[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Jestem tu dziś, aby pokazać moje zdjęcia Lakotów.
Dialogue: 0,0:00:04.00,0:00:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Wielu z was mogło już słyszeć o Lakotach
Dialogue: 0,0:00:06.00,0:00:08.00,Default,,0000,0000,0000,,albo przynajmniej o większej grupie plemion
Dialogue: 0,0:00:08.00,0:00:10.00,Default,,0000,0000,0000,,zwanej Siuksami.
Dialogue: 0,0:00:10.00,0:00:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Lakoci to jedno z wielu plemion, które zostały wyparte z własnych ziem
Dialogue: 0,0:00:13.00,0:00:15.00,Default,,0000,0000,0000,,i zamknięte w obozach dla jeńców wojennych,
Dialogue: 0,0:00:15.00,0:00:17.00,Default,,0000,0000,0000,,które teraz nazywa się rezerwatami.
Dialogue: 0,0:00:17.00,0:00:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Rezerwat Pine Ridge, który jest
Dialogue: 0,0:00:19.00,0:00:21.00,Default,,0000,0000,0000,,tematem dzisiejszego pokazu,
Dialogue: 0,0:00:21.00,0:00:23.00,Default,,0000,0000,0000,,leży około 120 km na południowy wschód od
Dialogue: 0,0:00:23.00,0:00:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Gór Czarnych w Dakocie Południowej.
Dialogue: 0,0:00:25.00,0:00:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Czasem nazywa się go
Dialogue: 0,0:00:27.00,0:00:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Obozem dla Jeńców Wojennych nr 334.
Dialogue: 0,0:00:30.00,0:00:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Właśnie tam żyją dziś Lakoci.
Dialogue: 0,0:00:33.00,0:00:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli ktokolwiek słyszał o AIM,
Dialogue: 0,0:00:35.00,0:00:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Ruchu Indian Amerykańskich,
Dialogue: 0,0:00:37.00,0:00:39.00,Default,,0000,0000,0000,,albo o Russellu Means
Dialogue: 0,0:00:39.00,0:00:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Leonardzie Peltier
Dialogue: 0,0:00:41.00,0:00:43.00,Default,,0000,0000,0000,,czy też o Incydencie w Oglala,
Dialogue: 0,0:00:43.00,0:00:46.00,Default,,0000,0000,0000,,to wie, że Pine Ridge jest punktem zero
Dialogue: 0,0:00:46.00,0:00:49.00,Default,,0000,0000,0000,,w kwestiach rdzennej Ameryki.
Dialogue: 0,0:00:49.00,0:00:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Poproszono mnie, abym opowiedział trochę
Dialogue: 0,0:00:51.00,0:00:53.00,Default,,0000,0000,0000,,o moich związkach z Lakotami.
Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:55.00,Default,,0000,0000,0000,,To dla mnie trudne, ponieważ --
Dialogue: 0,0:00:55.00,0:00:57.00,Default,,0000,0000,0000,,jak już pewnie zauważyliście --
Dialogue: 0,0:00:57.00,0:00:59.00,Default,,0000,0000,0000,,jestem biały,
Dialogue: 0,0:00:59.00,0:01:02.00,Default,,0000,0000,0000,,a to stanowi ogromną barierę w rezerwacie.
Dialogue: 0,0:01:04.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Zobaczycie wielu ludzi na moich fotografiach,
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,z którymi bardzo się zżyłem i którzy przyjęli mnie jak rodzinę.
Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Mówili do mnie bracie albo wójku
Dialogue: 0,0:01:11.00,0:01:13.00,Default,,0000,0000,0000,,i przez pięć lat nieustannie zapraszali.
Dialogue: 0,0:01:13.00,0:01:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Jednak w Pine Ridge
Dialogue: 0,0:01:15.00,0:01:18.00,Default,,0000,0000,0000,,zawsze będę tzw. "wasichu".
Dialogue: 0,0:01:18.00,0:01:21.00,Default,,0000,0000,0000,,"Wasichu" to słowo w języku Lakotów,
Dialogue: 0,0:01:21.00,0:01:23.00,Default,,0000,0000,0000,,które oznacza nie-Indianina.
Dialogue: 0,0:01:23.00,0:01:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale inna wersja tego słowa oznacza
Dialogue: 0,0:01:25.00,0:01:29.00,Default,,0000,0000,0000,,"człowieka, który najlepsze mięso bierze dla siebie."
Dialogue: 0,0:01:29.00,0:01:31.00,Default,,0000,0000,0000,,I to jest to, na czym chcę się skupić --
Dialogue: 0,0:01:31.00,0:01:33.00,Default,,0000,0000,0000,,ten, który zgarnia najlepszą część mięsa.
Dialogue: 0,0:01:33.00,0:01:35.00,Default,,0000,0000,0000,,To znaczy, że jest chciwy.
Dialogue: 0,0:01:36.00,0:01:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Rozejrzyjcie się wokół tej auli.
Dialogue: 0,0:01:38.00,0:01:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Jesteśmy w prywatnej szkole w zachodnich USA,
Dialogue: 0,0:01:41.00,0:01:44.00,Default,,0000,0000,0000,,siedzimy na czerwonych, aksamitnych krzesłach,
Dialogue: 0,0:01:44.00,0:01:46.00,Default,,0000,0000,0000,,a w kieszaniach mamy pieniądze.
Dialogue: 0,0:01:46.00,0:01:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli jednak przyjrzymy się naszemu życiu,
Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:50.00,Default,,0000,0000,0000,,to okaże, się że naprawdę
Dialogue: 0,0:01:50.00,0:01:52.00,Default,,0000,0000,0000,,wzięliśmy najlepszą część mięsa.
Dialogue: 0,0:01:52.00,0:01:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Przyjrzyjmy się więc tym fotografiom
Dialogue: 0,0:01:55.00,0:01:57.00,Default,,0000,0000,0000,,ludzi, którzy stracili,
Dialogue: 0,0:01:57.00,0:01:59.00,Default,,0000,0000,0000,,abyśmy my mogli zyskać.
Dialogue: 0,0:01:59.00,0:02:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Pamiętajmy, że patrząc na twarze tych ludzi
Dialogue: 0,0:02:02.00,0:02:05.00,Default,,0000,0000,0000,,widzimy nie tylko oblicze Lakotów,
Dialogue: 0,0:02:05.00,0:02:08.00,Default,,0000,0000,0000,,lecz wszystkich amerykańskich tubylców.
Dialogue: 0,0:02:10.00,0:02:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Na tej kartce historia
Dialogue: 0,0:02:12.00,0:02:14.00,Default,,0000,0000,0000,,zapisana jest tak, jak ją usłyszałem
Dialogue: 0,0:02:14.00,0:02:17.00,Default,,0000,0000,0000,,od moich lakockich przyjaciół i rodziny.
Dialogue: 0,0:02:17.00,0:02:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Przedstawię linię czasową
Dialogue: 0,0:02:19.00,0:02:22.00,Default,,0000,0000,0000,,zawartych i zerwanych traktatów,
Dialogue: 0,0:02:22.00,0:02:24.00,Default,,0000,0000,0000,,a także rzezi upozorowanych na bitwy.
Dialogue: 0,0:02:24.00,0:02:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Zacznę w 1824.
Dialogue: 0,0:02:26.00,0:02:28.00,Default,,0000,0000,0000,,To, co znamy jako Biuro do Spraw Indian,
Dialogue: 0,0:02:28.00,0:02:30.00,Default,,0000,0000,0000,,powstało jako część Departamentu Wojny,
Dialogue: 0,0:02:30.00,0:02:32.00,Default,,0000,0000,0000,,wprowadzając atmosferę agresji
Dialogue: 0,0:02:32.00,0:02:34.00,Default,,0000,0000,0000,,do naszych stosunków z rdzennymi Amerykanami.
Dialogue: 0,0:02:34.00,0:02:36.00,Default,,0000,0000,0000,,1851:
Dialogue: 0,0:02:36.00,0:02:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Pierwszy traktat w Fort Laramie ściśle
Dialogue: 0,0:02:38.00,0:02:41.00,Default,,0000,0000,0000,,określił granice Państwa Lakotów.
Dialogue: 0,0:02:41.00,0:02:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Zgodnie z traktatem,
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:45.00,Default,,0000,0000,0000,,ziemie te stanowiły suwerenne państwo.
Dialogue: 0,0:02:45.00,0:02:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli granice określone w traktacie zostałyby zachowane,
Dialogue: 0,0:02:47.00,0:02:50.00,Default,,0000,0000,0000,,a podstawa prawna mówi, że powinny --
Dialogue: 0,0:02:50.00,0:02:53.00,Default,,0000,0000,0000,,to dziś USA wyglądałyby tak.
Dialogue: 0,0:02:55.00,0:02:57.00,Default,,0000,0000,0000,,10 lat później
Dialogue: 0,0:02:57.00,0:03:00.00,Default,,0000,0000,0000,,podpisana przez prezydenta Licolna ustawa o gospodartwach rolnych
Dialogue: 0,0:03:00.00,0:03:03.00,Default,,0000,0000,0000,,wywołała napływ białych osadników na tereny tubylcze.
Dialogue: 0,0:03:03.00,0:03:05.00,Default,,0000,0000,0000,,1863:
Dialogue: 0,0:03:05.00,0:03:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Powstanie Siuksów Santee w Minnesocie
Dialogue: 0,0:03:07.00,0:03:10.00,Default,,0000,0000,0000,,kończy się powieszeniem 38 mężczyzn z plemienia,
Dialogue: 0,0:03:10.00,0:03:13.00,Default,,0000,0000,0000,,największą masową egzekucją w historii Stanów.
Dialogue: 0,0:03:14.00,0:03:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Obyła się na rozkaz prezydenta Lincolna, który
Dialogue: 0,0:03:16.00,0:03:18.00,Default,,0000,0000,0000,,zaledwie 2 dni wcześniej
Dialogue: 0,0:03:18.00,0:03:21.00,Default,,0000,0000,0000,,podpisał Proklamację Emancypacji.
Dialogue: 0,0:03:22.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,1866, początki budowy Pierwszej Koleji Transkontynentalnej
Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:27.00,Default,,0000,0000,0000,,i nowej ery.
Dialogue: 0,0:03:27.00,0:03:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Zawłaszczyliśmy ziemię w samym sercu
Dialogue: 0,0:03:29.00,0:03:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Państwa Lakotów, aby skrócić trasę pociągów.
Dialogue: 0,0:03:32.00,0:03:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Traktaty wylądowały za oknem.
Dialogue: 0,0:03:34.00,0:03:37.00,Default,,0000,0000,0000,,W odpowiedzi trzy plemiona pod przywódctwem Czerwonej Chmury
Dialogue: 0,0:03:37.00,0:03:40.00,Default,,0000,0000,0000,,kilkukrotnie zaatakowały i pokonały armię USA.
Dialogue: 0,0:03:40.00,0:03:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Pragnę powtórzyć tę część.
Dialogue: 0,0:03:42.00,0:03:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Lakoci pokonali armię USA.
Dialogue: 0,0:03:45.00,0:03:48.00,Default,,0000,0000,0000,,1868: Drugi traktat w Fort Laramie
Dialogue: 0,0:03:48.00,0:03:51.00,Default,,0000,0000,0000,,wyraźnie zapewnia niepodległość Wielkiemu Państwu Siuksów
Dialogue: 0,0:03:51.00,0:03:54.00,Default,,0000,0000,0000,,oraz przynależność świętych Gór Czarnych do Lakotów.
Dialogue: 0,0:03:54.00,0:03:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Rząd obiecuje również ziemie i prawa do polowania
Dialogue: 0,0:03:56.00,0:03:58.00,Default,,0000,0000,0000,,na terenie sąsiednich stanów.
Dialogue: 0,0:03:58.00,0:04:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Obiecujemy, że hrabstwo Powder River
Dialogue: 0,0:04:00.00,0:04:03.00,Default,,0000,0000,0000,,będzie odtąd zamknięte dla białych.
Dialogue: 0,0:04:03.00,0:04:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Traktat wydawał się być całkowitym zwycięstwem
Dialogue: 0,0:04:05.00,0:04:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Czerwonej Chmury i Siuksów.
Dialogue: 0,0:04:07.00,0:04:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Faktycznie - była to jedyna wojna w historii Ameryki,
Dialogue: 0,0:04:10.00,0:04:13.00,Default,,0000,0000,0000,,w której rząd wynegocjował pokój,
Dialogue: 0,0:04:13.00,0:04:16.00,Default,,0000,0000,0000,,przystając na wszystkie warunki wroga.
Dialogue: 0,0:04:18.00,0:04:20.00,Default,,0000,0000,0000,,1869:
Dialogue: 0,0:04:20.00,0:04:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Zakończono budowę Koleji Transkontynentalnej.
Dialogue: 0,0:04:22.00,0:04:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Rozpoczęto m.in. zbiorowy transport myśliwych,
Dialogue: 0,0:04:25.00,0:04:28.00,Default,,0000,0000,0000,,którzy zaczęli masowo wybijać bawoły,
Dialogue: 0,0:04:28.00,0:04:31.00,Default,,0000,0000,0000,,elimimując źródło pożywienia, odzieży i schronienia dla Siuksów.
Dialogue: 0,0:04:31.00,0:04:33.00,Default,,0000,0000,0000,,1871:
Dialogue: 0,0:04:33.00,0:04:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Ustawa o Przywłaszczeniu Indian
Dialogue: 0,0:04:35.00,0:04:38.00,Default,,0000,0000,0000,,czyni wszystkich Indian poddanymi rządu federalnego.
Dialogue: 0,0:04:38.00,0:04:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Co więcej, wojsko wydało zakazy
Dialogue: 0,0:04:41.00,0:04:44.00,Default,,0000,0000,0000,,opuszczania rezerwatów przez zachodnich Indian.
Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:46.00,Default,,0000,0000,0000,,W tym momencie wszyscy zachodni Indianie
Dialogue: 0,0:04:46.00,0:04:48.00,Default,,0000,0000,0000,,stali się jeńcami wojennymi.
Dialogue: 0,0:04:48.00,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Również w 1871
Dialogue: 0,0:04:50.00,0:04:52.00,Default,,0000,0000,0000,,skończyliśmy podpisywanie traktatów.
Dialogue: 0,0:04:52.00,0:04:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Problem polegał na tym, że traktaty uznawały suwerenność plemion,
Dialogue: 0,0:04:55.00,0:04:57.00,Default,,0000,0000,0000,,na co nie mogliśmy pozwolić.
Dialogue: 0,0:04:57.00,0:04:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Mieliśmy plany.
Dialogue: 0,0:04:59.00,0:05:01.00,Default,,0000,0000,0000,,1874:
Dialogue: 0,0:05:01.00,0:05:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Generał George Custer ogłosił znalezienie złota na terytorium Lakotów,
Dialogue: 0,0:05:04.00,0:05:06.00,Default,,0000,0000,0000,,a szczególnie w Górach Czarnych.
Dialogue: 0,0:05:06.00,0:05:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Wiadomość o złocie wywołuje masowy napływ białych osadników
Dialogue: 0,0:05:08.00,0:05:10.00,Default,,0000,0000,0000,,do Państwa Lakotów.
Dialogue: 0,0:05:10.00,0:05:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Custer radzi, aby Kongers znalazł sposób
Dialogue: 0,0:05:12.00,0:05:14.00,Default,,0000,0000,0000,,na jak najszybsze unieważnienie
Dialogue: 0,0:05:14.00,0:05:16.00,Default,,0000,0000,0000,,traktatów z Lakotami.
Dialogue: 0,0:05:16.00,0:05:19.00,Default,,0000,0000,0000,,1875: Wybucha wojna z Lakotami
Dialogue: 0,0:05:19.00,0:05:22.00,Default,,0000,0000,0000,,wywołana naruszeniem traktatu w Fort Laramie.
Dialogue: 0,0:05:22.00,0:05:24.00,Default,,0000,0000,0000,,1876:
Dialogue: 0,0:05:24.00,0:05:26.00,Default,,0000,0000,0000,,26 lipca,
Dialogue: 0,0:05:26.00,0:05:28.00,Default,,0000,0000,0000,,podczas próby zaatakowania wioski Lakotów,
Dialogue: 0,0:05:28.00,0:05:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Siódma Kawaleria Custera została rozbita
Dialogue: 0,0:05:30.00,0:05:32.00,Default,,0000,0000,0000,,w bitwie nad Little Big Horn.
Dialogue: 0,0:05:32.00,0:05:34.00,Default,,0000,0000,0000,,1877:
Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Wielki wódz i wojownik Lakotów, Szalony Koń,
Dialogue: 0,0:05:37.00,0:05:39.00,Default,,0000,0000,0000,,ogłosił kapitulację pod Fort Robinson.
Dialogue: 0,0:05:39.00,0:05:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Później został zamordowany w areszcie.
Dialogue: 0,0:05:45.00,0:05:48.00,Default,,0000,0000,0000,,1877 to także rok, kiedy znaleźlismy sposób
Dialogue: 0,0:05:48.00,0:05:50.00,Default,,0000,0000,0000,,na obejście traktatów z Fort Laramie.
Dialogue: 0,0:05:50.00,0:05:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Nową umowę przedstawiono wodzom Siuksów
Dialogue: 0,0:05:53.00,0:05:56.00,Default,,0000,0000,0000,,jako kampanię pod hasłem "sprzedaj lub głoduj".
Dialogue: 0,0:05:56.00,0:05:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Podpisz albo twoje plemię nie będzie miało co jeść.
Dialogue: 0,0:05:59.00,0:06:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Jedynie 10 procent męskiej populacji podpisało.
Dialogue: 0,0:06:02.00,0:06:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Traktat z Fort Laramie mówił,
Dialogue: 0,0:06:04.00,0:06:06.00,Default,,0000,0000,0000,,że co najmniej trzy czwarte plemienia musi
Dialogue: 0,0:06:06.00,0:06:08.00,Default,,0000,0000,0000,,zrzec się ziem.
Dialogue: 0,0:06:08.00,0:06:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Tę klauzulę oczywiście zignorowano.
Dialogue: 0,0:06:10.00,0:06:13.00,Default,,0000,0000,0000,,1887: Ustawa Dawesa.
Dialogue: 0,0:06:13.00,0:06:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Koniec własności komunalnej terenów rezewatu.
Dialogue: 0,0:06:16.00,0:06:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Obszary 160-hektarowe przydzielono
Dialogue: 0,0:06:19.00,0:06:21.00,Default,,0000,0000,0000,,indywidualnym Indianom,
Dialogue: 0,0:06:21.00,0:06:23.00,Default,,0000,0000,0000,,a nadwyżkę rozdysponowano.
Dialogue: 0,0:06:23.00,0:06:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Plemiona straciły miliony hektarów.
Dialogue: 0,0:06:26.00,0:06:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Amerykańskie marzenie o własności prywatnej
Dialogue: 0,0:06:28.00,0:06:30.00,Default,,0000,0000,0000,,okazało się bardzo sprytnym sposobem
Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:33.00,Default,,0000,0000,0000,,na całkowity podział rezerwatu.
Dialogue: 0,0:06:33.00,0:06:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Ten krok zrujnował rezerwaty,
Dialogue: 0,0:06:35.00,0:06:38.00,Default,,0000,0000,0000,,ułatwiając dalszy podział i sprzedaż
Dialogue: 0,0:06:38.00,0:06:41.00,Default,,0000,0000,0000,,wraz z przemijającymi pokoleniami.
Dialogue: 0,0:06:41.00,0:06:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Większość nadwyżki oraz wiele parceli
Dialogue: 0,0:06:43.00,0:06:45.00,Default,,0000,0000,0000,,zlokalizowanych w granicach rezerwatu
Dialogue: 0,0:06:45.00,0:06:48.00,Default,,0000,0000,0000,,dostaje się w ręce białych farmerów.
Dialogue: 0,0:06:48.00,0:06:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Znowu całe bogactwo trafia do wasichu.
Dialogue: 0,0:06:52.00,0:06:54.00,Default,,0000,0000,0000,,1890. Myslę, że w tym pokazie
Dialogue: 0,0:06:54.00,0:06:57.00,Default,,0000,0000,0000,,to najważniejszy rok.
Dialogue: 0,0:06:57.00,0:06:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy doszło do masakry nad Wounded Knee.
Dialogue: 0,0:06:59.00,0:07:01.00,Default,,0000,0000,0000,,29 grudnia wojska USA
Dialogue: 0,0:07:01.00,0:07:04.00,Default,,0000,0000,0000,,otoczyły obóz Siuksów nad zatoką Wounded Knee.
Dialogue: 0,0:07:04.00,0:07:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Zamordowali wodza Wielką Stopę
Dialogue: 0,0:07:06.00,0:07:08.00,Default,,0000,0000,0000,,i 300 jeńców wojennych,
Dialogue: 0,0:07:08.00,0:07:10.00,Default,,0000,0000,0000,,korzystając z nowej broni szybkostrzelnej
Dialogue: 0,0:07:10.00,0:07:12.00,Default,,0000,0000,0000,,z eksplodującymi pociskami
Dialogue: 0,0:07:12.00,0:07:14.00,Default,,0000,0000,0000,,zwanej karabinem Hotchkiss.
Dialogue: 0,0:07:14.00,0:07:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Za tę "bitwę" Siódma Kawaleria
Dialogue: 0,0:07:16.00,0:07:19.00,Default,,0000,0000,0000,,otrzymała za swoje męstwo 20 Medali Honoru.
Dialogue: 0,0:07:19.00,0:07:22.00,Default,,0000,0000,0000,,otrzymała za swoje męstwo 20 Medali Honoru.
Dialogue: 0,0:07:22.00,0:07:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Do dziś dnia
Dialogue: 0,0:07:24.00,0:07:27.00,Default,,0000,0000,0000,,to najwyższa liczba Medali Honoru
Dialogue: 0,0:07:27.00,0:07:30.00,Default,,0000,0000,0000,,kiedykolwiek przyznanych za jedną bitwę.
Dialogue: 0,0:07:30.00,0:07:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Za to masowe morderstwo kobiet i dzieci
Dialogue: 0,0:07:32.00,0:07:34.00,Default,,0000,0000,0000,,wręczono więcej medali niż
Dialogue: 0,0:07:34.00,0:07:36.00,Default,,0000,0000,0000,,za jakąkolwiek bitwę w czasie I Wojny Światowej,
Dialogue: 0,0:07:36.00,0:07:38.00,Default,,0000,0000,0000,,II Wojny Światowej,
Dialogue: 0,0:07:38.00,0:07:40.00,Default,,0000,0000,0000,,wojny w Korei, Wietnamie
Dialogue: 0,0:07:40.00,0:07:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Iraku czy Afganistanie.
Dialogue: 0,0:07:44.00,0:07:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Masakrę nad Wounded Knee
Dialogue: 0,0:07:46.00,0:07:49.00,Default,,0000,0000,0000,,uznaje się za koniec wojen indiańskich.
Dialogue: 0,0:07:49.00,0:07:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Za każdym razem, kiedy odwiedzam
Dialogue: 0,0:07:51.00,0:07:53.00,Default,,0000,0000,0000,,masowy grób nad Wounded Knee,
Dialogue: 0,0:07:53.00,0:07:55.00,Default,,0000,0000,0000,,widzę nie tylko grób
Dialogue: 0,0:07:55.00,0:07:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Lakotów czy Siuksów,
Dialogue: 0,0:07:57.00,0:08:00.00,Default,,0000,0000,0000,,ale też pomnik wszystkich ludów tubylczych.
Dialogue: 0,0:08:03.00,0:08:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Święty człowiek, Czarny Łoś, powiedział:
Dialogue: 0,0:08:05.00,0:08:07.00,Default,,0000,0000,0000,,"Wtedy nie wiedziałem, jak bardzo
Dialogue: 0,0:08:07.00,0:08:09.00,Default,,0000,0000,0000,,wszystko się skończyło."
Dialogue: 0,0:08:09.00,0:08:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy teraz patrzę wstecz,
Dialogue: 0,0:08:11.00,0:08:13.00,Default,,0000,0000,0000,,z wysokiej góry mego sędziwego wieku,
Dialogue: 0,0:08:13.00,0:08:15.00,Default,,0000,0000,0000,,wciąż widzę zarżnięte kobiety i dzieci
Dialogue: 0,0:08:15.00,0:08:17.00,Default,,0000,0000,0000,,leżące na stosie i porozrzucane
Dialogue: 0,0:08:17.00,0:08:20.00,Default,,0000,0000,0000,,po wyboistych terenach wąwozu.
Dialogue: 0,0:08:23.00,0:08:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Widzę tak wyraźnie, jak wtedy, gdy
Dialogue: 0,0:08:25.00,0:08:28.00,Default,,0000,0000,0000,,me oczy były młode.
Dialogue: 0,0:08:31.00,0:08:34.00,Default,,0000,0000,0000,,I wiem, że w tym krwawym błocie coś jeszcze umarło
Dialogue: 0,0:08:35.00,0:08:38.00,Default,,0000,0000,0000,,i zostało przysypane śniegiem.
Dialogue: 0,0:08:39.00,0:08:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Umarło ludzkie marzenie,
Dialogue: 0,0:08:42.00,0:08:45.00,Default,,0000,0000,0000,,a marzenie to było piękne."
Dialogue: 0,0:08:46.00,0:08:48.00,Default,,0000,0000,0000,,To wydarzenie zapoczątkowało
Dialogue: 0,0:08:48.00,0:08:51.00,Default,,0000,0000,0000,,nową erę w historii rdzennej Ameryki.
Dialogue: 0,0:08:52.00,0:08:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko można odnieść do czasu
Dialogue: 0,0:08:54.00,0:08:57.00,Default,,0000,0000,0000,,przed i po Wounded Knee.
Dialogue: 0,0:08:57.00,0:08:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Bo właśnie w chwili, w której
Dialogue: 0,0:08:59.00,0:09:02.00,Default,,0000,0000,0000,,palce spoczęły na spuście karabinu Hotchkiss
Dialogue: 0,0:09:02.00,0:09:06.00,Default,,0000,0000,0000,,rząd USA otwarcie określił swoją pozycję względem praw tubylców.
Dialogue: 0,0:09:06.00,0:09:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Zmęczyli się traktatami.
Dialogue: 0,0:09:08.00,0:09:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Zmęczyli się świętymi górami.
Dialogue: 0,0:09:10.00,0:09:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Zmęczyli się tańcami duchów.
Dialogue: 0,0:09:13.00,0:09:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Zmęczyły ich te wszystkie kłopoty z Siuksami.
Dialogue: 0,0:09:16.00,0:09:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Tak więc wprowadzili swoje zasady.
Dialogue: 0,0:09:20.00,0:09:23.00,Default,,0000,0000,0000,,"Dalej chcesz być Indianinem?" mówili,
Dialogue: 0,0:09:23.00,0:09:25.00,Default,,0000,0000,0000,,trzymając palec na spuście.
Dialogue: 0,0:09:30.00,0:09:32.00,Default,,0000,0000,0000,,1900:
Dialogue: 0,0:09:32.00,0:09:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Populacja indiańska osiąga najniższą liczebność --
Dialogue: 0,0:09:36.00,0:09:38.00,Default,,0000,0000,0000,,poniżej 250,000,
Dialogue: 0,0:09:38.00,0:09:40.00,Default,,0000,0000,0000,,w porównaniu do szacowanych ośmiu milionów
Dialogue: 0,0:09:40.00,0:09:42.00,Default,,0000,0000,0000,,z roku 1492.
Dialogue: 0,0:09:44.00,0:09:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Przewińmy do przodu.
Dialogue: 0,0:09:46.00,0:09:48.00,Default,,0000,0000,0000,,1980:
Dialogue: 0,0:09:48.00,0:09:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Najdłuższa sprawa sądowa w historii USA,
Dialogue: 0,0:09:50.00,0:09:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Państwo Siuksów kontra Stany Zjednoczone,
Dialogue: 0,0:09:53.00,0:09:56.00,Default,,0000,0000,0000,,zotała rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy USA.
Dialogue: 0,0:09:57.00,0:10:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Sąd orzekl, że kiedy Siuksowie zostali wysiedleni do rezerwatów
Dialogue: 0,0:10:00.00,0:10:03.00,Default,,0000,0000,0000,,i siedem milionów hektarów ich ziem
Dialogue: 0,0:10:03.00,0:10:06.00,Default,,0000,0000,0000,,udostępniono poszukiwaczom i osadnikom,
Dialogue: 0,0:10:06.00,0:10:08.00,Default,,0000,0000,0000,,postanowienia drugiego traktatu z Fort Laramie
Dialogue: 0,0:10:08.00,0:10:10.00,Default,,0000,0000,0000,,zostały pogwałcone.
Dialogue: 0,0:10:10.00,0:10:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Sąd orzekł,
Dialogue: 0,0:10:12.00,0:10:14.00,Default,,0000,0000,0000,,że Góry Czarne zawłaszczono nielegalnie
Dialogue: 0,0:10:14.00,0:10:16.00,Default,,0000,0000,0000,,i początkowo oferowana cena wraz z odsetkami
Dialogue: 0,0:10:16.00,0:10:18.00,Default,,0000,0000,0000,,powinna zostać wypłacona Siuksom.
Dialogue: 0,0:10:18.00,0:10:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Sąd wycenił, że Siuksowie
Dialogue: 0,0:10:20.00,0:10:23.00,Default,,0000,0000,0000,,otrzymają za Góry Czarne jedynie
Dialogue: 0,0:10:23.00,0:10:25.00,Default,,0000,0000,0000,,106 milionów dolarow.
Dialogue: 0,0:10:25.00,0:10:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Oni odmówili pieniędzy, jednogłośnie wołając, że
Dialogue: 0,0:10:28.00,0:10:31.00,Default,,0000,0000,0000,,"Góry Czarne nie są na sprzedaż."
Dialogue: 0,0:10:31.00,0:10:33.00,Default,,0000,0000,0000,,2010:
Dialogue: 0,0:10:33.00,0:10:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Dzisiejsze statystki dla rdzennej populacji,
Dialogue: 0,0:10:36.00,0:10:39.00,Default,,0000,0000,0000,,ponad wiek po masakrze nad Wounded Knee,
Dialogue: 0,0:10:39.00,0:10:41.00,Default,,0000,0000,0000,,ujawniają dziedzictwo kolonizacji,
Dialogue: 0,0:10:41.00,0:10:43.00,Default,,0000,0000,0000,,wymuszonej migracji
Dialogue: 0,0:10:43.00,0:10:45.00,Default,,0000,0000,0000,,oraz naruszeń traktatowych.
Dialogue: 0,0:10:45.00,0:10:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Bezrobocie w rezerwacie Pine Ridge
Dialogue: 0,0:10:48.00,0:10:51.00,Default,,0000,0000,0000,,waha się między 85 a 90 procent.
Dialogue: 0,0:10:51.00,0:10:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Urząd kwaterunkowy nie może wybudować nowych domów,
Dialogue: 0,0:10:54.00,0:10:56.00,Default,,0000,0000,0000,,a te istniejące rozpadają się.
Dialogue: 0,0:10:56.00,0:10:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Jest wielu bezdomnych,
Dialogue: 0,0:10:58.00,0:11:00.00,Default,,0000,0000,0000,,a reszta tłoczy się w gnijących budynkach,
Dialogue: 0,0:11:00.00,0:11:02.00,Default,,0000,0000,0000,,zamieszkiwanych przez 5 rodzin.
Dialogue: 0,0:11:02.00,0:11:04.00,Default,,0000,0000,0000,,39 procent domostw w Pine Ridge
Dialogue: 0,0:11:04.00,0:11:06.00,Default,,0000,0000,0000,,nie ma prądu.
Dialogue: 0,0:11:06.00,0:11:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Co najmniej 60 procent domów
Dialogue: 0,0:11:09.00,0:11:11.00,Default,,0000,0000,0000,,zaatakowała czarna pleśń.
Dialogue: 0,0:11:11.00,0:11:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Ponad 90 procent populacji
Dialogue: 0,0:11:13.00,0:11:16.00,Default,,0000,0000,0000,,żyje poniżej granicy ubóstwa.
Dialogue: 0,0:11:16.00,0:11:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Wskaźnik zachorowań na gruźlicę
Dialogue: 0,0:11:19.00,0:11:22.00,Default,,0000,0000,0000,,jest mniej więcej 8 razy wyższy niż średnia USA.
Dialogue: 0,0:11:22.00,0:11:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Umieralność noworodków
Dialogue: 0,0:11:24.00,0:11:26.00,Default,,0000,0000,0000,,jest najwyższa na kontynencie
Dialogue: 0,0:11:26.00,0:11:29.00,Default,,0000,0000,0000,,i około 3 razy wyższa niż średnia USA.
Dialogue: 0,0:11:29.00,0:11:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Rak szyjki macicy występuje 5 razy
Dialogue: 0,0:11:31.00,0:11:33.00,Default,,0000,0000,0000,,częściej niż w Stanach.
Dialogue: 0,0:11:33.00,0:11:36.00,Default,,0000,0000,0000,,70 procent ludności porzuca szkołę.
Dialogue: 0,0:11:36.00,0:11:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Rotacja wśród nauczycieli
Dialogue: 0,0:11:38.00,0:11:41.00,Default,,0000,0000,0000,,8 razy przewyższa średnią krajową USA.
Dialogue: 0,0:11:41.00,0:11:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Dziadkowie często wychowują wnuki,
Dialogue: 0,0:11:44.00,0:11:47.00,Default,,0000,0000,0000,,gdyż alkoholizm, przemoc domowa i
Dialogue: 0,0:11:47.00,0:11:49.00,Default,,0000,0000,0000,,ogólna apatia uniemożliwia rodzicom
Dialogue: 0,0:11:49.00,0:11:51.00,Default,,0000,0000,0000,,opiekę nad dziećmi.
Dialogue: 0,0:11:52.00,0:11:55.00,Default,,0000,0000,0000,,50 procent ludności w wieku powyżej 40 lat
Dialogue: 0,0:11:55.00,0:11:57.00,Default,,0000,0000,0000,,cierpi na cukrzycę.
Dialogue: 0,0:11:57.00,0:11:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Średnia długość życia mężczyzn
Dialogue: 0,0:11:59.00,0:12:01.00,Default,,0000,0000,0000,,waha się między 46
Dialogue: 0,0:12:01.00,0:12:04.00,Default,,0000,0000,0000,,a 48 lat --
Dialogue: 0,0:12:04.00,0:12:06.00,Default,,0000,0000,0000,,mniej więcej tyle
Dialogue: 0,0:12:06.00,0:12:09.00,Default,,0000,0000,0000,,co w Afganistanie i Somalii.
Dialogue: 0,0:12:10.00,0:12:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Ostatni rozdział każdego pomyślnego ludobójstwa
Dialogue: 0,0:12:13.00,0:12:15.00,Default,,0000,0000,0000,,to moment, w którym oprawca
Dialogue: 0,0:12:15.00,0:12:18.00,Default,,0000,0000,0000,,może umyć ręce i powiedzieć:
Dialogue: 0,0:12:18.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,"Mój Boże, co ci ludzie sobie robią?
Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Zabijają się wzejemnie.
Dialogue: 0,0:12:23.00,0:12:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Zabijają się, podczas gdy my
Dialogue: 0,0:12:25.00,0:12:28.00,Default,,0000,0000,0000,,patrzymy jak umierają."
Dialogue: 0,0:12:28.00,0:12:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Tak właśnie weszliśmy w posiadanie USA.
Dialogue: 0,0:12:31.00,0:12:33.00,Default,,0000,0000,0000,,To jest dziedzictwo koncepcji
Dialogue: 0,0:12:33.00,0:12:35.00,Default,,0000,0000,0000,,"Boskiego Przeznaczenia".
Dialogue: 0,0:12:35.00,0:12:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Więźniowie wciąż rodzą się
Dialogue: 0,0:12:37.00,0:12:39.00,Default,,0000,0000,0000,,w obozach dla jeńców,
Dialogue: 0,0:12:39.00,0:12:42.00,Default,,0000,0000,0000,,długo po odejściu strażników.
Dialogue: 0,0:12:44.00,0:12:46.00,Default,,0000,0000,0000,,To są kości, które zostały
Dialogue: 0,0:12:46.00,0:12:49.00,Default,,0000,0000,0000,,po tym, jak najlepsze mięso zostało zjedzone.
Dialogue: 0,0:12:51.00,0:12:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Dawno temu
Dialogue: 0,0:12:53.00,0:12:55.00,Default,,0000,0000,0000,,cykl wydarzeń został wprawiony w ruch
Dialogue: 0,0:12:55.00,0:12:58.00,Default,,0000,0000,0000,,przez ludzi takich jak ja, przez wasichu,
Dialogue: 0,0:12:58.00,0:13:00.00,Default,,0000,0000,0000,,ludzi chciwych ziemi i wody
Dialogue: 0,0:13:00.00,0:13:03.00,Default,,0000,0000,0000,,oraz złota z gór.
Dialogue: 0,0:13:03.00,0:13:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Te wydarzenia wywołały efekt domina
Dialogue: 0,0:13:05.00,0:13:07.00,Default,,0000,0000,0000,,który jednak musi się skończyć.
Dialogue: 0,0:13:07.00,0:13:11.00,Default,,0000,0000,0000,,My, społeczństwo panujące, czujemy dystans
Dialogue: 0,0:13:12.00,0:13:15.00,Default,,0000,0000,0000,,wobec masakry z roku 1890
Dialogue: 0,0:13:15.00,0:13:18.00,Default,,0000,0000,0000,,czy też serii pogwałconych 150 lat temu traktatów.
Dialogue: 0,0:13:19.00,0:13:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Jednak muszę zadać wam pytanie:
Dialogue: 0,0:13:21.00,0:13:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Co powinniście czuć, widząc obecne statystyki?
Dialogue: 0,0:13:25.00,0:13:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Jaki jest związek
Dialogue: 0,0:13:27.00,0:13:29.00,Default,,0000,0000,0000,,między tymi obrazami cierpienia
Dialogue: 0,0:13:29.00,0:13:31.00,Default,,0000,0000,0000,,a historią, którą właśnie wam przeczytałem?
Dialogue: 0,0:13:31.00,0:13:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Do jakiej części tej historii
Dialogue: 0,0:13:33.00,0:13:35.00,Default,,0000,0000,0000,,w ogóle się przyznacie?
Dialogue: 0,0:13:35.00,0:13:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy jesteście dziś choć po części odpowiedzialni?
Dialogue: 0,0:13:39.00,0:13:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Powiedziano mi, że musi być coś, co my możemy zrobić.
Dialogue: 0,0:13:42.00,0:13:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Trzeba wzywać do działania.
Dialogue: 0,0:13:45.00,0:13:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Bo zbyt długo staliśmy na uboczu,
Dialogue: 0,0:13:48.00,0:13:50.00,Default,,0000,0000,0000,,zadowoleni z bycia świadkiem,
Dialogue: 0,0:13:50.00,0:13:53.00,Default,,0000,0000,0000,,robiąc jedynie zdjęcia.
Dialogue: 0,0:13:53.00,0:13:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Wydaje się, że rozwiązanie leży w dalekiej przeszłości.
Dialogue: 0,0:13:56.00,0:13:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Jedynie maszyna czasu pozwoliłaby
Dialogue: 0,0:13:58.00,0:14:00.00,Default,,0000,0000,0000,,po nie sięgnąć.
Dialogue: 0,0:14:00.00,0:14:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Cierpienie tubylcow to nie sprawa
Dialogue: 0,0:14:02.00,0:14:05.00,Default,,0000,0000,0000,,którą można łatwo naprawić.
Dialogue: 0,0:14:06.00,0:14:08.00,Default,,0000,0000,0000,,To nie jest coś, co możemy pozostawić w tyle,
Dialogue: 0,0:14:08.00,0:14:10.00,Default,,0000,0000,0000,,tak jak zostawiliśmy ratowanie Hatiti,
Dialogue: 0,0:14:10.00,0:14:13.00,Default,,0000,0000,0000,,walkę z AIDS czy głodem.
Dialogue: 0,0:14:13.00,0:14:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Tzw. naprawa może być
Dialogue: 0,0:14:15.00,0:14:18.00,Default,,0000,0000,0000,,znacznie trudniejsza dla społeczeństwa panującego
Dialogue: 0,0:14:18.00,0:14:20.00,Default,,0000,0000,0000,,niż, powiedzmy, 50-dolarowy czek,
Dialogue: 0,0:14:20.00,0:14:22.00,Default,,0000,0000,0000,,wycieczka kościelna
Dialogue: 0,0:14:22.00,0:14:24.00,Default,,0000,0000,0000,,w celu zamalowania graffiti
Dialogue: 0,0:14:24.00,0:14:26.00,Default,,0000,0000,0000,,czy też paczka niechcianej odzieży
Dialogue: 0,0:14:26.00,0:14:29.00,Default,,0000,0000,0000,,darowana przez rodzinę z przedmieść.
Dialogue: 0,0:14:29.00,0:14:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Więc co możemy zrobić?
Dialogue: 0,0:14:31.00,0:14:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Wzruszać ramionami w ciemnościach?
Dialogue: 0,0:14:34.00,0:14:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Stany Zjednoczone
Dialogue: 0,0:14:36.00,0:14:38.00,Default,,0000,0000,0000,,wciąż na porządku dziennym
Dialogue: 0,0:14:38.00,0:14:40.00,Default,,0000,0000,0000,,naruszają postanowienia
Dialogue: 0,0:14:40.00,0:14:42.00,Default,,0000,0000,0000,,traktatów podpisanych z Lakotami
Dialogue: 0,0:14:42.00,0:14:45.00,Default,,0000,0000,0000,,w 1851 i 1868 w Fort Laramie.
Dialogue: 0,0:14:45.00,0:14:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Dziś ja wzywam do działania --
Dialogue: 0,0:14:47.00,0:14:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Moje życzenie TED brzmi następująco:
Dialogue: 0,0:14:51.00,0:14:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Respektujcie traktaty.
Dialogue: 0,0:14:53.00,0:14:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Oddajcie Góry Czarne.
Dialogue: 0,0:14:55.00,0:14:58.00,Default,,0000,0000,0000,,To nie wasza sprawa, co z nimi zrobią.
Dialogue: 0,0:15:00.00,0:15:06.00,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)