[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:02.42,0:00:08.58,Default,,0000,0000,0000,,Ang Internet: Ang mga IP Address at DNS
Dialogue: 0,0:00:10.19,0:00:13.94,Default,,0000,0000,0000,,Magandang araw! Ako si Paola,\Nat ako ang software engineer
Dialogue: 0,0:00:13.94,0:00:20.13,Default,,0000,0000,0000,,sa Microsoft. Pag-usapan natin kung paano\Ngumagana ang internet. Umaasa ang trabaho ko sa mga network
Dialogue: 0,0:00:20.13,0:00:26.49,Default,,0000,0000,0000,,na nakikipag-usap sa isa't isa, pero noong 1970s walang \Nstandard na paraan para gawin ito.
Dialogue: 0,0:00:26.49,0:00:32.67,Default,,0000,0000,0000,,Umabot sa trabaho nina Vint Cerf at Bob Kahn\Nna imbentuhin ang internetworking protocol, upang
Dialogue: 0,0:00:32.67,0:00:38.56,Default,,0000,0000,0000,,gawing posible ang komunikasyon. Ang imbensiyong ito\Nang naglatag sa kung ano ang matatawag ngayon na
Dialogue: 0,0:00:38.56,0:00:44.47,Default,,0000,0000,0000,,internet. Ang internet ay isang network ng mga network.\NPinag-uugnay nito ang bilyong device nang sama-sama
Dialogue: 0,0:00:44.47,0:00:51.23,Default,,0000,0000,0000,,sa buong mundo. Kaya baka nakakonekta ka\Nsa isang laptop o telepono sa pamamagitan ng wifi, saka
Dialogue: 0,0:00:51.23,0:00:56.100,Default,,0000,0000,0000,,ang koneksiyong wifi na iyan ang kumokonekta sa internet\Nservice provider (o ISP), at na ikonokonekta ka ng ISP
Dialogue: 0,0:00:56.100,0:01:01.60,Default,,0000,0000,0000,,sa bilyong bilyong device sa buong mundo sa\Npamamagitan ng daan-daang libo ng
Dialogue: 0,0:01:01.60,0:01:09.27,Default,,0000,0000,0000,,mga network na lahat ay interkonektado. Isang\Nbagay na hindi pinahahalagahan ng karamihan sa mga tao ay
Dialogue: 0,0:01:09.27,0:01:15.64,Default,,0000,0000,0000,,na ang internet ay talagang isang pilosopiya ng disenyo\Nat isang arkitektura na inihayag sa isang hanay ng
Dialogue: 0,0:01:15.64,0:01:20.30,Default,,0000,0000,0000,,mga protocol. Ang isang protocol ay kilalang hanay\Nng mga alituntunin at standard, na kung sumang-ayon
Dialogue: 0,0:01:20.30,0:01:26.30,Default,,0000,0000,0000,,ang lahat ng panig hinahayaan nito sila na makipag-usap\Nna walang hirap. Paano totoong pisikal na gumagana
Dialogue: 0,0:01:26.30,0:01:31.91,Default,,0000,0000,0000,,ang internet ay hindi gaanong mahalaga kaysa ang\Nkatotohanan na ang pilosopiya ng disenyo na ito ay hinayaan
Dialogue: 0,0:01:31.91,0:01:37.71,Default,,0000,0000,0000,,ang internet na makiangkop at gamitin ang mga teknolohiya\Nng bagong komunikasyon. Ito ay dahil para
Dialogue: 0,0:01:37.71,0:01:42.61,Default,,0000,0000,0000,,magamit ng isang bagong teknolohiya ang internet sa ilang \Nparaan, kailangan lang nitong malaman kung aling mga protocol
Dialogue: 0,0:01:42.61,0:01:49.14,Default,,0000,0000,0000,,ang gagamitin. Lahat ng iba't ibang device sa\Ninternet ay may mga katangi-tanging address. Ang isang address
Dialogue: 0,0:01:49.14,0:01:54.35,Default,,0000,0000,0000,,sa internet ay isa lang numero, katulad\Nng numero ng telepono o isang uri ng address sa kalye,
Dialogue: 0,0:01:54.35,0:02:00.17,Default,,0000,0000,0000,,na katangi-tangi sa bawat computer o device sa\Ngilid ng network. Katulad nito ang
Dialogue: 0,0:02:00.17,0:02:04.69,Default,,0000,0000,0000,,kung paano nagkakaroon ang mga tahanan at negosyo ng\Naddress sa koreo. Hindi mo kailangang alamin ang tao upang
Dialogue: 0,0:02:04.69,0:02:09.11,Default,,0000,0000,0000,,magpadala sa kanila ng liham sa koreo, pero kailangan mong\Nmalaman ang kanilang address at paano isulat
Dialogue: 0,0:02:09.11,0:02:14.19,Default,,0000,0000,0000,,ang address nang tama para maihatid ang\Nliham sa pamamagitan ng sistema ng koreo sa patutunguhan nito.
Dialogue: 0,0:02:14.19,0:02:19.87,Default,,0000,0000,0000,,Ang sistema ng pag-address ng mga computer sa\Ninternet ay magkatulad at bumubuo ito bilang bahagi ng isa
Dialogue: 0,0:02:19.87,0:02:25.34,Default,,0000,0000,0000,,sa mga pinakamahalagang protocol na ginamit sa komunikasyon\Nng internet na simpleng tinatawag na internet protocol
Dialogue: 0,0:02:25.34,0:02:31.89,Default,,0000,0000,0000,,o IP. Ang address ng isang computer kung gayon ay tinatawag\Nna IP address nito. Ang pagbisita sa isang website ay paghingi
Dialogue: 0,0:02:31.90,0:02:36.62,Default,,0000,0000,0000,,lang talaga ng computer mo sa isa pang computer ng\Nimpormasyon. Ipinapadala ng computer mo ang isang mensahe
Dialogue: 0,0:02:36.62,0:02:41.28,Default,,0000,0000,0000,,sa IP address ng ibang computer at nagpapadala\Nrin ito kasama ang address ng pinagmulan nito, para
Dialogue: 0,0:02:41.28,0:02:48.45,Default,,0000,0000,0000,,malaman ng ibang computer kung saan ipapadala ang tugon nito. Maaaring nakakita ka na ng IP address. Isa lang itong
Dialogue: 0,0:02:48.45,0:02:54.91,Default,,0000,0000,0000,,bungkos ng mga numero! Ang mga numerong ito ay inorganisa\Nsa isang hirarkiya. Tulad lang ng address sa bahay na may
Dialogue: 0,0:02:54.91,0:03:02.27,Default,,0000,0000,0000,,bansa, lungsod, kalye at numero ng bahay, ang isang IP address\Nay may maraming bahagi. Tulad lang ng lahat
Dialogue: 0,0:03:02.27,0:03:09.52,Default,,0000,0000,0000,,ng digital na datos, bawat isa sa mga numerong ito ay kinatawan\Nsa mga bit. Ang mga tradisyonal na IP address ay 32 bit
Dialogue: 0,0:03:09.52,0:03:16.47,Default,,0000,0000,0000,,ang haba na may 8 bit sa bawat bahagi ng address.\NAng mga naunang numero ay madalas na kumikilala sa bansa
Dialogue: 0,0:03:16.47,0:03:22.47,Default,,0000,0000,0000,,at rehiyonal na network ng device. Saka sunod ang\Nmga subnetwork at saka panghuli ang address
Dialogue: 0,0:03:22.47,0:03:30.47,Default,,0000,0000,0000,,ng espesipikong device. Ang bersiyong ito ng pag-\Naddress ng IP ay tinatawag na IPv4. Idinisenyo ito
Dialogue: 0,0:03:30.47,0:03:36.05,Default,,0000,0000,0000,,noong 1973 at malawak na ginamit sa maagang\N80s at nagbibigay ng mahigit 4 bilyong
Dialogue: 0,0:03:36.05,0:03:41.42,Default,,0000,0000,0000,,katangi-tanging address para sa mga device na kumokonekta sa\Ninternet. Pero naging mas sikat ang internet
Dialogue: 0,0:03:41.42,0:03:47.34,Default,,0000,0000,0000,,kaysa sa naisip ni Vint Cerf at ang 4 bilyong\Nkatangi-tanging address
Dialogue: 0,0:03:47.34,0:03:53.26,Default,,0000,0000,0000,,ay hindi sasapat. Nasa gitna tayo ng \Nmaraming taong transisyon sa mas mahabang IP address
Dialogue: 0,0:03:53.26,0:04:03.66,Default,,0000,0000,0000,,format na tinatawag na IPv6 na gumagamit ng 128 bit kada\Naddress at nagbibigay ng mahigit 340 undecillion na
Dialogue: 0,0:04:03.66,0:04:08.78,Default,,0000,0000,0000,,katangi-tanging address. Iyan ay higit pa sa sapat\Npara sa bawat butil ng buhangin sa Daigdig na magkaroon
Dialogue: 0,0:04:08.78,0:04:15.74,Default,,0000,0000,0000,,ng sarili nitong IP address. Karamihan sa mga gumagamit ay\Nhindi kailanman nakakita o nag-aalala sa mga internet address. Ang isang sistema na tinatawag
Dialogue: 0,0:04:15.74,0:04:23.41,Default,,0000,0000,0000,,na domain name system o DNS ay nag-uugnay sa mga pangalan tulad ng www.example.com sa mga naaayong
Dialogue: 0,0:04:23.41,0:04:29.16,Default,,0000,0000,0000,,address. Gumagamit ang computer mo ng DNS upang tingnan\Nang mga pangalan ng domain at kumuha ng kaugnay na IP
Dialogue: 0,0:04:29.16,0:04:33.29,Default,,0000,0000,0000,,address na dating kumokonekta sa computer mo papunta sa patutunguhan sa internet. At makikita ito
Dialogue: 0,0:04:33.29,0:04:38.05,Default,,0000,0000,0000,,sa ganitong paraan: (boses\N1) "Hoy, kumusta ka diyan, gusto kong pumunta sa www.code.org."
Dialogue: 0,0:04:38.05,0:04:49.90,Default,,0000,0000,0000,,(boses 2) "hm...oo hindi ko alam ang IP address\Nng domain na iyan magtatanong ako. Oy alam ninyo ba
Dialogue: 0,0:04:49.90,0:04:59.10,Default,,0000,0000,0000,,kung paano pumunta sa code.org?" (boses 3)\N"Oo, nakuha ko ito mismo dito ito ay 174.129.14.120."
Dialogue: 0,0:04:59.10,0:05:04.50,Default,,0000,0000,0000,,(boses 2)"Oh okey, magaling, salamat Isusulat ko\Niyan at itabi ito para sa kinalaunan sa pagkakataong
Dialogue: 0,0:05:04.50,0:05:14.04,Default,,0000,0000,0000,,kailangan ko ulit ito. Kumusta, narito ang address na iyan na gusto mo." (boses 1) "Ang galing! Salamat." Kaya
Dialogue: 0,0:05:14.04,0:05:20.12,Default,,0000,0000,0000,,paano tayo magdidisenyo para sa bilyon-bilyong \Ndevice upang humanap ng anuman sa bilyon-bilyong iba't ibang
Dialogue: 0,0:05:20.12,0:05:27.89,Default,,0000,0000,0000,,website? Hindi makakaya ng isang DNS server na\Npangasiwaan ang lahat ng mga hiling sa lahat ng mga device.
Dialogue: 0,0:05:27.89,0:05:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Ang sagot ay na ang mga DNS server ay konektado sa isang naipamahaging hirarkiya at hinahati
Dialogue: 0,0:05:33.00,0:05:40.70,Default,,0000,0000,0000,,sa mga sona, hinahati ang responsabilidad para\Nsa mga pangunahing domain tulad ng .org, .com, .net,
Dialogue: 0,0:05:40.70,0:05:48.03,Default,,0000,0000,0000,,atbp. Orihinal na nilikha ang DNS upang maging protocol sa komunikasyong bukas at pampubliko para sa mga institusyon
Dialogue: 0,0:05:48.03,0:05:55.37,Default,,0000,0000,0000,,sa pamahalaan at edukasyon. Dahil sa pagiging bukas nito, \Nmadaling gawin ang mga cyber na atake sa DNS.
Dialogue: 0,0:05:55.37,0:06:02.54,Default,,0000,0000,0000,,Isang halimbawang atake ang DNS spoofing. Iyan ay nangyayari\Nkapag gumagamit ang hacker ng DNS server at binabago nito
Dialogue: 0,0:06:02.54,0:06:09.48,Default,,0000,0000,0000,,upang tumugma sa pangalan ng domain sa maling IP\Naddress. Hinahayaan nito ang umaatake na maihatid ang mga tao
Dialogue: 0,0:06:09.48,0:06:15.74,Default,,0000,0000,0000,,sa isang pekeng website. Kung nangyayari ito, bulnerable ka para sa mas maraming programa
Dialogue: 0,0:06:15.74,0:06:23.87,Default,,0000,0000,0000,,dahil gumagamit ka ng pekeng website na iyan para ba \Nitong totoo. Ang internet ay malaki at
Dialogue: 0,0:06:23.87,0:06:30.79,Default,,0000,0000,0000,,lumalaki pa sa araw-araw. Pero ang sistema ng pangalan ng domain at internet protocol ay idinisenyo ayon sa laki,
Dialogue: 0,0:06:30.79,0:06:35.21,Default,,0000,0000,0000,,na hindi inaalintana kung gaano ang paglaki ng internet.