0:00:00.000,0:00:14.000
(Muzyka)

0:00:14.000,0:00:16.876
Czemu wzdrygamy się, słysząc nazwisko Szekspira?

0:00:16.876,0:00:19.938
Według mnie, ze względu na jego słowa.

0:00:19.938,0:00:23.030
Te wszystkie wzniosłe "twe", "tyś", "przeto",

0:00:23.030,0:00:26.000
"czemuż to jesteś" mogą irytować.

0:00:26.000,0:00:30.322
Czemu więc jest taki popularny?

0:00:30.322,0:00:32.398
Czemu to właśnie jego sztuki

0:00:32.398,0:00:34.774
najczęściej się wystawia i przerabia?

0:00:34.774,0:00:37.000
Ze względu na jego słowa.

0:00:37.000,0:00:40.769
Pod koniec XVI i na początku XVII wieku

0:00:40.769,0:00:43.000
słowa były najlepszym narzędziem człowieka,

0:00:43.000,0:00:45.553
a było o czym mówić.

0:00:45.553,0:00:48.584
Zdecydowana większość była dość przygnębiająca.

0:00:48.584,0:00:51.657
Czarna śmierć i jej podobne.

0:00:51.657,0:00:54.646
Szekspir rzeczywiście używa wielu słów.

0:00:54.646,0:00:56.764
Jednym z jego większych osiągnięć

0:00:56.764,0:00:58.882
są przekleństwa.

0:00:58.882,0:01:01.000
Jednoczyły całą widownię;

0:01:01.000,0:01:05.676
wszyscy zgodnie śmiali się z akcji na scenie.

0:01:05.676,0:01:09.000
Słowa, zwłaszcza dialogi w dramacie,

0:01:09.000,0:01:12.000
używane są z wielu powodów:

0:01:12.000,0:01:14.000
żeby wprowadzić nastrój na scenie,

0:01:14.000,0:01:17.000
dodać klimatu,

0:01:17.000,0:01:20.000
rozwinąć związki między postaciami.

0:01:20.000,0:01:25.015
Obelgi robią to szybko i skutecznie.

0:01:25.015,0:01:27.800
Zacznijmy od Hamleta.

0:01:27.800,0:01:29.492
Zaraz przed tym dialogiem.

0:01:29.492,0:01:32.661
Poloniusz to ojciec Ofelii,

0:01:32.661,0:01:35.280
zakochanej w Hamlecie.

0:01:35.280,0:01:37.907
Król Klaudiusz próbuje rozgryźć,

0:01:37.907,0:01:40.364
czemu książę zachowuje się niczym opętany

0:01:40.364,0:01:42.681
od ślubu z matki z królem.

0:01:42.681,0:01:45.000
Poloniusz proponuje posłużyć się córką,

0:01:45.000,0:01:48.000
by wyciągnąć informacje od Hamleta.

0:01:48.000,0:01:50.753
Następuje akt II scena 2.

0:01:50.753,0:01:54.046
Poloniusz: "Wieszli, kto jestem, panie?"

0:01:54.046,0:01:58.200
Hamlet: " Wiem doskonale: jesteś rybak".

0:01:58.200,0:02:00.806
Poloniusz: "Zaprawdę, nie jestem nim".

0:02:00.806,0:02:03.384
Hamlet: "Tym ci gorzej, rad bym,

0:02:03.384,0:02:05.912
żebyś był tak uczciwym człowiekiem".

0:02:05.912,0:02:08.061
Nawet nie znając słowa "rybak",

0:02:08.061,0:02:11.045
można użyć kilku podpowiedzi z kontekstu.

0:02:11.045,0:02:13.861
Raz: Poloniusz zareagował negatywnie,

0:02:13.861,0:02:16.676
więc musi być to coś złego.

0:02:16.676,0:02:19.492
Dwa: ryby śmierdzą, więc musi to być coś złego.

0:02:19.492,0:02:23.938
Trzy: "rybak" po prostu nie brzmi dobrze.

0:02:23.938,0:02:26.184
Nawet nie znając znaczenia,

0:02:26.184,0:02:29.000
zaczynasz tworzyć pewną charakterystykę

0:02:29.000,0:02:32.000
relacji pomiędzy Hamletem a Poloniuszem,

0:02:32.000,0:02:34.000
a nie była ona zbyt dobra.

0:02:34.000,0:02:38.523
Szukając głębiej, "rybak" to rodzaj handlarza,

0:02:38.523,0:02:42.000
a tu można rzec nawet alfonsa,

0:02:42.000,0:02:45.784
jakby Poloniusz oferował córkę za pieniądze,

0:02:45.784,0:02:48.000
żeby uzyskać względy króla.

0:02:48.000,0:02:52.584
Widać więc, że Hamlet nie jest tak szalony [br]jak twierdzi,

0:02:52.584,0:02:56.846
i wzmacnia wzajemną niechęć.

0:02:56.846,0:02:58.769
Chcesz inny przykład?

0:02:58.769,0:03:01.929
"Romeo i Julia" zawiera chyba najlepsze zniewagi

0:03:01.929,0:03:03.589
ze wszystkich sztuk Szekspira.

0:03:03.589,0:03:06.000
Jest to sztuka o dwóch gangach,

0:03:06.000,0:03:07.930
i parze nieszczęsnych kochanków,

0:03:07.930,0:03:09.980
którzy odbierają sobie życie.

0:03:09.980,0:03:11.853
Żadna walka na pięści

0:03:11.853,0:03:13.726
nie obędzie się bez obelg.

0:03:13.726,0:03:15.600
Nie zawiedziesz się.

0:03:15.600,0:03:18.000
Zaraz w akcie 1, scenie 1

0:03:18.000,0:03:20.646
widzimy poziom nieufności i nienawiści

0:03:20.646,0:03:24.830
między rodzinami Capulletich i Montecchich.

0:03:24.830,0:03:28.340
Grzegorz: "Zmarszczę się przechodząc,

0:03:28.340,0:03:31.000
i niechaj uczynią, jak zechcą".

0:03:31.000,0:03:33.093
Sampson: "Nie, jak się odważą.

0:03:33.093,0:03:35.666
Zwrócę się ku nim i chwycę kciuk w zęby.

0:03:35.666,0:03:38.570
Okryją się hańbą, jeśli to zniosą".

0:03:38.570,0:03:41.000
Wchodzą Abraham i Baltazar,

0:03:41.000,0:03:43.000
"Czy przeciw nam

0:03:43.000,0:03:45.000
chwyciłeś kciuk w zęby, panie?".

0:03:45.000,0:03:47.000
Sampson: "Chwyciłem kciuk w zęby, panie".

0:03:47.000,0:03:49.666
Abraham: "Czy przeciw nam

0:03:49.666,0:03:52.332
chwyciłeś kciuk w zęby, panie?".

0:03:52.332,0:03:53.871
Jak ten rozwój wypadków

0:03:53.871,0:03:56.110
pomaga zrozumieć nastrój bądź postać?

0:03:56.110,0:03:58.000
Rozłóżmy to na zniewagi.

0:03:58.000,0:04:01.569
Dziś gryzienie kciuka to nic szczególnego,

0:04:01.569,0:04:04.000
ale Sampson mówi, że to dla nich obelga.

0:04:04.000,0:04:07.000
Jeśli tak to odbierają, musiało tak być.

0:04:07.000,0:04:10.000
To pokazuje poziom nienawiści

0:04:10.000,0:04:13.000
między służbą obu rodów.

0:04:13.000,0:04:18.723
Zwykle robi się tak, żeby sprowokować walkę,

0:04:18.723,0:04:22.310
i tak się właśnie stanie.

0:04:22.310,0:04:25.876
Gryzienie kciuka w czasach pisania tej sztuki

0:04:25.876,0:04:28.169
było pokazanie jak dziś środkowego palca.

0:04:28.169,0:04:30.784
Wywołuje całkiem silne emocje,

0:04:30.784,0:04:34.000
i zaczynamy wyczuwać napięcie w tej scenie.

0:04:34.000,0:04:37.415
Na scenie pojawia się Tybalt, [br]z domu Capulettich,

0:04:37.415,0:04:41.000
i prowokuje kłótnię z Benvoliem, [br]z domu Montecchich.

0:04:41.000,0:04:45.815
Tybalt: "Co, z obnażonym mieczem [br]wśród prostaków?

0:04:45.815,0:04:49.000
Benvolio, obróć się; spójrz na śmierć swoją".

0:04:49.000,0:04:54.000
Benvolio: "Pokój przywracam tu; włóż miecz do pochwy

0:04:54.000,0:04:57.000
Albo wraz ze mną rozdziel nim tych ludzi".

0:04:57.000,0:05:00.123
Tybalt: "Co? Gdy miecz nagi, mówisz o pokoju?!

0:05:00.123,0:05:01.985
Brzydzę się słowem tym,

0:05:01.985,0:05:03.513
jak brzydzę piekłem,

0:05:03.513,0:05:05.471
każdym z Montecchich i tobą,

0:05:05.471,0:05:07.000
ty tchórzu. Broń się!".

0:05:08.600,0:05:10.000
Prostacy.

0:05:10.000,0:05:13.790
Znowu wiadomo, że to nie wróży nic dobrego.

0:05:13.790,0:05:17.907
Rodziny się nienawidzą, [br]a to jest dolewanie oliwy do ognia.

0:05:17.907,0:05:20.738
Ale jak niebezpieczne jest to żądło?

0:05:20.738,0:05:22.000
Nazwać kogoś tchórzliwym prostakiem

0:05:22.000,0:05:26.000
wobec jego ludzi i wrogiej rodziny oznacza,

0:05:26.000,0:05:29.000
że szykuje się walka.

0:05:29.000,0:05:31.000
Tybalt najzwyczajniej wyzywa Benvolia.

0:05:31.000,0:05:35.000
Żeby zachować honor, Benvolio musi walczyć.

0:05:35.000,0:05:39.923
Dialog daje nam dobry wgląd [br]w charakterystykę tych postaci.

0:05:39.923,0:05:43.000
Tybalt uważa rodzinę Montecchich [br]za tchórzliwe psy,

0:05:43.000,0:05:45.000
nie ma do nich żadnego szacunku,

0:05:45.000,0:05:48.000
co dodaje scenie dramatycznego napięcia.

0:05:48.000,0:05:50.000
Uwaga, spojler.

0:05:50.000,0:05:54.000
Zacietrzewienie Tybalta [br]i nienawiść do rodziny Montecchich

0:05:54.000,0:05:57.675
ludzie literatury nazywają hamartią,

0:05:57.675,0:05:59.000
i staje się przyczyną jego upadku.

0:05:59.000,0:06:04.000
A tak. Ginie z rąk Romea.

0:06:04.000,0:06:07.000
Więc kiedy patrzysz na dzieła Szekspira,

0:06:07.000,0:06:09.000
przypatrz się uważnie słowom,

0:06:09.000,0:06:13.066
bo naprawdę zamierzają ci coś powiedzieć.