1
00:00:02,420 --> 00:00:08,580
इंटरनेट: आयपी अॅड्रेसेस आणि डीएनएस

2
00:00:10,190 --> 00:00:13,940
हाय! माझं नाव पाओला. मी मायक्रोसॉफ्टमध्ये सॉफ्टवेअर इंजिनिअर आहे.

3
00:00:13,940 --> 00:00:20,130
चला, इंटरनेट कसं चालतं त्याबद्दल बोलूया. 
माझं काम नेटवर्क्स एकमेकांशी बोलू शकण्यावर

4
00:00:20,130 --> 00:00:26,489
अवलंबून असतं, पण 1970च्या दशकात, यासाठी कोणतीही स्टँडर्ड पद्धत नव्हती.

5
00:00:26,489 --> 00:00:32,668
विंट सर्फ आणि बॉब कान यांनी इंटरनेटवर्किंग
प्रोटोकॉल तयार केल्यानंतरच

6
00:00:32,668 --> 00:00:38,559
हा संवाद शक्य झाला. या शोधामुळं आपण सध्या ज्याला इंटरनेट म्हणतो त्याची

7
00:00:38,559 --> 00:00:44,469
पायाभरणी झाली. इंटरनेट म्हणजे नेटवर्क्सचं
नेटवर्क. यामध्ये सर्व जगातली कोट्यावधी

8
00:00:44,469 --> 00:00:51,230
डिव्हायसेस जोडलेली आहेत. त्यामुळे तुम्ही वायफायद्वारे लॅपटॉप किंवा फोनने जोडलेले असता,

9
00:00:51,230 --> 00:00:56,999
तेव्हा ते वायफाय कनेक्शन इंटरनेट सर्व्हिस प्रोव्हायडर (किंवा आयएसपीला जोडलेले असते), आणि तो

10
00:00:56,999 --> 00:01:01,600
आयएसपी एकमेकांना जोडलेल्या लक्षावधी नेटवर्क्सद्वारे तुम्हाला जगातील

11
00:01:01,600 --> 00:01:09,270
कोट्यावधी डिव्हायसेसना जोडतो. खूप लोकांच्या लक्षात एक गोष्ट येत नाही ती म्हणजे,

12
00:01:09,270 --> 00:01:15,640
इंटरनेट हे एक डिझाईन तत्त्वज्ञान आणि आर्कीटेक्चर आहे आणि ते प्रोटोकॉल्सच्या संचाद्वारे

13
00:01:15,640 --> 00:01:20,300
व्यक्त केलेलं आहे. प्रोटोकॉल म्हणजे नियम आणि स्टँडर्ड्सचा एक ठरलेला संच, जर सगळे पक्ष तो

14
00:01:20,300 --> 00:01:26,300
वापरण्यास तयार झाले तर तो त्यांना कोणत्याही त्रासाविना संवाद साधण्याची परवानगी देतो. इंटरनेट

15
00:01:26,300 --> 00:01:31,910
प्रत्यक्षात कसं काम करतं ते यापेक्षा कमी महत्त्वाचं आहे की या डिझाईन तत्त्वज्ञानामुळं

16
00:01:31,910 --> 00:01:37,710
इंटरनेट नवीन संवादाशी जुळवून घेऊ शकलेलं आहे आणि स्वीकारू शकलं आहे. कारण नवीन तंत्रज्ञानानं

17
00:01:37,710 --> 00:01:42,610
कोणत्यातरी प्रकारे इंटरनेट वापरण्यासाठी, कोणते प्रोटोकॉल्स वापरायचे एवढंच त्याला माहिती असावं

18
00:01:42,610 --> 00:01:49,140
लागतं. इंटरनेटवर सगळया वेगवेगळया 
डिव्हायसेसचे वेगवेगळे अॅड्रेसेस असतात.

19
00:01:49,140 --> 00:01:54,350
इंटरनेटवरचा अॅड्रेस म्हणजे फक्त एक नंबर असतो, फोन नंबर किंवा रस्त्याच्या पत्त्यासारखा,

20
00:01:54,350 --> 00:02:00,170
तो नेटवर्कला जोडलेल्या प्रत्येक कॉम्प्युटर किंवा डिव्हाईससाठी वेगळा असतो. बहुतेक सर्व घरे आणि

21
00:02:00,170 --> 00:02:04,690
व्यवसाय यांचा पत्ता असतो, तसंच हे आहे. एखाद्या व्यक्तीला पोस्टाने पत्र पाठवण्यासाठी तुम्हाला ती

22
00:02:04,690 --> 00:02:09,110
व्यक्ती माहीत असणं आवश्यक नाही, पण तुम्हाला त्यांचा पत्ता माहिती असणं आवश्यक आहे आणि

23
00:02:09,110 --> 00:02:14,190
पत्ता व्यवस्थित कसा लिहायचा ते माहिती पाहिजे म्हणजे ते पत्र पोस्टाद्वारे योग्य ठिकाणी पोचेल.

24
00:02:14,190 --> 00:02:19,870
कॉम्प्युटर्सवरची अॅड्रेसिंग सिस्टीम याच प्रकारची असते आणि ती इंटरनेट संप्रेषणासाठी वापरल्या

25
00:02:19,870 --> 00:02:25,340
जाणाऱ्या इंटरनेट प्रोटोकॉल किंव आयपी नावाच्या महत्त्वाच्या प्रोटोकॉलपैकी एक आहे.

26
00:02:25,340 --> 00:02:31,890
कॉम्प्युटरच्या अॅड्रेसला त्याचा आयपी अॅड्रेस म्हणतात. एखाद्या वेबसाईटला भेट देणे

27
00:02:31,900 --> 00:02:36,620
म्हणजे तुमच्या कॉम्प्युटरनं दुसऱ्या कॉम्प्युटरला माहिती मागणं. तुमचा कॉम्प्युटर दुसऱ्या कॉम्प्युटरच्या

28
00:02:36,620 --> 00:02:41,280
आयपी अॅड्रेसवर मेसेज पाठवतो आणि त्याचा मूळ पत्तासुद्धा पाठवतो.

29
00:02:41,280 --> 00:02:48,450
म्हणजे दुसऱ्या कॉम्प्युटरला प्रतिसाद कुठं पाठवायचा ते कळतं. तुम्ही आयपी अॅड्रेस पाहिलेला असेल. त्यात

30
00:02:48,450 --> 00:02:54,910
नुसत्या संख्या असतात. या संख्या एका श्रेणीमध्ये तयार केलेल्या असतात. घराच्या पत्त्यामध्ये देश, शहर, रस्ता

31
00:02:54,910 --> 00:03:02,270
आणि घर क्रमांक असतो, तसंच, आयपी अॅड्रेसमध्ये अनेक भाग असतात. सगळ्या डिजिटल डेटाप्रमाणे

32
00:03:02,270 --> 00:03:09,520
यातील प्रत्येक संख्या बीट्सने दर्शवली जाते. पारंपरिक आयपी अॅड्रेसमध्ये 32 बीट्स असतात, अॅड्रेसच्या

33
00:03:09,520 --> 00:03:16,470
प्रत्येक भागासाठी 8 बीट्स. सुरुवातीच्या संख्या
सामान्यपणे देश आणि डिव्हाईसचं

34
00:03:16,470 --> 00:03:22,470
प्रादेशिक नेटवर्क दर्शवतात. नंतर येतं सबनेटवर्क,
आणि शेवटी त्या विशिष्ट

35
00:03:22,470 --> 00:03:30,470
डिव्हाईसचा अॅड्रेस. आयपी अॅड्रेसिंगच्या
या व्हर्जनला IPv4 म्हणतात. ते 1973 मध्ये

36
00:03:30,470 --> 00:03:36,050
डिझाईन केलं गेलं आणि 80 च्या दशकाच्या सुरुवातीला मोठ्या प्रमाणावर वापरात आलं आणि इंटरनेटला

37
00:03:36,050 --> 00:03:41,420
जोडल्या जाणाऱ्या डिव्हायसेसना 400 कोटीपेक्षा जास्त वेगवेगळे अॅड्रेस देण्यात आले. पण इंटरनेट अगदी

38
00:03:41,420 --> 00:03:47,340
विंट सर्फ यांनी कल्पना केली होती त्यापेक्षासुद्धा खूप जास्त लोकप्रिय झालं आहे आणि 400 कोटी वेगवेगळे अॅड्रेस

39
00:03:47,340 --> 00:03:53,260
पुरेसे होणार नाहीत. आता आपण अधिक मोठे आयपी अॅड्रेस फॉरमॅट IPv6 साठी अनेक-वर्षे कराव्या

40
00:03:53,260 --> 00:04:03,660
लागणाऱ्या बदलाच्या स्थितीत आहोत. यामध्ये प्रत्येक अॅड्रेससाठी 128 बीट्स लागतात आणि ते 340

41
00:04:03,660 --> 00:04:08,780
अनडीझिलीअन वेगवेगळे अॅड्रेस पुरवते. जे पृथ्वीवरील वाळूच्या प्रत्येक कणाला आयपी अॅड्रेस द्यायचा असेल

42
00:04:08,780 --> 00:04:15,739
तरीसुद्धा पुरतील. बऱ्याचशा वापरकर्त्यांना इंटरनेट अॅड्रेस दिसत नाही किंवा ते त्याची फिकीर करत नाहीत.

43
00:04:15,739 --> 00:04:23,410
डोमेन नेम सिस्टीम किंवा डीएनएस 
www.example.com सारखी नावे अॅड्रेसशी जोडते.

44
00:04:23,410 --> 00:04:29,160
तुमचा कॉम्प्युटर डोमेन नेम्स शोधण्यासाठी डीएनएस वापरतो आणि संबंधित आयपी अॅड्रेस मिळवतो

45
00:04:29,160 --> 00:04:33,290
जो तुमच्या कॉम्प्युटरला इंटरनेटवरच्या इच्छित स्थळी जाण्यासाठी वापरला जातो. आणि ते काहीसं

46
00:04:33,290 --> 00:04:38,050
अशाप्रकारे होतं: (आवाज 1) "ए हाय, मला www.code.org वर जायचंय."

47
00:04:38,050 --> 00:04:49,900
(आवाज 2) "अं..मला त्या डोमेनचा आयपी अॅड्रेस माहिती नाही. मला कोणालातरी विचारू दे. ए,

48
00:04:49,900 --> 00:04:59,100
तुला माहिती आहे का code.org ला कसं जायचं?" (आवाज 3) " हो, इथं आहे. 174.129.14.120 वर."

49
00:04:59,100 --> 00:05:04,500
(आवाज 2) "ठीक आहे, धन्यवाद, मी तो लिहून पुन्हा मला लागेल म्हणून सेव्ह करून ठेवणार आहे.

50
00:05:04,500 --> 00:05:14,040
हाच अॅड्रेस तुला हवा होता." (आवाज 1) "मस्त! धन्यवाद."

51
00:05:14,040 --> 00:05:20,120
कोट्यावधी डिव्हायसेसची प्रणाली ज्यातली एक वेबसाईट शोधायची आहे, ती आपण कशी डिझाईन

52
00:05:20,120 --> 00:05:27,889
करतो? एकच डीएनएस सर्व्हर सगळ्या डिव्हायसेसकडून येणाऱ्या विनंत्या हाताळू शकत नाही.

53
00:05:27,889 --> 00:05:33,000
याच उत्तर आहे डीएनएस सर्व्हर्स वितरीत श्रेणीमध्ये जोडलेले असतात, आणि त्यांचे विभाजन

54
00:05:33,000 --> 00:05:40,699
वेगवेगळ्या विभागात केलेले असते, त्यात .org, .com, .net अशा प्रमुख डोमेन्सची जबाबदारी विभागलेली

55
00:05:40,699 --> 00:05:48,030
असते. डीएनएस सुरुवातीला सरकार आणि शैक्षणिक संस्थांसाठी खुला आणि सार्वजनिक प्रोटोकॉल होता.

56
00:05:48,030 --> 00:05:55,370
खुलेपणामुळे डीएनएस सायबर हल्ल्यांना बळी पडू शकते.

57
00:05:55,370 --> 00:06:02,540
डीएनएसवरचा एक उदाहरणादाखलचा हल्ला म्हणजे डीएनएस स्पूफिंग. जेव्हा हॅकर डीएनएस सर्व्हरला प्रवेश

58
00:06:02,540 --> 00:06:09,479
करतो आणि ते बदलून त्याच डोमेन नावाला चुकीचा आयपी अॅड्रेस देतो. त्यामुळे हल्लेखोर लोकांना

59
00:06:09,479 --> 00:06:15,740
बनावट वेबसाईटवर पाठवतो. जर हे तुमच्याबाबतीत झाले तर तुम्ही अधिक समस्यांना बळी पडता.

60
00:06:15,740 --> 00:06:23,870
कारण तुम्ही एक बनावट वेबसाईट खरी असल्याप्रमाणे वापरत असता. इंटरनेट भव्य आहे आणि रोज

61
00:06:23,870 --> 00:06:30,790
अधिकाधिक वाढते आहे. पण डोमेन नेम प्रणाली आणि इंटरनेट प्रोटोकॉल अशा पद्धतीने डिझाईन करण्यात

62
00:06:30,790 --> 00:06:35,210
आलेले आहेत की इंटरनेट कितीही वाढलं तरी ते वाढवता येतात.