1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Hôm nay tôi có mặt tại đây để giới thiệu những bức hình của người Lakota mà tôi đã chụp.

2
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
Trong số các bạn ở đây chắc cũng biết đến người Lakota

3
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
hoặc ít nhất thì cũng nghe đến nhóm dân tộc lớn hơn

4
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
tên Sioux

5
00:00:10,000 --> 00:00:13,000
Người Lakota là một trong những dân tộc bị đuổi khỏi vùng đất của mình

6
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
đến các trại nhốt tù nhân chiến tranh

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
nay gọi là những khu bảo tồn.

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
Vùng đất người da đỏ Pine Ridge

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
-- chủ đề của buổi nói chuyện hôm nay,

10
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
nằm tại 75 dặm theo hướng tây nam

11
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
của Black Hills, Nam Dakota

12
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
Nơi đây đôi khi được biết đến

13
00:00:27,000 --> 00:00:30,000
như Trại Tù nhân Chiến tranh số 334

14
00:00:30,000 --> 00:00:33,000
và đó là nơi mà người Lakota hiện đang sinh sống.

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
Nếu trong số các bạn đây có nghe đến AIM,

16
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
Tổ Chức Bình Quyền Cho Nhóm Người Thổ Dân Da Đỏ

17
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
hoặc nghe đến Russell Means,

18
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
hoặc Leonard Peltier,

19
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
hoặc cuộc nổi dậy tại Oglala,

20
00:00:43,000 --> 00:00:46,000
vậy nên chúng ta hiểu rằng Pine Ridge là nơi bắt đầu

21
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
về vấn đề người Thổ Dân tại Mỹ.

22
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
Tôi đã được yêu cầu để dành một chút thời gian hôm nay để kể

23
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
về mối quan hệ của tôi với người Lakota,

24
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
và đây là một việc rất khó cho tôi.

25
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Vì, nếu bạn để ý đến màu da của tôi,

26
00:00:57,000 --> 00:00:59,000
tôi là người da trắng,

27
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
và đây là một cách biệt rất lớn giữa người thổ dân và tôi.

28
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
Chúng ta có thể thấy được rất nhiều người trong các bức hình của tôi hôm nay,

29
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
rồi dần dần tôi gần gũi với họ hơn, và họ chào đón tôi như người trong nhà.

30
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
Họ gọi tôi là anh em và chú

31
00:01:11,000 --> 00:01:13,000
và liên tục mời tôi đến đó trong hơn 5 năm qua.

32
00:01:13,000 --> 00:01:15,000
Nhưng tại Pine Ridge,

33
00:01:15,000 --> 00:01:18,000
tôi luôn bị gọi là wasichu,

34
00:01:18,000 --> 00:01:21,000
và washichu là một từ của tiếng Lakota

35
00:01:21,000 --> 00:01:23,000
có nghĩa là không phải gốc da đỏ

36
00:01:23,000 --> 00:01:25,000
nhưng cũng có một nghĩa khác của từ này

37
00:01:25,000 --> 00:01:29,000
là "người lấy phần thịt ngon nhất cho riêng mình".

38
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
Và đó là điều mà tôi muốn nhấn mạnh ở đây --

39
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
người dành lấy phần thịt ngon nhất cho mình.

40
00:01:33,000 --> 00:01:35,000
Có nghĩa là tham lam.

41
00:01:36,000 --> 00:01:38,000
Vậy chúng ta hãy nhìn quanh khán phòng hôm nay xem.

42
00:01:38,000 --> 00:01:41,000
Chúng ta đang ở tại một trường tư tại Phía Tây của Mỹ,

43
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
ngồi trên những ghế nệm đỏ

44
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
với tiền trong túi.

45
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
Và nếu chúng ta nhìn lại cuộc sống của chúng ta,

46
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
chúng ta thực đang lấy

47
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
phần thịt ngon nhất.

48
00:01:52,000 --> 00:01:55,000
Hãy nhìn lại bộ hình

49
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
của một dân tộc chịu nhiều mất mát

50
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
để chúng ta có thể thấu hiểu,

51
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
và biết rằng khi chúng ta nhìn những khuôn mặt của những người này

52
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
đây không phải là hình ảnh của chỉ riêng người Lakota,

53
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
mà họ đại diện cho những nhóm người bản địa.

54
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Trên mảnh giấy này,

55
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
là lịch sử mà tôi đã học

56
00:02:14,000 --> 00:02:17,000
từ những người bạn và gia đình Lakota.

57
00:02:17,000 --> 00:02:19,000
Tiếp theo là cột thời gian

58
00:02:19,000 --> 00:02:22,000
của các hiệp ước được lập, các hiệp ước bị phá vỡ

59
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
và những cuộc tàn sát được ngụy trang như cuộc chiến.

60
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
Tôi sẽ bắt đầu từ năm 1824.

61
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
"Điều gì được biết đến như là Phòng các vấn đề người Da Đỏ

62
00:02:28,000 --> 00:02:30,000
được thành lập trong Phòng Chiến Tranh,

63
00:02:30,000 --> 00:02:32,000
là nơi đầu tiên lên tiếng giận dữ

64
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
về những vấn đề mà chúng ta giải quyết với người Da Đỏ.

65
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
1851:

66
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
Hiệp ước đầu tiên của Fort Laramie được lập,

67
00:02:38,000 --> 00:02:41,000
đánh dấu rạch ròi ranh giới của nước Lakota.

68
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
Theo hiệp ước này,

69
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
những vùng đất này là một quốc gia tự trị.

70
00:02:45,000 --> 00:02:47,000
Nếu ranh giới của hiệp ước này được giữ --

71
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
và có những điều luật rằng họ nên làm theo--

72
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
thì đây là hình dạng nước Mỹ ngày nay.

73
00:02:55,000 --> 00:02:57,000
10 năm sau,

74
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
Luật Nhà Đất, tổng thống Lincoln ký,

75
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
đưa hàng loạt những người da trắng vào đất của người Da Đỏ.

76
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
1863:

77
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
Một cuộc nổi dậy của người Santee Sioux tại Minnesota

78
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
kết thúc cùng với 38 người đàn ông Simoux bị treo cổ,

79
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
một cuộc hành quyết lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.

80
00:03:14,000 --> 00:03:16,000
cuộc hành quyết do Tổng Thống Lincoln ra chỉ thị

81
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
chỉ sau hai ngày

82
00:03:18,000 --> 00:03:21,000
ông ta ký vào Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ.

83
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
1866, năm đầu của đường sắt liên lục địa --

84
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
một kỷ nguyên mới.

85
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
Chúng ta khai thác đất thành đường ray và tàu lửa

86
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
để rút ngắn đoạn đường qua trung tâm của Quốc Gia Lakota.

87
00:03:32,000 --> 00:03:34,000
Hiệp ước bị quẳng ra cửa sổ.

88
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
Để lên tiếng, ba bộ tộc dẫn đầu bởi tộc trưởng của Lakota Red Cloud

89
00:03:37,000 --> 00:03:40,000
tấn công và đánh thắng quân đội Mỹ nhiều lần.

90
00:03:40,000 --> 00:03:42,000
Tôi muốn nhắc lại điều này.

91
00:03:42,000 --> 00:03:45,000
Người Lakota đánh bại quân đội Mỹ.

92
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
1868: Hiệp ước Fort Laramie thứ hai

93
00:03:48,000 --> 00:03:51,000
đảm bảo việc tự trị của Nước Lớn Sioux

94
00:03:51,000 --> 00:03:54,000
và chủ quyền của người Lakota tại Black Hills linh thiêng.

95
00:03:54,000 --> 00:03:56,000
Chính phủ cũng hứa những quyền về đất và quyền săn bắn

96
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
trong các khu vực lân cận.

97
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
Chúng ta đã hứa rằng đất nước Power River

98
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
sẽ mãi mãi đóng cửa với tất cả những người da trắng.

99
00:04:03,000 --> 00:04:05,000
Hiệp ước tưởng chừng như là một chiến thắng toàn vẹn

100
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
cho người Red Clound và Sioux.

101
00:04:07,000 --> 00:04:10,000
Thực ra, đây là cuộc chiến duy nhất trong lịch sử Mỹ

102
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
tại nơi mà chính quyền thương lượng một nền hòa bình

103
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
bằng cách công nhận mọi đề mục được đề ra bởi kẻ thù.

104
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
1869:

105
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
Đường sắt xuyên lục địa hoàn thành.

106
00:04:22,000 --> 00:04:25,000
Nó bắt đầu chở theo, giữa những thứ khác, là một lượng lớn người đi săn

107
00:04:25,000 --> 00:04:28,000
những người bắt đầu giết bò hàng loạt,

108
00:04:28,000 --> 00:04:31,000
chiếm hết nguồn thức ăn, vải vóc và cả nơi trú ngụ của người Sioux.

109
00:04:31,000 --> 00:04:33,000
1871:

110
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
Luật Phân Bố Chủ Quyền Người Da Đỏ

111
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
khiến cho tất cả người da đỏ bị cầm giữ bởi nhà nước.

112
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
Thêm vào đó, quân đội ban lệnh

113
00:04:41,000 --> 00:04:44,000
cấm những người da đỏ phía tây đi khỏi các vùng bảo tồn.

114
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
Tất cả những người da đỏ phía tây tại thời điểm đó

115
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
trở thành những tù nhân chiến tranh.

116
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
Và cũng trong năm 1871,

117
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
chúng ta kết thúc thời gian hiệp ước.

118
00:04:52,000 --> 00:04:55,000
Vấn đề về hiệp ước là họ để những người đồng bào tồn tại như những quốc gia tự trị,

119
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
mà chúng ta không thể có điều đó;

120
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
chúng ta có những kế hoạch khác.

121
00:04:59,000 --> 00:05:01,000
1874:

122
00:05:01,000 --> 00:05:04,000
Đại Tướng Goerge Custer tuyên bố về việc phát hiện ra vàng tại khu Lakota,

123
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
cụ thể là khu Black Hills.

124
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
Tin tức về vàng tạo ra một lượng lớn người da trắng đổ về

125
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
nước Lakota

126
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
Custer cũng kiến nghị Quốc hội tìm cách

127
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
chấm dứt hiệp ước với người Lakota

128
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
càng sớm càng tốt.

129
00:05:16,000 --> 00:05:19,000
1875: Chiến tranh tại Lakota bắt đầu

130
00:05:19,000 --> 00:05:22,000
bằng cuộc nổi loạn của hiệp ước Fort Laramie.

131
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
1876:

132
00:05:24,000 --> 00:05:26,000
Và ngày 26 tháng 07

133
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
trên đường tấn công làng Lakota,

134
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
đội quân số 07 của Custer bị đánh tơi tã

135
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
tại trận Little Big Horn.

136
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
1877:

137
00:05:34,000 --> 00:05:37,000
Đội quân anh dũng Lakota và thủ lĩnh tên Con Ngựa Điên

138
00:05:37,000 --> 00:05:39,000
bị bao vây tại Fort Robinson.

139
00:05:39,000 --> 00:05:42,000
Ông ấy sau đó bị giết trong trong thời gian tạm giữ.

140
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
1877 cũng là năm mà chúng ta tìm ra cách

141
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
giải quyết Hiệp Ước Fort Laramie.

142
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Thỏa hiệp mới được đưa ra trước những người đứng đầu Sioux

143
00:05:53,000 --> 00:05:56,000
dưới một chiến dịch được hiểu là "bán hoặc đói".

144
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
Ký vào giấy, hay không lương thực cho bộ lạc của họ.

145
00:05:59,000 --> 00:06:02,000
Chỉ có 10 phần trăm dân số nam ở tuổi trường thành ký vào.

146
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
Hiệp ước Fort Laramie

147
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
yêu cầu ít nhất ba phần tư dân làng

148
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
phải bỏ đất của mình

149
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
Biên bản đó hoàn toàn bị lờ đi.

150
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
1887: Đạo Luật Dawes.

151
00:06:13,000 --> 00:06:16,000
Sở hữu đất của vùng đất thổ dân chấm dứt.

152
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Đất thổ sân bị chia cắt ra thành những miếng 160 mẫu

153
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
và giao cho mỗi thổ dân

154
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
với một phần đất lớn bị mất đi.

155
00:06:23,000 --> 00:06:26,000
Các bộ tộc mất hàng triệu mẫu đất.

156
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
Giấc mơ Mỹ về chủ quyền đất độc lập

157
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
lại trở thành 1 cách rất thông minh

158
00:06:30,000 --> 00:06:33,000
để chia đất thổ dân thành miếng đến hết.

159
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
Việc di chuyển tàn phá đất thổ dân,

160
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
làm chúng dễ dàng bị chia ra và bán

161
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
với mỗi thế hệ đi qua.

162
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
Hầu hết những miếng đất thừa

163
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
và nhiều miếng đất khác trong khu thổ dân

164
00:06:45,000 --> 00:06:48,000
hiện đang nằm trong tay của những chủ nông trại người da trắng.

165
00:06:48,000 --> 00:06:51,000
Một lần nữa, phần màu mỡ của miếng đất lọt vào tay wasichu.

166
00:06:52,000 --> 00:06:54,000
1890, thời điểm mà tôi nghĩ rằng

167
00:06:54,000 --> 00:06:57,000
là phần quan trọng nhất trong cuộc nói chuyện ngày hôm nay.

168
00:06:57,000 --> 00:06:59,000
Đây là năm cuộc tàn sát Wounded Knee diễn ra.

169
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
Vào ngày 29 tháng 12,

170
00:07:01,000 --> 00:07:04,000
quân đội Mỹ bao vây lán trại Sioux tại thung lũng Knee Wounded,

171
00:07:04,000 --> 00:07:06,000
tàn sát Trưởng làng Bàn Chân To

172
00:07:06,000 --> 00:07:08,000
và 300 tù nhân chiến tranh,

173
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
sử dụng loại vụ khí bắn hàng loạt mới

174
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
loại mà bắn ra đạn nổ

175
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
gọi là súng Hotchkiss

176
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
Đối với trận chiến này,

177
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
20 Quân Hàm Danh Dự cho sự anh dũng

178
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
được trao cho Đoàn quân thứ 7.

179
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
Đến ngày hôm nay,

180
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
đây là Quân Hàm Danh Dự tốt nhất

181
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
từng được trao cho một trận chiến.

182
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
Nhiều Quân Hàm Danh Dự khác được trao

183
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
cho cuộc tàn sát chống phân biệt phụ nữ và trẻ em

184
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
hơn trong bất kỳ trận Chiến Tranh Thế Giới Thứ Nhất,

185
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Chiến Tranh Thế Giới Thứ Hai,

186
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
Hàn Quốc, Việt Nam,

187
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Iraq hay Afghanistan.

188
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
Trận tàn sát Wounded Knee

189
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
được coi như là kết cục của các cuộc chiến tranh người da đỏ.

190
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
Bất kỳ lúc nào tôi đến thăm

191
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
nghĩa trang lớn tại Wounded Knee,

192
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
tôi vẫn thấy rằng đó không chỉ là một nghĩa trang

193
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
của người Lakota hay của người Sioux,

194
00:07:57,000 --> 00:08:00,000
nhưng đó là nghĩa trang của những người thổ dân.

195
00:08:03,000 --> 00:08:05,000
Thánh Black Elk từng nói,

196
00:08:05,000 --> 00:08:07,000
"Lúc đó tôi không biết

197
00:08:07,000 --> 00:08:09,000
có bao nhiêu người đã chết.

198
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
Khi tôi nhìn lại

199
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
từ ngọn đồi cao của tuổi tác mình

200
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
tôi có thể thấy phụ nữ và trẻ em bị tàn sát

201
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
nằm hỗn loạn, ngỗn ngang

202
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
dọc theo thung lũng cong vênh

203
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
rõ như tôi nhìn thấy họ

204
00:08:25,000 --> 00:08:28,000
với những con mắt trong veo.

205
00:08:31,000 --> 00:08:34,000
Và tôi có thể nhìn thấy được cái gì đó chết trong lớp bùn máu

206
00:08:35,000 --> 00:08:38,000
và được chôn vùi trong cơn bão tuyết.

207
00:08:39,000 --> 00:08:42,000
Một giấc mộng chết tại đó,

208
00:08:42,000 --> 00:08:45,000
và đó là một giấc mơ đẹp."

209
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Theo sự kiện này,

210
00:08:48,000 --> 00:08:51,000
một kỷ nguyên mới trong lịch sử người Da Đỏ bắt đầu.

211
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
Mọi thứ đều có thể được đo lường

212
00:08:54,000 --> 00:08:57,000
trước và sau Wounded Knee.

213
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
Vì nó xảy ra ngay tại thời điểm

214
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
những ngón tay in hằn trên còi súng Hotchkiss

215
00:09:02,000 --> 00:09:06,000
tại chính quyền nước Mỹ tự tuyên bố vị trí của mình trong quyền người Thổ Dân.

216
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
Họ trở nên mệt mỏi với các hiệp ước.

217
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Họ mệt mỏi với các đồi thánh.

218
00:09:10,000 --> 00:09:13,000
Họ mệt mỏi với những điệu nhảy của các hồn ma.

219
00:09:13,000 --> 00:09:16,000
Và họ chán ngấy cả những bất tiện của người Sioux.

220
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
Nên họ mang cả súng thần công tới.

221
00:09:20,000 --> 00:09:23,000
"Vẫn muốn là người da đỏ chứ," họ nói như ra lệnh,

222
00:09:23,000 --> 00:09:25,000
tay để trên còi súng.

223
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
1900:

224
00:09:32,000 --> 00:09:35,000
dân số người Thổ Dân tại Mỹ xuống rất thấp --

225
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
ít hơn 250,000 người,

226
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
so với con số tám triệu dự tính trước đó

227
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
vào năm 1492.

228
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
Tua nhanh qua.

229
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
1980:

230
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Một phiên tòa diễn ra lâu nhất trong lịch sử Mỹ,

231
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
Quốc Gia Sioux và Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỹ,

232
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
do Tòa Án Tối Cao Mỹ xét xử.

233
00:09:57,000 --> 00:10:00,000
Tòa đã quyết định rằng, khi người Sioux chuyển về lại khu vực của mình

234
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
và bảy triệu mẫu đất

235
00:10:03,000 --> 00:10:06,000
được khai phá cho những thợ mỏ và những người dân lên sống tại khu vực

236
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
những điều trong hiệp ước Fort Laramie thứ hai

237
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
đã bị vi phạm.

238
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
Tòa tuyên án

239
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
rằng Black Hills bị lấy đi một cách bất hợp pháp

240
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
và giá đưa ra từ đầu cộng với tiền lãi

241
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
nên được trả cho Nước Sioux.

242
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
Để trả cho Black Hills,

243
00:10:20,000 --> 00:10:23,000
tòa án chỉ chi 106 triệu đôla

244
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
cho nước Sioux.

245
00:10:25,000 --> 00:10:28,000
Người Sioux từ chối số tiền với khẩu hiệu,

246
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
"Black Hill không phải để bán".

247
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
2010:

248
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
Thống kê về dân số người Da Đỏ hôm nay,

249
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
hơn một thế kỷ sau cuộc tàn sát tại Wounded Knee,

250
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
cho thấy những gì còn sót lại từ chế độ thực dân,

251
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
nhập cư cưỡng ép

252
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
và vi phạm hiệp ước.

253
00:10:45,000 --> 00:10:48,000
Tình trạng thất nghiệp tại khu vực Người Da Đỏ Pine Ridge

254
00:10:48,000 --> 00:10:51,000
xê dịch từ 85 đến 90 phần trăm.

255
00:10:51,000 --> 00:10:54,000
Tòa nhà văn phòng thì không thể xây mới được,

256
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
mà kết cấu hiện tại thì đang hư hỏng dần.

257
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
Nhiều người không nhà ở,

258
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
những người có nhà thì nhúc nhích trong những tòa nhà hư hỏng

259
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
có nhà chứa đến năm gia đình.

260
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
39 phần trăm nhà ở tại Pine Ridge

261
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
không có điện dùng.

262
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Ít nhất 60 phần trăm nhà ở trên khu đất

263
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
đang bị mối đen ăn.

264
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
Hơn 90 phần trăm dân số

265
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
sống trong cảnh nghèo đói.

266
00:11:16,000 --> 00:11:19,000
Tỷ lệ lao phổi tại Pine Ridge

267
00:11:19,000 --> 00:11:22,000
cao khoảng tám lần so với tỷ lệ mắc bệnh trung bình tại Mỹ.

268
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
Tỷ lệ trẻ sơ sinh tử vong

269
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
là cao nhất tại địa lục này

270
00:11:26,000 --> 00:11:29,000
và cao gấp ba lần so với tỷ lệ trung bình tại Mỹ.

271
00:11:29,000 --> 00:11:31,000
Ung thư cổ tử cung cao gấp năm lần

272
00:11:31,000 --> 00:11:33,000
so với tỷ lệ trung bình tại Mỹ.

273
00:11:33,000 --> 00:11:36,000
Tỷ lệ học sinh bỏ học lên đến 70 phần trăm.

274
00:11:36,000 --> 00:11:38,000
Tỷ lệ giáo viên bỏ dạy

275
00:11:38,000 --> 00:11:41,000
cao gấp tám lần so với tỷ lệ trung bình tại Mỹ.

276
00:11:41,000 --> 00:11:44,000
Nên thành ra ông bà phải nuôi dưỡng cháu

277
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
vì bố mẹ chúng, do bệnh tật từ chứng nghiện rượu,

278
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
nội chiến và tính cách thờ ơ,

279
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
nên không thể dưỡng dục trẻ nhỏ.

280
00:11:52,000 --> 00:11:55,000
50 phần trăm dân số ở độ tuổi trên 40

281
00:11:55,000 --> 00:11:57,000
mắc bệnh tiểu đường.

282
00:11:57,000 --> 00:11:59,000
Tuổi thọ nam giới

283
00:11:59,000 --> 00:12:01,000
là từ 46

284
00:12:01,000 --> 00:12:04,000
đến 48 tuổi

285
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
bằng

286
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
với người Afghanistan và Somalia.

287
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
Mục cuối cùng trong bất kỳ cuộc tàn sát thành công nào

288
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
đều là mục mà trong đó người mở đầu cuộc tàn sát

289
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
có thể phủi tay và thốt lên,

290
00:12:18,000 --> 00:12:21,000
"Ôi Chúa tôi, mấy người này đang làm gì với bản thân họ vậy?

291
00:12:21,000 --> 00:12:23,000
Họ đang giết lẫn nhau.

292
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
Họ giết nhau

293
00:12:25,000 --> 00:12:28,000
trong lúc chúng ta nhìn họ chết."

294
00:12:28,000 --> 00:12:31,000
Đó là cách mà chúng ta đã tới và có được Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.

295
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
Đây là tài sản

296
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
của một đích đến rất rõ.

297
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
Những người tù vẫn được sinh

298
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
ngay tại trong các trại tù chiến tranh

299
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
rất lâu sau khi các lính gác bị chuyển đi.

300
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
Đây là những mảnh xương còn lại

301
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
sau khi phần thịt ngon nhất bị cướp đi.

302
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
Một thời gian lâu trước,

303
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
hàng loạt các sự kiện bắt đầu xẩy ra

304
00:12:55,000 --> 00:12:58,000
bởi một người nhìn giống như tôi, một wasichu,

305
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
háo hức lấy đất và nước

306
00:13:00,000 --> 00:13:03,000
và vàng trên các khu đồi.

307
00:13:03,000 --> 00:13:05,000
Những việc này gây ra hiệu ứng domino

308
00:13:05,000 --> 00:13:07,000
mà đến nay hậu quả của nó vẫn còn.

309
00:13:07,000 --> 00:13:11,000
Xã hội thượng đẳng chúng ta có thể thấy nhẹ nhõm

310
00:13:12,000 --> 00:13:15,000
từ cuộc tàn sát trong năm 1890,

311
00:13:15,000 --> 00:13:18,000
hoặc hàng loạt sự kiện các hiệp ước bị vi phạm 150 năm trước,

312
00:13:19,000 --> 00:13:21,000
tôi vẫn còn một câu hỏi muốn hỏi,

313
00:13:21,000 --> 00:13:24,000
các anh chị cảm thấy như thế nào về những thống kê của ngày hôm nay?

314
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
Có liên quan như thế nào giữa

315
00:13:27,000 --> 00:13:29,000
những hình ảnh kham khổ này

316
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
và lịch sử mà tôi mới vừa kể cho các anh chị?

317
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
Và lịch sử này

318
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
chúng ta mắc nợ bao nhiêu?

319
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
Có cái nào là trách nhiệm của chúng ta ngày hôm nay?

320
00:13:39,000 --> 00:13:42,000
Tôi từng nghe nói là chúng ta cần phải làm gì đó.

321
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
Phải có những kêu gọi hành động.

322
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
Vì đã từ rất lâu tôi chỉ đứng ở ngoài

323
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
đóng vai là một nhân chứng,

324
00:13:50,000 --> 00:13:53,000
chỉ chụp hình.

325
00:13:53,000 --> 00:13:56,000
Vì giải quyết vấn đề dường như quá xa trong quá khứ,

326
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
Tôi rất cần một cỗ máy thời gian

327
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
để xâm nhập.

328
00:14:00,000 --> 00:14:02,000
Những đau khổ mà thổ dân đang chịu đựng

329
00:14:02,000 --> 00:14:05,000
không phải là một vấn đề đơn giản, dễ sửa.

330
00:14:06,000 --> 00:14:08,000
Đó không phải là một vấn đề mà mọi người có thể giúp

331
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
như cách mọi người giúp đỡ nạn nhân ở Haiti,

332
00:14:10,000 --> 00:14:13,000
tìm cách chữa AIDS, hoặc chống lại nạn thiếu lương thực.

333
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
Cứu trợ, là từ được dùng,

334
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
có thể khó khăn rất nhiều cho xã hội này

335
00:14:18,000 --> 00:14:20,000
hơn là một tờ 50 đô

336
00:14:20,000 --> 00:14:22,000
hoặc một buổi đến nhà thờ

337
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
để sơn lại những ngôi nhà bị vẽ bậy,

338
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
hoặc một gia đình ngoại ô

339
00:14:26,000 --> 00:14:29,000
quyên góp một thùng áp quần mà họ không muốn mặc nữa.

340
00:14:29,000 --> 00:14:31,000
Vậy điều đó rời bỏ chúng ta ở đâu?

341
00:14:31,000 --> 00:14:34,000
Nhún vai trong bóng tối?

342
00:14:34,000 --> 00:14:36,000
Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ

343
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
vẫn hàng ngày

344
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
vi phạm những điều luật

345
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
của những năm 1851 và 1868

346
00:14:42,000 --> 00:14:45,000
hiệp ước Fort Laramie đối với người Lakota.

347
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
Một lời kêu gọi hành động mà tôi muốn đưa ra hôm nay --

348
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
ước muốn TED của tôi -- là:

349
00:14:51,000 --> 00:14:53,000
Tôn trọng hiệp ước.

350
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
Trả lại Black Hills.

351
00:14:55,000 --> 00:14:58,000
Họ làm gì với họ không phải là chuyện của chúng ta.

352
00:15:00,000 --> 00:15:06,000
(Vỗ tay)