WEBVTT

00:00:06.446 --> 00:00:09.026
၂၀၁၆ခုနှစ် မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ်အတွင်း

00:00:09.026 --> 00:00:13.321
မိုးလေ၀သပညာရှင်များက ကမ္ဘာတ၀န်းမှာ 
အပူလှိုင်းစံချိန်သစ်များ၊

00:00:13.321 --> 00:00:16.821
ဆိုးရွားတဲ့ ကယ်လီဖိုးနီးယားနဲ့
ဩစတေးလျ တောမီးလောင်မှုတွေနဲ့

00:00:16.821 --> 00:00:21.801
အကြာဆုံး အပူပိုင်း ဆိုင်ကလုန်းအမျိုးအစား 
၅ မျိုးတို့ကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

00:00:21.801 --> 00:00:26.611
အနှစ်လေးဆယ်အတွင်း ပြင်းထန်တဲ့မိုးလေ၀သ
အခြေအနေ အရေအတွက် မြင့်တက်လျက်ရှိပြီး

00:00:26.611 --> 00:00:30.521
အလားတူ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ
ရှိတယ်လို့ ခန်ံ့မှန်းထားကြပါတယ်။

00:00:30.521 --> 00:00:34.021
ဒါပေမဲ့ ဒီသဘာ၀ဘေးအန္တရာယ်တွေက 
သာမန် မိုးလေ၀သအခြေအနေ ဆိုးရွားမှုပဲလား။

00:00:34.021 --> 00:00:37.451
ဒါမှမဟုတ် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့်လား။

00:00:37.451 --> 00:00:39.761
ဒီမေးခွန်းကိုဖြေဖို့အတွက်

00:00:39.761 --> 00:00:44.091
မိုးလေ၀သနှင့်ရာသီဥတုတို့ရဲ့ ခြားနားချက်၊
သူတို့အကြောင်း၊ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်ထုတ်ပုံ

00:00:44.091 --> 00:00:48.022
ယင်းခန့်မှန်းချက်များနောက်ကွယ်က 
ညွှန်ပြချက်တွေကို သိထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:00:48.022 --> 00:00:52.078
ပညာရှင်များက "မိုးလေ၀သ"ကို 
ဒေသတစ်ခုရဲ့ အချိန်ကာလတစ်ခုအတွင်းရှိ

00:00:52.078 --> 00:00:54.908
လေထုအခြေအနေလို့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။

00:00:54.908 --> 00:00:58.318
လက်ရှိမှာ သုတေသီများက နောင်လာမည့်
အပတ်အတွက် ဒေသတွင်းမိုးလေ၀သအခြေအနေကို

00:00:58.318 --> 00:01:01.088
အကြမ်းအားဖြင့် ၈၀%ခန့် 
တိကျအောင် ခန့်မှန်းနိုင်ကြပါတယ်။

00:01:01.088 --> 00:01:05.485
"ရာသီဥတု"ကတော့ ဒေသတစ်ခုရဲ့ လတစ်လ 
ဒါမှမဟုတ် တစ်လထက်ပိုတဲ့ကာလအတွင်း

00:01:05.485 --> 00:01:08.071
လေထုရဲ့ပျမ်းမျှအခြေအနေကို ပြသပါတယ်။

00:01:08.071 --> 00:01:13.110
ရာသီဥတုခန့်မှန်းချက်များက လာမည့်ဆယ်စုနှစ်
ရဲ့ပျမ်းမျှအပူချိန်ကို ခန့်မှန်းနိုင်ပေမဲ့

00:01:13.110 --> 00:01:17.719
ဖြစ်လာနိုင်တဲ့မိုးလေ၀သအခြေအနေ 
အတိအကျကိုတော့ မပြောပြနိုင်ပါဘူး။

NOTE Paragraph

00:01:17.719 --> 00:01:21.775
ဒီခန့်မှန်းချက်နှစ်မျိုးက မတူညီတဲ့
အချက်အလက်တွေအပေါ်

00:01:21.775 --> 00:01:24.875
အခြေခံထားတာဖြစ်တဲ့အတွက် 
ယခုလို ကွဲပြားနေရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:01:24.875 --> 00:01:26.721
မိုးလေ၀သအခြေအနေကို ခန့်မှန်းနိုင်ဖို့

00:01:26.721 --> 00:01:31.405
ပညာရှင်များအနေနဲ့ ဒေသတစ်ခုရဲ့ လေထုအတွင်း
ရှိ မိုးလေ၀သအခြေအနေကိုဆုံးဖြတ်နိုင်တဲ့

00:01:31.405 --> 00:01:38.075
မိုးရေချိန်၊ လေထုဖိအား၊ သိပ်သည်းဆ၊ လေတိုက်
နှုန်းနဲ့လေလမ်းကြောင်းရဲ့ လက်ရှိအဆင့်ကို

00:01:38.085 --> 00:01:39.988
တိုင်းတာရန် လိုအပ်ပါတယ်။

00:01:39.988 --> 00:01:44.211
ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အခြေစိုက်စခန်း
ပေါင်း၈၀၀ကျော်မှ မိုးလေ၀သပညာရှင်များက

00:01:44.211 --> 00:01:48.336
မိုးပျံပူဖောင်းများကို တနေ့နှစ်ကြိမ် လေထု
အတွင်းကို လွှတ်တင်လေ့ရှိကြတယ်။

00:01:48.343 --> 00:01:51.033
မိုးပျံပူဖောင်းတွေက "radiosonde"
ဟုခေါ်သော ကိရိယာများကို

00:01:51.033 --> 00:01:53.553
သယ်ဆောင်တယ်၊ ဒါတွေက ကနဦး
အခြေအနေများကို တိုင်းတာပြီး

00:01:53.553 --> 00:01:57.514
တွေ့ရှိချက်များကို နိုင်ငံတကာ
မိုးလေ၀သစင်တာများသို့ ပို့ပေးတယ်။

00:01:57.514 --> 00:02:00.554
ဒီကနေ ရရှိလာသောအချက်အလက်များကို အခြေခံပြီး

00:02:00.554 --> 00:02:04.626
ပညာရှင်များက မိုးလေ၀သ
ခန့်မှန်းချက်များကို ထုတ်ပြန်ကြသည်။

00:02:04.626 --> 00:02:06.564
ဖြစ်ချင်တော့ ပြီးပြည့်စုံတဲ့

NOTE Paragraph

00:02:06.564 --> 00:02:09.779
ခန့်မှန်းချက်တစ်ခုကိုထုတ်ပြန်ဖို့
တားဆီးနေတဲ့ အရာ ရှိနေပါတယ်။

00:02:09.779 --> 00:02:13.244
မိုးလေ၀သသည် အခြေခံအားဖြင့် 
ရှုပ်ထွေးလွန်းသောစနစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

00:02:13.244 --> 00:02:16.984
ဆိုလိုတာက ယင်းသည် အံ့ဩဖို့ကောင်းအောင် 
အထိခိုက်မခံတဲ့အရာဖြစ်ပြီး

00:02:16.984 --> 00:02:21.487
စနစ်၏အစိတ်အပိုင်းအားလုံးကို နားမလည်ဘဲ 
ပြီးပြည့်စုံစွာ ခန့်မှန်းနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး

00:02:21.487 --> 00:02:25.667
ဆယ်ရက်တာကာလအတွင်း 
အလွန်သေးငယ်သော နှောင့်ယှက်မှုလေးတစ်ခုက

00:02:25.667 --> 00:02:29.737
လေထုအခြေအနေအပေါ် ကြီးမားတဲ့ 
အကျိုးသက်ရောက်မှု ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ရုံသာမက

00:02:29.737 --> 00:02:35.764
ရက်သတ္တပတ်နှစ်ပတ်နောက်ပိုင်း မိုးလေဝသကိူ
ခန့်မှန်းမရနိုင်အောင် ဖြစ်စေတာပါ။

00:02:35.764 --> 00:02:39.258
ရာသီဥတုခန့်မှန်းချက်များကတော့ မိုးလေ၀သ
လှိုင်းလေထန်တာ ပိုနည်းတယ်။

NOTE Paragraph

00:02:39.258 --> 00:02:41.488
ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် ဒေသတစ်ခုရဲ့ရာသီဥတုက

00:02:41.488 --> 00:02:45.158
မိုးလေ၀သရဲ့ အချက်အလက်ကို 
ပျမ်းမျှယူထားခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။

00:02:45.158 --> 00:02:47.398
ဒါ့အပြင် ရာသီဥတုခန့်မှန်းချက်ထုတ်ရာမှာ

00:02:47.398 --> 00:02:49.798
လေထုအတွင်း လက်ရှိ
ဖြစ်ပေါ်နေတာကို လျစ်လျူရှုပြီး

00:02:49.798 --> 00:02:53.768
ဖြစ်နိုင်တဲ့အရာများကိုသာ အဓိကထား
တာကြောင့်မို့လည်း ဖြစ်ပါတယ်။

00:02:53.768 --> 00:02:57.518
ယင်းတို့ကို ကန့်သတ်အခြေအနေများလို့ခေါ်ပြီး

00:02:57.518 --> 00:03:02.744
ရာသီဥတုနှင့်မိုးလေ၀သတို့မှ 
ကန့်သတ်ချက်များပဲဖြစ်ပါတယ်။

00:03:02.744 --> 00:03:07.174
ကန့်သတ်အခြေအနေရဲ့ဥပမာတစ်ခုက
နေရောင်ခြည်စွမ်းအင်ဖြာထွက်ခြင်းပါ။

NOTE Paragraph

00:03:07.174 --> 00:03:12.686
နေနှင့် တည်နေရာတစ်ခုအကြားရှိ တိကျတဲ့
အကွာအဝေးနှင့်ထောင့်ကို စိစစ်ခြင်းဖြင့်

00:03:12.686 --> 00:03:16.190
ဒီဧရိယာမှ လက်ခံရရှိမယ့်အပူပမာဏကို 
သိရှိနိုင်ပါတယ်။

00:03:16.190 --> 00:03:19.530
တစ်နှစ်ပတ်လုံး နေရဲ့လှုပ်ရှားမှုကို 
သိနေတဲ့အတွက်ကြောင့်

00:03:19.530 --> 00:03:22.570
၎င်း၏ အပူချိန်ပေါ်သက်ရောက်မှုကို 
တိကျစွာ ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။

00:03:22.570 --> 00:03:25.770
နှစ်ပေါင်းများစွာ စုဆောင်းထားတဲ့ 
ဒေတာများကို ပျမ်းမျှယူခြင်းဖြင့်

00:03:25.770 --> 00:03:29.450
အချိန်ကာလာအလျောက် ပုံမှန်ဖြစ်လေ့
ရှိတဲ့ပုံစံတွေကို ထုတ်ဖော်နိုင်ပါတယ်။

00:03:29.450 --> 00:03:35.022
ကန့်သတ်အခြေအနေအများစုက တဖြည်းဖြည်း
ပြောင်းတဲ့ တန်ဖိုးတွေ ကောင်းစွာသတ်မှတ်တယ်။

NOTE Paragraph

00:03:35.022 --> 00:03:39.653
ဒါက သုတေသီတွေကို အနာဂတ် နှစ်တွေအတွေအတွက် 
ရာသီဥတုကို စိတ်ချက်ချ ခန့်မှန်းခွင့်ပေးတယ်

00:03:39.653 --> 00:03:42.431
ဒါပေမဲ့ ဒီမှာ ခဲရာခဲဆစ်နိုင်တဲ့ နေရာပါ။

00:03:42.431 --> 00:03:45.831
ကန့်သတ် အခြေအအနေထဲက မပြောပလောက်တဲ့
ပြောင်းလဲမှုက ကမောက်ကမ ရာသီဥတုစနစ်မှာ

00:03:45.831 --> 00:03:48.823
ကြီးမားတဲ့ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုကို 
ကိုယ်စားပြုပါတယ်။

00:03:48.823 --> 00:03:51.477
ဥပမာပြရရင် လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း၁၅၀အတွင်း

00:03:51.477 --> 00:03:56.066
ကမ္ဘာမြေ၏မျက်နှာပြင်အပူချိန်ဟာ
၁ ဒီဂရီဆဲလ်စီးရပ်စ်နီးပါး တိုးလာပါတယ်။

00:03:56.066 --> 00:03:58.486
ဒီပြောင်းလဲမှုဟာ သေးငယ်တယ်လို့ထင်ရပေမဲ့

00:03:58.486 --> 00:04:02.146
ဒီ ၁ ဒီဂရီဆိုတဲ့ပြောင်းလဲမှုကြောင့်
လေထုထဲမှာ အကြမ်းအားဖြင့်

00:04:02.146 --> 00:04:06.606
နျူကလီယားထိပ်ဖူး ၁သန်းနဲ့ညီမျှတဲ့
စွမ်းအင် တိုးလာပါတယ်။

00:04:06.606 --> 00:04:09.264
ဒီ ကြီးမားတဲ့စွမ်းအင်ထုက အပူလှိုင်းများ၊

00:04:09.264 --> 00:04:16.245
မိုးခေါင်မှုများ၊ မုန်တိုင်းများ
ဖြစ်ပေါ်မှုမှာ သိသိသာသာတိုးမြင့်လာပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:04:16.245 --> 00:04:20.412
ပြင်းထန်တဲ့မိုးလေ၀သ တိုးပွားလာမှုက ကျပန်း
လား(သို့)ပြောင်းနေသောရာသီဥကြောင့်လား။

NOTE Paragraph

00:04:20.412 --> 00:04:21.721
အဖြေကတော့

00:04:21.721 --> 00:04:25.881
မိုးလေ၀သက အမြဲတမ်း
ကမောက်ကမ ဖြစ်နေမယ်ဆိုပေမဲ့

00:04:25.881 --> 00:04:31.581
ရာသီဥတုအတွင်းက အပြောင်းအလဲတွေက ပြင်းထန်သော
မိုးလေ၀သအခြေအနေဖြစ်နိုင်ခြေ တိုးစေတာပါ။

00:04:31.581 --> 00:04:34.822
သိပ္ပံပညာရှင်များက ရာသီဥတု
အခြေအနေ ပြောင်းလဲလာပြီး

NOTE Paragraph

00:04:34.822 --> 00:04:40.750
လူသား အပြုအမူများက ဒီပြောင်းလဲမှုကို
မြန်ဆန်စေပါတယ်ဆိုတာကိူ လက်ခံလုနီးပါးပါ။

00:04:40.750 --> 00:04:42.107
ကံကောင်းတာက

00:04:42.107 --> 00:04:46.050
လူသားတွေရဲ့ဘယ်အပြုအမူတွေက ရာသီဥတု
အပေါ် အများဆုံး အသက်ရောက်မှူရှိတယ်ဆိုတာ

00:04:46.050 --> 00:04:50.143
ဘယ်ကန့်သတ်အခြေအနေအမျိုးအစား ပြောင်းလဲ
နေသလဲကို ခြေရာခံကာ သိရှိနိုင်ပါတယ်။

00:04:50.143 --> 00:04:54.053
ဒါကြောင့် နောင်လာမည့်လအတွက်မိုးလေ၀သ
အခြေအနေက ပဟေဠိတစ်ခုအနေနဲ့ ရှိတာတောင်

00:04:54.053 --> 00:04:58.690
အားလုံး အတူတကွပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ကာ 
နောင်လာမည့် ရာစုနှစ်များအတွက်ရာသီဥတုကို

00:04:58.690 --> 00:05:01.045
ကြိုတင်ကာကွယ်ထားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။