[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:05.20,0:00:06.66,Default,,0000,0000,0000,,Cuộc sống phụ thuộc Dialogue: 0,0:00:06.68,0:00:08.44,Default,,0000,0000,0000,,vào thế giới mà ta không thấy được. Dialogue: 0,0:00:09.32,0:00:11.34,Default,,0000,0000,0000,,Hãy xem lại tuần của bạn cho đến bây giờ, Dialogue: 0,0:00:11.36,0:00:14.58,Default,,0000,0000,0000,,Bạn đã xem tivi, sử dụng GPS, Dialogue: 0,0:00:14.60,0:00:17.56,Default,,0000,0000,0000,,theo dõi thời tiết \Nhay thậm chí ăn một bữa ăn chưa? Dialogue: 0,0:00:18.12,0:00:20.82,Default,,0000,0000,0000,,Những thứ phục vụ cho\Ncuộc sống hằng ngày của chúng ta Dialogue: 0,0:00:21.08,0:00:23.70,Default,,0000,0000,0000,,đều bị những vệ tinh chi phối Dialogue: 0,0:00:23.72,0:00:25.42,Default,,0000,0000,0000,,một cách trực tiếp hay gián tiếp. Dialogue: 0,0:00:25.44,0:00:27.38,Default,,0000,0000,0000,,Và trong khi chúng ta thường xem nhẹ Dialogue: 0,0:00:27.40,0:00:29.94,Default,,0000,0000,0000,,những dịch vụ mà chúng mang đến, Dialogue: 0,0:00:29.96,0:00:32.78,Default,,0000,0000,0000,,những vệ tinh này cũng\Nnên được chúng ta quan tâm Dialogue: 0,0:00:32.80,0:00:34.78,Default,,0000,0000,0000,,vì chúng sẽ để lại những dấu ấn lâu dài Dialogue: 0,0:00:34.80,0:00:36.52,Default,,0000,0000,0000,,trong không gian mà chúng theo dõi. Dialogue: 0,0:00:37.12,0:00:40.74,Default,,0000,0000,0000,,Mọi người trên thế giới đều\Nsử dụng cơ sở vệ tinh hàng ngày Dialogue: 0,0:00:40.76,0:00:44.82,Default,,0000,0000,0000,,để có được thông tin, giải trí và \Nđể giao tiếp. Dialogue: 0,0:00:44.84,0:00:47.70,Default,,0000,0000,0000,,Chúng cũng được dùng để \Ngiám sát nông nghiệp và môi trường, Dialogue: 0,0:00:47.72,0:00:50.78,Default,,0000,0000,0000,,kết nối Internet và điều hướng. Dialogue: 0,0:00:50.80,0:00:52.50,Default,,0000,0000,0000,,Vệ tinh thậm chí còn được sử dụng Dialogue: 0,0:00:52.52,0:00:56.00,Default,,0000,0000,0000,,trong việc vận hành tài chính \Nvà thị trường năng lượng. Dialogue: 0,0:00:56.52,0:00:58.42,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng những vệ tinh mà chúng ta sử dụng Dialogue: 0,0:00:58.44,0:01:00.10,Default,,0000,0000,0000,,ngày qua ngày Dialogue: 0,0:01:00.12,0:01:01.78,Default,,0000,0000,0000,,có một vòng đời hữu hạn. Dialogue: 0,0:01:01.80,0:01:03.70,Default,,0000,0000,0000,,Chúng có thể bị hết nhiên liệu đẩy, Dialogue: 0,0:01:03.72,0:01:05.26,Default,,0000,0000,0000,,có thể gặp trục trặc kĩ thuật, Dialogue: 0,0:01:05.28,0:01:08.98,Default,,0000,0000,0000,,hoặc là hoàn thành sứ mệnh của chúng. Dialogue: 0,0:01:08.100,0:01:13.14,Default,,0000,0000,0000,,Đến khi đó, những vệ tinh này \Ntrở thành rác vũ trụ, Dialogue: 0,0:01:13.16,0:01:15.48,Default,,0000,0000,0000,,làm đảo lộn môi trường quỹ đạo. Dialogue: 0,0:01:16.28,0:01:19.80,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy chúng ta cần đưa ra\Nmột quy chuẩn để duy trì sự bền vững Dialogue: 0,0:01:19.83,0:01:20.83,Default,,0000,0000,0000,,trong vũ trụ. Dialogue: 0,0:01:21.01,0:01:23.44,Default,,0000,0000,0000,,Như là phân hủy những vệ tinh đã chết, Dialogue: 0,0:01:23.47,0:01:25.13,Default,,0000,0000,0000,,hay dọn dẹp các mảnh vỡ. Dialogue: 0,0:01:25.79,0:01:27.01,Default,,0000,0000,0000,,Nếu không, Dialogue: 0,0:01:27.06,0:01:31.24,Default,,0000,0000,0000,,vũ trụ \Nsẽ tiếp tục trở thành bãi rác vô hình. Dialogue: 0,0:01:32.22,0:01:35.80,Default,,0000,0000,0000,,Con người luôn nói: " Vũ trụ thật lớn, \Nnên có nhiều không gian trên đó. Dialogue: 0,0:01:35.87,0:01:37.94,Default,,0000,0000,0000,,Tại sao chúng ta cần phải hành động?" Dialogue: 0,0:01:38.20,0:01:41.23,Default,,0000,0000,0000,,Và để trả lời câu hỏi đó, \Ntôi muốn vẽ một bức tranh cho các bạn Dialogue: 0,0:01:42.16,0:01:45.76,Default,,0000,0000,0000,,Hãy tưởng tượng bạn đang lái xe \Ntrên đường cao tốc trong một ngày nắng đẹp Dialogue: 0,0:01:45.78,0:01:47.20,Default,,0000,0000,0000,,đi làm việc vặt linh tinh. Dialogue: 0,0:01:47.22,0:01:48.88,Default,,0000,0000,0000,,Mở nhạc lên, Dialogue: 0,0:01:48.90,0:01:50.36,Default,,0000,0000,0000,,hạ cửa sổ xe xuống, Dialogue: 0,0:01:50.38,0:01:53.08,Default,,0000,0000,0000,,với làn gió tươi mát thổi qua tóc bạn. Dialogue: 0,0:01:53.10,0:01:54.30,Default,,0000,0000,0000,,Thoải mái, đúng không ạ? Dialogue: 0,0:01:54.94,0:01:57.32,Default,,0000,0000,0000,,Mọi thứ diễn ra một cách nhẹ nhàng Dialogue: 0,0:01:57.34,0:01:59.100,Default,,0000,0000,0000,,và rồi bỗng nhiên \Nxe của bạn giật nảy và khựng lại Dialogue: 0,0:02:00.02,0:02:01.86,Default,,0000,0000,0000,,ngay giữa đường cao tốc. Dialogue: 0,0:02:02.38,0:02:03.98,Default,,0000,0000,0000,,Trong giây phút hoảng loạn đó, Dialogue: 0,0:02:04.01,0:02:07.41,Default,,0000,0000,0000,,bạn quét mắt về phía trước \Nxem có vấn đề gì xảy ra Dialogue: 0,0:02:07.51,0:02:11.13,Default,,0000,0000,0000,,Và rồi bạn thấy \Nbảng nhiên liệu đã cạn kiệt. Dialogue: 0,0:02:11.20,0:02:12.40,Default,,0000,0000,0000,,Xe của bạn hết xăng. Dialogue: 0,0:02:12.92,0:02:14.12,Default,,0000,0000,0000,,Vậy bạn nên làm gì? Dialogue: 0,0:02:14.16,0:02:17.24,Default,,0000,0000,0000,,Lẽ tự nhiên bạn sẽ gọi điện cầu cứu. Dialogue: 0,0:02:17.50,0:02:20.47,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng sau đó \Nđột nhiên bạn nhớ ra rằng chiếc xe này Dialogue: 0,0:02:20.53,0:02:22.88,Default,,0000,0000,0000,,không thể sửa được nếu bị hư một phần, Dialogue: 0,0:02:22.99,0:02:25.79,Default,,0000,0000,0000,,hoặc đổ đầy xăng nếu hết. Dialogue: 0,0:02:25.92,0:02:28.12,Default,,0000,0000,0000,,Nó chỉ là không được thiết kế như thế. Dialogue: 0,0:02:28.96,0:02:32.26,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế bạn không còn cách nào khác \Nngoài việc bỏ lại chiếc xe Dialogue: 0,0:02:32.28,0:02:33.72,Default,,0000,0000,0000,,trên đường cao tốc. Dialogue: 0,0:02:35.00,0:02:36.34,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn may mắn Dialogue: 0,0:02:36.36,0:02:39.26,Default,,0000,0000,0000,,có thể đẩy được chiếc xe vào nơi đỗ xe Dialogue: 0,0:02:39.28,0:02:41.42,Default,,0000,0000,0000,,thì nó sẽ không cản trở giao thông. Dialogue: 0,0:02:41.44,0:02:42.70,Default,,0000,0000,0000,,Một vài tiếng trước, Dialogue: 0,0:02:42.72,0:02:47.20,Default,,0000,0000,0000,,xe của bạn là một cỗ máy hữu dụng\Nmà bạn sử dụng hàng ngày. Dialogue: 0,0:02:47.80,0:02:50.34,Default,,0000,0000,0000,,Giờ, nó chỉ là một đống kim loại vô dụng Dialogue: 0,0:02:50.36,0:02:54.04,Default,,0000,0000,0000,,đang chiếm chỗ trên đường giao thông. Dialogue: 0,0:02:54.72,0:02:58.90,Default,,0000,0000,0000,,Thử tưởng tượng những con đường quốc tế \Nbị bao vây bởi những chiếc xe hư Dialogue: 0,0:02:58.92,0:03:01.78,Default,,0000,0000,0000,,mà đang \Ncản trở các phương tiện giao thông khác. Dialogue: 0,0:03:01.80,0:03:04.70,Default,,0000,0000,0000,,Và thử tưởng tượng \Nnhững mảnh vỡ rải rác khắp nơi Dialogue: 0,0:03:04.72,0:03:07.18,Default,,0000,0000,0000,,khi một vụ va chạm xảy ra. Dialogue: 0,0:03:07.20,0:03:09.58,Default,,0000,0000,0000,,hàng ngàn mảnh vụn nhỏ hơn Dialogue: 0,0:03:09.60,0:03:11.52,Default,,0000,0000,0000,,trở thành những vật cản mới. Dialogue: 0,0:03:12.48,0:03:16.06,Default,,0000,0000,0000,,Đây là mô hình của ngành công nghệ vệ tinh. Dialogue: 0,0:03:16.08,0:03:18.22,Default,,0000,0000,0000,,Những vệ tinh mà không sử dụng được nữa Dialogue: 0,0:03:18.24,0:03:22.06,Default,,0000,0000,0000,,thường bị bỏ rơi trên quỹ đạo nhiều năm, Dialogue: 0,0:03:22.08,0:03:25.62,Default,,0000,0000,0000,,hoặc bị di dời như một biện pháp tạm thời. Dialogue: 0,0:03:25.64,0:03:27.90,Default,,0000,0000,0000,,Và không có luật quốc tế nào về không gian Dialogue: 0,0:03:27.92,0:03:30.56,Default,,0000,0000,0000,,buộc chúng ta phải tự mình dọn dẹp. Dialogue: 0,0:03:30.95,0:03:33.18,Default,,0000,0000,0000,,Nếu không phân hủy những vệ tinh đã chết, Dialogue: 0,0:03:33.22,0:03:35.62,Default,,0000,0000,0000,,hoặc dọn dẹp những mảnh vỡ, Dialogue: 0,0:03:35.67,0:03:38.83,Default,,0000,0000,0000,,thì chính chúng ta \Nlà người gây ô nhiễm cho vũ trụ. Dialogue: 0,0:03:39.39,0:03:42.75,Default,,0000,0000,0000,,Và điều này phần lớn là do chúng ta, \Ntất cả chúng ta ở đây, Dialogue: 0,0:03:42.83,0:03:45.93,Default,,0000,0000,0000,,đã sử dụng dịch vụ mà vệ tinh mang lại, Dialogue: 0,0:03:46.04,0:03:49.30,Default,,0000,0000,0000,,mà không hiểu rõ được những tác hại\Ncủa sự sử dụng đó. Dialogue: 0,0:03:49.59,0:03:52.62,Default,,0000,0000,0000,,Nếu chúng ta muốn tiếp tục sử dụng\Nđiện thoại, xem thời tiết, Dialogue: 0,0:03:52.69,0:03:55.100,Default,,0000,0000,0000,,và nhiều tiện ích công nghệ khác Dialogue: 0,0:03:56.05,0:03:58.52,Default,,0000,0000,0000,,từ vệ tinh, Dialogue: 0,0:03:58.60,0:04:01.27,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta phải có kế hoạch dọn dẹp\Ntrong không gian. Dialogue: 0,0:04:02.28,0:04:04.54,Default,,0000,0000,0000,,Vệ tinh đầu tiên trên thế giới, Sputnik I, Dialogue: 0,0:04:04.56,0:04:06.82,Default,,0000,0000,0000,,được phóng vào năm 1957, Dialogue: 0,0:04:06.84,0:04:10.48,Default,,0000,0000,0000,,và trong năm đó, \Nchỉ có tất cả 3 đợt phóng thử. Dialogue: 0,0:04:11.12,0:04:14.66,Default,,0000,0000,0000,,Nhiều thập kỷ sau, nhiều quốc gia \Ntrên thế giới Dialogue: 0,0:04:14.68,0:04:18.06,Default,,0000,0000,0000,,đã phóng hàng ngàn vệ tinh vào quỹ đạo, Dialogue: 0,0:04:18.08,0:04:21.82,Default,,0000,0000,0000,,và tần số lần phóng \Nsẽ tăng lên trong tương lai, Dialogue: 0,0:04:21.84,0:04:24.42,Default,,0000,0000,0000,,đặc biệt nếu bạn xem xét khả năng Dialogue: 0,0:04:24.44,0:04:28.04,Default,,0000,0000,0000,,sẽ có hơn 900 vệ tinh đang được phóng đi. Dialogue: 0,0:04:29.16,0:04:31.22,Default,,0000,0000,0000,,Giờ, ta đưa vệ tinh \Nvào nhiều quỹ đạo Dialogue: 0,0:04:31.24,0:04:33.30,Default,,0000,0000,0000,,phụ thuộc vào chức năng của nó. Dialogue: 0,0:04:33.32,0:04:35.66,Default,,0000,0000,0000,,Một trong những nơi phổ biến\Nđể phóng vệ tinh Dialogue: 0,0:04:35.68,0:04:37.26,Default,,0000,0000,0000,,là quỹ đạo thấp của Trái Đất, Dialogue: 0,0:04:37.28,0:04:39.26,Default,,0000,0000,0000,,có lẽ để chụp ảnh bề mặt Trái Đất Dialogue: 0,0:04:39.28,0:04:41.68,Default,,0000,0000,0000,,ở độ cao khoảng 2000 km. Dialogue: 0,0:04:42.31,0:04:46.44,Default,,0000,0000,0000,,Những vệ tinh bị tác động tự nhiên \Ntừ bầu khí quyển của Trái Đất, Dialogue: 0,0:04:46.50,0:04:48.44,Default,,0000,0000,0000,,nên quỹ đạo của chúng thường phân rã, Dialogue: 0,0:04:48.46,0:04:49.100,Default,,0000,0000,0000,,và cuối cùng chúng bị đốt cháy, Dialogue: 0,0:04:50.02,0:04:51.98,Default,,0000,0000,0000,,có lẽ trong vòng một vài thập kỷ tới. Dialogue: 0,0:04:52.74,0:04:54.84,Default,,0000,0000,0000,,Một nơi phổ biến khác để phóng vệ tinh Dialogue: 0,0:04:54.86,0:04:56.52,Default,,0000,0000,0000,,là quỹ đạo địa tĩnh Dialogue: 0,0:04:56.54,0:04:59.14,Default,,0000,0000,0000,,ở độ cao 35.000km. Dialogue: 0,0:04:59.62,0:05:03.80,Default,,0000,0000,0000,,Những vệ tinh cùng nằm ở vị trí cao hơn \NTrái Đất khi Trái Đất quay, Dialogue: 0,0:05:03.82,0:05:08.10,Default,,0000,0000,0000,,khiến cho những thứ như thông tin liên lạc\Nhoặc phát sóng truyền hình hoạt động. Dialogue: 0,0:05:08.74,0:05:13.06,Default,,0000,0000,0000,,Những vệ tinh ở quỹ đạo cao như thế \Ncó thể duy trì trong hàng thế kỷ. Dialogue: 0,0:05:14.26,0:05:17.44,Default,,0000,0000,0000,,Và rồi có một quỹ đạo \Ncó tên là "Nghĩa trang", Dialogue: 0,0:05:17.46,0:05:20.08,Default,,0000,0000,0000,,là những quỹ đạo phế thải hay bãi rác Dialogue: 0,0:05:20.10,0:05:22.96,Default,,0000,0000,0000,,chuyên chứa những vệ tinh bị vứt đi Dialogue: 0,0:05:22.98,0:05:24.20,Default,,0000,0000,0000,,vào cuối chu kì của chúng Dialogue: 0,0:05:24.22,0:05:27.98,Default,,0000,0000,0000,,để không cản trở các\Nquỹ đạo hoạt động bình thường. Dialogue: 0,0:05:29.00,0:05:33.58,Default,,0000,0000,0000,,Trong gần 7000 vệ tinh được phóng \Ntừ cuối những năm 1950, Dialogue: 0,0:05:33.60,0:05:36.96,Default,,0000,0000,0000,,chỉ có khoảng 1/7 trong số đó\Nlà đang hoạt động, Dialogue: 0,0:05:37.56,0:05:40.46,Default,,0000,0000,0000,,và ngoài các vệ tinh không còn hoạt động, Dialogue: 0,0:05:40.48,0:05:43.98,Default,,0000,0000,0000,,cũng có hàng trăm ngàn mảnh vỡ\Ncó kích thước như đá cẩm thạch Dialogue: 0,0:05:44.00,0:05:46.42,Default,,0000,0000,0000,,và triệu mảnh vỡ sơn\Ncó kích thước như con chip Dialogue: 0,0:05:46.44,0:05:48.44,Default,,0000,0000,0000,,đang quay xung quanh Trái Đất. Dialogue: 0,0:05:49.08,0:05:51.86,Default,,0000,0000,0000,,Những mảnh vỡ không những\Nlà mối họa lớn đối với vũ trụ, Dialogue: 0,0:05:51.88,0:05:55.88,Default,,0000,0000,0000,,mà còn đe dọa đến những vệ tinh\Nchúng ta phụ thuộc hàng ngày. Dialogue: 0,0:05:56.72,0:06:00.14,Default,,0000,0000,0000,,Giờ đây, vì những mảnh vỡ không gian \Nvà rác đang trở thành mối lo ngại, Dialogue: 0,0:06:00.16,0:06:02.78,Default,,0000,0000,0000,,Các quốc gia và cộng đồng quốc tế\Nđang chung tay nỗ lực Dialogue: 0,0:06:02.80,0:06:04.30,Default,,0000,0000,0000,,để phát triển\Nchuẩn mực kỹ thuật Dialogue: 0,0:06:04.32,0:06:07.24,Default,,0000,0000,0000,,giúp chúng ta hạn chế sự gia tăng\Nsố lượng những mảnh vỡ. Dialogue: 0,0:06:07.68,0:06:09.94,Default,,0000,0000,0000,,Do đó có những đề xuất ví dụ Dialogue: 0,0:06:09.96,0:06:12.06,Default,,0000,0000,0000,,cho phi thuyền quỹ đạo thấp của Trái Đất Dialogue: 0,0:06:12.08,0:06:15.50,Default,,0000,0000,0000,,bị loại ra khỏi quỹ đạo\Ntrong vòng dưới 25 năm, Dialogue: 0,0:06:15.52,0:06:17.62,Default,,0000,0000,0000,,nhưng đó là một khoảng thời gian dài, Dialogue: 0,0:06:17.64,0:06:20.96,Default,,0000,0000,0000,,đặc biệt nếu vệ tinh\Nkhông hoạt động hàng năm trời. Dialogue: 0,0:06:21.52,0:06:24.58,Default,,0000,0000,0000,,Những chỉ thị cũng yêu cầu \Nnhững tàu vũ trụ địa tĩnh đã "chết" Dialogue: 0,0:06:24.60,0:06:26.84,Default,,0000,0000,0000,,phải di chuyển\Nvào quỹ đạo nghĩa trang. Dialogue: 0,0:06:27.68,0:06:31.38,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng do những hướng dẫn này không\Nđược ban hành theo luật quốc tể, Dialogue: 0,0:06:31.40,0:06:36.18,Default,,0000,0000,0000,,nên hiển nhiên những điều này chỉ\Nđược thực hiện theo cơ chế quốc gia. Dialogue: 0,0:06:36.20,0:06:38.66,Default,,0000,0000,0000,,Những hướng dẫn này\Ncũng không phải là dài hạn, Dialogue: 0,0:06:38.68,0:06:40.10,Default,,0000,0000,0000,,chúng cũng không chủ động, Dialogue: 0,0:06:40.12,0:06:43.46,Default,,0000,0000,0000,,hay cũng không giải quyết những mảnh vỡ \Ncó sẵn ở trên đấy. Dialogue: 0,0:06:43.48,0:06:47.32,Default,,0000,0000,0000,,Chúng chỉ hạn chế \Nsự tạo ra những mảnh vỡ trong tương lai. Dialogue: 0,0:06:47.88,0:06:51.04,Default,,0000,0000,0000,,Rác vũ trụ không là trách nhiệm của ai cả. Dialogue: 0,0:06:52.02,0:06:54.75,Default,,0000,0000,0000,,Nên, tôi lớn lên với sự trân trọng lớn lao\Ncho thiên nhiên Dialogue: 0,0:06:54.78,0:06:58.86,Default,,0000,0000,0000,,và ý thức sâu sắc về dấu chân của chúng ta\Ntrên môi trường mà ta tương tác. Dialogue: 0,0:06:58.91,0:07:01.28,Default,,0000,0000,0000,,Một trong những luật\Nvề quản lý môi trường Dialogue: 0,0:07:01.32,0:07:03.01,Default,,0000,0000,0000,,là "Không để lại dấu vết" Dialogue: 0,0:07:03.04,0:07:04.97,Default,,0000,0000,0000,,khi chúng ta quan tâm và tôn trọng Dialogue: 0,0:07:04.99,0:07:06.80,Default,,0000,0000,0000,,thế giới hoang dã\Ntrên Trái Đất Dialogue: 0,0:07:06.84,0:07:09.51,Default,,0000,0000,0000,,và có trách nhiệm bảo vệ nguồn tài nguyên. Dialogue: 0,0:07:09.80,0:07:12.87,Default,,0000,0000,0000,,Trên Trái Đất này, \Nta dễ hình dung hơn về chất thải Dialogue: 0,0:07:12.90,0:07:14.59,Default,,0000,0000,0000,,trong môi trường tự nhiên. Dialogue: 0,0:07:14.64,0:07:16.84,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta có thể thấy rác\Ntrên những con đường, Dialogue: 0,0:07:16.89,0:07:19.89,Default,,0000,0000,0000,,trong khu xóm và thậm chí\Ntrong lòng đại dương. Dialogue: 0,0:07:20.80,0:07:23.27,Default,,0000,0000,0000,,Môi trường quỹ đạo cũng như vậy Dialogue: 0,0:07:23.32,0:07:26.45,Default,,0000,0000,0000,,nó cần sự quan tâm, chú trọng \Ncủa chúng ta Dialogue: 0,0:07:26.48,0:07:28.54,Default,,0000,0000,0000,,và cũng cần sự quản lý của chúng ta. Dialogue: 0,0:07:28.75,0:07:31.99,Default,,0000,0000,0000,,Vì không gian đơn giản chỉ là \Nmột dạng khác của thế giới hoang dã Dialogue: 0,0:07:32.02,0:07:33.62,Default,,0000,0000,0000,,mà chúng ta cần phải bảo vệ. Dialogue: 0,0:07:33.85,0:07:35.81,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta cần nhân rộng Dialogue: 0,0:07:35.84,0:07:39.58,Default,,0000,0000,0000,,chính sách "Không để lại dấu vết" \Nđến môi trường quỹ đạo và xa hơn nữa. Dialogue: 0,0:07:39.80,0:07:42.85,Default,,0000,0000,0000,,Và nâng cao\Ný thức trách nhiệm của tập thể Dialogue: 0,0:07:42.90,0:07:44.90,Default,,0000,0000,0000,,có thể giúp chúng ta giảm thiểu tác hại. Dialogue: 0,0:07:46.28,0:07:49.14,Default,,0000,0000,0000,,Hiện nay, Núi Everest thật sự \Nlà một sự so sánh thú vị Dialogue: 0,0:07:49.16,0:07:52.38,Default,,0000,0000,0000,,về cách tiếp cận mới chúng ta sử dụng \Nđể giao tiếp với môi trường, Dialogue: 0,0:07:52.40,0:07:54.70,Default,,0000,0000,0000,,vì nó thường được ví von Dialogue: 0,0:07:54.72,0:07:57.72,Default,,0000,0000,0000,,là bãi rác thải cao nhất thế giới. Dialogue: 0,0:07:58.64,0:08:01.90,Default,,0000,0000,0000,,Nhiều thập kỷ sau cuộc chinh phục đầu tiên\Nđỉnh cao nhất thế giới Dialogue: 0,0:08:01.92,0:08:04.18,Default,,0000,0000,0000,,hàng tấn rác bị bỏ lại bởi người leo núi Dialogue: 0,0:08:04.20,0:08:06.14,Default,,0000,0000,0000,,đã bắt đầu gây ra sự lo lắng, Dialogue: 0,0:08:06.16,0:08:08.90,Default,,0000,0000,0000,,và bạn có thể đã đọc trên bản tin\Nrằng họ dự đoán Dialogue: 0,0:08:08.92,0:08:10.98,Default,,0000,0000,0000,,Nepal sẽ trừng trị những người leo núi Dialogue: 0,0:08:11.00,0:08:14.98,Default,,0000,0000,0000,,bằng việc thực hiện chặt chẽ hơn \Ncác hình phạt và nghĩa vụ pháp lý. Dialogue: 0,0:08:15.70,0:08:18.12,Default,,0000,0000,0000,,Mục tiêu, tất nhiên\Nlà để bắt những người leo núi Dialogue: 0,0:08:18.14,0:08:20.32,Default,,0000,0000,0000,,phải dọn dẹp những gì còn sót lại, Dialogue: 0,0:08:20.34,0:08:25.24,Default,,0000,0000,0000,,nên chính quyền địa phương sẽ trả tiền \Ncho người leo núi làm giảm lượng rác, Dialogue: 0,0:08:25.26,0:08:28.74,Default,,0000,0000,0000,,hoặc những đội thám hiểm \Ncó thể tổ chức các cuộc dọn dẹp tự nguyện Dialogue: 0,0:08:29.22,0:08:31.48,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng vẫn còn nhiều nhà leo núi cảm thấy Dialogue: 0,0:08:31.50,0:08:34.74,Default,,0000,0000,0000,,rằng những nhóm độc lập\Nnên tự có ý thức. Dialogue: 0,0:08:35.22,0:08:38.04,Default,,0000,0000,0000,,Không có câu trả lời đơn giản hay dễ dàng, Dialogue: 0,0:08:38.06,0:08:41.12,Default,,0000,0000,0000,,hay thậm chí các nỗ lực bảo tồn có ý tốt Dialogue: 0,0:08:41.14,0:08:42.98,Default,,0000,0000,0000,,đôi khi lại gặp rắc rối Dialogue: 0,0:08:43.42,0:08:46.52,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng điều đó không có nghĩa là\Nchúng ta không nên cố gắng hết sức Dialogue: 0,0:08:46.54,0:08:49.86,Default,,0000,0000,0000,,để bảo vệ môi trường \Nmà chúng ta phụ thuộc vào, Dialogue: 0,0:08:50.54,0:08:54.56,Default,,0000,0000,0000,,và giống như Everest, một khu vực xa xôi\Nvà không có đủ cơ sở hạ tầng Dialogue: 0,0:08:54.58,0:08:55.100,Default,,0000,0000,0000,,của môi trường quỹ đạo Dialogue: 0,0:08:56.02,0:08:58.38,Default,,0000,0000,0000,,làm cho việc phân hủy rác\Ntrở thành một thách thức Dialogue: 0,0:08:59.02,0:09:01.56,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng chúng ta đơn giản là \Nkhông thể vươn tới đỉnh cao mới Dialogue: 0,0:09:01.58,0:09:04.64,Default,,0000,0000,0000,,và thậm chí tạo ra bãi rác còn cao hơn, Dialogue: 0,0:09:04.66,0:09:06.82,Default,,0000,0000,0000,,điều mà không có ở thế giới này. Dialogue: 0,0:09:08.38,0:09:09.60,Default,,0000,0000,0000,,Bản chất của không gian Dialogue: 0,0:09:09.62,0:09:12.20,Default,,0000,0000,0000,,là nếu một thành phần của vệ tinh bị hư, Dialogue: 0,0:09:12.22,0:09:15.12,Default,,0000,0000,0000,,có rất ít cơ hội để sửa chữa, Dialogue: 0,0:09:15.14,0:09:17.18,Default,,0000,0000,0000,,và chỉ có thể sữa với chi phí lớn. Dialogue: 0,0:09:17.86,0:09:21.36,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng sẽ ra sao nếu ta thiết kế \Nnhững vệ tinh một cách thông minh hơn? Dialogue: 0,0:09:21.38,0:09:22.68,Default,,0000,0000,0000,,Sẽ ra sao nếu mọi vệ tinh, Dialogue: 0,0:09:22.70,0:09:24.100,Default,,0000,0000,0000,,bất kể của quốc gia nào, Dialogue: 0,0:09:25.02,0:09:26.92,Default,,0000,0000,0000,,phải được tiêu chuẩn hóa d Dialogue: 0,0:09:26.94,0:09:29.48,Default,,0000,0000,0000,,để tái chế, phục vụ Dialogue: 0,0:09:29.50,0:09:30.98,Default,,0000,0000,0000,,hoặc hoạt động ra khỏi quỹ đạo? Dialogue: 0,0:09:31.66,0:09:35.20,Default,,0000,0000,0000,,Sẽ ra sao nếu thật sự có luật quốc tế Dialogue: 0,0:09:35.22,0:09:37.100,Default,,0000,0000,0000,,để bắt buộc sự phân hủy cuối đời\Ncủa vệ tinh Dialogue: 0,0:09:38.02,0:09:40.16,Default,,0000,0000,0000,,thay vì di dời chúng Dialogue: 0,0:09:40.18,0:09:41.78,Default,,0000,0000,0000,,như là một giải pháp tạm thời? Dialogue: 0,0:09:42.66,0:09:45.60,Default,,0000,0000,0000,,Hoặc có thể nhà sản xuất vệ tinh\Ncần phải trả phí Dialogue: 0,0:09:45.62,0:09:47.92,Default,,0000,0000,0000,,khi phóng vệ tinh vào quỹ đạo, Dialogue: 0,0:09:47.94,0:09:50.40,Default,,0000,0000,0000,,và số tiền đó chỉ có thể được hoàn lại Dialogue: 0,0:09:50.42,0:09:52.96,Default,,0000,0000,0000,,nếu vệ tinh bị phân hủy đúng cách Dialogue: 0,0:09:52.98,0:09:55.70,Default,,0000,0000,0000,,hoặc nếu họ dọn dẹp\Nmột lượng mảnh vỡ nhất định. Dialogue: 0,0:09:56.54,0:09:59.12,Default,,0000,0000,0000,,Hoặc có thể một vệ tinh\Ncần có công nghệ trên tàu Dialogue: 0,0:09:59.14,0:10:00.90,Default,,0000,0000,0000,,để giúp đẩy nhanh ra khỏi quỹ đạo. Dialogue: 0,0:10:01.82,0:10:04.08,Default,,0000,0000,0000,,Có một vài dấu hiệu đáng khích lệ. Dialogue: 0,0:10:04.10,0:10:08.80,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ, TechDemoSat-1 của Vương Quốc Anh, \Nđược phóng vào năm 2014, Dialogue: 0,0:10:08.82,0:10:10.76,Default,,0000,0000,0000,,được thiết kế để phân hủy khi chết đi Dialogue: 0,0:10:10.78,0:10:12.72,Default,,0000,0000,0000,,thông qua một cái buồm nhỏ Dialogue: 0,0:10:12.74,0:10:15.32,Default,,0000,0000,0000,,Điều này có hiệu quả đối với\Nvệ tinh nhỏ, Dialogue: 0,0:10:15.34,0:10:19.04,Default,,0000,0000,0000,,Những những vệ tinh cao hơn \Nhoặc ở quỹ đạo lớn hơn Dialogue: 0,0:10:19.06,0:10:21.92,Default,,0000,0000,0000,,hay lớn hơn hoàn toàn,\Nnhư kích thước của xe buýt trường học, Dialogue: 0,0:10:21.94,0:10:24.36,Default,,0000,0000,0000,,sẽ yêu cầu những biện pháp phân hủy khác. Dialogue: 0,0:10:24.38,0:10:27.36,Default,,0000,0000,0000,,Nên nếu bạn thích những thứ \Nnhư laser công suất lớn Dialogue: 0,0:10:27.38,0:10:29.20,Default,,0000,0000,0000,,hay kéo bằng lưới hay dây, Dialogue: 0,0:10:29.22,0:10:31.54,Default,,0000,0000,0000,,nghe thật điên rồ trong ngắn hạn. Dialogue: 0,0:10:32.26,0:10:34.16,Default,,0000,0000,0000,,Và rồi một điều rất hay Dialogue: 0,0:10:34.18,0:10:37.50,Default,,0000,0000,0000,,là ý tưởng xe tải kéo quỹ đạo \Nhoặc cơ khí không gian Dialogue: 0,0:10:37.94,0:10:39.56,Default,,0000,0000,0000,,Tưởng tượng nếu một cánh tay robot Dialogue: 0,0:10:39.58,0:10:41.44,Default,,0000,0000,0000,,của một xe tải kéo không gian Dialogue: 0,0:10:41.46,0:10:43.76,Default,,0000,0000,0000,,có thể sửa những mảnh vỡ của vệ tinh, Dialogue: 0,0:10:43.78,0:10:45.62,Default,,0000,0000,0000,,làm cho nó có thể tái sử dụng Dialogue: 0,0:10:46.34,0:10:48.28,Default,,0000,0000,0000,,Hoặc sẽ ra sao nếu cánh tay robot đấy Dialogue: 0,0:10:48.30,0:10:50.64,Default,,0000,0000,0000,,có thể nạp lại nhiên liệu đẩy\Ncho tàu vũ trụ Dialogue: 0,0:10:50.66,0:10:52.64,Default,,0000,0000,0000,,mà phụ thuộc vào động cơ đẩy hóa học Dialogue: 0,0:10:52.66,0:10:56.14,Default,,0000,0000,0000,,tương tự như khi bạn hay tôi có thể \Nnạp nhiên liệu cho xe của chúng ta? Dialogue: 0,0:10:56.66,0:10:58.32,Default,,0000,0000,0000,,Sửa chữa và bảo dưỡng bằng robot Dialogue: 0,0:10:58.34,0:11:02.06,Default,,0000,0000,0000,,có thể kéo dài vòng đời của hàng trăm\Nvệ tinh quay xung quanh Trái Đất. Dialogue: 0,0:11:03.38,0:11:06.28,Default,,0000,0000,0000,,Bất cứ phương pháp phân hủy \Nhay dọn dẹp nào ta đưa ra, Dialogue: 0,0:11:06.30,0:11:09.28,Default,,0000,0000,0000,,không chỉ đơn giản là vấn đề kỹ thuật. Dialogue: 0,0:11:09.30,0:11:14.36,Default,,0000,0000,0000,,Cũng có những luật không gian \Nvà chính trị phức tạp mà ta phải tách ra. Dialogue: 0,0:11:14.38,0:11:18.54,Default,,0000,0000,0000,,Tóm lại, chúng ta chưa tìm được cách\Nkhai thác không gian một cách hiệu quả. Dialogue: 0,0:11:19.82,0:11:22.72,Default,,0000,0000,0000,,Khám phá, cải tiến để thay đổi\Ncách chúng ta sống và làm việc Dialogue: 0,0:11:22.74,0:11:24.72,Default,,0000,0000,0000,,là những thứ mà con người làm, Dialogue: 0,0:11:24.74,0:11:26.24,Default,,0000,0000,0000,,và trong khám phá không gian, Dialogue: 0,0:11:26.26,0:11:29.52,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta thật ra đang\Ndi chuyển ra khỏi biên giới Trái Đất. Dialogue: 0,0:11:29.54,0:11:33.20,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng khi ta đẩy ngưỡng cửa \Ntrên danh nghĩa học tập và cải tiến, Dialogue: 0,0:11:33.22,0:11:38.70,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta phải nhớ rằng trách nhiệm \Nđối với môi trường không bao giờ biến mất Dialogue: 0,0:11:39.62,0:11:43.80,Default,,0000,0000,0000,,Chắc chắn sẽ có tắc nghẽn \Nở quỹ đạo Trái Đất và địa lĩnh thấp, Dialogue: 0,0:11:43.82,0:11:46.16,Default,,0000,0000,0000,,và ta không thể tiếp tục\Nphóng thêm vệ tinh mới Dialogue: 0,0:11:46.18,0:11:48.48,Default,,0000,0000,0000,,để thay thế những cái đã bị hỏng Dialogue: 0,0:11:48.50,0:11:50.56,Default,,0000,0000,0000,,mà trước hết không xử lý gì cả, Dialogue: 0,0:11:50.58,0:11:53.04,Default,,0000,0000,0000,,giống như khi chúng ta \Nkhông thể bỏ chiếc xe hư lại Dialogue: 0,0:11:53.06,0:11:54.46,Default,,0000,0000,0000,,giữa đường cao tốc. Dialogue: 0,0:11:55.20,0:11:57.42,Default,,0000,0000,0000,,Quỹ đạo Trái Đất \Nkhông phải tài nguyên vô tận Dialogue: 0,0:11:57.46,0:11:59.25,Default,,0000,0000,0000,,và vấn đề sẽ chỉ trở nên tệ hơn Dialogue: 0,0:11:59.29,0:12:02.24,Default,,0000,0000,0000,,nếu ta không thay đổi hành vi của mình. Dialogue: 0,0:12:02.29,0:12:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta cần một cam kết \Ntoàn cầu và tập thể Dialogue: 0,0:12:05.04,0:12:08.10,Default,,0000,0000,0000,,để san sẻ trách nhiệm đối với \Nhành tinh của chúng ta. Dialogue: 0,0:12:09.24,0:12:12.74,Default,,0000,0000,0000,,Nên, hôm nay \Ntôi sẽ giao cho các bạn một thử thách. Dialogue: 0,0:12:12.76,0:12:15.23,Default,,0000,0000,0000,,Và đó là trở thành\Nngười quản lý không gian. Dialogue: 0,0:12:15.36,0:12:16.94,Default,,0000,0000,0000,,Lần sau khi sử dụng điện thoại, Dialogue: 0,0:12:16.96,0:12:19.46,Default,,0000,0000,0000,,kiểm tra thời tiết hay sử dụng GPS, Dialogue: 0,0:12:19.48,0:12:23.74,Default,,0000,0000,0000,,hãy nghĩ đến công nghệ vệ tinh\Nđã khiến cho những thứ đó hoạt động. Dialogue: 0,0:12:23.76,0:12:25.62,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng cũng nghĩ đến những tác động Dialogue: 0,0:12:25.64,0:12:28.94,Default,,0000,0000,0000,,mà vệ tinh mang lại\Ncho môi trường bao quanh Trái Đất, Dialogue: 0,0:12:28.96,0:12:33.66,Default,,0000,0000,0000,,và giúp tuyên truyền thông điệp rằng ta\Nphải chung tay giảm thiểu tác động của ta. Dialogue: 0,0:12:33.68,0:12:36.22,Default,,0000,0000,0000,,Quỹ đạo Trái Đất mang một vẻ đẹp hùng vĩ Dialogue: 0,0:12:36.24,0:12:38.82,Default,,0000,0000,0000,,và là cánh cổng để ta khai phá. Dialogue: 0,0:12:38.84,0:12:41.36,Default,,0000,0000,0000,,Điều đó tùy thuộc hành động của bạn. Dialogue: 0,0:12:42.76,0:12:43.98,Default,,0000,0000,0000,,Cảm ơn. Dialogue: 0,0:12:44.00,0:12:46.08,Default,,0000,0000,0000,,(Vỗ tay)