WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Ovdje sam da bih Vam pokazao fotografije plemena Lakota.

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
Mnogi od Vas su možda čuli za ovo pleme,

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
ili barem za jednu veću grupu plemena

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
zvanih Sijuksi.

00:00:10.000 --> 00:00:13.000
Lakota je jedno od mnogih plemena koji su bili prisilno naseljeni

00:00:13.000 --> 00:00:15.000
u logore za ratne zarobljenike,

00:00:15.000 --> 00:00:17.000
koji se danas nazivaju rezervatima.

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
Na rezervatu Pajn Ridž ,

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
snimio sam fotografije koje ćete danas vidjeti.

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
Ovaj rezervat se nalazi oko 120 km jugoistočno od

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
planine Blek Hils u Južnoj Dakoti.

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
Ponekad ga nazivaju

00:00:27.000 --> 00:00:30.000
Logorom za ratne zarobljenike broj 334,

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
i to je mjesto gdje pleme Lakota danas živi.

00:00:33.000 --> 00:00:35.000
Ako je iko od Vas ikada čuo za AIM,

00:00:35.000 --> 00:00:37.000
Američki Indijanski Pokret,

00:00:37.000 --> 00:00:39.000
ili za Rasela Minsa,

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
ili za Leonarda Peltiera,

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
ili za oružani sukob na Oglala rezervatu,

00:00:43.000 --> 00:00:46.000
onda znate i da je rezervat Pajn Ridž epicentar

00:00:46.000 --> 00:00:49.000
svih problema Američkih Indijanaca.

NOTE Paragraph

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
Pozvan sam danas da ispričam nešto

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
o svojoj vezi sa plemenom Lakota,

00:00:53.000 --> 00:00:55.000
za koju mogu reći da je zaista teška.

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
Jer, ukoliko niste sami zaključili na osnovu boje moje kože,

00:00:57.000 --> 00:00:59.000
ja sam bijelac,

00:00:59.000 --> 00:01:02.000
a to je ogromna prepreka kad ste u indijanskom rezervatu.

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
Na fotografijama ćete vidjeti mnogo ljudi,

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
s kojima sam se ja zbližio i koji su me dočekali kao porodica.

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
Oslovljavali su me sa brate ili striče

00:01:11.000 --> 00:01:13.000
i uvijek su me iznova pozivali u zadnjih pet godina.

00:01:13.000 --> 00:01:15.000
Ali, na rezervatu Pajn Ridž,

00:01:15.000 --> 00:01:18.000
ja ću uvijek biti wašichu,

00:01:18.000 --> 00:01:21.000
a riječ wašichu u jeziku plemena Lakota

00:01:21.000 --> 00:01:23.000
označava nekoga ko nije Indijanac,

00:01:23.000 --> 00:01:25.000
ali u svom drugom značenju, ova riječ

00:01:25.000 --> 00:01:29.000
znači "onaj koji uzima najbolje meso za sebe."

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
A ja upravo to značenje želim naglasiti -

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
onaj koji uzima najbolji dio mesa za sebe.

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
To znači pohlepan.

00:01:36.000 --> 00:01:38.000
Pogledajte auditorij u kojem se nalazimo.

00:01:38.000 --> 00:01:41.000
Na kampusu smo privatnog univerziteta na zapadu Sjedinjenih Država,

00:01:41.000 --> 00:01:44.000
sjedimo u crvenim somotnim stolicama

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
s novcem u džepu.

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
I ako pogledamo kako živimo,

00:01:48.000 --> 00:01:50.000
zaista smo uzeli

00:01:50.000 --> 00:01:52.000
najbolji dio mesa.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Dakle, pogledajmo sada zbirku fotografija

00:01:55.000 --> 00:01:57.000
ljudi koji su izgubili

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
da bismo mi mogli imati,

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
i znajte kad vidite ova lica

00:02:02.000 --> 00:02:05.000
da to nisu samo slike Lakota indijanaca,

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
već da su te slike simbol za sve domorodačke narode.

NOTE Paragraph

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
Na ovom listu papira,

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
je zapisana istorija koju sam naučio

00:02:14.000 --> 00:02:17.000
od mojih prijatelja i familije iz plemena.

00:02:17.000 --> 00:02:19.000
Ovo što slijedi je hronologija

00:02:19.000 --> 00:02:22.000
skopljenih sporazuma, prekršenih sporazuma

00:02:22.000 --> 00:02:24.000
i masakra predstavljenih kao bitke.

00:02:24.000 --> 00:02:26.000
Počeću s godinom 1824.

00:02:26.000 --> 00:02:28.000
Ured za indijanske poslove

00:02:28.000 --> 00:02:30.000
je osnovan unutar Ministarstva za rat,

00:02:30.000 --> 00:02:32.000
iz čega se dala naslutiti agresija

00:02:32.000 --> 00:02:34.000
u našim odnosima prema Američkim starosjediocima.

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
1851.:

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
Sklopljen je prvi Sporazum u Fort Laramiju,

00:02:38.000 --> 00:02:41.000
čime su jasno označene granice Lakota nacije.

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
Prema sporazumu,

00:02:43.000 --> 00:02:45.000
to je zemlja suverenog naroda.

00:02:45.000 --> 00:02:47.000
Da su granice po ovom sporazumu bile poštivane -

00:02:47.000 --> 00:02:50.000
što su i trebale biti po zakonskoj osnovi -

00:02:50.000 --> 00:02:53.000
karta S.A.D. bi danas ovako izgledala.

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
10 godina poslije,

00:02:57.000 --> 00:03:00.000
Homsted zakon, kojeg je potpisao predsjednik Linkoln,

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
izazvao je buijicu doseljenika bijelaca na indijansku zemlju.

00:03:03.000 --> 00:03:05.000
1863.:

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
Ustanak Santi Sijuksa u Minesoti

00:03:07.000 --> 00:03:10.000
se završava vješanjem 38 Sijuksa muškaraca,

00:03:10.000 --> 00:03:13.000
što je najveće masovno smaknuće u američkoj istoriji.

00:03:14.000 --> 00:03:16.000
Pogubljenje je naredio Predsjednik Linkoln

00:03:16.000 --> 00:03:18.000
samo dva dana nakon

00:03:18.000 --> 00:03:21.000
što je potpisao Proglas o oslobođenju robova.

NOTE Paragraph

00:03:22.000 --> 00:03:25.000
1866, začeci transkontinentalne željeznice -

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
jedno novo doba.

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
Prisvojili smo zemlju da bi putevi i vozovi

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
presjekli zemlju Lakota tačno kroz njeno srce .

00:03:32.000 --> 00:03:34.000
Sporazuma kao da nije ni bilo.

00:03:34.000 --> 00:03:37.000
Zauzvrat, tri plemena pod vođstvom Lakota poglavice Crvenog Oblaka

00:03:37.000 --> 00:03:40.000
višestruko su napadali i poražavali američku vojsku.

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
Želim da ponovim taj dio.

00:03:42.000 --> 00:03:45.000
Lakote su porazili američku vojsku.

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
1868.: Drugi sporazum u Fort Laramiju

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
jasno jamči suverenitet Velike Sijuks nacije

00:03:51.000 --> 00:03:54.000
i Lakotino vlasništvo svete Blek Hils planine.

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
Vlada takođe obećava pravo na zemlju i lov

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
u susjednim državama.

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
"Obećajemo da okrugu Pauder River

00:04:00.000 --> 00:04:03.000
od sada pa nadalje bijelci neće imati pristup."

00:04:03.000 --> 00:04:05.000
Sporazum se činio kao potpuna pobjeda

00:04:05.000 --> 00:04:07.000
Crnog Oblaka i Sijuksa.

00:04:07.000 --> 00:04:10.000
Zapravo je ovo jedini rat u američkoj istoriji,

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
u kojem je vlada potpisala mirovni sporazum

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
pristajući na sve zahtjeve neprijatelja.

NOTE Paragraph

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
1869.:

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
Završena je transkontinentalna željeznica.

00:04:22.000 --> 00:04:25.000
Počela je prevoziti, između ostalog, mnoštva lovaca

00:04:25.000 --> 00:04:28.000
koji su otpočeli masovno ubijanje bizona,

00:04:28.000 --> 00:04:31.000
eliminarajući tako izvor hrane, odjeće i skrovišta za Sijukse.

00:04:31.000 --> 00:04:33.000
1871.:

00:04:33.000 --> 00:04:35.000
Zakonom o prisvajanju Indijanaca

00:04:35.000 --> 00:04:38.000
svi Indijanci postaju štićenici federalne vlade.

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
Pored toga, vojska je izdala naredbe

00:04:41.000 --> 00:04:44.000
braneći Indijancima na zapadu da napuste rezervate.

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
Svi Indijanci na zapadu su u tom momentu

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
postali ratni zarobljenici.

00:04:48.000 --> 00:04:50.000
Takođe 1871.,

00:04:50.000 --> 00:04:52.000
okončali smo period sklapanja sporazuma.

00:04:52.000 --> 00:04:55.000
Problem sa sporazumima je taj što dozvoljavaju plemenima da budu suverene nacije,

00:04:55.000 --> 00:04:57.000
ali mi se s tim nismo mogli složiti;

00:04:57.000 --> 00:04:59.000
mi smo imali planove.

NOTE Paragraph

00:04:59.000 --> 00:05:01.000
1874.:

00:05:01.000 --> 00:05:04.000
General Džordž Kaster je proglasio pronalazak zlata na Lakota teritoriji,

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
naročito u planini Blek Hils.

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
Vijest o zlatu privukla je velike mase doseljenika bijelaca

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
na zemlje Lakota nacije.

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
Kaster predlaže da Kongres pronađe način

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
kako da ospori sporazume sa Lakotama

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
što je prije moguće.

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
1875: Počeo je rat s Lakotama zbog

00:05:19.000 --> 00:05:22.000
kršenja Sporazuma iz Fort Laramija.

00:05:22.000 --> 00:05:24.000
1876.:

00:05:24.000 --> 00:05:26.000
26-og jula,

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
u pokušaju napada na Lakota selo,

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
Kasterova Sedma konjanica je pobijeđena

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
u bici kod Litl Big Horna.

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
1877.:

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Veliki Lakota ratnik i poglavica, Ludi Konj

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
predao se u utvrđenju Fort Robinson.

00:05:39.000 --> 00:05:42.000
Poslije je ubijen za vrijeme boravka u pritvoru.

00:05:45.000 --> 00:05:48.000
1877. godine smo još i uspjeli pronaći način

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
kako zaobići sporazume iz Fort Laramija.

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
Novi sporazum je predstavljen poglavicama i vođama Sijuksa

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
pod parolom koja glasi "prodaj ili gladuj".

00:05:56.000 --> 00:05:59.000
Potpiši papir, inače nema hrane za tvoje pleme.

00:05:59.000 --> 00:06:02.000
Samo 10 posto odraslih muškaraca su potpisali.

00:06:02.000 --> 00:06:04.000
No sporazum iz Fort Laramija

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
je zahtijevao da najmanje tročetvrtinski dio plemena

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
potpiše prodaju zemlje.

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
No, ova stavka se očigledno ignorisala.

NOTE Paragraph

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
1887.: Zakon Doz.

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
Okončano je zajedničko vlasništvo nad zemljom u rezervatima.

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
Rezervati su isparčani u parcele od 0,65 km²

00:06:19.000 --> 00:06:21.000
i podijeljeni pojedincima,

00:06:21.000 --> 00:06:23.000
dok je višak prodan.

00:06:23.000 --> 00:06:26.000
Plemena su izgubila hiljade kvadratnih kilometara zemlje.

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
Američki san o vlasništvu zemlje

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
se ispostavio kao mudar način

00:06:30.000 --> 00:06:33.000
kako izdijeliti rezervat dok on jednostavno ne nestane.

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
Ovaj potez je uništio rezervate,

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
olakšavajući daljnju podjelu i prodaju

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
sa svakom dolazećom generacijom.

00:06:41.000 --> 00:06:43.000
Veći dio suvišnog zemljišta,

00:06:43.000 --> 00:06:45.000
kao i znatan broj parcela unutar rezervata,

00:06:45.000 --> 00:06:48.000
su sad u vlasništvu zemljoradnika bijelaca.

00:06:48.000 --> 00:06:51.000
I opet, masni dio zemlje dobiva wašichu.

NOTE Paragraph

00:06:52.000 --> 00:06:54.000
1890, datum za koji smatram da je

00:06:54.000 --> 00:06:57.000
najvažniji u ovom nizu.

00:06:57.000 --> 00:06:59.000
Ovo je godina masakra kod Ranjenog Koljena.

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
29-og decembra,

00:07:01.000 --> 00:07:04.000
američke trupe su opkolile logor Sijuksa kod potoka Ranjeno Koljeno

00:07:04.000 --> 00:07:06.000
i pobili poglavicu Veliko Stopalo

00:07:06.000 --> 00:07:08.000
i tri stotine ratnih zarobljenika,

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
koristeći novo rafalno oružje

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
koje je ispaljivalo eksplodirajuće čahure.

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
To se oružje zove top Hočkis.

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
Za ovu takozvanu bitku,

00:07:16.000 --> 00:07:19.000
Kongres je sa 20 Medalja časti odlikovao

00:07:19.000 --> 00:07:22.000
Sedmu konjanicu za njihovu hrabrost.

00:07:22.000 --> 00:07:24.000
Do današnjeg dana,

00:07:24.000 --> 00:07:27.000
ovo je najveći broj Medalja časti

00:07:27.000 --> 00:07:30.000
ikad dodijeljenih za jednu jedinu bitku.

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
Vojnici su sa više Medalja časti odlikovani

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
za jedan krvavi pokolj nad ženama i djecom

00:07:34.000 --> 00:07:36.000
nego za bilo koju bitku u Prvom svjetskom ratu,

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Drugom svjetskom ratu,

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
Koreji, Vijetnamu,

00:07:40.000 --> 00:07:43.000
Iraku ili Avganistanu.

00:07:44.000 --> 00:07:46.000
Masakr kod Ranjenog Koljena

00:07:46.000 --> 00:07:49.000
se smatra krajem Indijanskih ratova.

00:07:49.000 --> 00:07:51.000
Kad god posjetim mjesto

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
masovne grobnice kod Ranjenog Koljena,

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
ne vidim ga samo kao grob

00:07:55.000 --> 00:07:57.000
Lakota ili Sijuksa,

00:07:57.000 --> 00:08:00.000
nego kao grob svih domorodačkih naroda.

NOTE Paragraph

00:08:03.000 --> 00:08:05.000
Sveti čovjek, Hehaka Sapa, Crni los, je rekao,

00:08:05.000 --> 00:08:07.000
"Tada nisam znao

00:08:07.000 --> 00:08:09.000
čemu je sve došao kraj.

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
Kada sad pogledam unazad

00:08:11.000 --> 00:08:13.000
s ovog visokog brda svoje starosti,

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
još uvijek vidim iskasapljene žene i djecu,

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
i njihova tijela na gomili, ili pak razbacana

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
duž zavojitog korita.

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
Vidim ih jasno kao onomad

00:08:25.000 --> 00:08:28.000
kad mi oči bijahu mlade.

00:08:31.000 --> 00:08:34.000
I vidim da je još nešto umrlo u tom zakrvavljenom blatu

00:08:35.000 --> 00:08:38.000
i bilo sahranjeno pod sniježnom olujom.

00:08:39.000 --> 00:08:42.000
Umro je san jednog naroda,

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
a bio je to lijep san."

NOTE Paragraph

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
S ovim događajem,

00:08:48.000 --> 00:08:51.000
nova era u istoriji Američkih starosjedilaca je započela.

00:08:52.000 --> 00:08:54.000
Sve se dijeli na period

00:08:54.000 --> 00:08:57.000
prije Ranjenog Koljena i poslije.

00:08:57.000 --> 00:08:59.000
Jer, tog je trenutka,

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
s prstom na okidaču Hočkins topova,

00:09:02.000 --> 00:09:06.000
Američka vlada otvoreno iznijela svoj stav o pravima starosjedilaca.

00:09:06.000 --> 00:09:08.000
Bilo im je dosta sporazuma.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Bilo im je dosta svetih planina.

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
Bilo im je dosta plesa duhova.

00:09:13.000 --> 00:09:16.000
I bilo im je dosta svih nevolja sa Sijuksima.

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
Tako da su iznijeli topove.

00:09:20.000 --> 00:09:23.000
"Hoćeš li sad da budeš Indijanac?", pitali su

00:09:23.000 --> 00:09:25.000
držeći prst na okidaču.

00:09:30.000 --> 00:09:32.000
1900.:

00:09:32.000 --> 00:09:35.000
Broj američkih Indijanaca je najniži u istoriji -

00:09:36.000 --> 00:09:38.000
ima ih manje od 250.000.

00:09:38.000 --> 00:09:40.000
A smatra se, da je taj broj iznosio osam miliona

00:09:40.000 --> 00:09:42.000
1492. godine.

NOTE Paragraph

00:09:44.000 --> 00:09:46.000
Prelazim na godinu

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
1980.:

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
Najduži sudski proces u američkoj istoriji,

00:09:50.000 --> 00:09:53.000
Sijuks Nacija protiv Sjedinjenih Američkih Država,

00:09:53.000 --> 00:09:56.000
se vodi na Ustavnom Sudu Sjedinjenih Američkih Država.

00:09:57.000 --> 00:10:00.000
Sud je zaključio da je prisilno naseljavanje Sijuksa u rezervate,

00:10:00.000 --> 00:10:03.000
i tim naseljavanjem bijelcima doseljenicima

00:10:03.000 --> 00:10:06.000
i tragačima za zlatom omogućeni pristup

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
indijanskoj zemlji s površinom od 28 328 km²,

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
kršenje odredaba Drugog sporazuma iz Fort Laramija.

00:10:10.000 --> 00:10:12.000
Sud je odlučio

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
da je planina Blek Hils protuzakonito oduzeta

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
i da prva ponuđena cijena sa kamatom

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
mora biti plaćena Sijuks Naciji.

00:10:18.000 --> 00:10:20.000
Kao naknadu za Blek Hils,

00:10:20.000 --> 00:10:23.000
sud je odredio samo 106 miliona dolara

00:10:23.000 --> 00:10:25.000
za Sijuks Naciju.

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
Sijuksi su odbili novac uz ujedinjeni poklič:

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
"Blek Hils nije na prodaju."

NOTE Paragraph

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
2010.:

00:10:33.000 --> 00:10:36.000
Statistike o domorodačkoj populaciji

00:10:36.000 --> 00:10:39.000
danas, više od jednog vijeka nakon masakra kod Ranjenog Koljena,

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
otkrivaju posljedice kolonizacije,

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
prinuđene migracije

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
i kršenja sporazuma.

00:10:45.000 --> 00:10:48.000
Nezaposlenost na Pajn Ridž rezervatu

00:10:48.000 --> 00:10:51.000
oscilira između 85 i 90 posto.

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
Služba za stanovanje nije u mogućnosti da izgradi nove stambene objekte,

00:10:54.000 --> 00:10:56.000
a postojeći objekti su u stanju raspadanja.

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
Mnogi nemaju krov nad glavom, a oni

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
koji ga imaju, dijele već istrule kuće s gomilom ljudi,

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
ponekad čak i sa pet drugih porodica.

00:11:02.000 --> 00:11:04.000
39 posto kuća u Pajn Ridžu

00:11:04.000 --> 00:11:06.000
nema struju.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
U najmanje 60 posto kuća

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
proširila se crna plijesan.

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
Više od 90 posto stanovnika

00:11:13.000 --> 00:11:16.000
živi ispod državne granice siromaštva.

00:11:16.000 --> 00:11:19.000
Stopa oboljelih od tuberkuloze je na Pajn Ridžu

00:11:19.000 --> 00:11:22.000
otprilike osam puta viša od državnog prosjeka u S.A.D.-u.

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
Smrtnost djece

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
je najviša na ovom kontinetu

00:11:26.000 --> 00:11:29.000
i otprilike tri puta viša od državnog prosjeka.

00:11:29.000 --> 00:11:31.000
Rak maternice je pet puta češći

00:11:31.000 --> 00:11:33.000
od državnog prosjeka.

00:11:33.000 --> 00:11:36.000
70 posto mladih napuste školu bez ikakve diplome.

00:11:36.000 --> 00:11:38.000
Učitelji i nastavnici se mijenjaju

00:11:38.000 --> 00:11:41.000
čak osam puta češće nego u ostatku zemlje.

00:11:41.000 --> 00:11:44.000
Bake i djedovi često odgajaju svoju unučad,

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
jer roditelji, zbog ovisnosti o alkoholizmu,

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
obiteljskog nasilja i opšte apatije,

00:11:49.000 --> 00:11:51.000
sami nisu u stanju voditi brigu o njima.

00:11:52.000 --> 00:11:55.000
50 posto stanovnika starijih od 40 godina

00:11:55.000 --> 00:11:57.000
boluje od dijabetesa.

00:11:57.000 --> 00:11:59.000
Prosječna životna dob za muškarce

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
iznosi između 46

00:12:01.000 --> 00:12:04.000
i 48 godina -

00:12:04.000 --> 00:12:06.000
što je otprilike ista brojka kao

00:12:06.000 --> 00:12:09.000
u Avganistanu i Somaliji.

NOTE Paragraph

00:12:10.000 --> 00:12:13.000
Posljednje poglavlje svakog uspjelog genocida

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
je ono u kojem se ugnjetač,

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
može udaljiti i reći:

00:12:18.000 --> 00:12:21.000
"Gospode, šta čine ovi ljudi jedni drugima?

00:12:21.000 --> 00:12:23.000
Ubijaju jedni druge.

00:12:23.000 --> 00:12:25.000
Ubijaju sami sebe,

00:12:25.000 --> 00:12:28.000
dok mi posmatramo kako umiru."

00:12:28.000 --> 00:12:31.000
Na taj način smo postali gospodari Sjedinjenih Država.

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
Ovo je naslijeđe

00:12:33.000 --> 00:12:35.000
američke doktrine osvajanja kontinenta.

00:12:35.000 --> 00:12:37.000
Zatvorenici se i danas rađaju

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
u logorima za ratne zarobljenike

00:12:39.000 --> 00:12:42.000
godinama nakon što su čuvari otišli.

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
Ovo su kosti koje ostanu

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
nakon što se uzme najbolje meso.

00:12:51.000 --> 00:12:53.000
Nekad davno

00:12:53.000 --> 00:12:55.000
desile su se stvari, koje su pokrenuli

00:12:55.000 --> 00:12:58.000
ljudi koji izgledaju kao ja, wašichu

00:12:58.000 --> 00:13:00.000
željni da otmu zemlju i vodu

00:13:00.000 --> 00:13:03.000
i zlato u brdima.

00:13:03.000 --> 00:13:05.000
Takva djela imaju posljedice

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
koje se još uvijek osjete.

NOTE Paragraph

00:13:07.000 --> 00:13:11.000
Ma koliko se udaljeno od dominirajućeg društva

00:13:12.000 --> 00:13:15.000
činio masakr iz 1890,

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
ili niz sporazuma prekršenih prije 150 godina,

00:13:19.000 --> 00:13:21.000
moram Vam postaviti pitanje,

00:13:21.000 --> 00:13:24.000
kako se osjećate nakon što znate današnju statistiku?

00:13:25.000 --> 00:13:27.000
Koja veza postoji između

00:13:27.000 --> 00:13:29.000
ovih slika patnje

00:13:29.000 --> 00:13:31.000
i podataka iz istorije koje sam pročitao?

00:13:31.000 --> 00:13:33.000
I koji dio ove istorije

00:13:33.000 --> 00:13:35.000
je Vaša istorija?

00:13:35.000 --> 00:13:38.000
Da li je nešto od ovoga i Vaša odgovornost?

00:13:39.000 --> 00:13:42.000
Rečeno mi je da i mi na neki način možemo pomoći.

00:13:42.000 --> 00:13:45.000
Mi moramo djelovati.

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
Jer ja sam dovoljno dugo stajao sa strane

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
zadovoljan tek time što sam svjedok,

00:13:50.000 --> 00:13:53.000
koji samo fotografiše.

00:13:53.000 --> 00:13:56.000
Zato što se čini da se rješenje nalazi u prošlosti,

00:13:56.000 --> 00:13:58.000
trebao mi je ništa manje nego vremeplov

00:13:58.000 --> 00:14:00.000
da bih mogao doći do tih rješenja.

NOTE Paragraph

00:14:00.000 --> 00:14:02.000
Patnja indigenih naroda

00:14:02.000 --> 00:14:05.000
nije lako rješiv problem.

00:14:06.000 --> 00:14:08.000
To nije nešto u čemu svi mogu učestvovati

00:14:08.000 --> 00:14:10.000
kao što su učestvovali u pomoći Haitiju,

00:14:10.000 --> 00:14:13.000
ili borbi protiv SIDE, ili borbi protiv gladi.

00:14:13.000 --> 00:14:15.000
Popravka situacije, kako se naziva,

00:14:15.000 --> 00:14:18.000
je mnogo komplikovanija za dominantno društvo

00:14:18.000 --> 00:14:20.000
od, recimo, uplaćivanja čeka na iznos od 50 dolara

00:14:20.000 --> 00:14:22.000
ili izleta organizovanog od strane crkve

00:14:22.000 --> 00:14:24.000
s ciljem krečenja kuća ispisanih grafitima,

00:14:24.000 --> 00:14:26.000
ili poklanjanja odjeće koju obitelj

00:14:26.000 --> 00:14:29.000
iz predgrađa više ne nosi.

00:14:29.000 --> 00:14:31.000
Šta je dakle preostalo?

00:14:31.000 --> 00:14:34.000
Slegnuti ramenima?

NOTE Paragraph

00:14:34.000 --> 00:14:36.000
Sjedinjene Države

00:14:36.000 --> 00:14:38.000
nastavljaju da dnevno

00:14:38.000 --> 00:14:40.000
krše uslove sporazuma

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
koje su 1851. i 1868. godine

00:14:42.000 --> 00:14:45.000
potpisali sa Lakotama u Fort Laramiju.

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
Poziv na akciju, koji ja danas predlažem -

00:14:47.000 --> 00:14:50.000
moja TED želja - je slijedeće:

00:14:51.000 --> 00:14:53.000
Poštujte sporazume.

00:14:53.000 --> 00:14:55.000
Vratite Blek Hils.

00:14:55.000 --> 00:14:58.000
Ne tiče Vas se šta Indijanci tamo rade.

NOTE Paragraph

00:15:00.000 --> 00:15:06.000
(Aplauz)