0:00:01.567,0:00:03.460
İki hafta önce

0:00:03.460,0:00:05.567
eşim Katya ile beraber

0:00:05.567,0:00:08.567
mutfakta oturuyorduk ve

0:00:08.567,0:00:13.433
bugün size anlatacağım konu hakkında konuşuyorduk.

0:00:13.433,0:00:18.460
11 yaşında bir oğlumuz var, adı Lincoln. O da bizimle aynı masada oturuyor

0:00:18.460,0:00:21.153
ve matematik ödevini yapıyordu.

0:00:21.153,0:00:22.570
Katya ile konuşurken bir ara verdiğimde

0:00:23.754,0:00:26.267
Lincoln'e baktım

0:00:26.267,0:00:28.133
ve bir anda bir müvekkilimin anısı ile

0:00:30.167,0:00:33.633
beynimden vurulmuşa döndüm.

0:00:33.633,0:00:36.525
Müvekkilim Will isminde bir adamdı.

0:00:36.525,0:00:38.443
Kendisi Kuzey Teksas'tandı.

0:00:38.443,0:00:43.539
Babasını hiç tanıyamamıştı, çünkü babası

0:00:43.539,0:00:47.233
annesi ona hamile iken çekip gitmişti.

0:00:47.233,0:00:51.600
Ve bu sayede o yalnız bir anne ile büyütüldü

0:00:51.600,0:00:53.167
ki bu normalde bir sorun oluşturmayabilirdi.

0:00:53.167,0:00:55.333
Yalnız bu tek ebeveyn

0:00:55.333,0:00:58.654
paranoyak bir şizofrendi

0:00:58.654,0:01:03.267
ve Will beş yaşındayken onu bir kasap bıçağıyla öldürmeye çalışmıştı.

0:01:03.267,0:01:05.200
Anne

0:01:05.200,0:01:09.335
yetkililer tarafından bir psikiyatri hastanesine yerleştirildi

0:01:09.335,0:01:13.067
ve sonraki birkaç sene Will kendisinden daha büyük olan ağabeyi ile yaşadı

0:01:13.067,0:01:15.952
ta ki ağabeyi kendini kalbinden vurarak intihar edene kadar.

0:01:15.952,0:01:19.033
Bu olaydan sonra

0:01:19.033,0:01:22.067
Will bir aileden diğerine gezip durdu

0:01:22.067,0:01:27.400
9 yaşına geldiğinde aslında kendi başına yaşıyordu.

0:01:27.400,0:01:31.788
O sabah Katya ve Lincoln ile otururken oğluma baktım,

0:01:31.788,0:01:35.833
ve fark ettim ki, müvekkilim Will

0:01:35.833,0:01:37.900
aslında onun yaşındaydı

0:01:37.900,0:01:41.933
ve iki senedir kendi başının çaresine bakıyordu.

0:01:41.933,0:01:44.513
Will sonunda bir çeteye katıldı

0:01:44.513,0:01:45.860
ve pek çok

0:01:45.860,0:01:48.800
ciddi suç işledi

0:01:48.800,0:01:51.633
hatta bunlardan en ciddisi

0:01:51.633,0:01:53.929
korkunç, trajik bir cinayetti.

0:01:53.929,0:01:59.500
En sonunda ise bu suçuna ceza olarak

0:01:59.500,0:02:01.433
Will idam edildi.

0:02:01.433,0:02:04.436
Ama ben bugün

0:02:04.436,0:02:06.108
ölüm cezası hakkında

0:02:06.108,0:02:10.357
konuşmak istemiyorum. Kesinlikle müvekkilimin

0:02:10.357,0:02:15.367
öldürülmemesi gerektiğini düşünüyorum fakat onun yerine bugün yapmak istediğim

0:02:15.367,0:02:18.252
ölüm cezası hakkında

0:02:18.252,0:02:20.800
hiç konuşulmayanları konuşmak,

0:02:21.008,0:02:22.100
bunu da

0:02:22.100,0:02:24.633
tartışmalara kesinlikle yol açmayacak şekilde yapacağım.

0:02:24.633,0:02:27.516
Bunun mümkün olduğunu düşünüyorum

0:02:27.516,0:02:30.233
çünkü ölüm cezası tartışmalarında

0:02:30.233,0:02:32.114
bir nokta vardır

0:02:32.114,0:02:33.900
ve muhtemelen en önemli noktadır

0:02:33.900,0:02:37.083
ki bu noktada herkes aynı fikirdedir,

0:02:37.083,0:02:41.033
en tutkulu idam cezası savunucuları

0:02:41.069,0:02:45.047
ve en çok düşüncelerini dile getiren köleliğin kaldırılması yanlıları

0:02:45.047,0:02:47.950
bile aynı şeyleri düşünürler.

0:02:47.950,0:02:51.665
Benim keşfetmek istediğim bu nokta.

0:02:51.665,0:02:55.752
Bunu yapmadan önce, size birkaç dakika boyunca bir ölüm cezası davasının

0:02:55.752,0:02:57.767
nasıl çözüldüğünü anlatmak

0:02:57.767,0:03:03.205
ve sonrasında bir idam cezası avukatı olarak yüzden fazla vakanın bu şekilde çözülmesini izleyerek

0:03:03.205,0:03:05.567
geçirdiğim 20 yıl içerisinde

0:03:05.567,0:03:10.467
öğrendiğim iki dersten bahsetmek istiyorum.

0:03:10.467,0:03:14.300
Bir idam vakasını dört bölümü olan

0:03:14.300,0:03:16.467
bir hikaye olarak da düşünebilirsiniz.

0:03:16.467,0:03:19.733
Her vakanın ilk bölümü hepsinde hemen hemen aynıdır

0:03:19.733,0:03:21.619
ve trajiktir.

0:03:21.619,0:03:22.725
Masum bir insanın

0:03:22.725,0:03:25.589
cinayeti ile başlar

0:03:25.589,0:03:27.233
ve katilin suçunun kanıtlanıp ölümüne karar verildiği

0:03:27.233,0:03:29.633
bir mahkeme ile devam eder

0:03:29.633,0:03:31.534
ve bu ölüm cezasın eninde sonunda

0:03:31.534,0:03:33.667
eyalet temyiz mahkemesi tarafından da onaylanır.

0:03:33.667,0:03:38.593
İkinci bölüm eyalet mahkemeleri önüne çıkarılma olarak da bilinen

0:03:38.593,0:03:41.286
karışık bir yasal süreçten oluşur.

0:03:41.286,0:03:44.767
Üçüncü bölüm ise daha da karışıktır ve

0:03:44.767,0:03:46.933
federal yargı önüne çıkarma süreci olarak bilinir.

0:03:46.933,0:03:48.700
Ve dördüncü bölüm

0:03:48.700,0:03:52.850
pek çok olasılığın olduğu bir bölümdür. Avukatlar özel af talebinde bulunabilirler,

0:03:52.850,0:03:55.984
hatta daha karmaşık davalar açabilirler,

0:03:55.984,0:03:58.333
ya da hiçbir şey yapmayabilirler.

0:03:58.333,0:03:59.967
Ama son bölüm her zaman

0:03:59.967,0:04:02.267
bir infaz ile sonlanır.

0:04:02.267,0:04:07.130
20 yıldan fazla zaman önce, idam cezası mahkumlarını temsil etmeye başladığım zaman,

0:04:07.130,0:04:11.067
ölüm hücrelerindeki insanların hikayenin ikinci veya

0:04:11.067,0:04:13.767
dördüncü bölümlerinde bir avukat tutma hakları yoktu.

0:04:13.767,0:04:15.280
Kendi başlarınalardı.

0:04:15.280,0:04:18.717
Aslında, hikayenin üçüncü bölümünde

0:04:18.717,0:04:20.923
bir avukat tutma hakkını

0:04:20.923,0:04:22.757
1980'lerin sonuna kadar elde edemediler.

0:04:22.757,0:04:25.433
Ölüm cezası mahkumlarının yasal süreçlerini halletmeleri için

0:04:25.433,0:04:28.433
tek yapmaları gereken

0:04:28.433,0:04:30.629
gönüllü avukatlara güvenmekti.

0:04:30.629,0:04:33.717
Problem, bu konularda çalışmak isteyen ve yeterli uzmanlığa sahip avukatların

0:04:33.717,0:04:39.233
idam mahkumlarından çok daha az sayıda olmasıydı.

0:04:39.233,0:04:40.733
Kaçınılmaz olarak

0:04:40.733,0:04:44.433
avukatlar hali hazırda dördüncü bölümde olan vakalara sürükleniyordu,

0:04:44.433,0:04:47.667
ki bu son derece mantıklıydı. Bunlar en acil olan vakalardı

0:04:47.667,0:04:50.333
çünkü buralardaki mahkum infaza en yakın olanlardı.

0:04:50.333,0:04:54.522
Bu avukatlardan bazıları başarılıydı, müvekkilleri için yeni duruşma hakları alabildiler.

0:04:54.522,0:04:58.467
Diğerleri müvekkillerinin yaşam sürelerini uzatmayı başarabildi, bazen yıllarca,

0:04:58.467,0:05:00.467
bazen sadece birkaç ay.

0:05:00.467,0:05:02.567
Ama asla gerçekleşmeyen bir şey vardı,

0:05:02.567,0:05:07.400
Teksas'ın yıllık infaz sayılarında hiçbir zaman

0:05:07.400,0:05:09.800
sürekli bir azalma gözlenmedi.

0:05:09.800,0:05:13.567
Aslında, bu grafikten görebileceğiniz üzere Teksas infaz araçları

0:05:13.567,0:05:16.900
orta ve geç 90'larda etkili olmaya başladıktan sonra

0:05:16.900,0:05:21.233
sadece birkaç yıl boyunca yıllık infaz sayısı

0:05:21.233,0:05:23.400
20'nin altına düştü.

0:05:23.400,0:05:24.940
Teksas'ta sıradan bir yıl sırasında

0:05:24.940,0:05:27.192
ayda ortalama

0:05:27.192,0:05:28.864
iki insan infaz ediliyordu.

0:05:28.864,0:05:33.500
Bazı yıllarda Teksas'ta yaklaşık 40 kişiyi infaz ettik ve bu sayı

0:05:33.500,0:05:38.222
geçtiğimiz 15 yıl içerisinde önemli bir düşüş göstermedi.

0:05:38.222,0:05:41.867
Ve hala, her yıl yaklaşık aynı sayıda insanı

0:05:41.867,0:05:43.967
öldürmeye devam ederken,

0:05:43.967,0:05:46.535
ölüme mahkum olan insanların sayısı

0:05:46.535,0:05:47.696
yıllık bazda

0:05:47.696,0:05:50.180
hızlı bir şekilde azalıyor.

0:05:50.180,0:05:51.567
Sonuç olarak şöyle bir paradoks var,

0:05:51.567,0:05:56.287
Yıllık infaz sayısı yüksek kalırken

0:05:56.287,0:06:00.722
yeni infaz cezalarının sayısı azalıyor.

0:06:00.722,0:06:02.000
Peki bunun nedeni ne?

0:06:02.000,0:06:04.767
Öldürme vakalarının sayısındaki azalışa bağlanamaz

0:06:04.767,0:06:06.600
çünkü o oran grafikteki kırmızı hat kadar

0:06:06.600,0:06:10.867
hızlı bir şekilde azalmamıştı.

0:06:10.867,0:06:13.733
Onun yerine, aslında olan

0:06:13.733,0:06:17.567
jürinin gittikçe artan sayıda insanı

0:06:17.567,0:06:21.067
ölüm odasına göndermek yerine,

0:06:21.067,0:06:24.383
şartlı tahliye şansı olmadan ömür boyu hapse mahkum etmesiydi.

0:06:24.383,0:06:26.733
Bu niye olmuştu?

0:06:26.733,0:06:31.140
İdam cezasına olan desteğin azalması yüzünden olmamıştı.

0:06:31.140,0:06:34.700
İdam cezası karşıtları Teksas'taki oranların tarihteki en düşük

0:06:34.700,0:06:39.360
seviye olması ile teselli buluyorlardı.

0:06:39.360,0:06:41.367
Teksas tarihindeki en düşük oranın ne anlama geldiğini biliyor musunuz?

0:06:41.367,0:06:43.933
Anlamı, düşük yüzde 60'lık kısımda olması.

0:06:43.933,0:06:47.667
Şu an bu oran 1980'lerin ortalarına kıyasla oldukça iyi,

0:06:47.667,0:06:49.391
ki o zaman oran yüzde 80'in üzerindeydi,

0:06:49.391,0:06:53.800
ama idam sayısındaki azalış ve şartlı tahsiye olmaksızın ömür boyu hapis arasındaki yakınlığı

0:06:53.800,0:06:57.667
idam cezasına olan desteğin azalmasıyla açıklayamayız,

0:06:57.667,0:07:00.133
çünkü insanlar hâlâ idam cezasını destekliyor.

0:07:00.133,0:07:03.207
Bu fenomene yol açan ne oldu?

0:07:03.207,0:07:04.833
Olan

0:07:04.833,0:07:05.738
idam mahkumlarını temsil eden avukatların

0:07:05.738,0:07:09.433
ilgilerini ölüm cezası hikayesinin

0:07:09.433,0:07:13.935
daha önceki bölümlerine çevirmeleri oldu.

0:07:13.935,0:07:17.200
Yani 25 yıl önce onlar dördüncü bölüme odaklanmışlardı.

0:07:17.200,0:07:21.063
Ve onlar 1980'lerin sonunda, 25 yılda, dördüncü bölümden

0:07:21.063,0:07:22.767
üçüncü bölüme geçtiler.

0:07:22.767,0:07:26.167
Üçüncü bölümden ikinci bölüme ise

0:07:26.167,0:07:29.367
90'ların ortalarında bir geçiş oldu ve 1990'ın ortalarından sonlarına doğru olan zamanda ise

0:07:29.367,0:07:32.557
hikayenin ilk bölümüne odaklanmaya başladılar:

0:07:32.557,0:07:36.567
Şu an idam cezalarındaki azalış ve ömür boyu hapislerdeki artışın

0:07:36.567,0:07:39.033
iyi mi kötü mü olduğunu düşünüyor olabilirsiniz.

0:07:39.033,0:07:41.589
Bununla ilgili bir konuşmayı bugün yapmak istemiyorum.

0:07:41.589,0:07:44.747
Size anlatmak istediğim tek şey, bunun oluş sebebinin

0:07:44.747,0:07:47.859
idam cezası avukatlarının anladığı şu gerçek:

0:07:47.859,0:07:50.633
bir vakaya ne kadar erken müdahale ederseniz

0:07:50.633,0:07:55.133
müvekkilinizin hayatını kurtarma şansınız o kadar artar.

0:07:55.133,0:07:57.000
Bu benim ilk öğrendiğim şey.

0:07:57.000,0:07:58.935
İkinci öğrendiğim ise:

0:07:58.935,0:08:00.100
Müvekkilim Will

0:08:00.100,0:08:03.556
bu kurala bir istisna oluşturmuyordu;

0:08:03.556,0:08:06.633
o aslında kuralın kendisiydi.

0:08:06.633,0:08:10.167
Bazen derim ki, bana bir idam mahkumunun ismini söylerseniz

0:08:10.167,0:08:13.215
içinde bulunduğu durumu bilmesem, onunla hiç tanışmamış olsam bile

0:08:13.215,0:08:15.833
size onun biyografisini yazabilirim.

0:08:15.833,0:08:19.033
Ve her 10 biyagrafinin sekizinde

0:08:19.033,0:08:20.667
bu biyografinin detayları

0:08:20.667,0:08:23.130
aşağı yukarı aynı olacaktır.

0:08:23.130,0:08:27.133
Bunun nedeni, ölümü bekleyen insanların yüzde 80'inin

0:08:27.133,0:08:31.100
Will'de olduğu gibi kötü bir aile düzeninden gelmesi.

0:08:31.100,0:08:33.068
Ölümü bekleyen insanların yüzde 80'i

0:08:33.068,0:08:35.200
çocuk adalet sistemine

0:08:35.200,0:08:37.833
maruz kalmıştır.

0:08:37.833,0:08:39.964
İşte bu da benim öğrendiğim

0:08:39.964,0:08:41.767
ikinci derstir.

0:08:41.767,0:08:45.167
Tam şu an, herkesin anlaşacağı

0:08:45.167,0:08:48.313
bir dönüm noktasındayız.

0:08:48.313,0:08:50.506
Bu odadaki insanlar

0:08:50.506,0:08:52.619
Will'in idam edilip edilmemesi gerektiği konusunda anlaşamayabilir,

0:08:52.619,0:08:55.133
ama bence herkes

0:08:55.133,0:08:58.833
bu hikayenin en iyi versiyonunun

0:08:58.833,0:09:00.167
hiçbir öldürme vakasının olmadığı

0:09:00.167,0:09:04.949
bir versiyonu olduğu konusunda hemfikir olacaktır.

0:09:04.949,0:09:06.933
Bunu nasıl yapıyoruz?

0:09:06.933,0:09:10.963
Oğlum Lincoln, iki hafta önce o matematik sorusu üzerinde çalışırken

0:09:10.963,0:09:14.005
o problem çok büyük, devasa bir problemdi.

0:09:14.005,0:09:17.488
Ve o, devasa bir problemin çözümünün

0:09:17.488,0:09:21.400
bazen onu daha küçük parçalara bölmekte yattığını öğreniyordu.

0:09:21.400,0:09:24.967
Bu bizim pek çok problem karşısında yaptığımız şeydir - matematik veya fizikte, hatta bazen sosyal politikalar da bile -

0:09:24.967,0:09:28.733
onları daha küçük, daha kolay yönetilebilir problemlere çeviririz.

0:09:28.733,0:09:30.468
Ama arada bir

0:09:30.468,0:09:32.500
Dwight Eisenhower'ın dediği gibi

0:09:32.500,0:09:34.020
bazı problemleri çözmenin yolu

0:09:34.020,0:09:36.100
onu büyütmekten geçer.

0:09:36.100,0:09:40.033
Bu problemi çözüş şeklimiz

0:09:40.033,0:09:43.889
idam cezası konusunu büyütmekten geçiyor.

0:09:43.889,0:09:46.133
Bunu kabul etmemiz gerekir.

0:09:46.133,0:09:48.394
İdam cezası hikayesinin

0:09:48.394,0:09:51.233
dört bölümüne sahibiz,

0:09:51.233,0:09:53.000
ama daha öykü başlamadan önce

0:09:53.000,0:09:55.127
neler oluyor?

0:09:55.127,0:09:59.933
Bir katilin yaşamına

0:09:59.933,0:10:02.600
o katil olmadan nasıl müdahale edebiliriz?

0:10:02.600,0:10:04.949
O insanın yolunu değiştirmek için

0:10:04.949,0:10:06.333
sahip olduğumuz seçenekler

0:10:06.333,0:10:07.567
nelerdir ki,

0:10:07.567,0:10:11.730
bu herkesin

0:10:11.730,0:10:14.586
- idam cezasını savunanların ve eleştirenlerin-

0:10:14.586,0:10:15.333
hala kötü bir sonuç olduğunu düşündüğü

0:10:15.333,0:10:17.767
sonuca, masum bir insanın öldürülmesine,

0:10:17.767,0:10:20.333
yol açmasın?

0:10:22.248,0:10:24.933
Bildiğiniz gibi, bazen insanlar

0:10:24.933,0:10:26.173
bir şeyin

0:10:26.173,0:10:28.300
uzay bilimi olmadığını söylerler.

0:10:28.300,0:10:31.633
Bununla kastettikleri, uzay biliminin çok karmaşık olduğu

0:10:31.633,0:10:35.135
ve konuşulan problemin ona kıyasla çok daha basit olduğudur.

0:10:35.135,0:10:36.567
İşte bu uzay bilimi;

0:10:36.567,0:10:38.367
bir roket tarafından ortaya çıkan tepkinin

0:10:38.367,0:10:42.233
matematiksel ifadesidir.

0:10:42.233,0:10:44.600
Bizim bugün konuştuğumuz konu ise,

0:10:44.600,0:10:47.001
en az onun kadar karmaşıktır.

0:10:47.001,0:10:49.625
Üzerinde durduğumuz mesele

0:10:49.625,0:10:52.272
bir uzay bilimidir.

0:10:52.272,0:10:54.083
Müvekkilim Will

0:10:54.083,0:10:56.753
ve ölümü bekleyen insanların yüzde 80'i

0:10:56.753,0:11:00.200
hayatlarında ölüm hikayesinin

0:11:00.200,0:11:01.733
4 bölümünden önce gelen

0:11:01.733,0:11:03.533
5 bölüme sahiptir.

0:11:03.533,0:11:08.300
Ben bu beş bölümü bir müdahale olarak görüyorum,

0:11:08.300,0:11:11.167
onların hayatlarında halkın

0:11:11.167,0:11:16.100
müdahale edebileceği ve üzerindeki bulundukları yolu değiştirebilecekleri

0:11:16.100,0:11:20.368
bu sayede hepimizin - idamı savunan

0:11:20.368,0:11:22.086
ve eleştirenlerin-

0:11:22.086,0:11:24.106
kötü sayacakları sonucu etkileyeceğini düşünüyorum.

0:11:24.106,0:11:26.733
Bu beş bölümün her biri sırasında:

0:11:26.733,0:11:28.367
annesi ona hamileyken;

0:11:28.367,0:11:30.633
erken çocukluk yıllarında;

0:11:30.633,0:11:32.500
ilkokuldayken;

0:11:32.500,0:11:34.667
ortaokul ve lisedeyken;

0:11:34.667,0:11:38.167
ve çocuk adalet sistemindeyken - her beş bölüm boyunca

0:11:38.167,0:11:41.382
halkın yapabileceği pek çok şey vardı.

0:11:41.382,0:11:43.500
Aslında, sadece bu beş bölümde

0:11:43.500,0:11:48.600
halkın yapabileceği beş değişik müdahale tipinin olduğunu

0:11:48.600,0:11:50.484
hayal edebilirsek

0:11:50.484,0:11:52.700
ve bunları istediğimiz şekilde birleştirip karıştırabileceğimizi,

0:11:52.700,0:11:56.870
3000 - hatta 3000'den fazla- olası stratejinin olduğunu

0:11:56.870,0:12:00.733
ve bunları Will gibi çocukların yolunu değiştirmek için kullanabileceğimizi

0:12:00.733,0:12:03.567
anlayabiliriz.

0:12:03.567,0:12:05.322
Sonuç olarak, ben bugün burada

0:12:05.322,0:12:07.400
elimde bir çözümle durmuyorum.

0:12:07.400,0:12:11.933
Ama şunu söyleyebilirim ki, hala öğrenmemiz gereken çok şey olduğu gerçeği

0:12:11.933,0:12:15.306
şu an hiçbir şey bilmediğimiz anlamına gelmiyor.

0:12:15.306,0:12:18.200
Diğer eyaletlerdeki deneyimler sayesinde biliyoruz ki,

0:12:18.200,0:12:21.867
müdahalenin pek çok yolu var,

0:12:21.867,0:12:25.755
Teksas'ta ve bu yolları kullanmayan diğer eyaletlerde kullanılabilecek,

0:12:25.755,0:12:30.748
sonucunda da kötü olduğunu düşündüğümüz sonucu değiştirebilecek.

0:12:30.748,0:12:33.371
Sadece birkaç tanesinden bahsedeceğim.

0:12:33.371,0:12:37.296
Yasal sistemde bir reforma gidilmesi gerektiğinden konuşmayacağım.

0:12:37.296,0:12:42.067
Bu muhtemelen bir oda dolusu avukat ve hakimlerle konuşulması gereken bir konu.

0:12:42.067,0:12:45.887
Bunun yerine, hepimizin katkıda bulunabileceği

0:12:45.887,0:12:48.255
birkaç müdahale yöntemini anlatacağım,

0:12:48.255,0:12:50.740
çünkü bunlar

0:12:50.740,0:12:54.700
yasa yapıcıların, vergi ödeyenlerin ve vatandaşların

0:12:54.700,0:12:56.933
şu an ne yapıyor olmamız

0:12:56.933,0:12:59.267
ve paramızı nasıl harcıyor olmamız gerektiği konusunda anlaşabilecekleri noktalar.

0:12:59.267,0:13:01.653
Ekonomik yönden dezavantajlı ve sorunlu çocuklara

0:13:01.653,0:13:07.467
erken çocukluklarında bakım sağlayabilir ve

0:13:07.467,0:13:09.850
bunu ücretsiz yapabiliriz.

0:13:09.850,0:13:13.960
Bu sayede Will gibi çocukların hayatlarını etkilemiş oluruz.

0:13:13.960,0:13:17.800
Bunu yapan başka eyaletler var ama biz yapmıyoruz.

0:13:17.800,0:13:21.901
Ortaokul ve lisede hatta

0:13:21.901,0:13:25.268
ekonomik ve diğer türlü dezavantajlı çocukları, özellikle

0:13:25.268,0:13:29.657
çocuk adalet sistemine maruz kalmış olanları,

0:13:29.657,0:13:30.833
destekleyen K-5 okullarında

0:13:30.833,0:13:32.933
özel eğitim sağlıyor olabilirdik.

0:13:32.933,0:13:34.800
Bunu yapan bir avuç dolusu eyalet var,

0:13:34.800,0:13:37.482
ama Teksas onlardan biri değil.

0:13:37.482,0:13:39.300
Yapabileceğimiz diğer bir şey,

0:13:39.300,0:13:41.638
tabi ki diğer pek çok şeyin yanında, bahsedeceğim ve yapıyor olabileceğimiz diğer bir şey,

0:13:41.638,0:13:44.200
bugün söyleyeceğim

0:13:44.200,0:13:46.833
tek tartışmaya yol açabilecek şey olacak.

0:13:46.833,0:13:48.133
Çok daha agresif bir şekilde

0:13:48.133,0:13:50.233
tehlikeli gördüğümüz düzene sahip evlere

0:13:50.233,0:13:53.457
müdahale ederek

0:13:53.457,0:13:55.300
anneleri kasap bıçağıyla onları öldürmekle tehdit etmeden

0:13:55.300,0:14:00.771
çocukları oradan çıkarmak.

0:14:00.771,0:14:02.791
Eğer bunu yapacaksak,

0:14:02.791,0:14:04.867
onları koyacak bir yere ihtiyacımız olacak.

0:14:04.867,0:14:08.271
Bunların hepsini yapsak bile, bazı çocuklar çatlaklardan içeri düşecek

0:14:08.271,0:14:11.867
ve katil olmadan hemen önceki bölüme geçecekler

0:14:11.867,0:14:13.900
ve çocuk adalet sistemine dahil olacaklar.

0:14:13.900,0:14:17.002
Bu duruma gelmiş bile olsa,

0:14:17.002,0:14:18.906
aslında çok geç değil.

0:14:18.906,0:14:21.700
Hala onları değiştirecek fırsatımız var,

0:14:21.700,0:14:23.457
tabi ki onları cezalandırmak yerine

0:14:23.457,0:14:25.826
değiştirmeyi düşünüyorsak.

0:14:25.826,0:14:28.566
Kuzeydoğu'da iki profesör var - biri Yale diğer Maryland'de -

0:14:28.566,0:14:30.333
çocuk hapishanesinin hemen yanında

0:14:30.333,0:14:34.233
bir okul açtılar.

0:14:34.233,0:14:37.482
Çocuklar hapishanedeler fakat sabah sekizden

0:14:37.482,0:14:39.167
akşam dörde kadar okula gidiyorlar.

0:14:39.167,0:14:40.803
Bakıldığında lojistik olarak zor görünüyordu.

0:14:40.803,0:14:41.967
Bir hapishanenin içinde eğitim verebilecek öğretmenler

0:14:41.967,0:14:45.333
bulmaları, okulda çalışanları ve hapishane yetkililerini

0:14:45.333,0:14:48.535
kesin bir çizgiyle ayırmaları,

0:14:48.535,0:14:51.967
ve en ürkütücü olarak yeni bir müfredat yaratmaları gerekiyordu,

0:14:51.967,0:14:52.967
niye biliyor musunuz?

0:14:52.967,0:14:58.467
Çünkü insanlar hapishaneye bir okul dönemi bazında girip çıkmıyorlar.

0:14:58.467,0:15:01.584
Ama tüm bunları yaptılar.

0:15:01.584,0:15:04.333
Şimdi, tüm bu anlattıklarımın ortak noktası ne?

0:15:04.333,0:15:10.700
Bu ortak nokta şu ki, hepsi para gerektiriyor.

0:15:10.700,0:15:13.728
Aranızdakilerin bazıları eski yağ filtresi reklamındaki

0:15:13.728,0:15:17.490
adamı hatırlayacak kadar yaşlı olabilir.

0:15:17.490,0:15:21.300
O, "Bana şu an ödeyebilirsiniz ya da

0:15:21.300,0:15:24.367
daha sonra ödeyebilirsiniz" derdi.

0:15:24.367,0:15:26.500
Bizim idam cezası sisteminde

0:15:26.500,0:15:28.520
yaptığımız şey,

0:15:28.520,0:15:32.119
daha sonra ödemek.

0:15:32.119,0:15:33.967
Ama sorun şu ki,

0:15:33.967,0:15:37.833
o erken bölümlerde

0:15:37.833,0:15:42.200
ekonomik olarak veya başka yönden dezavantajlı çocukların hayatına

0:15:42.200,0:15:43.520
müdahale için harcadığımız her 15 000 dolar,

0:15:43.520,0:15:47.933
yol boyunca suçla ilişkili masraflardan 80 000 dolar kar etmemiz anlamına geliyor.

0:15:47.933,0:15:49.696
Ahlaki olarak aynı fikirde olmasanız bile,

0:15:49.696,0:15:52.092
bunu yapmamız en azından

0:15:53.435,0:15:56.012
ekonomik olarak oldukça mantıklı.

0:15:58.589,0:16:02.612
Size Will ile yaptığım son görüşmeyi anlatmak istiyorum.

0:16:02.612,0:16:06.700
Onun idam edileceği gündü,

0:16:06.700,0:16:11.012
ve sadece muhabbet ediyorduk.

0:16:11.012,0:16:12.067
Onun için yapılacak

0:16:12.067,0:16:13.682
hiçbir şey kalmamıştı.

0:16:13.682,0:16:16.033
Ve onun hayatı hakkında konuşuyorduk.

0:16:16.033,0:16:18.900
Anlattığı ilk şey babası hakkındaydı, çok az tanıdığı,

0:16:18.900,0:16:19.733
ölmüş olan

0:16:19.733,0:16:22.367
ve hemen sonra ise annesi geldi,

0:16:22.367,0:16:24.131
tanıdığı

0:16:24.131,0:16:26.300
ve hala hayatta olan.

0:16:26.300,0:16:29.000
Ona dedim ki,

0:16:29.000,0:16:31.051
"Bu hikayeyi biliyorum.

0:16:31.051,0:16:32.867
Kayıtlarını okudum.

0:16:32.867,0:16:35.509
Seni öldürmeye çalıştığını biliyorum."

0:16:35.509,0:16:37.947
"Ama hep merak ettiğim şey, bunu hala

0:16:37.947,0:16:40.067
hatırlayıp hatırlamadığın." dedim.

0:16:40.067,0:16:41.570
"Ben beş yaşındayken

0:16:41.570,0:16:43.729
başıma gelenleri hatırlamıyorum.

0:16:43.729,0:16:46.667
Belki sadece başkasının sana söylediğini hatırlıyorsundur" dedim.

0:16:46.667,0:16:49.167
Bana baktı ve öne doğru eğildi,

0:16:49.167,0:16:52.767
dedi ki, "Profesör," - beni 12 yıldır tanımasına rağmen bana hala Profesör diyordu -

0:16:52.767,0:16:56.082
"Profesör, bunu lütfen yanlış anlamayın

0:16:56.082,0:16:57.733
ama anneniz

0:16:57.733,0:17:00.833
sizden daha büyük görünen bir kasap bıçağını eline aldığında,

0:17:00.833,0:17:04.633
ve bağırarak sizi öldüreceğini söyleyerek sizi kovaladığında,

0:17:04.633,0:17:08.458
ve kendinizi banyoya kitleyip kapıya dayanarak polis gelene kadar

0:17:08.458,0:17:11.221
yardım için bağırdığınızda"

0:17:11.221,0:17:14.300
bana baktı ve dedi ki,

0:17:14.300,0:17:17.800
"işte bu unutamayacağınız bir şeydir."

0:17:17.800,0:17:20.300
Umuyorum ki, şunu asla unutmazsınız:

0:17:20.300,0:17:23.156
Bu sabah buraya gelmenizden öğle arası vermemize kadar geçen süre

0:17:23.156,0:17:26.567
Birleşik Devletler'de

0:17:26.567,0:17:28.000
dört adet cinayet olacak.

0:17:28.000,0:17:32.167
Bu cinayetleri işleyen kişileri cezalandırmak için çok büyük paralar harcayacağız,

0:17:32.167,0:17:34.467
ve bu makul karşılanacak, çünkü

0:17:34.467,0:17:36.533
kötü şeyler yapanları cezalandırmalıyız.

0:17:36.533,0:17:40.100
Ama bu suçların üçü önlenebilir.

0:17:40.100,0:17:43.010
Eğer büyük resme bakar

0:17:43.172,0:17:47.816
ve dikkatimizi daha erken bölümlere verirsek,

0:17:47.816,0:17:51.200
ölüm cezası hikayesinin ilk cümlesini

0:17:51.200,0:17:52.994
asla yazmak zorunda kalmayız.

0:17:52.994,0:17:54.700
Teşekkürler.

0:17:54.700,0:17:56.031
(Alkış)