1
00:00:14,377 --> 00:00:17,436
Γιατί μας πιάνει ανατριχίλα
στο άκουσμα του ονόματος «Σαίξπηρ»;

2
00:00:17,436 --> 00:00:19,914
Πιθανότατα φταίνε 
οι λέξεις που χρησιμοποιεί.

3
00:00:19,938 --> 00:00:23,990
Όλα τα εξεζητημένα «ιδικός σου» και «συ»
και «δια τούτο» και «γιατί να 'σαι»

4
00:00:23,990 --> 00:00:26,582
μπορεί να ακούγονται αρκετά ενοχλητικά.

5
00:00:27,116 --> 00:00:30,388
Γιατί άραγε είναι τόσο δημοφιλής;

6
00:00:30,692 --> 00:00:34,674
Γιατί τα έργα του παίζονται ξανά και ξανά
περισσότερο από κάθε άλλου;

7
00:00:35,393 --> 00:00:37,512
Η αιτία είναι οι λέξεις του.

8
00:00:37,712 --> 00:00:40,745
Στα τέλη του 16ου και 
στις αρχές του 17ου αιώνα,

9
00:00:40,769 --> 00:00:43,528
οι λέξεις ήταν το καλύτερο όπλο 
που είχε κανείς,

10
00:00:43,552 --> 00:00:45,529
και είχαν πολλά να πουν.

11
00:00:45,553 --> 00:00:48,560
Όμως τα περισσότερα ήταν καταθλιπτικά.

12
00:00:48,584 --> 00:00:50,981
Με τη γνωστή Μαύρη Πανώλη και τα σχετικά.

13
00:00:51,855 --> 00:00:54,492
Ο Σαίξπηρ όντως χρησιμοποιεί 
πάρα πολλές λέξεις.

14
00:00:54,646 --> 00:00:58,768
Αυτό που μας εντυπωσιάζει πιο πολύ 
είναι οι προσβολές που χρησιμοποιεί.

15
00:00:58,892 --> 00:01:01,674
Οι προσβολές έδιναν στο κοινό 
μια αίσθηση ενότητας.

16
00:01:01,699 --> 00:01:05,942
Όπου και να καθόσασταν, 
θα γελούσατε με όσα γίνονταν στη σκηνή.

17
00:01:06,315 --> 00:01:09,694
Σε μια θεατρική σκηνή, οι λέξεις 
και συγκεκριμένα ο διάλογος,

18
00:01:09,718 --> 00:01:11,976
χρησιμοποιούνται για πολλούς λόγους:

19
00:01:12,000 --> 00:01:13,976
για να μας βάλουν στο κλίμα της σκηνής,

20
00:01:14,000 --> 00:01:16,976
να δημιουργήσουν την κατάλληλη ατμόσφαιρα

21
00:01:17,000 --> 00:01:20,320
και να υφάνουν τις σχέσεις 
μεταξύ των χαρακτήρων.

22
00:01:20,995 --> 00:01:24,708
Αυτό ακριβώς πετυχαίνουν οι προσβολές
με συντομία και ακρίβεια.

23
00:01:25,749 --> 00:01:27,686
Ας δούμε πρώτα τον «Άμλετ».

24
00:01:27,800 --> 00:01:29,468
Ακριβώς πριν από αυτόν τον διάλογο,

25
00:01:29,492 --> 00:01:34,051
ο Πολώνιος είναι ο πατέρας της Οφηλίας
που έχει ερωτευθεί τον Πρίγκηπα Άμλετ.

26
00:01:34,703 --> 00:01:39,074
Ο Βασιλιάς Κλαύδιος προσπαθεί
να καταλάβει γιατί τρελάθηκε ο Άμλετ

27
00:01:39,074 --> 00:01:42,253
από τότε που ο βασιλιάς
παντρεύτηκε την μητέρα του Άμλετ.

28
00:01:42,277 --> 00:01:47,522
Ο Πολώνιος προσφέρεται να αποσπάσει 
πληροφορίες μέσω της κόρης του.

29
00:01:48,026 --> 00:01:50,729
Ακολουθεί η Πράξη ΙΙ Σκηνή 2.

30
00:01:50,753 --> 00:01:53,922
Πολώνιος: «Με γνωρίζεις, αφέντη μου;»

31
00:01:54,046 --> 00:01:58,176
Άμλετ: «Πάρα πολύ καλά. Είσαι ψαρέμπορας».

32
00:01:58,200 --> 00:02:01,022
Πολώνιος: «Εγώ όχι, αφέντη μου».

33
00:02:01,046 --> 00:02:04,537
Άμλετ: «Τότε θα 'θελα να 'σουν 
ένας τέτοιος τίμιος άνθρωπος».

34
00:02:04,916 --> 00:02:08,037
Ακόμα κι αν δεν γνωρίζατε
τι σημαίνει «ψαρέμπορας»,

35
00:02:08,061 --> 00:02:11,021
υπάρχουν κάποιες ενδείξεις 
που μπορούν να σας βοηθήσουν.

36
00:02:11,045 --> 00:02:15,821
Πρώτον: ο Πολώνιος θίχτηκε, 
άρα ήταν κάτι προσβλητικό.

37
00:02:16,055 --> 00:02:19,398
Δεύτερον: Τα ψάρια μυρίζουν άσχημα, 
άρα ήταν κάτι προσβλητικό.

38
00:02:19,492 --> 00:02:23,774
Και τρίτον: το «έμπορας» 
ακούγεται σαν βρισιά.

39
00:02:23,938 --> 00:02:26,890
Έτσι, ακόμα και αν δεν 
καταλαβαίνετε το νόημα

40
00:02:26,890 --> 00:02:28,976
αρχίζετε να μπαίνετε στο κλίμα

41
00:02:29,000 --> 00:02:31,976
της σχέσης μεταξύ του Άμλετ 
και του Πολώνιου,

42
00:02:32,000 --> 00:02:33,666
η οποία δεν ήταν καλή.

43
00:02:34,000 --> 00:02:38,499
Όμως αν το σκεφτείτε περισσότερο,
«ψαρέμπορας» σημαίνει έμπορος,

44
00:02:38,523 --> 00:02:41,976
και στην περίπτωσή μας
παραπέμπει στον προαγωγό,

45
00:02:42,000 --> 00:02:45,760
δηλαδή σαν να ανταλλάσσει 
ο Πολώνιος την κόρη του με χρήματα,

46
00:02:45,784 --> 00:02:48,676
για να αποκτήσει την εύνοια του βασιλιά.

47
00:02:48,799 --> 00:02:52,560
Έτσι καταλαβαίνετε ότι τελικά ο Άμλετ
δεν τρελάθηκε όπως ισχυρίζεται,

48
00:02:52,584 --> 00:02:56,844
και η εχθρότητα μεταξύ των δυο χαρακτήρων
αποκτά μεγαλύτερη ένταση.

49
00:02:57,191 --> 00:02:58,745
Θέλετε κι άλλο παράδειγμα;

50
00:02:58,769 --> 00:03:03,868
Το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» περιέχει
μερικές από τις καλύτερες προσβολές.

51
00:03:04,217 --> 00:03:05,976
Είναι η ιστορία δύο συμμοριών,

52
00:03:06,000 --> 00:03:08,806
και των μοιραίων εραστών 
που έδωσαν τέλος στη ζωή τους.

53
00:03:08,830 --> 00:03:11,334
Όλοι ξέρουμε ότι κάθε άγριος καυγάς

54
00:03:11,334 --> 00:03:13,776
συνοδεύεται από άγρια λογομαχία.

55
00:03:13,800 --> 00:03:15,576
Και αυτό ακριβώς συμβαίνει εδώ.

56
00:03:15,600 --> 00:03:17,976
Στην Πράξη Ι, Σκηνή 1 διαπιστώνουμε αμέσως

57
00:03:18,000 --> 00:03:20,622
το μέγεθος της καχυποψίας και του μίσους

58
00:03:20,646 --> 00:03:25,221
στη συνάντηση των οικογενειών 
των Καπουλέτων και των Μοντέγων.

59
00:03:25,615 --> 00:03:30,776
Γκρέγκορυ: «Θα τους αγριοκοιτάξω καθώς
θα περνάω κι ας το πάρουν όπως θέλουν».

60
00:03:31,000 --> 00:03:35,389
Σαμψών: «Όπως τους παίρνει, 
εγώ θα δαγκώσω το δάχτυλο,

61
00:03:35,413 --> 00:03:38,443
που θα είναι ντροπή να το καταπιούνε».

62
00:03:38,907 --> 00:03:40,976
Μπαίνουν ο Αβραάμ και ο Βαλτάσαρ.

63
00:03:41,000 --> 00:03:44,778
Αβραάμ: «Γιατί μας δαγκώνεις 
το δάχτυλό σου, κύριε;»

64
00:03:44,802 --> 00:03:47,514
Σαμψών: «Δαγκώνω δάχτυλο, κύριος».

65
00:03:47,538 --> 00:03:51,422
Αβραάμ: «Σ' εμάς το δαγκώνεις, κύριος;»

66
00:03:51,446 --> 00:03:55,666
Λοιπόν, πώς αυτή η εξέλιξη
μας δείχνει το κλίμα ή τους χαρακτήρες;

67
00:03:55,810 --> 00:03:58,406
Ας ρίξουμε μια ματιά στην προσβολή.

68
00:03:58,792 --> 00:04:01,545
Το δάγκωμα του δάχτυλου
δεν έχει μεγάλη σημασία σήμερα,

69
00:04:01,569 --> 00:04:04,681
αλλά ο Σαμψών λέει ότι ήταν
προσβλητικό απέναντί τους.

70
00:04:04,681 --> 00:04:07,396
Αφού το βλέπουν έτσι, μάλλον
ήταν όντως προσβλητικό.

71
00:04:07,539 --> 00:04:10,356
Αυτό μας αποκαλύπτει
το μέγεθος της εχθρότητας

72
00:04:10,356 --> 00:04:13,546
που υπάρχει ακόμα και μεταξύ 
των υπηρετών των δύο Οίκων.

73
00:04:13,830 --> 00:04:16,344
Και σε κανονικές συνθήκες 
δεν προκαλείς κάποιον

74
00:04:16,368 --> 00:04:18,699
εκτός αν θέλεις
να τον παρασύρεις σε καυγά,

75
00:04:18,723 --> 00:04:21,688
όπως ακριβώς πρόκειται 
να συμβεί στη συνέχεια.

76
00:04:21,865 --> 00:04:25,852
Επιπλέον, κατά την εποχή που γράφτηκε 
το έργο, το δάγκωμα του δάχτυλου

77
00:04:25,876 --> 00:04:28,744
αντιστοιχούσε στη σημερινή
χειρονομία με το δάχτυλο.

78
00:04:29,058 --> 00:04:30,986
Αυτό προκαλεί αρκετή αναταραχή,

79
00:04:31,010 --> 00:04:33,976
και αρχίζουμε να νιώθουμε
την ένταση που επικρατεί στη σκηνή.

80
00:04:34,000 --> 00:04:37,391
Αργότερα στην ίδια σκηνή, ο Τυβάλδος 
από τον Οίκο των Καπουλέτων,

81
00:04:37,415 --> 00:04:40,976
εκτοξεύει μια γερή προσβολή στον 
Μπενβόλιο από τον Οίκο των Μοντέγων.

82
00:04:41,000 --> 00:04:46,328
Τυβάλδος: «Σοβαρά; Τραβάς σπαθί 
σ' αυτούς τους κακομοίρηδες;

83
00:04:46,642 --> 00:04:49,948
Γύρνα προς τα δω, Μπενβόλιο. 
Θα πεθάνεις!»

84
00:04:49,972 --> 00:04:54,471
Μπενβόλιο: «Εγώ κοιτάω να τους ηρεμήσω.
Βάλε στη θήκη το σπαθί σου,

85
00:04:54,495 --> 00:04:56,810
ή βοήθα με κι εσύ να τους χωρίσουμε».

86
00:04:56,810 --> 00:05:00,399
Τυβάλδος: «Τι; Με το σπαθί στο χέρι 
και θέλεις, λες, να τους ηρεμήσεις!

87
00:05:00,399 --> 00:05:04,821
Μισώ αυτή τη λέξη ηρεμία, όπως μισώ
την κόλαση, όλους τους Μοντέγους κι εσένα.

88
00:05:04,825 --> 00:05:06,656
Φυλάξου, δειλέ!»

89
00:05:07,986 --> 00:05:09,976
«Κακομοίρηδες», λοιπόν.

90
00:05:10,000 --> 00:05:13,359
Για ακόμα μια φορά καταλαβαίνουμε 
ότι είναι κάτι προσβλητικό.

91
00:05:13,573 --> 00:05:17,883
Οι δυο οικογένειες μισούν η μία την άλλη 
κι αυτό ρίχνει λάδι στη φωτιά.

92
00:05:18,707 --> 00:05:20,714
Άραγε πόσο βαρύ είναι αυτό το χτύπημα;

93
00:05:20,738 --> 00:05:22,639
Ο κακομοίρης είναι ένας δειλός

94
00:05:22,639 --> 00:05:26,864
και όταν τον αποκαλείς έτσι μπροστά στους 
άντρες του και στην αντίπαλη οικογένεια,

95
00:05:26,888 --> 00:05:28,829
σίγουρα θα ξεσπάσει καυγάς.

96
00:05:29,136 --> 00:05:31,526
Στην ουσία ο Τυβάλδος
προκαλεί τον Μπενβόλιο

97
00:05:31,526 --> 00:05:34,976
και ο Μπενβόλιο πρέπει να ανταποδώσει 
για να μη ντροπιαστεί.

98
00:05:35,299 --> 00:05:37,535
Με τον διάλογο αυτόν 
παίρνουμε μια καλή γεύση

99
00:05:37,535 --> 00:05:40,339
των δύο χαρακτήρων και
της μεταξύ τους σχέσης.

100
00:05:40,339 --> 00:05:43,402
Ο Τυβάλδος θεωρεί
τους Μοντέγους δειλά σκυλιά

101
00:05:43,426 --> 00:05:45,354
και δεν έχει κανέναν σεβασμό γι' αυτούς.

102
00:05:45,378 --> 00:05:48,681
Για άλλη μια φορά η σκηνή
αποκτά δραματική ένταση.

103
00:05:48,905 --> 00:05:50,897
Και τώρα προσοχή, έρχονται αποκαλύψεις.

104
00:05:50,921 --> 00:05:54,456
Η αποκοτιά του Τυβάλδου
και το μίσος του για τους Μοντέγους

105
00:05:54,480 --> 00:05:58,001
είναι αυτό που οι μελετητές της 
λογοτεχνίας αποκαλούν «αμάρτημα»,

106
00:05:58,001 --> 00:06:00,370
ή αυτό που θα προκαλέσει την πτώση του.

107
00:06:00,610 --> 00:06:01,700
Ω ναι.

108
00:06:01,814 --> 00:06:04,767
Θα χάσει τη ζωή του 
από το χέρι του Ρωμαίου.

109
00:06:05,422 --> 00:06:09,801
Όταν λοιπόν διαβάζετε Σαίξπηρ,
κάντε μια παύση και προσέξτε τις λέξεις,

110
00:06:09,801 --> 00:06:12,965
επειδή έχουν στ' αλήθεια κάτι να σας πουν.