WEBVTT

00:00:14.377 --> 00:00:17.436
Γιατί μας πιάνει ανατριχίλα
στο άκουσμα του ονόματος «Σαίξπηρ»;

00:00:17.436 --> 00:00:19.914
Πιθανότατα φταίνε 
οι λέξεις που χρησιμοποιεί.

00:00:19.938 --> 00:00:23.990
Όλα τα εξεζητημένα «ιδικός σου» και «συ»
και «δια τούτο» και «γιατί να 'σαι»

00:00:23.990 --> 00:00:26.582
μπορεί να ακούγονται αρκετά ενοχλητικά.

00:00:27.116 --> 00:00:30.388
Γιατί άραγε είναι τόσο δημοφιλής;

00:00:30.692 --> 00:00:34.674
Γιατί τα έργα του παίζονται ξανά και ξανά
περισσότερο από κάθε άλλου;

00:00:35.393 --> 00:00:37.512
Η αιτία είναι οι λέξεις του.

00:00:37.712 --> 00:00:40.745
Στα τέλη του 16ου και 
στις αρχές του 17ου αιώνα,

00:00:40.769 --> 00:00:43.528
οι λέξεις ήταν το καλύτερο όπλο 
που είχε κανείς,

00:00:43.552 --> 00:00:45.529
και είχαν πολλά να πουν.

00:00:45.553 --> 00:00:48.560
Όμως τα περισσότερα ήταν καταθλιπτικά.

00:00:48.584 --> 00:00:50.981
Με τη γνωστή Μαύρη Πανώλη και τα σχετικά.

00:00:51.855 --> 00:00:54.492
Ο Σαίξπηρ όντως χρησιμοποιεί 
πάρα πολλές λέξεις.

00:00:54.646 --> 00:00:58.768
Αυτό που μας εντυπωσιάζει πιο πολύ 
είναι οι προσβολές που χρησιμοποιεί.

00:00:58.892 --> 00:01:01.674
Οι προσβολές έδιναν στο κοινό 
μια αίσθηση ενότητας.

00:01:01.699 --> 00:01:05.942
Όπου και να καθόσασταν, 
θα γελούσατε με όσα γίνονταν στη σκηνή.

00:01:06.315 --> 00:01:09.694
Σε μια θεατρική σκηνή, οι λέξεις 
και συγκεκριμένα ο διάλογος,

00:01:09.718 --> 00:01:11.976
χρησιμοποιούνται για πολλούς λόγους:

00:01:12.000 --> 00:01:13.976
για να μας βάλουν στο κλίμα της σκηνής,

00:01:14.000 --> 00:01:16.976
να δημιουργήσουν την κατάλληλη ατμόσφαιρα

00:01:17.000 --> 00:01:20.320
και να υφάνουν τις σχέσεις 
μεταξύ των χαρακτήρων.

00:01:20.995 --> 00:01:24.708
Αυτό ακριβώς πετυχαίνουν οι προσβολές
με συντομία και ακρίβεια.

00:01:25.749 --> 00:01:27.686
Ας δούμε πρώτα τον «Άμλετ».

00:01:27.800 --> 00:01:29.468
Ακριβώς πριν από αυτόν τον διάλογο,

00:01:29.492 --> 00:01:34.051
ο Πολώνιος είναι ο πατέρας της Οφηλίας
που έχει ερωτευθεί τον Πρίγκηπα Άμλετ.

00:01:34.703 --> 00:01:39.074
Ο Βασιλιάς Κλαύδιος προσπαθεί
να καταλάβει γιατί τρελάθηκε ο Άμλετ

00:01:39.074 --> 00:01:42.253
από τότε που ο βασιλιάς
παντρεύτηκε την μητέρα του Άμλετ.

00:01:42.277 --> 00:01:47.522
Ο Πολώνιος προσφέρεται να αποσπάσει 
πληροφορίες μέσω της κόρης του.

00:01:48.026 --> 00:01:50.729
Ακολουθεί η Πράξη ΙΙ Σκηνή 2.

00:01:50.753 --> 00:01:53.922
Πολώνιος: «Με γνωρίζεις, αφέντη μου;»

00:01:54.046 --> 00:01:58.176
Άμλετ: «Πάρα πολύ καλά. Είσαι ψαρέμπορας».

00:01:58.200 --> 00:02:01.022
Πολώνιος: «Εγώ όχι, αφέντη μου».

00:02:01.046 --> 00:02:04.537
Άμλετ: «Τότε θα 'θελα να 'σουν 
ένας τέτοιος τίμιος άνθρωπος».

00:02:04.916 --> 00:02:08.037
Ακόμα κι αν δεν γνωρίζατε
τι σημαίνει «ψαρέμπορας»,

00:02:08.061 --> 00:02:11.021
υπάρχουν κάποιες ενδείξεις 
που μπορούν να σας βοηθήσουν.

00:02:11.045 --> 00:02:15.821
Πρώτον: ο Πολώνιος θίχτηκε, 
άρα ήταν κάτι προσβλητικό.

00:02:16.055 --> 00:02:19.398
Δεύτερον: Τα ψάρια μυρίζουν άσχημα, 
άρα ήταν κάτι προσβλητικό.

00:02:19.492 --> 00:02:23.774
Και τρίτον: το «έμπορας» 
ακούγεται σαν βρισιά.

00:02:23.938 --> 00:02:26.890
Έτσι, ακόμα και αν δεν 
καταλαβαίνετε το νόημα

00:02:26.890 --> 00:02:28.976
αρχίζετε να μπαίνετε στο κλίμα

00:02:29.000 --> 00:02:31.976
της σχέσης μεταξύ του Άμλετ 
και του Πολώνιου,

00:02:32.000 --> 00:02:33.666
η οποία δεν ήταν καλή.

00:02:34.000 --> 00:02:38.499
Όμως αν το σκεφτείτε περισσότερο,
«ψαρέμπορας» σημαίνει έμπορος,

00:02:38.523 --> 00:02:41.976
και στην περίπτωσή μας
παραπέμπει στον προαγωγό,

00:02:42.000 --> 00:02:45.760
δηλαδή σαν να ανταλλάσσει 
ο Πολώνιος την κόρη του με χρήματα,

00:02:45.784 --> 00:02:48.676
για να αποκτήσει την εύνοια του βασιλιά.

00:02:48.799 --> 00:02:52.560
Έτσι καταλαβαίνετε ότι τελικά ο Άμλετ
δεν τρελάθηκε όπως ισχυρίζεται,

00:02:52.584 --> 00:02:56.844
και η εχθρότητα μεταξύ των δυο χαρακτήρων
αποκτά μεγαλύτερη ένταση.

00:02:57.191 --> 00:02:58.745
Θέλετε κι άλλο παράδειγμα;

00:02:58.769 --> 00:03:03.868
Το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» περιέχει
μερικές από τις καλύτερες προσβολές.

00:03:04.217 --> 00:03:05.976
Είναι η ιστορία δύο συμμοριών,

00:03:06.000 --> 00:03:08.806
και των μοιραίων εραστών 
που έδωσαν τέλος στη ζωή τους.

00:03:08.830 --> 00:03:11.334
Όλοι ξέρουμε ότι κάθε άγριος καυγάς

00:03:11.334 --> 00:03:13.776
συνοδεύεται από άγρια λογομαχία.

00:03:13.800 --> 00:03:15.576
Και αυτό ακριβώς συμβαίνει εδώ.

00:03:15.600 --> 00:03:17.976
Στην Πράξη Ι, Σκηνή 1 διαπιστώνουμε αμέσως

00:03:18.000 --> 00:03:20.622
το μέγεθος της καχυποψίας και του μίσους

00:03:20.646 --> 00:03:25.221
στη συνάντηση των οικογενειών 
των Καπουλέτων και των Μοντέγων.

00:03:25.615 --> 00:03:30.776
Γκρέγκορυ: «Θα τους αγριοκοιτάξω καθώς
θα περνάω κι ας το πάρουν όπως θέλουν».

00:03:31.000 --> 00:03:35.389
Σαμψών: «Όπως τους παίρνει, 
εγώ θα δαγκώσω το δάχτυλο,

00:03:35.413 --> 00:03:38.443
που θα είναι ντροπή να το καταπιούνε».

00:03:38.907 --> 00:03:40.976
Μπαίνουν ο Αβραάμ και ο Βαλτάσαρ.

00:03:41.000 --> 00:03:44.778
Αβραάμ: «Γιατί μας δαγκώνεις 
το δάχτυλό σου, κύριε;»

00:03:44.802 --> 00:03:47.514
Σαμψών: «Δαγκώνω δάχτυλο, κύριος».

00:03:47.538 --> 00:03:51.422
Αβραάμ: «Σ' εμάς το δαγκώνεις, κύριος;»

00:03:51.446 --> 00:03:55.666
Λοιπόν, πώς αυτή η εξέλιξη
μας δείχνει το κλίμα ή τους χαρακτήρες;

00:03:55.810 --> 00:03:58.406
Ας ρίξουμε μια ματιά στην προσβολή.

00:03:58.792 --> 00:04:01.545
Το δάγκωμα του δάχτυλου
δεν έχει μεγάλη σημασία σήμερα,

00:04:01.569 --> 00:04:04.681
αλλά ο Σαμψών λέει ότι ήταν
προσβλητικό απέναντί τους.

00:04:04.681 --> 00:04:07.396
Αφού το βλέπουν έτσι, μάλλον
ήταν όντως προσβλητικό.

00:04:07.539 --> 00:04:10.356
Αυτό μας αποκαλύπτει
το μέγεθος της εχθρότητας

00:04:10.356 --> 00:04:13.546
που υπάρχει ακόμα και μεταξύ 
των υπηρετών των δύο Οίκων.

00:04:13.830 --> 00:04:16.344
Και σε κανονικές συνθήκες 
δεν προκαλείς κάποιον

00:04:16.368 --> 00:04:18.699
εκτός αν θέλεις
να τον παρασύρεις σε καυγά,

00:04:18.723 --> 00:04:21.688
όπως ακριβώς πρόκειται 
να συμβεί στη συνέχεια.

00:04:21.865 --> 00:04:25.852
Επιπλέον, κατά την εποχή που γράφτηκε 
το έργο, το δάγκωμα του δάχτυλου

00:04:25.876 --> 00:04:28.744
αντιστοιχούσε στη σημερινή
χειρονομία με το δάχτυλο.

00:04:29.058 --> 00:04:30.986
Αυτό προκαλεί αρκετή αναταραχή,

00:04:31.010 --> 00:04:33.976
και αρχίζουμε να νιώθουμε
την ένταση που επικρατεί στη σκηνή.

00:04:34.000 --> 00:04:37.391
Αργότερα στην ίδια σκηνή, ο Τυβάλδος 
από τον Οίκο των Καπουλέτων,

00:04:37.415 --> 00:04:40.976
εκτοξεύει μια γερή προσβολή στον 
Μπενβόλιο από τον Οίκο των Μοντέγων.

00:04:41.000 --> 00:04:46.328
Τυβάλδος: «Σοβαρά; Τραβάς σπαθί 
σ' αυτούς τους κακομοίρηδες;

00:04:46.642 --> 00:04:49.948
Γύρνα προς τα δω, Μπενβόλιο. 
Θα πεθάνεις!»

00:04:49.972 --> 00:04:54.471
Μπενβόλιο: «Εγώ κοιτάω να τους ηρεμήσω.
Βάλε στη θήκη το σπαθί σου,

00:04:54.495 --> 00:04:56.810
ή βοήθα με κι εσύ να τους χωρίσουμε».

00:04:56.810 --> 00:05:00.399
Τυβάλδος: «Τι; Με το σπαθί στο χέρι 
και θέλεις, λες, να τους ηρεμήσεις!

00:05:00.399 --> 00:05:04.821
Μισώ αυτή τη λέξη ηρεμία, όπως μισώ
την κόλαση, όλους τους Μοντέγους κι εσένα.

00:05:04.825 --> 00:05:06.656
Φυλάξου, δειλέ!»

00:05:07.986 --> 00:05:09.976
«Κακομοίρηδες», λοιπόν.

00:05:10.000 --> 00:05:13.359
Για ακόμα μια φορά καταλαβαίνουμε 
ότι είναι κάτι προσβλητικό.

00:05:13.573 --> 00:05:17.883
Οι δυο οικογένειες μισούν η μία την άλλη 
κι αυτό ρίχνει λάδι στη φωτιά.

00:05:18.707 --> 00:05:20.714
Άραγε πόσο βαρύ είναι αυτό το χτύπημα;

00:05:20.738 --> 00:05:22.639
Ο κακομοίρης είναι ένας δειλός

00:05:22.639 --> 00:05:26.864
και όταν τον αποκαλείς έτσι μπροστά στους 
άντρες του και στην αντίπαλη οικογένεια,

00:05:26.888 --> 00:05:28.829
σίγουρα θα ξεσπάσει καυγάς.

00:05:29.136 --> 00:05:31.526
Στην ουσία ο Τυβάλδος
προκαλεί τον Μπενβόλιο

00:05:31.526 --> 00:05:34.976
και ο Μπενβόλιο πρέπει να ανταποδώσει 
για να μη ντροπιαστεί.

00:05:35.299 --> 00:05:37.535
Με τον διάλογο αυτόν 
παίρνουμε μια καλή γεύση

00:05:37.535 --> 00:05:40.339
των δύο χαρακτήρων και
της μεταξύ τους σχέσης.

00:05:40.339 --> 00:05:43.402
Ο Τυβάλδος θεωρεί
τους Μοντέγους δειλά σκυλιά

00:05:43.426 --> 00:05:45.354
και δεν έχει κανέναν σεβασμό γι' αυτούς.

00:05:45.378 --> 00:05:48.681
Για άλλη μια φορά η σκηνή
αποκτά δραματική ένταση.

00:05:48.905 --> 00:05:50.897
Και τώρα προσοχή, έρχονται αποκαλύψεις.

00:05:50.921 --> 00:05:54.456
Η αποκοτιά του Τυβάλδου
και το μίσος του για τους Μοντέγους

00:05:54.480 --> 00:05:58.001
είναι αυτό που οι μελετητές της 
λογοτεχνίας αποκαλούν «αμάρτημα»,

00:05:58.001 --> 00:06:00.370
ή αυτό που θα προκαλέσει την πτώση του.

00:06:00.610 --> 00:06:01.700
Ω ναι.

00:06:01.814 --> 00:06:04.767
Θα χάσει τη ζωή του 
από το χέρι του Ρωμαίου.

00:06:05.422 --> 00:06:09.801
Όταν λοιπόν διαβάζετε Σαίξπηρ,
κάντε μια παύση και προσέξτε τις λέξεις,

00:06:09.801 --> 00:06:12.965
επειδή έχουν στ' αλήθεια κάτι να σας πουν.