:29.633 --> 00:03:31.534
ve bu ölüm cezasın eninde sonunda

00:03:31.534 --> 00:03:33.667
eyalet temyiz mahkemesi tarafından da onaylanır.

NOTE Paragraph

00:03:33.667 --> 00:03:38.593
İkinci bölüm eyalet mahkemeleri önüne çıkarılma olarak da bilinen

00:03:38.593 --> 00:03:41.286
karışık bir yasal süreçten oluşur.

00:03:41.286 --> 00:03:44.767
Üçüncü bölüm ise daha da karışıktır ve

00:03:44.767 --> 00:03:46.933
federal yargı önüne çıkarma süreci olarak bilinir.

00:03:46.933 --> 00:03:48.700
Ve dördüncü bölüm

00:03:48.700 --> 00:03:52.850
pek çok olasılığın olduğu bir bölümdür. Avukatlar özel af talebinde bulunabilirler,

00:03:52.850 --> 00:03:55.984
hatta daha karmaşık davalar açabilirler,

00:03:55.984 --> 00:03:58.333
ya da hiçbir şey yapmayabilirler.

00:03:58.333 --> 00:03:59.967
Ama son bölüm her zaman

00:03:59.967 --> 00:04:02.267
bir infaz ile sonlanır.

NOTE Paragraph

00:04:02.267 --> 00:04:07.130
20 yıldan fazla zaman önce, idam cezası mahkumlarını temsil etmeye başladığım zaman,

00:04:07.130 --> 00:04:11.067
ölüm hücrelerindeki insanların hikayenin ikinci veya

00:04:11.067 --> 00:04:13.767
dördüncü bölümlerinde bir avukat tutma hakları yoktu.

00:04:13.767 --> 00:04:15.280
Kendi başlarınalardı.

00:04:15.280 --> 00:04:18.717
Aslında, hikayenin üçüncü bölümünde

00:04:18.717 --> 00:04:20.923
bir avukat tutma hakkını

00:04:20.923 --> 00:04:22.757
1980'lerin sonuna kadar elde edemediler.

00:04:22.757 --> 00:04:25.433
Ölüm cezası mahkumlarının yasal süreçlerini halletmeleri için

00:04:25.433 --> 00:04:28.433
tek yapmaları gereken

00:04:28.433 --> 00:04:30.629
gönüllü avukatlara güvenmekti.

00:04:30.629 --> 00:04:33.717
Problem, bu konularda çalışmak isteyen ve yeterli uzmanlığa sahip avukatların

00:04:33.717 --> 00:04:39.233
idam mahkumlarından çok daha az sayıda olmasıydı.

NOTE Paragraph

00:04:39.233 --> 00:04:40.733
Kaçınılmaz olarak

00:04:40.733 --> 00:04:44.433
avukatlar hali hazırda dördüncü bölümde olan vakalara sürükleniyordu,

00:04:44.433 --> 00:04:47.667
ki bu son derece mantıklıydı. Bunlar en acil olan vakalardı

00:04:47.667 --> 00:04:50.333
çünkü buralardaki mahkum infaza en yakın olanlardı.

00:04:50.333 --> 00:04:54.522
Bu avukatlardan bazıları başarılıydı, müvekkilleri için yeni duruşma hakları alabildiler.

00:04:54.522 --> 00:04:58.467
Diğerleri müvekkillerinin yaşam sürelerini uzatmayı başarabildi, bazen yıllarca,

00:04:58.467 --> 00:05:00.467
bazen sadece birkaç ay.

NOTE Paragraph

00:05:00.467 --> 00:05:02.567
Ama asla gerçekleşmeyen bir şey vardı,

00:05:02.567 --> 00:05:07.400
Teksas'ın yıllık infaz sayılarında hiçbir zaman

00:05:07.400 --> 00:05:09.800
sürekli bir azalma gözlenmedi.

00:05:09.800 --> 00:05:13.567
Aslında, bu grafikten görebileceğiniz üzere Teksas infaz araçları

00:05:13.567 --> 00:05:16.900
orta ve geç 90'larda etkili olmaya başladıktan sonra

00:05:16.900 --> 00:05:21.233
sadece birkaç yıl boyunca yıllık infaz sayısı

00:05:21.233 --> 00:05:23.400
20'nin altına düştü.

NOTE Paragraph

00:05:23.400 --> 00:05:24.940
Teksas'ta sıradan bir yıl sırasında

00:05:24.940 --> 00:05:27.192
ayda ortalama

00:05:27.192 --> 00:05:28.864
iki insan infaz ediliyordu.

00:05:28.864 --> 00:05:33.500
Bazı yıllarda Teksas'ta yaklaşık 40 kişiyi infaz ettik ve bu sayı

00:05:33.500 --> 00:05:38.222
geçtiğimiz 15 yıl içerisinde önemli bir düşüş göstermedi.

00:05:38.222 --> 00:05:41.867
Ve hala, her yıl yaklaşık aynı sayıda insanı

00:05:41.867 --> 00:05:43.967
öldürmeye devam ederken,

00:05:43.967 --> 00:05:46.535
ölüme mahkum olan insanların sayısı

00:05:46.535 --> 00:05:47.696
yıllık bazda

00:05:47.696 --> 00:05:50.180
hızlı bir şekilde azalıyor.

NOTE Paragraph

00:05:50.180 --> 00:05:51.567
Sonuç olarak şöyle bir paradoks var,

00:05:51.567 --> 00:05:56.287
Yıllık infaz sayısı yüksek kalırken

00:05:56.287 --> 00:06:00.722
yeni infaz cezalarının sayısı azalıyor.

00:06:00.722 --> 00:06:02.000
Peki bunun nedeni ne?

00:06:02.000 --> 00:06:04.767
Öldürme vakalarının sayısındaki azalışa bağlanamaz

00:06:04.767 --> 00:06:06.600
çünkü o oran grafikteki kırmızı hat kadar

00:06:06.600 --> 00:06:10.867
hızlı bir şekilde azalmamıştı.

00:06:10.867 --> 00:06:13.733
Onun yerine, aslında olan

00:06:13.733 --> 00:06:17.567
jürinin gittikçe artan sayıda insanı

00:06:17.567 --> 00:06:21.067
ölüm odasına göndermek yerine,

00:06:21.067 --> 00:06:24.383
şartlı tahliye şansı olmadan ömür boyu hapse mahkum etmesiydi.

NOTE Paragraph

00:06:24.383 --> 00:06:26.733
Bu niye olmuştu?

00:06:26.733 --> 00:06:31.140
İdam cezasına olan desteğin azalması yüzünden olmamıştı.

00:06:31.140 --> 00:06:34.700
İdam cezası karşıtları Teksas'taki oranların tarihteki en düşük

00:06:34.700 --> 00:06:39.360
seviye olması ile teselli buluyorlardı.

00:06:39.360 --> 00:06:41.367
Teksas tarihindeki en düşük oranın ne anlama geldiğini biliyor musunuz?

00:06:41.367 --> 00:06:43.933
Anlamı, düşük yüzde 60'lık kısımda olması.

00:06:43.933 --> 00:06:47.667
Şu an bu oran 1980'lerin ortalarına kıyasla oldukça iyi,

00:06:47.667 --> 00:06:49.391
ki o zaman oran yüzde 80'in üzerindeydi,

00:06:49.391 --> 00:06:53.800
ama idam sayısındaki azalış ve şartlı tahsiye olmaksızın ömür boyu hapis arasındaki yakınlığı

00:06:53.800 --> 00:06:57.667
idam cezasına olan desteğin azalmasıyla açıklayamayız,

00:06:57.667 --> 00:07:00.133
çünkü insanlar hâlâ idam cezasını destekliyor.

NOTE Paragraph

00:07:00.133 --> 00:07:03.207
Bu fenomene yol açan ne oldu?

00:07:03.207 --> 00:07:04.833
Olan

00:07:04.833 --> 00:07:05.738
idam mahkumlarını temsil eden avukatların

00:07:05.738 --> 00:07:09.433
ilgilerini ölüm cezası hikayesinin

00:07:09.433 --> 00:07:13.935
daha önceki bölümlerine çevirmeleri oldu.

NOTE Paragraph

00:07:13.935 --> 00:07:17.200
Yani 25 yıl önce onlar dördüncü bölüme odaklanmışlardı.

00:07:17.200 --> 00:07:21.063
Ve onlar 1980'lerin sonunda, 25 yılda, dördüncü bölümden

00:07:21.063 --> 00:07:22.767
üçüncü bölüme geçtiler.

00:07:22.767 --> 00:07:26.167
Üçüncü bölümden ikinci bölüme ise

00:07:26.167 --> 00:07:29.367
90'ların ortalarında bir geçiş oldu ve 1990'ın ortalarından sonlarına doğru olan zamanda ise

00:07:29.367 --> 00:07:32.557
hikayenin ilk bölümüne odaklanmaya başladılar:

NOTE Paragraph

00:07:32.557 --> 00:07:36.567
Şu an idam cezalarındaki azalış ve ömür boyu hapislerdeki artışın

00:07:36.567 --> 00:07:39.033
iyi mi kötü mü olduğunu düşünüyor olabilirsiniz.

00:07:39.033 --> 00:07:41.589
Bununla ilgili bir konuşmayı bugün yapmak istemiyorum.

00:07:41.589 --> 00:07:44.747
Size anlatmak istediğim tek şey, bunun oluş sebebinin

00:07:44.747 --> 00:07:47.859
idam cezası avukatlarının anladığı şu gerçek:

00:07:47.859 --> 00:07:50.633
bir vakaya ne kadar erken müdahale ederseniz

00:07:50.633 --> 00:07:55.133
müvekkilinizin hayatını kurtarma şansınız o kadar artar.

00:07:55.133 --> 00:07:57.000
Bu benim ilk öğrendiğim şey.

NOTE Paragraph

00:07:57.000 --> 00:07:58.935
İkinci öğrendiğim ise:

00:07:58.935 --> 00:08:00.100
Müvekkilim Will

00:08:00.100 --> 00:08:03.556
bu kurala bir istisna oluşturmuyordu;

00:08:03.556 --> 00:08:06.633
o aslında kuralın kendisiydi.

00:08:06.633 --> 00:08:10.167
Bazen derim ki, bana bir idam mahkumunun ismini söylerseniz

00:08:10.167 --> 00:08:13.215
içinde bulunduğu durumu bilmesem, onunla hiç tanışmamış olsam bile

00:08:13.215 --> 00:08:15.833
size onun biyografisini yazabilirim.

00:08:15.833 --> 00:08:19.033
Ve her 10 biyagrafinin sekizinde

00:08:19.033 --> 00:08:20.667
bu biyografinin detayları

00:08:20.667 --> 00:08:23.130
aşağı yukarı aynı olacaktır.

NOTE Paragraph

00:08:23.130 --> 00:08:27.133
Bunun nedeni, ölümü bekleyen insanların yüzde 80'inin

00:08:27.133 --> 00:08:31.100
Will'de olduğu gibi kötü bir aile düzeninden gelmesi.

00:08:31.100 --> 00:08:33.068
Ölümü bekleyen insanların yüzde 80'i

00:08:33.068 --> 00:08:35.200
çocuk adalet sistemine

00:08:35.200 --> 00:08:37.833
maruz kalmıştır.

00:08:37.833 --> 00:08:39.964
İşte bu da benim öğrendiğim

00:08:39.964 --> 00:08:41.767
ikinci derstir.

NOTE Paragraph

00:08:41.767 --> 00:08:45.167
Tam şu an, herkesin anlaşacağı

00:08:45.167 --> 00:08:48.313
bir dönüm noktasındayız.

00:08:48.313 --> 00:08:50.506
Bu odadaki insanlar

00:08:50.506 --> 00:08:52.619
Will'in idam edilip edilmemesi gerektiği konusunda anlaşamayabilir,

00:08:52.619 --> 00:08:55.133
ama bence herkes

00:08:55.133 --> 00:08:58.833
bu hikayenin en iyi versiyonunun

00:08:58.833 --> 00:09:00.167
hiçbir öldürme vakasının olmadığı

00:09:00.167 --> 00:09:04.949
bir versiyonu olduğu konusunda hemfikir olacaktır.

00:09:04.949 --> 00:09:06.933
Bunu nasıl yapıyoruz?

NOTE Paragraph

00:09:06.933 --> 00:09:10.963
Oğlum Lincoln, iki hafta önce o matematik sorusu üzerinde çalışırken

00:09:10.963 --> 00:09:14.005
o problem çok büyük, devasa bir problemdi.

00:09:14.005 --> 00:09:17.488
Ve o, devasa bir problemin çözümünün

00:09:17.488 --> 00:09:21.400
bazen onu daha küçük parçalara bölmekte yattığını öğreniyordu.

00:09:21.400 --> 00:09:24.967
Bu bizim pek çok problem karşısında yaptığımız şeydir - matematik veya fizikte, hatta bazen sosyal politikalar da bile -

00:09:24.967 --> 00:09:28.733
onları daha küçük, daha kolay yönetilebilir problemlere çeviririz.

00:09:28.733 --> 00:09:30.468
Ama arada bir

00:09:30.468 --> 00:09:32.500
Dwight Eisenhower'ın dediği gibi

00:09:32.500 --> 00:09:34.020
bazı problemleri çözmenin yolu

00:09:34.020 --> 00:09:36.100
onu büyütmekten geçer.

NOTE Paragraph

00:09:36.100 --> 00:09:40.033
Bu problemi çözüş şeklimiz

00:09:40.033 --> 00:09:43.889
idam cezası konusunu büyütmekten geçiyor.

00:09:43.889 --> 00:09:46.133
Bunu kabul etmemiz gerekir.

00:09:46.133 --> 00:09:48.394
İdam cezası hikayesinin

00:09:48.394 --> 00:09:51.233
dört bölümüne sahibiz,

00:09:51.233 --> 00:09:53.000
ama daha öykü başlamadan önce

00:09:53.000 --> 00:09:55.127
neler oluyor?

00:09:55.127 --> 00:09:59.933
Bir katilin yaşamına

00:09:59.933 --> 00:10:02.600
o katil olmadan nasıl müdahale edebiliriz?

00:10:02.600 --> 00:10:04.949
O insanın yolunu değiştirmek için

00:10:04.949 --> 00:10:06.333
sahip olduğumuz seçenekler

00:10:06.333 --> 00:10:07.567
nelerdir ki,

00:10:07.567 --> 00:10:11.730
bu herkesin

00:10:11.730 --> 00:10:14.586
- idam cezasını savunanların ve eleştirenlerin-

00:10:14.586 --> 00:10:15.333
hala kötü bir sonuç olduğunu düşündüğü

00:10:15.333 --> 00:10:17.767
sonuca, masum bir insanın öldürülmesine,

00:10:17.767 --> 00:10:20.333
yol açmasın?

NOTE Paragraph

00:10:22.248 --> 00:10:24.933
Bildiğiniz gibi, bazen insanlar

00:10:24.933 --> 00:10:26.173
bir şeyin

00:10:26.173 --> 00:10:28.300
uzay bilimi olmadığını söylerler.

00:10:28.300 --> 00:10:31.633
Bununla kastettikleri, uzay biliminin çok karmaşık olduğu

00:10:31.633 --> 00:10:35.135
ve konuşulan problemin ona kıyasla çok daha basit olduğudur.

00:10:35.135 --> 00:10:36.567
İşte bu uzay bilimi;

00:10:36.567 --> 00:10:38.367
bir roket tarafından ortaya çıkan tepkinin

00:10:38.367 --> 00:10:42.233
matematiksel ifadesidir.

00:10:42.233 --> 00:10:44.600
Bizim bugün konuştuğumuz konu ise,

00:10:44.600 --> 00:10:47.001
en az onun kadar karmaşıktır.

00:10:47.001 --> 00:10:49.625
Üzerinde durduğumuz mesele

00:10:49.625 --> 00:10:52.272
bir uzay bilimidir.

NOTE Paragraph

00:10:52.272 --> 00:10:54.083
Müvekkilim Will

00:10:54.083 --> 00:10:56.753
ve ölümü bekleyen insanların yüzde 80'i

00:10:56.753 --> 00:11:00.200
hayatlarında ölüm hikayesinin

00:11:00.200 --> 00:11:01.733
4 bölümünden önce gelen

00:11:01.733 --> 00:11:03.533
5 bölüme sahiptir.

00:11:03.533 --> 00:11:08.300
Ben bu beş bölümü bir müdahale olarak görüyorum,

00:11:08.300 --> 00:11:11.167
onların hayatlarında halkın

00:11:11.167 --> 00:11:16.100
müdahale edebileceği ve üzerindeki bulundukları yolu değiştirebilecekleri

00:11:16.100 --> 00:11:20.368
bu sayede hepimizin - idamı savunan

00:11:20.368 --> 00:11:22.086
ve eleştirenlerin-

00:11:22.086 --> 00:11:24.106
kötü sayacakları sonucu etkileyeceğini düşünüyorum.

NOTE Paragraph

00:11:24.106 --> 00:11:26.733
Bu beş bölümün her biri sırasında:

00:11:26.733 --> 00:11:28.367
annesi ona hamileyken;

00:11:28.367 --> 00:11:30.633
erken çocukluk yıllarında;

00:11:30.633 --> 00:11:32.500
ilkokuldayken;

00:11:32.500 --> 00:11:34.667
ortaokul ve lisedeyken;

00:11:34.667 --> 00:11:38.167
ve çocuk adalet sistemindeyken - her beş bölüm boyunca

00:11:38.167 --> 00:11:41.382
halkın yapabileceği pek çok şey vardı.

00:11:41.382 --> 00:11:43.500
Aslında, sadece bu beş bölümde

00:11:43.500 --> 00:11:48.600
halkın yapabileceği beş değişik müdahale tipinin olduğunu

00:11:48.600 --> 00:11:50.484
hayal edebilirsek

00:11:50.484 --> 00:11:52.700
ve bunları istediğimiz şekilde birleştirip karıştırabileceğimizi,

00:11:52.700 --> 00:11:56.870
3000 - hatta 3000'den fazla- olası stratejinin olduğunu

00:11:56.870 --> 00:12:00.733
ve bunları Will gibi çocukların yolunu değiştirmek için kullanabileceğimizi

00:12:00.733 --> 00:12:03.567
anlayabiliriz.

NOTE Paragraph

00:12:03.567 --> 00:12:05.322
Sonuç olarak, ben bugün burada

00:12:05.322 --> 00:12:07.400
elimde bir çözümle durmuyorum.

00:12:07.400 --> 00:12:11.933
Ama şunu söyleyebilirim ki, hala öğrenmemiz gereken çok şey olduğu gerçeği

00:12:11.933 --> 00:12:15.306
şu an hiçbir şey bilmediğimiz anlamına gelmiyor.

00:12:15.306 --> 00:12:18.200
Diğer eyaletlerdeki deneyimler sayesinde biliyoruz ki,

00:12:18.200 --> 00:12:21.867
müdahalenin pek çok yolu var,

00:12:21.867 --> 00:12:25.755
Teksas'ta ve bu yolları kullanmayan diğer eyaletlerde kullanılabilecek,

00:12:25.755 --> 00:12:30.748
sonucunda da kötü olduğunu düşündüğümüz sonucu değiştirebilecek.

NOTE Paragraph

00:12:30.748 --> 00:12:33.371
Sadece birkaç tanesinden bahsedeceğim.

00:12:33.371 --> 00:12:37.296
Yasal sistemde bir reforma gidilmesi gerektiğinden konuşmayacağım.

00:12:37.296 --> 00:12:42.067
Bu muhtemelen bir oda dolusu avukat ve hakimlerle konuşulması gereken bir konu.

00:12:42.067 --> 00:12:45.887
Bunun yerine, hepimizin katkıda bulunabileceği

00:12:45.887 --> 00:12:48.255
birkaç müdahale yöntemini anlatacağım,

00:12:48.255 --> 00:12:50.740
çünkü bunlar

00:12:50.740 --> 00:12:54.700
yasa yapıcıların, vergi ödeyenlerin ve vatandaşların

00:12:54.700 --> 00:12:56.933
şu an ne yapıyor olmamız

00:12:56.933 --> 00:12:59.267
ve paramızı nasıl harcıyor olmamız gerektiği konusunda anlaşabilecekleri noktalar.

NOTE Paragraph

00:12:59.267 --> 00:13:01.653
Ekonomik yönden dezavantajlı ve sorunlu çocuklara

00:13:01.653 --> 00:13:07.467
erken çocukluklarında bakım sağlayabilir ve

00:13:07.467 --> 00:13:09.850
bunu ücretsiz yapabiliriz.

00:13:09.850 --> 00:13:13.960
Bu sayede Will gibi çocukların hayatlarını etkilemiş oluruz.

00:13:13.960 --> 00:13:17.800
Bunu yapan başka eyaletler var ama biz yapmıyoruz.

NOTE Paragraph

00:13:17.800 --> 00:13:21.901
Ortaokul ve lisede hatta

00:13:21.901 --> 00:13:25.268
ekonomik ve diğer türlü dezavantajlı çocukları, özellikle

00:13:25.268 --> 00:13:29.657
çocuk adalet sistemine maruz kalmış olanları,

00:13:29.657 --> 00:13:30.833
destekleyen K-5 okullarında

00:13:30.833 --> 00:13:32.933
özel eğitim sağlıyor olabilirdik.

00:13:32.933 --> 00:13:34.800
Bunu yapan bir avuç dolusu eyalet var,

00:13:34.800 --> 00:13:37.482
ama Teksas onlardan biri değil.

NOTE Paragraph

00:13:37.482 --> 00:13:39.300
Yapabileceğimiz diğer bir şey,

00:13:39.300 --> 00:13:41.638
tabi ki diğer pek çok şeyin yanında, bahsedeceğim ve yapıyor olabileceğimiz diğer bir şey,

00:13:41.638 --> 00:13:44.200
bugün söyleyeceğim

00:13:44.200 --> 00:13:46.833
tek tartışmaya yol açabilecek şey olacak.

00:13:46.833 --> 00:13:48.133
Çok daha agresif bir şekilde

00:13:48.133 --> 00:13:50.233
tehlikeli gördüğümüz düzene sahip evlere

00:13:50.233 --> 00:13:53.457
müdahale ederek

00:13:53.457 --> 00:13:55.300
anneleri kasap bıçağıyla onları öldürmekle tehdit etmeden

00:13:55.300 --> 00:14:00.771
çocukları oradan çıkarmak.

00:14:00.771 --> 00:14:02.791
Eğer bunu yapacaksak,

00:14:02.791 --> 00:14:04.867
onları koyacak bir yere ihtiyacımız olacak.

NOTE Paragraph

00:14:04.867 --> 00:14:08.271
Bunların hepsini yapsak bile, bazı çocuklar çatlaklardan içeri düşecek

00:14:08.271 --> 00:14:11.867
ve katil olmadan hemen önceki bölüme geçecekler

00:14:11.867 --> 00:14:13.900
ve çocuk adalet sistemine dahil olacaklar.

00:14:13.900 --> 00:14:17.002
Bu duruma gelmiş bile olsa,

00:14:17.002 --> 00:14:18.906
aslında çok geç değil.

00:14:18.906 --> 00:14:21.700
Hala onları değiştirecek fırsatımız var,

00:14:21.700 --> 00:14:23.457
tabi ki onları cezalandırmak yerine

00:14:23.457 --> 00:14:25.826
değiştirmeyi düşünüyorsak.

NOTE Paragraph

00:14:25.826 --> 00:14:28.566
Kuzeydoğu'da iki profesör var - biri Yale diğer Maryland'de -

00:14:28.566 --> 00:14:30.333
çocuk hapishanesinin hemen yanında

00:14:30.333 --> 00:14:34.233
bir okul açtılar.

00:14:34.233 --> 00:14:37.482
Çocuklar hapishanedeler fakat sabah sekizden

00:14:37.482 --> 00:14:39.167
akşam dörde kadar okula gidiyorlar.

00:14:39.167 --> 00:14:40.803
Bakıldığında lojistik olarak zor görünüyordu.

00:14:40.803 --> 00:14:41.967
Bir hapishanenin içinde eğitim verebilecek öğretmenler

00:14:41.967 --> 00:14:45.333
bulmaları, okulda çalışanları ve hapishane yetkililerini

00:14:45.333 --> 00:14:48.535
kesin bir çizgiyle ayırmaları,

00:14:48.535 --> 00:14:51.967
ve en ürkütücü olarak yeni bir müfredat yaratmaları gerekiyordu,

00:14:51.967 --> 00:14:52.967
niye biliyor musunuz?

00:14:52.967 --> 00:14:58.467
Çünkü insanlar hapishaneye bir okul dönemi bazında girip çıkmıyorlar.

00:14:58.467 --> 00:15:01.584
Ama tüm bunları yaptılar.

NOTE Paragraph

00:15:01.584 --> 00:15:04.333
Şimdi, tüm bu anlattıklarımın ortak noktası ne?

00:15:04.333 --> 00:15:10.700
Bu ortak nokta şu ki, hepsi para gerektiriyor.

00:15:10.700 --> 00:15:13.728
Aranızdakilerin bazıları eski yağ filtresi reklamındaki

00:15:13.728 --> 00:15:17.490
adamı hatırlayacak kadar yaşlı olabilir.

00:15:17.490 --> 00:15:21.300
O, "Bana şu an ödeyebilirsiniz ya da

00:15:21.300 --> 00:15:24.367
daha sonra ödeyebilirsiniz" derdi.

00:15:24.367 --> 00:15:26.500
Bizim idam cezası sisteminde

00:15:26.500 --> 00:15:28.520
yaptığımız şey,

00:15:28.520 --> 00:15:32.119
daha sonra ödemek.

NOTE Paragraph

00:15:32.119 --> 00:15:33.967
Ama sorun şu ki,

00:15:33.967 --> 00:15:37.833
o erken bölümlerde

00:15:37.833 --> 00:15:42.200
ekonomik olarak veya başka yönden dezavantajlı çocukların hayatına

00:15:42.200 --> 00:15:43.520
müdahale için harcadığımız her 15 000 dolar,

00:15:43.520 --> 00:15:47.933
yol boyunca suçla ilişkili masraflardan 80 000 dolar kar etmemiz anlamına geliyor.

00:15:47.933 --> 00:15:49.696
Ahlaki olarak aynı fikirde olmasanız bile,

00:15:49.696 --> 00:15:52.092
bunu yapmamız en azından

00:15:53.435 --> 00:15:56.012
ekonomik olarak oldukça mantıklı.

NOTE Paragraph

00:15:58.589 --> 00:16:02.612
Size Will ile yaptığım son görüşmeyi anlatmak istiyorum.

00:16:02.612 --> 00:16:06.700
Onun idam edileceği gündü,

00:16:06.700 --> 00:16:11.012
ve sadece muhabbet ediyorduk.

00:16:11.012 --> 00:16:12.067
Onun için yapılacak

00:16:12.067 --> 00:16:13.682
hiçbir şey kalmamıştı.

00:16:13.682 --> 00:16:16.033
Ve onun hayatı hakkında konuşuyorduk.

00:16:16.033 --> 00:16:18.900
Anlattığı ilk şey babası hakkındaydı, çok az tanıdığı,

00:16:18.900 --> 00:16:19.733
ölmüş olan

00:16:19.733 --> 00:16:22.367
ve hemen sonra ise annesi geldi,

00:16:22.367 --> 00:16:24.131
tanıdığı

00:16:24.131 --> 00:16:26.300
ve hala hayatta olan.

NOTE Paragraph

00:16:26.300 --> 00:16:29.000
Ona dedim ki,

00:16:29.000 --> 00:16:31.051
"Bu hikayeyi biliyorum.

00:16:31.051 --> 00:16:32.867
Kayıtlarını okudum.

00:16:32.867 --> 00:16:35.509
Seni öldürmeye çalıştığını biliyorum."

00:16:35.509 --> 00:16:37.947
"Ama hep merak ettiğim şey, bunu hala

00:16:37.947 --> 00:16:40.067
hatırlayıp hatırlamadığın." dedim.

00:16:40.067 --> 00:16:41.570
"Ben beş yaşındayken

00:16:41.570 --> 00:16:43.729
başıma gelenleri hatırlamıyorum.

00:16:43.729 --> 00:16:46.667
Belki sadece başkasının sana söylediğini hatırlıyorsundur" dedim.

NOTE Paragraph

00:16:46.667 --> 00:16:49.167
Bana baktı ve öne doğru eğildi,

00:16:49.167 --> 00:16:52.767
dedi ki, "Profesör," - beni 12 yıldır tanımasına rağmen bana hala Profesör diyordu -

00:16:52.767 --> 00:16:56.082
"Profesör, bunu lütfen yanlış anlamayın

00:16:56.082 --> 00:16:57.733
ama anneniz

00:16:57.733 --> 00:17:00.833
sizden daha büyük görünen bir kasap bıçağını eline aldığında,

00:17:00.833 --> 00:17:04.633
ve bağırarak sizi öldüreceğini söyleyerek sizi kovaladığında,

00:17:04.633 --> 00:17:08.458
ve kendinizi banyoya kitleyip kapıya dayanarak polis gelene kadar

00:17:08.458 --> 00:17:11.221
yardım için bağırdığınızda"

00:17:11.221 --> 00:17:14.300
bana baktı ve dedi ki,

00:17:14.300 --> 00:17:17.800
"işte bu unutamayacağınız bir şeydir."

NOTE Paragraph

00:17:17.800 --> 00:17:20.300
Umuyorum ki, şunu asla unutmazsınız:

00:17:20.300 --> 00:17:23.156
Bu sabah buraya gelmenizden öğle arası vermemize kadar geçen süre

00:17:23.156 --> 00:17:26.567
Birleşik Devletler'de

00:17:26.567 --> 00:17:28.000
dört adet cinayet olacak.

00:17:28.000 --> 00:17:32.167
Bu cinayetleri işleyen kişileri cezalandırmak için çok büyük paralar harcayacağız,

00:17:32.167 --> 00:17:34.467
ve bu makul karşılanacak, çünkü

00:17:34.467 --> 00:17:36.533
kötü şeyler yapanları cezalandırmalıyız.

00:17:36.533 --> 00:17:40.100
Ama bu suçların üçü önlenebilir.

NOTE Paragraph

00:17:40.100 --> 00:17:43.010
Eğer büyük resme bakar

00:17:43.172 --> 00:17:47.816
ve dikkatimizi daha erken bölümlere verirsek,

00:17:47.816 --> 00:17:51.200
ölüm cezası hikayesinin ilk cümlesini

00:17:51.200 --> 00:17:52.994
asla yazmak zorunda kalmayız.

00:17:52.994 --> 00:17:54.700
Teşekkürler.

00:17:54.700 --> 00:17:56.031
(Alkış)