0:00:11.196,0:00:17.459 ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 0:00:21.143,0:00:23.923 Ας ρίξουμε μια ματιά στον γέρο Σίγκυ,[br]τον Σίγκμουντ Φρόιντ. 0:00:24.444,0:00:26.084 Ο οποίος είχε σίγουρα το σερί του. 0:00:26.249,0:00:30.119 Λέει ότι η συμπεριφορά επηρεάζεται[br]από γονείς, όνειρα, αστεία, και σεξ. 0:00:30.887,0:00:35.029 Όχι απαραίτητα με τη σειρά αυτή.[br]Αλλά τι σημαίνει αυτό; 0:00:35.029,0:00:37.928 Είναι, για άλλη μια φορά,[br]η επιρροή απ' το περιβάλλον. Σωστά; 0:00:38.677,0:00:42.599 Πολλές επιστημονικές έρευνες[br]έχουν δείξει ένα προφανές γεγονός. 0:00:42.736,0:00:46.641 Ότι η συμπεριφορά ενός ανθρώπου[br]προκαλείται απ' το περιβάλλον. 0:00:47.167,0:00:52.419 Αν τα γονίδια προδιαθέτουν μια συμπεριφορά[br]αλλά το περιβάλλον δεν την υποστηρίζει... 0:00:52.419,0:00:55.953 ...τότε αυτή η συμπεριφορά[br]δε θα εκδηλωθεί. 0:00:56.423,0:01:00.339 Σ' αυτή την περίπτωση, τα γονίδια[br]δε θα παίξουν σημαντικό ρόλο. 0:01:04.046,0:01:08.146 Ζούμε σε μια σημαντική εποχή.[br]Την εποχή της γονιδιωματικής. 0:01:09.776,0:01:12.659 Το γονιδίωμα σας[br]είναι όλη η ακολουθία του DNA σας. 0:01:13.133,0:01:15.783 Η δική σας και η δική μου ακολουθία[br]διαφέρουν κάπως. 0:01:16.505,0:01:18.220 Γι' αυτό διαφέρουμε. 0:01:18.806,0:01:22.090 Εγώ έχω καστανά μάτια.[br]Εσείς μπορεί να έχετε μπλε ή γκρι. 0:01:22.718,0:01:24.544 Μα δεν είναι μόνο επιφανειακές. 0:01:25.199,0:01:28.965 Στις ειδήσεις βλέπουμε ότι τα γονίδια[br]μπορούν να μας δώσουν φριχτές ασθένειες. 0:01:30.073,0:01:32.605 Ίσως και να διαμορφώνουν[br]την προσωπικότητά μας... 0:01:32.605,0:01:34.664 ...ή να μας προκαλέσουν[br]ψυχικές διαταραχές. 0:01:35.944,0:01:40.725 Τα γονίδιά μας φαίνεται ότι ασκούν[br]μεγάλη επίδραση στο πεπρωμένο μας. 0:01:42.702,0:01:48.689 Κι όμως, προτιμώ να πιστεύω[br]ότι είμαι περισσότερο απ' τα γονίδιά μου. 0:01:58.021,0:02:01.774 Ομοίως, κάθε νευρωνική σύνδεση[br]αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. 0:02:03.549,0:02:06.441 Τι είδους αλλαγές συμβαίνουν;[br]Οι νευρώνες, όπως τα δέντρα... 0:02:06.441,0:02:10.536 ...μπορούν να αναπτύξουν νέους δενδρίτες[br]και να χάσουν παλιότερους. 0:02:12.141,0:02:17.404 Συνάψεις μπορούν να δημιουργηθούν[br]και να εξαλειφθούν. 0:02:18.045,0:02:21.865 Και οι συνάψεις μπορούν να μεγαλώσουν[br]και να συρρικνωθούν. 0:02:23.595,0:02:26.625 Δεύτερη ερώτηση.[br]Τι προκαλεί αυτές τις αλλαγές; 0:02:27.545,0:02:32.598 Ισχύει, μέχρις ενός σημείου, ότι έχουν[br]προγραμματιστεί απ' τα γονίδιά σας... 0:02:32.598,0:02:36.218 ...αλλά δεν είναι μόνο αυτό,[br]επειδή υπάρχουν σήματα: 0:02:36.218,0:02:39.520 Ηλεκτρικά σήματα, που ταξιδεύουν[br]κατά μήκος των κλάδων των νευρώνων... 0:02:39.520,0:02:42.950 ...και χημικά σήματα, που μεταβιβάζονται[br]από δενδρίτη σε δενδρίτη. 0:02:42.950,0:02:45.772 Αυτά τα σήματα[br]αποτελούν τη νευρική δραστηριότητα. 0:02:46.136,0:02:49.445 Και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία[br]ότι η νευρική δραστηριότητα... 0:02:50.760,0:02:54.529 ...κωδικοποιεί τις σκέψεις,[br]τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις μας. 0:02:54.529,0:02:57.819 Τις ψυχικές μας εμπειρίες.[br]Και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία... 0:02:57.819,0:03:01.582 ...ότι η νευρική δραστηριότητα μπορεί[br]να κάνει τις συνδέσεις σας να αλλάξουν. 0:03:02.269,0:03:04.879 Και αν βάλετε αυτά τα δύο γεγονότα μαζί... 0:03:04.879,0:03:08.753 ...θα δείτε ότι οι εμπειρίες σας μπορούν[br]να αλλάξουν τις νευρωνικές σας συνδέσεις. 0:03:09.612,0:03:12.369 Και γι' αυτό κάθε νευρωνική συνδεσμολογία[br]είναι μοναδική... 0:03:12.369,0:03:14.940 ...ακόμη κι εκείνων[br]στα γενετικά πανομοιότυπα δίδυμα. 0:03:15.430,0:03:18.932 Στις νευρωνικές συνδέσεις[br]η φύση συναντά την ανατροφή. 0:03:20.418,0:03:23.880 Και ίσως να ισχύει ότι[br]η απλή πράξη της σκέψης και μόνο... 0:03:23.880,0:03:26.405 ...μπορεί να αλλάξει[br]τη νευρωτική σας συνδεσμολογία. 0:03:26.405,0:03:29.058 Μια ιδέα που ίσως σας κάνει πιο δυνατούς. 0:03:30.784,0:03:34.613 Ακούσατε όλοι αυτή την ερώτηση[br]σχετικά με το θέμα για το φύλλο... 0:03:34.613,0:03:39.408 ...που προκαλείται κοινωνικά, έναντι[br]που προκαλείται βιολογικά και ορμονικά; 0:03:39.408,0:03:43.052 Φυσικά, προφανώς και κατσαδιάζω[br]λίγο παραπάνω τη βιολογική πλευρά, αλλά... 0:03:44.439,0:03:49.934 Έχοντας ολοκληρώσει έναν πολυετή κύκλο[br]μελετών στη βιολογία, σήμερα πιστεύω... 0:03:49.934,0:03:54.609 ...και το πιστεύω πραγματικά αυτό,[br]ότι η συζήτηση "Φύση εναντίων Ανατροφή"... 0:03:54.609,0:03:59.176 ...με πολλούς τρόπους θεωρώ πως πέθανε[br]σε αυτό το σημείο, για τον εξής λόγο: 0:03:59.986,0:04:02.253 Ο εγκέφαλος είναι πολύ ελατός. 0:04:02.253,0:04:06.495 Γεννιόμαστε όλοι μας[br]με αρσενικές ή θηλυκές προδιαθέσεις... 0:04:06.495,0:04:10.308 ...και τότε θα έχουμε ορμόνες[br]που αυξάνουν τους συνδέσμους... 0:04:10.308,0:04:13.403 ...για τη συμπεριφορά, η οποία[br]αυτό υποτίθεται ότι κάνει η ορμόνη. 0:04:13.403,0:04:17.656 Δουλειά μιας ορμόνης είναι να μας κάνει[br]να προϊδεάζουμε σε ορισμένες συμπεριφορές. 0:04:17.794,0:04:22.357 Ωστόσο, ο τρόπος που μεγαλώνουμε,[br]για παράδειγμα, τα μικρά αγόρια: 0:04:23.472,0:04:27.332 Μελέτες έχουν δείξει ότι τα μικρά αγόρια[br]που τους είχαν πει να μην πιάσουν κάτι... 0:04:27.332,0:04:30.657 ...συχνά θα το αρπάξουν και[br]θα το πιάσουν, ενώ σ' ένα μικρό κορίτσι... 0:04:30.657,0:04:34.010 ...μπορεί να δοθεί[br]μια λεκτική διαταγή να μην το πιάσει. 0:04:34.010,0:04:38.308 Παγκοσμίως, τα μικρά αγόρια[br]τιμωρούνται πιο συχνά για παραβάσεις. 0:04:38.308,0:04:45.435 Στα μικρά αγόρια λένε να μην κλαίνε.[br]Ότι πρέπει να γίνουν "άντρες", σωστά; 0:04:45.746,0:04:49.829 Ακόμη και σε νεαρή ηλικία, οι μπαμπάδες[br]μερικές φορές τρομάζουν πολύ... 0:04:49.829,0:04:54.545 ...αν το αγοράκι τους δείξει[br]κάποιου είδους θηλυπρεπή συμπεριφορά. 0:04:54.545,0:04:58.591 Για παράδειγμα, θυμάμαι ότι πετούσα[br]μ' έναν τύπο που καθόταν δίπλα μου. 0:04:58.591,0:05:05.623 Είπε ότι ο 18χρονος γιος του, όταν είδε[br]την αδερφή του να ανοίγει ένα δώρο... 0:05:06.265,0:05:09.849 ...νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.[br]Ήταν μια τσάντα. Είχε πάρει μια τσάντα. 0:05:09.849,0:05:13.947 Ήταν 4 ετών. Και ο γιος του είπε:[br]"Μπορώ να έχω κι εγώ μια τσάντα;" 0:05:14.774,0:05:19.570 Και είπε ότι ένιωσε[br]σαν κάποιος να τον κλώτσησε στο στομάχι. 0:05:19.570,0:05:24.344 Και απλά φώναξε στον 18χρονο γιο του:[br]"Όχι, τα αγόρια δεν έχουν τσάντες!" 0:05:25.673,0:05:31.652 Μου ανέφερε σε μένα αυτό το γεγονός και[br]μετά ένιωσε τόση ντροπή και αμηχανία... 0:05:31.652,0:05:38.516 ...επειδή κατάλαβε ότι ο γιος του δεν εξέ-[br]φρασε κάτι που να είναι θηλυπρεπής ή όχι. 0:05:38.754,0:05:42.711 Έτσι, αυτά τα πράγματα: ο τρόπος που[br]μεγαλώνουμε τα μικρά αγόρια και κορίτσια. 0:05:42.711,0:05:45.964 Η νευρική δομή του εγκεφάλου μας[br]είναι τόσο εύπλαστη. Για παράδειγμα: 0:05:45.964,0:05:50.771 Δε γεννηθήκατε ξέροντας να παίζετε πιάνο,[br]σωστά; Κάνατε εξάσκηση, ξανά και ξανά. 0:05:51.218,0:05:55.325 Μπορείτε να επανεκπαιδεύσετε το μυαλό σας[br]για να κάνετε μια ποικιλία πραγμάτων. 0:05:55.890,0:06:01.522 Σ' όλη μας τη ζωή μαθαίνουμε, με βάση το[br]φύλο, να ήμαστε πιο πολύ έτσι ή αλλιώς. 0:06:01.851,0:06:05.417 Στους άντρες, οι εκφράσεις του προσώπου,[br]για παράδειγμα, όταν τις μετρούν... 0:06:05.417,0:06:11.545 ...και τους βάζουν ηλεκτρόδια,[br]και τους δείχνουν μια φωτογραφία... 0:06:11.545,0:06:14.873 ...που υποτίθεται ότι θα σε κάνει[br]να μαζευτείς και να σε αγγίξει. 0:06:14.873,0:06:18.732 Οι εκφράσεις του προσώπου τους,[br]σε σχέση με τις γυναίκες... 0:06:18.732,0:06:23.814 ...παρουσίασαν μεγαλύτερη συναισθηματική[br]αντίδραση, προτού γίνει συνειδητή. 0:06:23.814,0:06:28.074 Αμέσως μετά, όταν γίνεται συνειδητή... 0:06:28.074,0:06:33.118 ...αρχίζουν να παγώνουν τους μύες του[br]προσώπου τους, για συνοφρύωμα ή χαμόγελο. 0:06:33.614,0:06:37.283 Οι μύες του προσώπου των γυναικών[br]ενισχύουν, και των αντρών μειώνουν. 0:06:37.283,0:06:39.784 Οι επιστήμονες πιστεύουν,[br]η υπόθεση είναι ότι... 0:06:39.784,0:06:43.338 ...ότι οι άνδρες έχουν μάθει να[br]καταπνίγουν τους συναισθηματισμούς τους. 0:06:43.338,0:06:48.406 Σ' ευχαριστώ για την ερώτηση. Είναι ένας[br]άπιαστος στόχος για πολλούς από εμάς. 0:06:48.406,0:06:52.962 Και ο τρόπος που μεγαλώσαμε και το[br]τι επιτρέπουμε στα αγόρια να κάνουν... 0:06:53.980,0:06:56.637 ...έχει πολλά να κάνει[br]με το πώς θα γίνουν άνδρες. 0:06:57.727,0:07:01.892 Σκεφτείτε τον τρόπο που ενεργείτε,[br]την έκφραση του προσώπου σας... 0:07:01.892,0:07:06.135 ...τις αξίες που αποδέχεστε,[br]τον τρόπο που μιλάτε, τα πάντα... 0:07:06.135,0:07:09.753 ...και να θυμάστε ότι είναι αποτέλεσμα[br]του περιβάλλοντός σας. 0:07:09.753,0:07:14.618 Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν έχει μηχανισμό[br]αναγνώρισης του τι είναι βάσιμο ή όχι. 0:07:16.773,0:07:23.207 ♪ (Ψαλμός που δυναμώνει σταδιακά) ♪ 0:08:52.473,0:08:58.477 (Διακοπή του ψαλμού)[br]♪ (Ορχηστρική μουσική) ♪ 0:09:27.651,0:09:33.506 Ζωγραφίζω τον εαυτό μου[br]επειδή θέλω να κερδίζω ένα κορίτσι. 0:10:57.273,0:10:59.985 Αυτός είναι πολύ όμορφος. 0:12:32.624,0:12:36.507 Όταν πίνουμε αίμα[br]γινόμαστε δυνατοί. 0:14:31.461,0:14:37.568 Φυλή συναντά έναν λευκό άνδρα[br]για πρώτη φορά. 0:18:17.041,0:18:21.716 ♪ (Η ορχηστρική μουσική εξασθενεί λίγο) ♪ 0:18:22.113,0:18:27.712 Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως[br]κακοί, εγκληματίες, τεμπέληδες... 0:18:27.712,0:18:32.455 ...λαμπροί άνθρωποι, κλέφτες, ή ρατσιστές. 0:18:32.749,0:18:36.255 Μόνο άτομα με προδιάθεση[br]για μια τέτοια συμπεριφορά. 0:18:36.255,0:18:41.543 Μα αν το περιβάλλον δεν τους προκαλέσει,[br]αυτή η συμπεριφορά δε θα εκδηλωθεί ποτέ. 0:18:51.635,0:18:54.042 Να θυμάστε.[br]Ο ανθρώπινος εγκέφαλος... 0:18:54.042,0:18:58.087 ...δεν έχει μηχανισμό αναγνώρισης[br]του τι είναι βάσιμο και τι όχι. 0:18:58.087,0:19:02.530 ♪ (Η ορχηστρική μουσική συνεχίζεται) ♪ 0:19:57.456,0:20:01.308 Η πιο ακραία περίπτωση[br]συναντάται στα άγρια παιδιά. 0:20:01.630,0:20:04.293 Ένα άγριο παιδί[br]είναι ένα ανθρώπινο παιδί... 0:20:04.293,0:20:08.940 ...που έχει ζήσει χωρίς ανθρώπινη επαφή[br]από πολύ μικρή ηλικία... 0:20:08.940,0:20:12.849 ...και έχει λίγο ή καθόλου από την[br]εμπειρία της ανθρώπινης φροντίδας... 0:20:12.849,0:20:18.198 ...αγάπης ή κοινωνικής συμπεριφοράς,[br]και, κυρίως, της ανθρώπινης γλώσσας. 0:20:18.691,0:20:21.928 Τα άγρια παιδιά δεν έχουν[br]τις βασικές κοινωνικές δεξιότητες... 0:20:21.928,0:20:25.981 ...οι οποίες συνήθως αποκομίζονται κατά[br]τη διάρκεια της επανακοινωνικοποίησης. 0:20:25.981,0:20:29.824 Για παράδειγμα, μπορεί να μην μπορούν[br]να μάθουν να χρησιμοποιούν την τουαλέτα... 0:20:30.444,0:20:33.665 ...να έχουν πρόβλημα να μάθουν[br]να περπατούν όρθια, και να δείξουν... 0:20:33.665,0:20:37.332 ...παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος[br]στην ανθρώπινη δραστηριότητα γύρω τους. 0:20:44.507,0:20:47.680 Η Οξάνα Μαλάϊα άρχισε τη ζωή της[br]ζώντας με σκύλους. 0:20:47.680,0:20:51.388 Εγκαταλελειμμένη από τους γονείς της,[br]με κάποιον τρόπο επιβίωσε επί 6 χρόνια... 0:20:51.388,0:20:54.413 ...ζώντας άγρια, προτού ληφθεί φροντίδα. 0:20:54.413,0:20:58.082 Υπάρχουν λίγες περιπτώσεις άγριων παιδιών[br]που έχουν κοινωνικοποιηθεί πλήρως... 0:20:58.082,0:21:00.082 ...μετά την εγκατάλειψη που έχουν βιώσει. 0:21:00.082,0:21:03.678 Η Οξάνα είναι τώρα 22, αλλά το μέλλον της[br]κρέμεται ακόμα στην ισορροπία. 0:21:03.946,0:21:07.895 Έχουν μάθει οι επιστήμονες αρκετά από τις[br]προηγούμενες περιπτώσεις για αποκατάσταση; 0:21:08.430,0:21:13.577 Επί 6 χρόνια, η Οξάνα Μαλάϊα[br]ζούσε σ' ένα σκυλόσπιτο με σκυλιά. 0:21:14.981,0:21:17.758 Πλήρως εγκαταλελειμμένη[br]από τη μητέρα και τον πατέρα της... 0:21:17.758,0:21:21.585 ...βρέθηκε να συμπεριφέρεται περισσότερο[br]σαν ζώο παρά σαν ανθρώπινο παιδί. 0:21:22.857,0:21:26.496 Επί 2 αιώνες, τα άγρια παιδιά[br]αποτελούσαν αντικείμενο μελέτης. 0:21:26.914,0:21:29.502 Μεγαλωμένα χωρίς αγάπη[br]ή κοινωνική αλληλεπίδραση... 0:21:29.502,0:21:33.987 ...τα άγρια (ή αδέσποτα) παιδιά θέτουν[br]το ερώτημα: Τι μας κάνει ανθρώπους; 0:21:33.987,0:21:37.184 Η Οξάνα γεννήθηκε το Νοέμβριο του 1983. 0:21:40.249,0:21:45.455 Όταν γεννήθηκε το κοριτσάκι, ζύγιζε 2 κιλά[br]και δεν είχε καμία ανωμαλία. 0:22:02.071,0:22:06.151 Η Τζίνι πέρασε 13 χρόνια στην απομόνωση... 0:22:06.151,0:22:10.246 ...σε ένα σχεδόν άδειο δωμάτιο,[br]χωρίς καμία κοινωνική επαφή. 0:22:10.777,0:22:14.601 Αν και δεν πάσχει[br]από καμία ψυχική ασθένεια... 0:22:14.601,0:22:19.558 ...εξαιτίας αυτού του περιβάλλοντος[br]συμπεριφερόταν σαν ψυχασθενής. 0:22:19.983,0:22:22.896 Δεν μπορούσε[br]να δημιουργήσει κοινωνικές σχέσεις. 0:22:22.896,0:22:27.735 Δεν μπορούσε να μιλήσει.[br]Ακόμα και το περπάτημα της ήταν παράξενο. 0:22:29.446,0:22:34.034 Μετά από λίγο, χάρη στην επιμονή[br]των άλλων για να την αποκαταστήσουν... 0:22:34.034,0:22:37.462 ...η Τζίνι άρχισε να εκφράζεται[br]μέσω της νοηματικής... 0:22:37.462,0:22:39.855 ...και να συναναστρέφεται με ανθρώπους. 0:22:42.825,0:22:46.023 Επίσης, πήραν την ευθύνη[br]για να θεραπεύσουν την Τζίνι. 0:22:46.023,0:22:49.552 Προσπάθησαν να τη βοηθήσουν να ξεπεράσει[br]τη φρίκη της παιδικής ηλικίας της. 0:22:49.552,0:22:51.962 Εντάξει, μωρό μου, άνοιξε το στόμα σου! 0:22:51.962,0:22:54.386 Σ' αυτό το απλοϊκό παιχνίδι ρόλων... 0:22:54.386,0:22:56.925 ...η Μέριλιν προσποιείται[br]ότι είναι μητέρα της Τζίνι. 0:22:56.925,0:23:02.914 Κάνε γρήγορα. Βιάσου, γιατί[br]δεν έχουμε χρόνο. Ο μπαμπάς θα θυμώσει. 0:23:04.282,0:23:07.646 Η Μέριλιν προσπαθεί να αποσπάσει[br]αναμνήσεις από το παρελθόν της Τζίνι. 0:23:08.482,0:23:10.481 Αναρωτιέμαι τι να σκέφτεσαι. 0:23:25.665,0:23:29.927 Η Τζίνι είναι η υπέρτατη ένδειξη[br]της επιρροής απ' το περιβάλλον. 0:23:35.234,0:23:38.975 Παρ' όλα όσα είχε περάσει, τα προβλήματα[br]της Τζίνι δεν είχαν τελειώσει. 0:23:39.924,0:23:43.829 Στην πρώτη της ανάδοχη οικογένεια, η Τζίνι[br]τιμωρήθηκε αυστηρά επειδή έκανε εμετό. 0:23:45.772,0:23:50.725 Η εμπειρία ήταν τόσο τραυματική, που[br]η Τζίνι επέστρεψε στο νοσοκομείο παίδων... 0:23:50.725,0:23:53.176 ...όπου της προσφέρθηκε βοήθεια. 0:23:55.316,0:23:57.731 Δεν μπορούσες να κάνεις κάτι γι' αυτό. 0:24:00.136,0:24:03.420 Έτσι, τώρα κρατάς το στόμα κλειστό[br]για να μην κάνεις εμετό. 0:24:04.605,0:24:07.080 Η Τζίνι φοβόταν να ανοίξει το στόμα της. 0:24:07.399,0:24:12.416 Αποφάσισε πως η μόνη λύση[br]είναι η απόλυτη σιωπή. 0:24:23.691,0:24:29.707 Εάν δεν εκθέσεις έναν άνθρωπο σε φόνο,[br]βιασμό, παιδεραστία, κτηνοβασία... 0:24:29.707,0:24:34.915 ...νεκροφιλία, όπλα, ρατσισμό,[br]τότε δε θα ξέρει τι είναι όλα αυτά. 0:24:35.264,0:24:39.040 Είναι σαν να προσπαθείς να φανταστείς[br]ένα χρώμα που δεν έχεις ξαναδεί ποτέ.