1
00:00:00,000 --> 00:00:14,000
(Muzyka)

2
00:00:14,000 --> 00:00:16,876
Czemu wzdrygamy się, słysząc nazwisko Szekspira?

3
00:00:16,876 --> 00:00:19,938
Według mnie, ze względu na jego słowa.

4
00:00:19,938 --> 00:00:23,030
Te wszystkie wzniosłe "twe", "tyś", "przeto",

5
00:00:23,030 --> 00:00:26,000
"czemuż to jesteś" mogą irytować.

6
00:00:26,000 --> 00:00:30,322
Czemu więc jest taki popularny?

7
00:00:30,322 --> 00:00:32,398
Czemu to właśnie jego sztuki

8
00:00:32,398 --> 00:00:34,774
najczęściej się wystawia i przerabia?

9
00:00:34,774 --> 00:00:37,000
Ze względu na jego słowa.

10
00:00:37,000 --> 00:00:40,769
Pod koniec XVI i na początku XVII wieku

11
00:00:40,769 --> 00:00:43,000
słowa były najlepszym narzędziem człowieka,

12
00:00:43,000 --> 00:00:45,553
a było o czym mówić.

13
00:00:45,553 --> 00:00:48,584
Zdecydowana większość była dość przygnębiająca.

14
00:00:48,584 --> 00:00:51,657
Czarna śmierć i jej podobne.

15
00:00:51,657 --> 00:00:54,646
Szekspir rzeczywiście używa wielu słów.

16
00:00:54,646 --> 00:00:56,764
Jednym z jego większych osiągnięć

17
00:00:56,764 --> 00:00:58,882
są przekleństwa.

18
00:00:58,882 --> 00:01:01,000
Jednoczyły całą widownię;

19
00:01:01,000 --> 00:01:05,676
wszyscy zgodnie śmiali się z akcji na scenie.

20
00:01:05,676 --> 00:01:09,000
Słowa, zwłaszcza dialogi w dramacie,

21
00:01:09,000 --> 00:01:12,000
używane są z wielu powodów:

22
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
żeby wprowadzić nastrój na scenie,

23
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
dodać klimatu,

24
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
rozwinąć związki między postaciami.

25
00:01:20,000 --> 00:01:25,015
Obelgi robią to szybko i skutecznie.

26
00:01:25,015 --> 00:01:27,800
Zacznijmy od Hamleta.

27
00:01:27,800 --> 00:01:29,492
Zaraz przed tym dialogiem.

28
00:01:29,492 --> 00:01:32,661
Poloniusz to ojciec Ofelii,

29
00:01:32,661 --> 00:01:35,280
zakochanej w Hamlecie.

30
00:01:35,280 --> 00:01:37,907
Król Klaudiusz próbuje rozgryźć,

31
00:01:37,907 --> 00:01:40,364
czemu książę zachowuje się niczym opętany

32
00:01:40,364 --> 00:01:42,681
od ślubu z matki z królem.

33
00:01:42,681 --> 00:01:45,000
Poloniusz proponuje posłużyć się córką,

34
00:01:45,000 --> 00:01:48,000
by wyciągnąć informacje od Hamleta.

35
00:01:48,000 --> 00:01:50,753
Następuje akt II scena 2.

36
00:01:50,753 --> 00:01:54,046
Poloniusz: "Wieszli, kto jestem, panie?"

37
00:01:54,046 --> 00:01:58,200
Hamlet: " Wiem doskonale: jesteś rybak".

38
00:01:58,200 --> 00:02:00,806
Poloniusz: "Zaprawdę, nie jestem nim".

39
00:02:00,806 --> 00:02:03,384
Hamlet: "Tym ci gorzej, rad bym,

40
00:02:03,384 --> 00:02:05,912
żebyś był tak uczciwym człowiekiem".

41
00:02:05,912 --> 00:02:08,061
Nawet nie znając słowa "rybak",

42
00:02:08,061 --> 00:02:11,045
można użyć kilku podpowiedzi z kontekstu.

43
00:02:11,045 --> 00:02:13,861
Raz: Poloniusz zareagował negatywnie,

44
00:02:13,861 --> 00:02:16,676
więc musi być to coś złego.

45
00:02:16,676 --> 00:02:19,492
Dwa: ryby śmierdzą, więc musi to być coś złego.

46
00:02:19,492 --> 00:02:23,938
Trzy: "rybak" po prostu nie brzmi dobrze.

47
00:02:23,938 --> 00:02:26,184
Nawet nie znając znaczenia,

48
00:02:26,184 --> 00:02:29,000
zaczynasz tworzyć pewną charakterystykę

49
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
relacji pomiędzy Hamletem a Poloniuszem,

50
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
a nie była ona zbyt dobra.

51
00:02:34,000 --> 00:02:38,523
Szukając głębiej, "rybak" to rodzaj handlarza,

52
00:02:38,523 --> 00:02:42,000
a tu można rzec nawet alfonsa,

53
00:02:42,000 --> 00:02:45,784
jakby Poloniusz oferował córkę za pieniądze,

54
00:02:45,784 --> 00:02:48,000
żeby uzyskać względy króla.

55
00:02:48,000 --> 00:02:52,584
Widać więc, że Hamlet nie jest tak szalony 
jak twierdzi,

56
00:02:52,584 --> 00:02:56,846
i wzmacnia wzajemną niechęć.

57
00:02:56,846 --> 00:02:58,769
Chcesz inny przykład?

58
00:02:58,769 --> 00:03:01,929
"Romeo i Julia" zawiera chyba najlepsze zniewagi

59
00:03:01,929 --> 00:03:03,589
ze wszystkich sztuk Szekspira.

60
00:03:03,589 --> 00:03:06,000
Jest to sztuka o dwóch gangach,

61
00:03:06,000 --> 00:03:07,930
i parze nieszczęsnych kochanków,

62
00:03:07,930 --> 00:03:09,980
którzy odbierają sobie życie.

63
00:03:09,980 --> 00:03:11,853
Żadna walka na pięści

64
00:03:11,853 --> 00:03:13,726
nie obędzie się bez obelg.

65
00:03:13,726 --> 00:03:15,600
Nie zawiedziesz się.

66
00:03:15,600 --> 00:03:18,000
Zaraz w akcie 1, scenie 1

67
00:03:18,000 --> 00:03:20,646
widzimy poziom nieufności i nienawiści

68
00:03:20,646 --> 00:03:24,830
między rodzinami Capulletich i Montecchich.

69
00:03:24,830 --> 00:03:28,340
Grzegorz: "Zmarszczę się przechodząc,

70
00:03:28,340 --> 00:03:31,000
i niechaj uczynią, jak zechcą".

71
00:03:31,000 --> 00:03:33,093
Sampson: "Nie, jak się odważą.

72
00:03:33,093 --> 00:03:35,666
Zwrócę się ku nim i chwycę kciuk w zęby.

73
00:03:35,666 --> 00:03:38,570
Okryją się hańbą, jeśli to zniosą".

74
00:03:38,570 --> 00:03:41,000
Wchodzą Abraham i Baltazar,

75
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
"Czy przeciw nam

76
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
chwyciłeś kciuk w zęby, panie?".

77
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
Sampson: "Chwyciłem kciuk w zęby, panie".

78
00:03:47,000 --> 00:03:49,666
Abraham: "Czy przeciw nam

79
00:03:49,666 --> 00:03:52,332
chwyciłeś kciuk w zęby, panie?".

80
00:03:52,332 --> 00:03:53,871
Jak ten rozwój wypadków

81
00:03:53,871 --> 00:03:56,110
pomaga zrozumieć nastrój bądź postać?

82
00:03:56,110 --> 00:03:58,000
Rozłóżmy to na zniewagi.

83
00:03:58,000 --> 00:04:01,569
Dziś gryzienie kciuka to nic szczególnego,

84
00:04:01,569 --> 00:04:04,000
ale Sampson mówi, że to dla nich obelga.

85
00:04:04,000 --> 00:04:07,000
Jeśli tak to odbierają, musiało tak być.

86
00:04:07,000 --> 00:04:10,000
To pokazuje poziom nienawiści

87
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
między służbą obu rodów.

88
00:04:13,000 --> 00:04:18,723
Zwykle robi się tak, żeby sprowokować walkę,

89
00:04:18,723 --> 00:04:22,310
i tak się właśnie stanie.

90
00:04:22,310 --> 00:04:25,876
Gryzienie kciuka w czasach pisania tej sztuki

91
00:04:25,876 --> 00:04:28,169
było pokazanie jak dziś środkowego palca.

92
00:04:28,169 --> 00:04:30,784
Wywołuje całkiem silne emocje,

93
00:04:30,784 --> 00:04:34,000
i zaczynamy wyczuwać napięcie w tej scenie.

94
00:04:34,000 --> 00:04:37,415
Na scenie pojawia się Tybalt, 
z domu Capulettich,

95
00:04:37,415 --> 00:04:41,000
i prowokuje kłótnię z Benvoliem, 
z domu Montecchich.

96
00:04:41,000 --> 00:04:45,815
Tybalt: "Co, z obnażonym mieczem 
wśród prostaków?

97
00:04:45,815 --> 00:04:49,000
Benvolio, obróć się; spójrz na śmierć swoją".

98
00:04:49,000 --> 00:04:54,000
Benvolio: "Pokój przywracam tu; włóż miecz do pochwy

99
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
Albo wraz ze mną rozdziel nim tych ludzi".

100
00:04:57,000 --> 00:05:00,123
Tybalt: "Co? Gdy miecz nagi, mówisz o pokoju?!

101
00:05:00,123 --> 00:05:01,985
Brzydzę się słowem tym,

102
00:05:01,985 --> 00:05:03,513
jak brzydzę piekłem,

103
00:05:03,513 --> 00:05:05,471
każdym z Montecchich i tobą,

104
00:05:05,471 --> 00:05:07,000
ty tchórzu. Broń się!".

105
00:05:08,600 --> 00:05:10,000
Prostacy.

106
00:05:10,000 --> 00:05:13,790
Znowu wiadomo, że to nie wróży nic dobrego.

107
00:05:13,790 --> 00:05:17,907
Rodziny się nienawidzą, 
a to jest dolewanie oliwy do ognia.

108
00:05:17,907 --> 00:05:20,738
Ale jak niebezpieczne jest to żądło?

109
00:05:20,738 --> 00:05:22,000
Nazwać kogoś tchórzliwym prostakiem

110
00:05:22,000 --> 00:05:26,000
wobec jego ludzi i wrogiej rodziny oznacza,

111
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
że szykuje się walka.

112
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
Tybalt najzwyczajniej wyzywa Benvolia.

113
00:05:31,000 --> 00:05:35,000
Żeby zachować honor, Benvolio musi walczyć.

114
00:05:35,000 --> 00:05:39,923
Dialog daje nam dobry wgląd 
w charakterystykę tych postaci.

115
00:05:39,923 --> 00:05:43,000
Tybalt uważa rodzinę Montecchich 
za tchórzliwe psy,

116
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
nie ma do nich żadnego szacunku,

117
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
co dodaje scenie dramatycznego napięcia.

118
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
Uwaga, spojler.

119
00:05:50,000 --> 00:05:54,000
Zacietrzewienie Tybalta 
i nienawiść do rodziny Montecchich

120
00:05:54,000 --> 00:05:57,675
ludzie literatury nazywają hamartią,

121
00:05:57,675 --> 00:05:59,000
i staje się przyczyną jego upadku.

122
00:05:59,000 --> 00:06:04,000
A tak. Ginie z rąk Romea.

123
00:06:04,000 --> 00:06:07,000
Więc kiedy patrzysz na dzieła Szekspira,

124
00:06:07,000 --> 00:06:09,000
przypatrz się uważnie słowom,

125
00:06:09,000 --> 00:06:13,066
bo naprawdę zamierzają ci coś powiedzieć.