1 00:00:12,246 --> 00:00:18,855 [Çevre] 2 00:00:20,890 --> 00:00:25,840 "Şu yaşlı Siggy'ye bakalım. Sigmund Freud, ki, zamanında önemli bir adamdı. 3 00:00:26,000 --> 00:00:30,470 Ona göre davranışı etkileyenler ebeveynler, rüyalar, şakalar ve seks, 4 00:00:30,470 --> 00:00:35,000 ancak bu sırayla olmasına gerek yok. Peki, bu ne demek? 5 00:00:35,100 --> 00:00:37,888 Bu kulağa çevre kampı gibi geliyor, değil mi?" 6 00:00:38,372 --> 00:00:42,585 Pek çok bilimsel araştırma, bize çok bilinen bir gerçeği anlatıyor. 7 00:00:42,585 --> 00:00:46,463 İnsanların davranışlarını çevre yaratır. 8 00:00:46,780 --> 00:00:51,952 Eğer genler bir davranışı muhtemel kılıyorsa, ancak çevre bu davranışı desteklemiyorsa, 9 00:00:51,952 --> 00:01:00,140 o zaman davranış ortaya çıkmaz. Bu durumda genler, önemli değildir. 10 00:01:04,697 --> 00:01:06,466 Gerçekten çok etkileyici gelişmelerle dolu olan 11 00:01:06,867 --> 00:01:08,402 genom çağında yaşıyoruz. 12 00:01:10,137 --> 00:01:12,806 Genomun, sahip olduğun DNA dizgesinin tamamı. 13 00:01:13,300 --> 00:01:15,843 Senin ve benim sahip olduğum dizgeler birbirinden biraz farklı. 14 00:01:16,700 --> 00:01:18,545 Ondan farklı görünüyoruz. 15 00:01:18,645 --> 00:01:20,080 Benim gözlerim kahverengi. 16 00:01:20,444 --> 00:01:22,416 Seninkiler belki mavi, belki de gri. 17 00:01:22,716 --> 00:01:24,251 Ancak farklılıklarımız sadece görünüşte değil. 18 00:01:24,585 --> 00:01:26,119 Gazete manşetleri 19 00:01:26,520 --> 00:01:29,223 genlerin korkunç hastalıklara yol açabileceğini 20 00:01:30,157 --> 00:01:32,860 ve belki karakterimizi şekillendirebileceğini, 21 00:01:33,066 --> 00:01:34,661 hatta bizi akıl hastası bile yapabileceğini yazıyor. 22 00:01:35,850 --> 00:01:37,464 Genlerimiz kaderimizin üzerinde 23 00:01:38,432 --> 00:01:40,868 dehşet verici bir güce sahip gibi görünüyor. 24 00:01:42,750 --> 00:01:45,706 Fakat, şahsen genlerimden 25 00:01:46,900 --> 00:01:49,009 fazlası olduğumu düşünmek istiyorum. 26 00:01:58,100 --> 00:01:59,887 Beynimizdeki nöron kanalları da 27 00:02:00,400 --> 00:02:02,100 zamanla değişiyor. 28 00:02:03,500 --> 00:02:05,325 Ne tür değişiklikler oluyor? 29 00:02:05,350 --> 00:02:06,400 Nöronlar, aynı ağaçlar gibi 30 00:02:06,450 --> 00:02:08,228 yeni dallar çıkarabilirler 31 00:02:08,650 --> 00:02:10,597 ya da eski dallarını kaybedebilirler. 32 00:02:12,475 --> 00:02:14,568 Sinir kavşakları yaratılabilir 33 00:02:15,400 --> 00:02:17,650 veya yok edilebilir. 34 00:02:18,405 --> 00:02:19,806 Sinir kavşakları büyüyebilir 35 00:02:20,200 --> 00:02:21,808 veya küçülebilir. 36 00:02:23,300 --> 00:02:24,700 İkinci soru: 37 00:02:24,845 --> 00:02:26,425 Bu değişikliklere ne sebep oluyor? 38 00:02:27,781 --> 00:02:29,483 Genleriniz tarafından programlandığınız, 39 00:02:30,100 --> 00:02:32,886 bir ölçüde doğru. 40 00:02:33,020 --> 00:02:34,221 Ancak, hikayenin tamamı bu depil. 41 00:02:34,600 --> 00:02:37,457 Nöron dalları üzerinde hareket eden 42 00:02:37,575 --> 00:02:39,393 elektrik sinyalleri bulunuyor, 43 00:02:39,400 --> 00:02:40,494 ve de daldan dala atlayan 44 00:02:40,627 --> 00:02:42,796 kimyasal sinyaller mevcut. 45 00:02:42,950 --> 00:02:45,065 Bu sinyallere nöral faaliyet deniyor. 46 00:02:46,200 --> 00:02:47,467 Nöral faaliyetlerin 47 00:02:47,550 --> 00:02:48,836 düşüncelerimizi, duygularımızı, ve gözlemleri 48 00:02:50,200 --> 00:02:54,074 kısacası zihinsel deneyimlerimizi 49 00:02:54,200 --> 00:02:55,400 düzenlediğini destekleyen pek çok kanıt var. 50 00:02:56,476 --> 00:02:58,378 Nöral faaliyetlerin bağlantılarının 51 00:02:58,900 --> 00:03:01,415 değişmesine yol açabileceğini destekleyen de pek çok kanıt var. 52 00:03:02,500 --> 00:03:04,100 Ve bu iki gerçeği bir arada düşününce, 53 00:03:05,000 --> 00:03:06,920 deneyimlerinin sinir düğümlerini 54 00:03:07,000 --> 00:03:09,200 değiştirebileceği ortaya çıkıyor. 55 00:03:09,850 --> 00:03:11,975 Bu sebeptep ötürü her sinir düğümü eşsizdir, 56 00:03:12,125 --> 00:03:14,650 genetik olarak bir birine tıpatıp benzeyen ikizlerde bile. 57 00:03:15,863 --> 00:03:18,765 Sinir düğümü, doğayla çevrenin buluştuğu yer. 58 00:03:20,000 --> 00:03:21,825 Ve de sadece düşünerek 59 00:03:21,900 --> 00:03:23,800 sinir düğümlerini değiştirebileceğin fikri de 60 00:03:23,900 --> 00:03:25,999 doğru olabilir, 61 00:03:26,250 --> 00:03:28,550 bu fikir, seni daha güçlü hissettirebilir. 62 00:03:30,330 --> 00:03:32,460 "İnsanın cinsel kimliğinin sosyal yollarla mı şekillendiği 63 00:03:32,910 --> 00:03:39,340 yoksa biyolojik veya hormonal mı olduğu meselesini biliyor musunuz? 64 00:03:39,520 --> 00:03:42,500 Tabii ki, ben bu meselenin biraz biyoloji tarafındayım ancak 65 00:03:42,720 --> 00:03:49,760 yıllarca biyoloji alanında çalıştıktan sonra başa geldiğime inanıyorum. 66 00:03:50,300 --> 00:03:56,750 Ve de bu noktada doğa-çevre tartışmasının pek çok anlamda 67 00:03:56,775 --> 00:03:59,800 artık sona erdiğini düşünüyorum. Sebebi de şu: 68 00:04:00,000 --> 00:04:01,800 Beyni işlemek gerçekten çok kolay; 69 00:04:02,200 --> 00:04:06,900 Hepimiz erkek veya dişi eğilimlerle doğuyoruz, 70 00:04:06,925 --> 00:04:10,450 ve de sinir devrelerini güçlendiren, davranışlarımızı etkileyen hormonlara sahibiz. 71 00:04:10,455 --> 00:04:12,850 Hormonların işi de bu zaten. 72 00:04:12,855 --> 00:04:17,800 Hormonların işi, bizi belli davranışlara eğilimli kılmak. 73 00:04:17,850 --> 00:04:22,070 Örneğin, küçük erkek çocukları olarak nasıl yetiştirildiğimizi düşünün: 74 00:04:22,920 --> 00:04:27,150 Araştırmalar gösteriyor ki erkek çocuklarına bir şeye dokunmamaları söylendiğinde 75 00:04:27,230 --> 00:04:34,001 genel olarak o şeye dokunurlar, ancak kız çocukları bir şeye dokunmamak konusundaki sözlü talepleri dinlerler. 76 00:04:34,050 --> 00:04:37,800 Tüm dünyada, erkek çocukları, yaramazlıkları için daha sık cezalandırılırlar. 77 00:04:37,900 --> 00:04:45,450 Erkek çocuklarına ağlamamaları söylenir... "Erkek gibi" davranmaları gerekir, değil mi? 78 00:04:45,475 --> 00:04:51,250 Oğulları küçük yaşlarda herhangi bir efemine davranış gösterirse 79 00:04:51,300 --> 00:04:54,650 babalar bazen çok, hem de çok korkarlar. 80 00:04:54,825 --> 00:04:58,500 Örneğin, bir gün ülkenin bir kıyısından öteki kıyısına uçarken yanımda bir adamın oturduğunu hatırlıyorum. 81 00:04:58,574 --> 00:05:07,480 Dedi ki, 18 aylık oğlu, bir kaç gün önce kız kardeşinin bir hediyeyi açtığını görmüş. 82 00:05:07,575 --> 00:05:09,800 Hediye bir kadın çantasıydı. 83 00:05:10,080 --> 00:05:13,500 Kız dört yaşındaydı. Oğlu da "Benim de bir çantam olabilir mi?" demiş. 84 00:05:14,000 --> 00:05:19,300 Adam, sanki biri karnını tekmelemiş gibi hissettiğin söyledi. 85 00:05:19,325 --> 00:05:24,590 18 aylık oğluna dönüp bağırmış, "Hayır, erkek çocuklarının çantaları olmaz." 86 00:05:24,860 --> 00:05:31,300 Bana bu olayı anlattı...Sonradan çok utanmış; 87 00:05:31,499 --> 00:05:38,570 çünkü çocuk hiçbir şey ifade etmeye çalışmıyormuş... ne efemine bir şey ne de başka bir şey. 88 00:05:38,700 --> 00:05:42,770 Yani, bunlardan bahsediyorum: küçük erkek çocuklarını ve küçük kız çocukları yetiştirme tarzımız. 89 00:05:42,800 --> 00:05:48,900 Beynimizdeki devreleri değiştirmek o kadar kolay ki. Örneğin, doğduğumuzda piyano çalmayı bilmiyorduk, değil mi? 90 00:05:48,901 --> 00:05:50,720 Devamlı pratik yaparak öğreniyorsunuz. 91 00:05:50,990 --> 00:05:55,080 Beyin devrelerini farklı pek çok şey yapmak üzere eğitebilirsiniz. 92 00:05:55,170 --> 00:06:01,300 Ve hayatımız boyunca eğitiliyoruz...cinsiyete gelince de şu ya da bu şekilde eğitiliyoruz. 93 00:06:01,600 --> 00:06:07,630 Erkekler: mesela, erkeklerin yüzlerine elektrotlar yerleştirip ifadelerini ölçtük. 94 00:06:07,750 --> 00:06:14,050 Onlara korkmaları ve duygusal tepki vermeleri gereken bir ayı resmi gösterdiğimizde, 95 00:06:14,100 --> 00:06:20,460 daha bilinçli olarak hareket etmeden gösterdikleri tepki, kadınlara daha duygusaldı. 96 00:06:20,465 --> 00:06:26,890 Sonra, yüzlerini bilinçli olarak oynattıklarında ise ifadeleri donmaya başlıyor. 97 00:06:26,900 --> 00:06:33,000 Sert veya gülümseyen bir ifade takınıyorlar. 98 00:06:33,025 --> 00:06:37,110 Kadınların ifadeleri canlanırken erkeklerin ifadeleri donuk hale geliyor. 99 00:06:37,145 --> 00:06:43,150 Bilim adamları, erkeklerin duygularını bastırmak için eğitildiğini savunuyor. 100 00:06:43,200 --> 00:06:48,200 Evet, soru için teşekkür ederim. Bu, hayatımız boyunca hareket eden bir hedef. 101 00:06:48,230 --> 00:06:52,650 Yetiştirilme şeklimize göre erkek çocuklarının yapmasına izin verilen ve verilmeyen şeyler 102 00:06:52,650 --> 00:06:56,750 nasıl bir erkek olarak büyüdüklerini çok büyük ölçüde etkiliyor. 103 00:06:57,727 --> 00:07:01,419 Davranış şekilleri, yüz ifadeleri 104 00:07:01,721 --> 00:07:05,761 kabul edilen değerler, konuşma tarzı...herşey. 105 00:07:06,063 --> 00:07:09,267 Bunların çevreden kaynaklandığını unutmayın. 106 00:07:09,267 --> 00:07:14,469 İnsan beyninin önemli olan şeyleri önemsiz şeylerden ayırmak için bir mekanizması yok. 107 00:07:19,770 --> 00:07:24,200 Arka planda ŞARKI başlıyor ve sesi git gide güçleniyor. 108 00:08:52,800 --> 00:08:59,710 ŞARKI zayıflıyor ve orkestra hafifçe çalmaya başlıyor. 109 00:09:27,710 --> 00:09:29,934 [Kendimi boyuyorum 110 00:09:30,800 --> 00:09:33,500 çünkü bir kızın kalbini kazanmak istiyorum.] 111 00:09:37,230 --> 00:09:43,400 Orkestra. MÜZİK sözsüz olarak devam ediyor. 112 00:10:57,705 --> 00:10:59,934 [Şu adam gerçekten çok yakışıklı.] 113 00:12:32,605 --> 00:12:36,523 [Kan içmek bizi güçlendirir.] 114 00:14:33,233 --> 00:14:37,678 [Kabile ilk defa beyaz bir adamla tanışıyor...] 115 00:18:15,380 --> 00:18:20,580 Orkestra. MÜZİK zayıflamaya başlıyor. 116 00:18:21,996 --> 00:18:27,140 Kötü, suçlu, tembel, parlak insan, hırsız veya ırkçı 117 00:18:27,441 --> 00:18:32,189 diye bir şey yoktur. 118 00:18:32,654 --> 00:18:35,672 İnsanlar bu tür davranışlara eğilimli olabilir, 119 00:18:36,160 --> 00:18:39,039 ancak çevre tetiklemediği sürece 120 00:18:39,039 --> 00:18:41,547 davranış kendini göstermez. 121 00:18:51,000 --> 00:18:52,600 Unutma: 122 00:18:52,799 --> 00:18:57,704 İnsan beyninin önemli olan şeyleri önemsiz şeylerden ayırmak için bir mekanizması yok. 123 00:19:03,680 --> 00:19:08,370 Orkestra. MÜZİK yeniden başlıyor. 124 00:19:57,523 --> 00:20:01,052 Yabani çocuklar ise en uç örnekleri oluşturuyor. 125 00:20:01,268 --> 00:20:05,557 Yabani çocuklar, küçük yaşlardan itibaren 126 00:20:05,557 --> 00:20:08,976 insanlardan kopuk bir şekilde yaşamış 127 00:20:08,976 --> 00:20:12,801 ve insanların bakımından ve sevgisinden, sosyal davranışlardan ve de en önemlisi 128 00:20:12,801 --> 00:20:18,305 dilden habersiz bir şekilde büyümüş olan insan çocuklarıdır. 129 00:20:18,514 --> 00:20:21,718 Yabani çocuklar, temel sosyal becerilerden yoksundur. 130 00:20:21,718 --> 00:20:25,392 Bu beceriler, genelde yetişme sürecinde öğrenilir. 131 00:20:25,392 --> 00:20:29,984 Örneğin, yabani çocuklar tuvaleti kullanamayabilirler, 132 00:20:29,984 --> 00:20:32,817 dik yürümekte zorlanabilirler 133 00:20:32,817 --> 00:20:37,624 ve etrafındaki insanların davranışlarına hiç ilgi göstermeyebilirler. 134 00:20:43,820 --> 00:20:47,100 "Oxana Malaya, hayatına köpeklerin arasında başladı. 135 00:20:47,400 --> 00:20:51,200 Anne ve babası tarafından reddedilen küçük kız, bakıma alınmadan önce 136 00:20:51,250 --> 00:20:53,970 nasılsa altı yıl hayatta kalmıştı. 137 00:20:54,100 --> 00:20:57,500 Nadir durumlarda yabani çocuklar, ilgi görmediklerinden ötürü ortaya çıkan 138 00:20:57,550 --> 00:20:58,980 eksiklerini kapatabilirler. 139 00:20:58,990 --> 00:21:00,590 Oxana şimdi 22 yaşında, 140 00:21:00,600 --> 00:21:03,100 ancak geleceği hala belirsiz. 141 00:21:03,210 --> 00:21:07,720 Bilim insanları önceki örneklerden onu yeniden topluma kazandırmaya yetecek kadarını öğrendiler mi? 142 00:21:07,800 --> 00:21:13,300 Oxana Malaya altı yıl boyunca köpeklerle birlikte, bir köpek barınağında yaşadı. 143 00:21:14,360 --> 00:21:16,890 Annesi ve babası tarafından tamamen terk edilen kız 144 00:21:16,950 --> 00:21:19,510 bulunduğunda bir insan çocuğundan çok 145 00:21:19,600 --> 00:21:22,000 bir hayvan gibi davranıyordu. 146 00:21:22,180 --> 00:21:26,500 İki yüz yıldır yabancı çocuklarçok ilginç araştırmalar konu oldu. 147 00:21:26,600 --> 00:21:29,000 Sevgiden ve sosyal etkileşimden yoksun bir şekilde büyüyen 148 00:21:29,240 --> 00:21:31,910 yabani çocuklar bize şu soruyu soruyor: 149 00:21:32,000 --> 00:21:34,050 Bizi insan yapan nedir? 150 00:21:34,100 --> 00:21:36,930 Oxana, 1983'ün Kasım ayında doğdu. 151 00:21:37,999 --> 00:21:39,870 (kadın sesi) 152 00:21:39,970 --> 00:21:45,340 "Bebek doğduğunda, 2 kilo 570 gram ağırlığındaydı ve herhangi bir sorunu yoktu." 153 00:22:02,005 --> 00:22:05,976 Genie, 13 yıl boyunca neredeyse boş bir odada, 154 00:22:05,976 --> 00:22:09,963 her türlü sosyal etkileşimden uzak, tecrit halde yaşadı. 155 00:22:10,464 --> 00:22:14,288 Herhangi bir akıl hastalığı olmamasına rağmen 156 00:22:14,660 --> 00:22:19,239 çevreden ötürü bir akıl hastası gibi davranır hale gelmişti. 157 00:22:19,606 --> 00:22:22,576 Sosyal bağ kuramıyordu 158 00:22:22,576 --> 00:22:27,872 ve konuşamıyordu. Yürümesi bile garipti. 159 00:22:29,149 --> 00:22:33,587 Onu topluma kazandırmaya niyetli kişilerin ısrarlı emeği sayesinde 160 00:22:34,048 --> 00:22:36,951 Genie kendini işaret diliyle ifade etmeye 161 00:22:36,951 --> 00:22:38,809 ve sosyalleşmeye başladı. 162 00:22:42,340 --> 00:22:45,430 "Genie'nin terapisini de üstlendiler, 163 00:22:45,780 --> 00:22:49,200 çocukluğunun korkunç anılarıyla yüzleşmesine yardımcı olmaya çalışacaklar. 164 00:22:49,300 --> 00:22:51,490 "Haydi bebecik, aç ağzını!" 165 00:22:51,750 --> 00:22:54,250 "Bu ilkel rol üstlenme oyununda 166 00:22:54,300 --> 00:22:56,550 Marilyn Genie'nin annesiymiş gibi davranıyor." 167 00:22:56,600 --> 00:23:01,010 "Haydi haydi, artık zaman bitti. 168 00:23:01,050 --> 00:23:03,280 Baban kızacak." 169 00:23:03,850 --> 00:23:07,500 "Marilyn, Genie'nin geçmişteki hatıralarını canlandırmaya çalışıyor." 170 00:23:08,420 --> 00:23:13,430 (Marilyn) "Ne düşündüğünü merak ediyorum." (Genie) BELİRSİZ CEVAP. 171 00:23:25,690 --> 00:23:29,591 Genie, çevrenin üzerimizde olan etkisinin uç bir örneği. 172 00:23:36,703 --> 00:23:38,720 Yaşadığı her şeye rağmen Genie'nin sorunları henüz sona ermiş değil. 173 00:23:40,413 --> 00:23:44,405 İlk koruyucu ailesi, kustuğu için Genie'yi fena halde cezalandırmışlardı. 174 00:23:45,343 --> 00:23:51,030 Deneyim o kadar büyük bir travma yarattı ki Genie çocuk hastanesine yatırıldı. 175 00:23:51,030 --> 00:23:54,614 Rigier ise ona yardım etmeyi teklif etti." 176 00:23:55,968 --> 00:23:58,308 "Yapmamak olmazdı." 177 00:24:00,477 --> 00:24:05,258 "Evet, kusmamak için ağzını kapalı tutuyorsun." 178 00:24:05,581 --> 00:24:08,089 "Genie, ağzını açmaya korkuyordu. 179 00:24:28,676 --> 00:24:29,176 Eğer bir insanı cinayete, 180 00:24:29,521 --> 00:24:32,493 tecavüze, pedofiliye, zoofiliye, nekrofiliye, silahlara ve ırkçılığa maruz bırakmazsanız 181 00:24:32,493 --> 00:24:35,024 o da bunların ne olduğunu bilmez. 182 00:24:35,024 --> 00:24:36,610 Bu, hiç görmediğiniz bir rengi 183 00:24:36,610 --> 00:24:39,134 hayal etmeye çalışmak gibidir.