1
00:00:00,130 --> 00:00:02,572
İster bir sınava giriyor olun,

2
00:00:02,596 --> 00:00:05,777
ister yeni bir müzik aleti
öğrenmeye çalışıyor olun,

3
00:00:05,801 --> 00:00:08,436
hatta yeni bir sporda
mükemmelleşmeye çalışıyor olun,

4
00:00:08,460 --> 00:00:12,166
uyku aslında gizli hafıza silahınız
olabilir.

5
00:00:12,190 --> 00:00:14,999
[Bilim ile Uyumak]

6
00:00:17,180 --> 00:00:21,327
Araştırmalar bize uykunun hafıza için
en az üç farklı şekilde

7
00:00:21,351 --> 00:00:23,171
kritik olduğunu açıkladı.

8
00:00:23,195 --> 00:00:26,536
İlk olarak, beyninizi gerçekten
hazır hale getirmeyi öğrenmeden önce

9
00:00:26,536 --> 00:00:28,686
uykuya ihtiyacınız olduğunu biliyoruz,

10
00:00:28,710 --> 00:00:31,113
neredeyse kuru bir sünger gibi

11
00:00:31,137 --> 00:00:33,796
yeni bilgileri emmeye hazır.

12
00:00:33,820 --> 00:00:37,526
Uyku olmadan, beynin içindeki
hafıza devreleri,

13
00:00:37,550 --> 00:00:40,506
önceden olduğu gibi bilfiil su ile tıkanır

14
00:00:40,530 --> 00:00:43,276
ve yeni bilgileri özümseyemeyiz.

15
00:00:43,300 --> 00:00:47,326
Bu yeni bellek izlerini etkin bir şekilde
ortaya koyamayız.

16
00:00:47,350 --> 00:00:51,146
Ama sadece öğrenmeden önce
uyumak önemli değil

17
00:00:51,170 --> 00:00:54,766
çünkü unutmamak için
bu yeni anıların üzerindeki

18
00:00:54,790 --> 00:00:57,626
kaydet düğmesine basmayı
öğrendikten sonra

19
00:00:57,626 --> 00:00:59,686
uykuya ihtiyaç olduğunu da biliyoruz.

20
00:00:59,710 --> 00:01:02,196
Aslında uyku, beyindeki bu bilginin

21
00:01:02,196 --> 00:01:05,456
gelecekte değişmesini durduracak

22
00:01:05,456 --> 00:01:08,515
ve bu anıları bu sinir ağlarının

23
00:01:08,515 --> 00:01:11,236
mimarisine yapıştıracak.

24
00:01:11,260 --> 00:01:14,184
Uykunun bu hafıza güçlendirme avantajını

25
00:01:14,184 --> 00:01:19,072
tam olarak nasıl sağladığını
keşfetmeye başladık.

26
00:01:19,740 --> 00:01:24,966
İlk mekanizma bir dosya aktarım sürecidir.

27
00:01:24,990 --> 00:01:28,970
Burada, beyindeki iki farklı yapıdan 
bahsedebiliriz.

28
00:01:29,020 --> 00:01:31,876
İlki hipokampüs olarak adlandırılır

29
00:01:31,900 --> 00:01:35,579
ve hipokampüs, beyninizin sol
ve sağ tarafında bulunur.

30
00:01:36,000 --> 00:01:37,936
Hipokampüsü beyninizin

31
00:01:37,960 --> 00:01:41,586
bilgilendirici gelen kutusu gibi
düşünebilirsiniz.

32
00:01:41,610 --> 00:01:45,736
Yeni hafıza dosyalarını almak
ve onlara tutunmak konusunda çok iyidir.

33
00:01:45,800 --> 00:01:48,266
Bahsedebileceğimiz ikinci yapıya

34
00:01:48,290 --> 00:01:49,786
korteks denir.

35
00:01:49,810 --> 00:01:53,666
Beyninizin tepesine oturan
buruşuk büyük doku.

36
00:01:53,690 --> 00:01:55,776
Derin uyku sırasında,

37
00:01:55,800 --> 00:01:58,656
bir de dosya aktarım mekanizması var.

38
00:01:58,680 --> 00:02:01,686
Hipokampüsü bir USB bellek gibi

39
00:02:01,710 --> 00:02:04,496
ve korteksinizi sabit disk gibi düşünün.

40
00:02:04,520 --> 00:02:06,466
Gün boyunca etrafta dolaşıyoruz

41
00:02:06,490 --> 00:02:08,416
ve çok sayıda dosya topluyoruz,

42
00:02:08,440 --> 00:02:10,956
ancak daha sonra gece 
derin uyku sırasında,

43
00:02:10,980 --> 00:02:13,586
sınırlı depolama kapasitesi nedeniyle,

44
00:02:13,610 --> 00:02:17,106
bu dosyaları hipokampüsten beynin,

45
00:02:17,130 --> 00:02:20,156
korteksin sabit diskine aktarmak
zorundayız.

46
00:02:20,180 --> 00:02:22,436
Bu, derin uykunun yaptığı gibi görünen

47
00:02:22,460 --> 00:02:24,516
mekanizmalardan biri.

48
00:02:24,540 --> 00:02:27,776
Ancak farkına vardığımız, bu hatıraları

49
00:02:27,776 --> 00:02:31,686
beyne yapıştırmaya yardımcı olan
başka bir mekanizma var.

50
00:02:31,710 --> 00:02:34,026
Buna tekrar deniyor.

51
00:02:34,050 --> 00:02:35,750
Birkaç yıl önce bilim insanları,

52
00:02:35,750 --> 00:02:38,765
farelerin bir labirentte koşarken

53
00:02:38,765 --> 00:02:41,316
nasıl öğrendiklerine bakıyorlardı.

54
00:02:41,340 --> 00:02:45,796
Bu farelerin hafıza merkezlerine
aktiviteyi kaydediyorlardı.

55
00:02:45,820 --> 00:02:48,146
Fare labirentte koşarken,

56
00:02:48,170 --> 00:02:52,726
farklı beyin hücreleri labirentin
farklı kısımlarını kodlardı.

57
00:02:52,750 --> 00:02:56,422
Eğer beyin hücrelerinin her birine
bir tını ekleseydiniz,

58
00:02:56,446 --> 00:02:59,326
fare labirenti öğrenmeye başladığında

59
00:02:59,326 --> 00:03:02,106
duyacağınız şey o anının imzası olurdu.

60
00:03:02,130 --> 00:03:04,173
Yani sanki şöyle bir şey ...

61
00:03:04,197 --> 00:03:07,696
(Canlı piyano müziği)

62
00:03:07,720 --> 00:03:11,876
Duyabildiğimiz bu şey
öğrenmenin imzasıydı.

63
00:03:11,900 --> 00:03:14,626
Ama sonra akıllıca bir şey yaptılar.

64
00:03:14,650 --> 00:03:19,236
Fareler uykuya dalarken beyinlerini
dinlemeye devam ettiler

65
00:03:19,260 --> 00:03:21,668
ve duydukları şey olağanüstüydü.

66
00:03:21,692 --> 00:03:23,816
Fare uyurken aynı hafıza imzasını

67
00:03:23,840 --> 00:03:28,676
beyninde yeniden oynatmaya başladı.

68
00:03:28,700 --> 00:03:33,066
Ama o anda uyanıkken yaptığından
neredeyse 10 kat

69
00:03:33,090 --> 00:03:35,236
daha hızlı oynatıyordu.

70
00:03:35,260 --> 00:03:37,613
Onun yerine duyduğunuz şey...

71
00:03:37,637 --> 00:03:40,636
(Hızlı, canlı piyano müziği)

72
00:03:40,660 --> 00:03:42,656
Bu, uykunun bu anıları

73
00:03:42,680 --> 00:03:45,896
aslında güçlendirdiği
ikinci yol gibi görünüyor.

74
00:03:45,920 --> 00:03:50,376
Uyku aslında bu hatıraları beyinde

75
00:03:50,400 --> 00:03:52,726
yeni bir devreye sokup puanlayarak

76
00:03:52,750 --> 00:03:55,256
hafıza temsilini güçlendiriyor.

77
00:03:55,610 --> 00:03:58,936
Uykunun hafıza için 
yararlı olmasının son yolu,

78
00:03:58,960 --> 00:04:01,746
bütünleşme ve ilişkidir.

79
00:04:01,770 --> 00:04:03,586
Aslında, uykunun hayal ettiğimizden

80
00:04:03,610 --> 00:04:06,696
çok daha akıllı olduğunu öğreniyoruz.

81
00:04:06,720 --> 00:04:10,906
Uyku sadece bireysel hatıraları
güçlendirmekle kalmaz,

82
00:04:10,930 --> 00:04:15,776
uyku aslında yeni hatıraları
zekice birbirine bağlar.

83
00:04:15,800 --> 00:04:17,007
Sonuç olarak,

84
00:04:17,031 --> 00:04:19,006
ertesi gün gözden geçirilmiş

85
00:04:19,030 --> 00:04:24,216
bir zihin çapında ilişkiler ağıyla
uyanabilir,

86
00:04:24,240 --> 00:04:29,546
önceden aşılamayan sorunlara
çözümler bulabiliriz.

87
00:04:29,570 --> 00:04:31,895
Muhtemelen bu, bir problemi çözerken

88
00:04:31,895 --> 00:04:35,726
asla uyanık kalmanızın
söylenmemesinin sebebi.

89
00:04:35,750 --> 00:04:39,616
Bir problemi olduktan sonra 
uyumanız gerektiği söylenir

90
00:04:39,640 --> 00:04:42,103
ve bu da tam olarak bilimin
bize öğrettiği şeydir.