WEBVTT

00:00:01.357 --> 00:00:02.928
Trong suốt khoảng thời gian dài,

00:00:02.952 --> 00:00:06.086
có hai điều bí ẩn khiến tôi lo lắng.

00:00:06.689 --> 00:00:08.950
Tôi không hiểu được chúng

00:00:08.974 --> 00:00:11.877
và, thật ra, tôi khá e ngại 
để tìm hiểu chúng.

00:00:12.349 --> 00:00:15.896
Điều đầu tiên là, tôi đã 40 tuổi rồi,

00:00:15.920 --> 00:00:18.991
và trong suốt đời tôi, 
từ năm này tới năm khác,

00:00:19.015 --> 00:00:22.371
bệnh trầm cảm và lo lắng 
ngày càng trầm trọng

00:00:22.395 --> 00:00:25.085
ở Mỹ, ở Anh,

00:00:25.109 --> 00:00:26.863
và khắp các nước phương Tây.

00:00:27.173 --> 00:00:30.101
Tôi muốn biết tại sao.

00:00:31.108 --> 00:00:32.975
Tại sao điều này xảy ra với ta?

00:00:33.394 --> 00:00:36.036
Tại sao mỗi năm trôi qua,

00:00:36.060 --> 00:00:39.314
càng có nhiều người phải 
vật lộn chật vật qua ngày?

00:00:39.743 --> 00:00:43.300
Tôi muốn biết điều này
vì một bí mật cá nhân.

NOTE Paragraph

00:00:43.324 --> 00:00:44.713
Khi tôi là một thiếu niên,

00:00:44.737 --> 00:00:46.158
tôi đã đi gặp bác sĩ

00:00:46.182 --> 00:00:50.667
và nói rằng tôi có cảm giác, 
như một cơn đau đang giằng xé tôi.

00:00:51.237 --> 00:00:52.633
Tôi không thể kiểm soát nó.

00:00:52.657 --> 00:00:54.942
Tôi không thể hiểu tại sao nó lại xảy ra,

00:00:54.966 --> 00:00:57.021
tôi cảm thấy xấu hổ vì nó.

00:00:57.045 --> 00:00:58.641
Vị bác sĩ đã kể một câu chuyện

00:00:58.665 --> 00:01:00.678
mà giờ tôi mới hiểu đó là một ý định tốt

00:01:00.702 --> 00:01:02.308
nhưng được đơn giản hóa quá mức.

00:01:02.308 --> 00:01:03.586
Nhưng không hoàn toàn sai.

00:01:03.610 --> 00:01:06.402
Ông nói: "Chúng tôi biết tại sao 
mọi người thấy thế này.

00:01:06.402 --> 00:01:10.352
Vài người chỉ tự nhiên bị 
mất cân bằng hóa học trong đầu họ --

00:01:10.352 --> 00:01:11.967
con rõ ràng là một trong số đó.

00:01:11.967 --> 00:01:14.111
Điều ta cần làm là 
kê cho con vài liều thuốc,

00:01:14.135 --> 00:01:16.499
và con sẽ trở lại bình thường."

NOTE Paragraph

00:01:16.523 --> 00:01:18.933
Tôi đã uống loại thuốc 
tên là Paxil hay Seroxat,

00:01:18.957 --> 00:01:21.983
đó là một loại thuốc với 
nhiều tên khác nhau ở các nước.

00:01:22.007 --> 00:01:24.490
Và tôi cảm thấy khỏe hơn hẳn.

00:01:24.514 --> 00:01:25.925
Nhưng không lâu sau đó,

00:01:25.949 --> 00:01:27.944
cảm giác đau đớn bắt đầu quay lại.

00:01:27.944 --> 00:01:29.802
Vì thế tôi được kê liều cao hơn

00:01:29.826 --> 00:01:33.037
đến khi, sau 13 năm, 
tôi đã uống liều thuốc tối đa

00:01:33.061 --> 00:01:35.077
mà được phép uống.

00:01:35.402 --> 00:01:38.871
Và trong mười ba năm đó, 
gần như mọi lúc

00:01:38.895 --> 00:01:40.395
tôi phải chịu những cơn đau.

00:01:40.419 --> 00:01:43.395
Tôi bắt đầu tự hỏi bản thân: 
"Điều gì đang xảy ra ở đây?

00:01:43.419 --> 00:01:44.961
Bởi vì bạn đang làm mọi thứ

00:01:44.985 --> 00:01:48.125
theo như chỉ dẫn bởi câu truyện
thống trị nền văn hóa này

00:01:48.149 --> 00:01:50.268
tại sao bạn vẫn thấy thế này?"

NOTE Paragraph

00:01:50.292 --> 00:01:53.008
Để khám phá ra lý do 
của hai điều bí ẩn này,

00:01:53.008 --> 00:01:54.596
cho quyển sách tôi viết,

00:01:54.620 --> 00:01:57.129
tôi đành tham gia
một chuyến đi quanh thế giới,

00:01:57.129 --> 00:01:58.372
tôi đã đi hơn 40,000 dặm.

00:01:58.372 --> 00:02:01.085
Tôi muốn nói chuyện với 
các chuyên gia hàng đầu thế giới

00:02:01.109 --> 00:02:03.276
về nguyên nhân của 
trầm cảm và lo lắng

00:02:03.300 --> 00:02:05.172
quan trọng hơn, 
là giải pháp cho chúng,

00:02:05.196 --> 00:02:07.820
và về những người đã 
trải qua trầm cảm và lo lắng

00:02:07.844 --> 00:02:09.956
và trở lại bình thường 
bằng mọi cách.

00:02:09.980 --> 00:02:11.466
Tôi đã học được rất nhiều thứ

00:02:11.490 --> 00:02:14.045
từ những người tuyệt vời tôi gặp.

NOTE Paragraph

00:02:14.069 --> 00:02:17.045
Nhưng tôi nghĩ trọng tâm 
của những điều đó là,

00:02:17.069 --> 00:02:20.104
đến nay, ta có 
bằng chứng khoa học

00:02:20.128 --> 00:02:23.835
cho chín nguyên nhân khác nhau 
của trầm cảm và lo lắng.

00:02:23.859 --> 00:02:26.668
Hai trong số đó thật ra là 
từ cơ chế sinh học của ta.

00:02:26.692 --> 00:02:29.375
Các gen có thể khiến ta 
nhạy cảm hơn với các vấn đề,

00:02:29.399 --> 00:02:31.333
dù chúng không 
quyết định vận mệnh ta.

00:02:31.357 --> 00:02:34.968
Có những thay đổi của não 
xảy ra khi bạn bị trầm cảm

00:02:34.992 --> 00:02:36.690
khiến việc thoát ra khó khăn hơn.

NOTE Paragraph

00:02:36.714 --> 00:02:38.896
Nhưng hầu hết các yếu tố
được chứng minh

00:02:38.920 --> 00:02:40.761
gây ra trầm cảm và lo lắng

00:02:40.785 --> 00:02:42.550
không phải từ cơ chế sinh học của ta.

00:02:43.520 --> 00:02:45.734
Mà là những yếu tố 
trong cách sống của ta.

00:02:46.116 --> 00:02:47.607
Một khi bạn hiểu được nó,

00:02:47.631 --> 00:02:50.727
nó mở ra một loạt 
cách giải quyết khác nhau

00:02:50.751 --> 00:02:52.299
để áp dụng với con người

00:02:52.323 --> 00:02:55.260
song song với thuốc
chống trầm cảm hóa học.

NOTE Paragraph

00:02:55.284 --> 00:02:57.077
Ví dụ như,

00:02:57.101 --> 00:03:00.549
nếu bạn đơn độc, bạn có 
khả năng cao bị trầm cảm.

00:03:00.573 --> 00:03:03.684
Nếu, khi làm việc, bạn không 
kiểm soát được công việc,

00:03:03.708 --> 00:03:05.604
bạn chỉ biết làm 
những gì được yêu cầu,

00:03:05.628 --> 00:03:07.517
bạn có khả năng bị trầm cảm.

00:03:07.541 --> 00:03:10.025
Nếu bạn rất ít tiếp xúc 
với thế giới bên ngoài,

00:03:10.049 --> 00:03:11.918
bạn cũng có khả năng bị trầm cảm.

NOTE Paragraph

00:03:11.942 --> 00:03:15.053
Một thứ gắn kết nhiều 
nguyên nhân của trầm cảm và lo lắng

00:03:15.077 --> 00:03:16.252
mà tôi đã biết được.

00:03:16.276 --> 00:03:18.339
Không phải tất cả, 
nhưng nhiều trong số đó.

00:03:18.363 --> 00:03:20.029
Mọi người ở đây biết rằng

00:03:20.053 --> 00:03:22.712
ta có những nhu cầu 
vật chất tự nhiên, phải không?

00:03:22.736 --> 00:03:23.910
Rõ ràng là vậy.

00:03:23.934 --> 00:03:26.513
Bạn cần thức ăn, nước uống,

00:03:26.537 --> 00:03:28.767
nơi ở, không khí sạch.

00:03:28.791 --> 00:03:30.585
Nếu tôi tước những thứ này của bạn,

00:03:30.609 --> 00:03:32.902
bạn sẽ gặp rắc rối lớn, rất nhanh chóng.

00:03:32.926 --> 00:03:34.728
Nhưng đồng thời,

00:03:34.752 --> 00:03:38.123
mỗi người đều có những 
nhu cầu tâm lý tự nhiên.

00:03:38.147 --> 00:03:40.186
Bạn cần cảm thấy không lạc lõng,

00:03:40.210 --> 00:03:43.274
Bạn cần cảm thấy cuộc sống 
có ý nghĩa và mục đích.

00:03:43.298 --> 00:03:45.829
Bạn cần cảm thấy được nhìn nhận
và coi trọng.

00:03:45.853 --> 00:03:48.410
Bạn cần cảm thấy mình 
có một tương lai rõ ràng.

00:03:48.434 --> 00:03:51.296
Nền văn hóa mà ta tạo ra tốt về nhiều mặt.

00:03:51.296 --> 00:03:53.510
Có những thứ tốt hơn 
nhiều so với quá khứ --

00:03:53.510 --> 00:03:55.011
Tôi mừng là được sống lúc này

00:03:55.035 --> 00:03:56.999
Nhưng ta đang càng kém hơn

00:03:57.023 --> 00:04:01.124
trong việc đáp ứng các nhu cầu 
tâm lý sâu kín và tiềm ẩn này.

00:04:01.895 --> 00:04:03.998
Đó không phải thứ duy nhất đang diễn ra,

00:04:04.022 --> 00:04:08.069
nhưng tôi nghĩ đó là lý do chính 
cho sự gia tăng của khủng hoảng này.

00:04:08.919 --> 00:04:12.149
Tôi cảm thấy nó thật sự 
khó để tiếp nhận.

00:04:12.173 --> 00:04:14.879
Tôi đã vật lộn với ý nghĩ

00:04:14.903 --> 00:04:18.853
về việc thay đổi suy nghĩ 
bệnh trầm cảm là vấn đề của não

00:04:18.853 --> 00:04:20.500
thành bệnh có nhiều nguyên nhân,

00:04:20.524 --> 00:04:22.585
trong đó đa số 
do cách sống của ta.

NOTE Paragraph

00:04:22.609 --> 00:04:24.974
Và tôi chỉ bắt đầu
nhận ra điều này

00:04:24.998 --> 00:04:28.141
vào một ngày nọ, tôi tới phỏng vấn 
một bác sĩ tâm thần Nam Phi

00:04:28.165 --> 00:04:29.780
tên là Derek Summerfield.

00:04:29.780 --> 00:04:31.141
Ông là một bác sĩ tuyệt vời.

00:04:31.165 --> 00:04:34.879
Bác sĩ Summerfield tình cờ
đến Campuchia vào năm 2001,

00:04:34.903 --> 00:04:38.196
khi họ lần đầu giới thiệu thuốc
chống trầm cảm hóa học

00:04:38.220 --> 00:04:39.952
tới người dân nước này.

00:04:39.976 --> 00:04:43.273
Các bác sĩ Campuchia chưa từng
nghe tới những loại thuốc này,

00:04:43.297 --> 00:04:44.888
nên họ như kiểu, đó là gì vậy?

00:04:44.912 --> 00:04:46.126
Ông đã giải thích cho họ.

00:04:46.150 --> 00:04:47.426
Và họ nói với ông rằng,

00:04:47.426 --> 00:04:50.403
"Chúng tôi không cần chúng vì 
đã có thuốc chống trầm cảm rồi."

00:04:50.427 --> 00:04:52.164
Và ông như kiểu, "Ý các bạn là gì?"

00:04:52.188 --> 00:04:55.427
Ông nghĩ họ sẽ nói về 
các dược phẩm thực vật,

00:04:55.451 --> 00:04:59.223
như St. John's Wort, ginkgo biloba 
và những thứ tương tự.

00:04:59.910 --> 00:05:02.299
Tuy nhiên, họ kể cho ông một câu chuyện.

NOTE Paragraph

00:05:02.800 --> 00:05:06.379
Có một người nông dân nước họ 
làm việc trên cánh đồng lúa.

00:05:06.403 --> 00:05:08.173
Một ngày nọ, anh ta 
đứng trên quả mìn

00:05:08.197 --> 00:05:10.387
bị bỏ lại sau chiến tranh với Mỹ,

00:05:10.411 --> 00:05:11.823
và anh ta bị mất một chân.

00:05:11.847 --> 00:05:13.283
Nên họ gắn cho anh chân giả,

00:05:13.307 --> 00:05:16.078
sau một thời gian, anh ta trở lại 
cánh đồng lúa làm việc.

00:05:16.102 --> 00:05:18.634
Nhưng có lẽ, làm việc dưới nước
sẽ rất đau nhức

00:05:18.658 --> 00:05:20.276
khi bạn đang mang chân giả,

00:05:20.276 --> 00:05:22.276
và tôi đoán là rất đau khổ

00:05:22.300 --> 00:05:24.879
khi quay lại làm việc
nơi anh ta gặp tai nạn.

00:05:24.903 --> 00:05:27.306
Anh ta bắt đầu khóc lóc cả ngày,

00:05:27.330 --> 00:05:28.759
và không chịu ra khỏi giường,

00:05:28.783 --> 00:05:31.666
anh ta có các triệu chứng 
trầm cảm nghiêm trọng.

00:05:31.863 --> 00:05:33.092
Bác sĩ Campuchia nói,

00:05:33.092 --> 00:05:35.688
"Đó là lúc chúng tôi cho anh ta 
thuốc chống trầm cảm."

00:05:35.712 --> 00:05:38.347
Và bác sĩ Summerfield 
đã hỏi: "Đó là gì?"

00:05:38.371 --> 00:05:41.180
Họ giải thích rằng họ đến 
và ngồi xuống với anh ta.

00:05:41.982 --> 00:05:43.382
Họ lắng nghe anh.

00:05:44.464 --> 00:05:47.011
Họ đã hiểu được sự đau đớn của anh --

00:05:47.035 --> 00:05:49.956
khó cho anh ta để nhận ra 
điều đó khi đang bị trầm cảm,

00:05:49.980 --> 00:05:53.640
nhưng nó gây ra những ảnh hưởng 
rất dễ hiểu trong cuộc sống của anh.

00:05:53.966 --> 00:05:57.164
Một vị bác sĩ đang nói chuyện 
với mọi người đã nói rằng,

00:05:57.188 --> 00:05:59.125
"Nếu ta mua cho anh ta một con bò cái,

00:05:59.149 --> 00:06:01.149
anh ta có thể làm người nuôi bò sữa,

00:06:01.173 --> 00:06:04.268
anh ta sẽ không ở trong 
tình cảnh đau buồn thế này,

00:06:04.292 --> 00:06:06.633
anh ta sẽ không phải 
đi làm ở cánh đồng lúa."

00:06:06.633 --> 00:06:08.092
Nên họ mua cho anh một con bò.

00:06:08.092 --> 00:06:10.226
Chỉ trong vài tuần, anh ta ngừng khóc,

00:06:10.250 --> 00:06:12.162
trong một tháng, anh ta hết bị trầm cảm.

00:06:12.186 --> 00:06:13.739
Họ nói với bác sĩ Summerfield,

00:06:13.739 --> 00:06:16.559
"Anh thấy đó, bác sĩ, con bò 
chính là thuốc chống trầm cảm,

00:06:16.583 --> 00:06:18.050
đó là ý của anh, phải không?"

NOTE Paragraph

00:06:18.074 --> 00:06:19.225
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:06:19.249 --> 00:06:22.236
(Tiếng vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:06:22.236 --> 00:06:24.873
Nếu bạn phải nghĩ về trầm cảm 
theo cách tôi đã từng,

00:06:24.873 --> 00:06:26.459
và của hầu hết mọi người ở đây,

00:06:26.459 --> 00:06:28.207
nghe như trò đùa tệ hại, phải không?

00:06:28.207 --> 00:06:30.515
"Tôi đã gặp bác sĩ để xin 
thuốc chống trầm cảm,

00:06:30.515 --> 00:06:31.771
bà đã đưa tôi một con bò."

00:06:31.795 --> 00:06:34.822
Nhưng những thứ trực giác 
mà các bác sĩ Campuchia biết,

00:06:34.846 --> 00:06:37.823
dựa vào giai thoại chủ quan 
và thiếu khoa học này,

00:06:37.847 --> 00:06:41.132
là điều mà cơ quan y tế hàng đầu thế giới,

00:06:41.156 --> 00:06:43.243
Tổ chức Y tế Thế giới,

00:06:43.267 --> 00:06:45.457
đang cố gắng chỉ ra cho ta nhiều năm qua,

00:06:45.481 --> 00:06:47.973
dựa vào bằng chứng 
khoa học chính xác nhất.

NOTE Paragraph

00:06:48.576 --> 00:06:50.505
Nếu bạn bị trầm cảm,

00:06:50.529 --> 00:06:51.906
nếu bạn thấy lo lắng,

00:06:53.008 --> 00:06:56.268
bạn không yếu đuối, 
bạn không hề điên khùng,

00:06:56.292 --> 00:06:59.877
hơn hết là, bạn không phải là 
một chiếc máy bị hỏng các bộ phận.

00:07:00.950 --> 00:07:03.484
Bạn là một người với các nhu cầu
không được đáp ứng.

00:07:03.919 --> 00:07:07.459
Cũng rất quan trọng để nghĩ về 
những điều các bác sĩ Campuchia

00:07:07.483 --> 00:07:09.800
và Tổ chức Y tế Thế giới không nói.

00:07:09.824 --> 00:07:11.356
Họ không nói với anh nông dân,

00:07:11.380 --> 00:07:14.181
"Này, anh bạn, anh cần bình tĩnh lại.

00:07:14.205 --> 00:07:17.472
Việc của anh là tự tìm ra 
và khắc phục vấn đề này."

00:07:17.851 --> 00:07:19.843
Trái lại, họ nói rằng,

00:07:19.867 --> 00:07:23.391
"Chúng ta là một nhóm 
ở đây để giúp đỡ bạn,

00:07:23.415 --> 00:07:27.827
nên chúng ta có thể cùng nhau 
tìm ra và khắc phục vấn đề."

00:07:28.543 --> 00:07:32.559
Đó là điều những người bị trầm cảm cần,

00:07:32.583 --> 00:07:35.682
và đó là điều mà họ xứng đáng được.

NOTE Paragraph

00:07:35.682 --> 00:07:38.473
Đây là lý do một trong các 
bác sĩ hàng đầu Liên Hợp Quốc,

00:07:38.473 --> 00:07:41.321
trong bài phát biểu chính thức 
nhân ngày Sức khỏe Thế giới,

00:07:41.321 --> 00:07:42.696
hai năm trước vào năm 2017,

00:07:42.720 --> 00:07:45.637
nói rằng ta cần bàn luận ít hơn về 
sự thiếu cân bằng hóa học

00:07:45.637 --> 00:07:48.618
và nhiều hơn về sự thiếu 
cân bằng trong cách sống của ta.

00:07:48.920 --> 00:07:50.893
Các loại thuốc làm 
nhiều người dễ chịu --

00:07:50.917 --> 00:07:53.047
chúng khiến tôi dễ chịu trong một lúc --

00:07:53.071 --> 00:07:57.498
nhưng đúng hơn là vì vấn đề này 
nằm sâu hơn cơ chế sinh học của thuốc,

00:07:57.522 --> 00:08:00.577
các giải pháp cũng cần đào sâu hơn.

NOTE Paragraph

00:08:00.601 --> 00:08:03.188
Nhưng khi lần đầu tôi biết điều đó,

00:08:03.212 --> 00:08:04.895
tôi nhớ là đã nghĩ rằng,

00:08:04.919 --> 00:08:07.045
"Mình có thể xem 
các bằng chứng khoa học,

00:08:07.069 --> 00:08:08.641
mình đã đọc rất nhiều nghiên cứu,

00:08:08.665 --> 00:08:11.971
mình đã phỏng vấn rất nhiều 
chuyên gia đang giải thích điều này,"

00:08:11.995 --> 00:08:14.381
nhưng tôi vẫn nghĩ, 
"Làm sao có thể làm điều đó?"

00:08:14.405 --> 00:08:16.318
Những thứ đang khiến ta bị trầm cảm

00:08:16.342 --> 00:08:18.833
trong nhiều trường hợp 
phức tạp hơn so với

00:08:18.857 --> 00:08:20.154
nông dân Campuchia này.

00:08:20.178 --> 00:08:22.812
Ta phải bắt đầu tìm kiếm từ đâu?

NOTE Paragraph

00:08:22.836 --> 00:08:26.085
Nhưng sau đó, trong chuyến 
hành trình dài cho quyến sách của tôi,

00:08:26.109 --> 00:08:27.680
vòng quanh thế giới,

00:08:27.704 --> 00:08:30.299
tôi đã gặp những người 
đang đúng nghĩa làm điều đó,

00:08:30.323 --> 00:08:32.775
từ Sydney, tới San Francisco,

00:08:32.799 --> 00:08:33.971
cho tới São Paulo.

00:08:33.995 --> 00:08:36.061
Tôi đã tiếp tục gặp những người đã hiểu

00:08:36.085 --> 00:08:38.432
các nguyên nhân sâu thẳm 
của trầm cảm và lo lắng

00:08:38.456 --> 00:08:40.871
và cùng lập thành
các nhóm khắc phục chúng.

00:08:40.895 --> 00:08:43.576
Rõ ràng, tôi không thể kể về 
những người tuyệt vời

00:08:43.600 --> 00:08:45.076
mà tôi được biết và viết về họ

00:08:45.100 --> 00:08:48.427
hay cả chín nguyên nhân của 
trầm cảm và lo lắng mà tôi học được,

00:08:48.427 --> 00:08:51.059
vì TED không cho tôi một 
bài nói chuyện mười tiếng --

00:08:51.083 --> 00:08:52.835
bạn có thể phàn nàn điều đó với họ.

NOTE Paragraph

00:08:52.859 --> 00:08:54.789
Tôi muốn tập trung 
vào hai nguyên nhân

00:08:54.813 --> 00:08:58.226
và nếu được, hai giải pháp 
được rút ra từ đó.

00:08:58.578 --> 00:08:59.728
Đây là điều đầu tiên.

00:09:00.285 --> 00:09:03.293
Ta là xã hội đơn độc nhất 
trong lịch sử loài người.

00:09:03.317 --> 00:09:06.150
Một nghiên cứu gần đây đã hỏi người Mỹ:

00:09:06.174 --> 00:09:09.324
"Bạn có cảm thấy mình 
không còn gần gũi với bất kì ai?"

00:09:09.348 --> 00:09:12.999
Và 39% trong số đó đã 
nói nó đúng với họ.

00:09:13.023 --> 00:09:14.387
"Không gần gũi với ai."

00:09:14.411 --> 00:09:16.908
Trong các thang đo lường quốc tế 
về mức độ cô đơn,

00:09:16.932 --> 00:09:19.414
người Anh và các nước 
châu Âu khác chỉ sau người Mỹ,

00:09:19.414 --> 00:09:21.399
phòng khi có người ở đây cảm thấy tự mãn.

NOTE Paragraph

00:09:21.399 --> 00:09:22.175
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:09:22.175 --> 00:09:24.244
Tôi đã dành nhiều 
thời gian bàn về điều này

00:09:24.268 --> 00:09:26.664
với chuyên gia 
hàng đầu thế giới về sự cô độc,

00:09:26.688 --> 00:09:28.942
một người tuyệt vời là 
giáo sư John Cacioppo,

00:09:28.966 --> 00:09:30.031
người đã ở Chicago,

00:09:30.031 --> 00:09:32.964
và tôi đã nghĩ nhiều về câu hỏi 
mà nghiên cứu của ông đặt ra.

00:09:32.988 --> 00:09:35.293
Giáo sư Cacioppo đã hỏi,

00:09:35.317 --> 00:09:36.967
"Tại sao ta tồn tại?

00:09:36.991 --> 00:09:38.944
Tại sao ta ở đây, tại sao ta sống?"

00:09:38.968 --> 00:09:41.174
Một lý do chính

00:09:41.198 --> 00:09:44.015
là tổ tiên của ta ở trên các 
thảo nguyên của châu Phi

00:09:44.039 --> 00:09:45.759
rất giỏi một thứ.

00:09:46.287 --> 00:09:49.577
Họ không lớn hơn những 
con thú họ săn bắt nhiều lần,

00:09:49.601 --> 00:09:52.914
họ không nhanh nhẹn 
hơn chúng nhiều lần,

00:09:52.938 --> 00:09:55.652
nhưng họ giỏi hơn trong 
việc kết hợp thành các nhóm

00:09:55.676 --> 00:09:57.276
và hợp tác với nhau.

00:09:57.300 --> 00:09:59.561
Đây là siêu năng lực 
của loài người chúng ta --

00:09:59.585 --> 00:10:00.990
ta lập thành nhóm với nhau,

00:10:01.014 --> 00:10:03.490
như những chú ong 
sống chung một tổ,

00:10:03.514 --> 00:10:05.746
loài người đã tiến hóa 
và sống trong bộ tộc.

00:10:05.770 --> 00:10:09.580
Và ta là những người đầu tiên

00:10:10.492 --> 00:10:11.959
đã giải tán các bộ tộc của ta.

00:10:12.484 --> 00:10:14.551
Nó khiến ta thấy tồi tệ.

00:10:14.988 --> 00:10:16.876
Nhưng chúng ta có thể thay đổi

NOTE Paragraph

00:10:16.876 --> 00:10:19.850
Một người hùng trong sách, và 
thật ra, trong cuộc sống của tôi

00:10:19.874 --> 00:10:21.969
là vị bác sĩ tên Sam Everington.

00:10:21.993 --> 00:10:24.731
Ông là bác sĩ đa khoa ở một 
nơi nghèo khổ ở Đông London,

00:10:24.755 --> 00:10:26.334
nơi tôi đã từng sống nhiều năm.

00:10:26.358 --> 00:10:28.045
Và Sam thực sự đã không thoải mái,

00:10:28.069 --> 00:10:29.529
bởi vì có quá nhiều bệnh nhân

00:10:29.529 --> 00:10:31.997
đến gặp ông vì bệnh trầm cảm 
và lo lắng trầm trọng.

00:10:31.997 --> 00:10:34.839
Giống tôi, ông không phản đối 
thuốc chống trầm cảm hóa học,

00:10:34.863 --> 00:10:37.085
ông nghĩ chúng giúp giảm đau phần nào.

00:10:37.109 --> 00:10:38.482
Nhưng ông thấy hai điều.

00:10:38.506 --> 00:10:42.061
Thứ nhất, bệnh nhân của ông 
bị trầm cảm và lo lắng đã lâu

00:10:42.085 --> 00:10:45.823
vì những lí do rất dễ hiểu, như cô đơn.

00:10:45.847 --> 00:10:49.291
Thứ hai, mặc dù thuốc 
giúp một vài người giảm đau,

00:10:49.315 --> 00:10:51.583
nhưng không giải quyết 
vấn đề cho nhiều người.

00:10:51.607 --> 00:10:53.140
Vấn đề mấu chốt.

00:10:53.691 --> 00:10:56.522
Một ngày nọ, Sam tiên phong 
thực hiện một phương thức khác.

00:10:56.546 --> 00:10:58.998
Một phụ nữ đã đến trung tâm y tế của ông

00:10:59.022 --> 00:11:00.489
người tên là Lisa Cunningham.

00:11:00.513 --> 00:11:02.387
Tôi được biết Lisa sau này.

00:11:02.411 --> 00:11:06.495
Lisa đã bị nhốt trong nhà của mình 
với bệnh trầm cảm và lo lắng nghiêm trọng

00:11:06.519 --> 00:11:07.669
suốt bảy năm.

00:11:08.898 --> 00:11:11.787
Khi tới trung tâm của Sam, bà 
được nói rằng, "Đừng lo lắng,

00:11:11.787 --> 00:11:13.677
chúng tôi vẫn sẽ kê các loại thuốc này,

00:11:13.701 --> 00:11:16.498
nhưng chúng tôi cũng sẽ kê thuốc khác.

00:11:16.522 --> 00:11:19.965
Chúng tôi sẽ kê đơn cho bạn 
đến trung tâm này hai lần một tuần

00:11:19.989 --> 00:11:22.767
để gặp một nhóm người 
bị trầm cảm và lo lắng khác,

00:11:22.791 --> 00:11:25.601
không phải để nói bạn đáng thương thế nào,

00:11:25.625 --> 00:11:29.172
nhưng tìm ra những điều ý nghĩa 
mà các bạn có thể làm với nhau

00:11:29.196 --> 00:11:32.299
vì thế bạn sẽ không đơn độc 
và không thấy cuộc sống vô nghĩa."

NOTE Paragraph

00:11:32.323 --> 00:11:35.098
Lần đầu tiên nhóm này gặp nhau,

00:11:35.122 --> 00:11:37.378
Lisa thực sự đã ói mửa vì lo lắng,

00:11:37.402 --> 00:11:39.323
nó quá sức với cô ấy.

00:11:39.347 --> 00:11:41.981
Nhưng mọi người vỗ vai cô ấy 
và họ bắt đầu trò chuyện,

00:11:42.005 --> 00:11:43.624
họ như kiểu, " Ta có thể làm gì?"

00:11:43.624 --> 00:11:45.998
Đây là khu ổ chuột của 
người Đông London như tôi,

00:11:46.022 --> 00:11:47.994
họ không biết gì về làm vườn.

00:11:47.994 --> 00:11:49.963
Họ nói, "Tại sao 
ta không học làm vườn?"

00:11:49.963 --> 00:11:52.153
Có một khu vực sau 
các phòng khám của bác sĩ

00:11:52.153 --> 00:11:53.328
mà chỉ toàn bụi cây rậm.

00:11:53.328 --> 00:11:55.034
"Sao không biến nó thành khu vườn?"

00:11:55.034 --> 00:11:56.633
Họ bắt đầu mượn sách từ thư viện,

00:11:56.633 --> 00:11:59.318
xem các video trên YouTube.

00:11:59.342 --> 00:12:01.501
Họ bắt đầu thực hiện nó.

00:12:01.844 --> 00:12:04.887
Họ bắt đầu học về các mùa.

00:12:04.911 --> 00:12:06.241
Có rất nhiều bằng chứng

00:12:06.265 --> 00:12:07.894
rằng tiếp xúc thế giới tự nhiên

00:12:07.918 --> 00:12:09.894
là một liều thuốc 
chống trầm cảm mạnh mẽ.

00:12:09.918 --> 00:12:12.927
Nhưng họ đã bắt đầu làm 
những điều còn quan trọng hơn.

00:12:13.347 --> 00:12:15.377
Họ bắt đầu lập thành một bộ tộc.

00:12:15.401 --> 00:12:17.212
Họ bắt đầu lập thành một nhóm.

00:12:17.236 --> 00:12:19.260
Họ bắt đầu quan tâm đến nhau.

00:12:19.284 --> 00:12:20.958
Nếu có một người không đến,

00:12:20.982 --> 00:12:23.502
những người khác sẽ đi tìm 
và hỏi "Bạn có ổn không?"

00:12:23.526 --> 00:12:26.137
giúp họ tìm ra điều đang 
gây rắc rối ngày hôm đó.

00:12:26.161 --> 00:12:27.964
Cách mà Lisa đề xuất với tôi,

00:12:27.988 --> 00:12:30.249
"Khi khu vườn bắt đầu nở hoa,

00:12:30.249 --> 00:12:31.876
chúng tôi ở thời khắc đẹp nhất."

NOTE Paragraph

00:12:32.474 --> 00:12:34.506
Giải pháp này gọi là toa thuốc xã hội,

00:12:34.530 --> 00:12:36.045
nó trải rộng khắp châu Âu.

00:12:36.069 --> 00:12:38.370
Ngày càng nhiều những bằng chứng

00:12:38.394 --> 00:12:41.274
cho rằng nó có thể tạo ra
tác động tích cực và làm giảm

00:12:41.298 --> 00:12:43.276
bệnh trầm cảm và lo lắng.

NOTE Paragraph

00:12:43.300 --> 00:12:46.835
Một ngày nọ, tôi nhớ là 
đứng trong khu vườn

00:12:46.835 --> 00:12:49.526
mà Lisa và các người bạn 
từng bị trầm cảm đã tạo ra --

00:12:49.550 --> 00:12:51.134
nó thực sự là một khu vườn đẹp --

00:12:51.158 --> 00:12:52.349
và có suy nghĩ rằng,

00:12:52.373 --> 00:12:56.244
nó được gợi cảm hứng 
bởi giáo sư Hugh Mackay ở Úc.

00:12:56.268 --> 00:13:00.649
Tôi cho là, rất thường xuyên 
khi mọi người gục ngã,

00:13:00.673 --> 00:13:03.737
điều ta nói với họ -- tôi chắc rằng 
mọi người ở đây, cả tôi --

00:13:03.761 --> 00:13:06.985
đã nói, "Bạn chỉ cần là bạn,
là chính bạn."

00:13:07.742 --> 00:13:10.692
Và tôi đã nhận ra, thật ra, 
điều ta nên nói với họ là,

00:13:10.716 --> 00:13:11.866
"Đừng là bạn.

00:13:12.306 --> 00:13:13.639
Đừng có là chính bạn.

00:13:14.218 --> 00:13:16.427
Hãy là chúng ta.

00:13:16.765 --> 00:13:18.090
Một phần của cả nhóm."

NOTE Paragraph

00:13:18.114 --> 00:13:21.820
(Tiếng vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:13:21.844 --> 00:13:24.423
Giải pháp cho các vấn đề này

00:13:24.447 --> 00:13:27.598
không phải là tự mình giải quyết

00:13:27.622 --> 00:13:28.955
như một cá nhân độc lập --

00:13:28.955 --> 00:13:31.125
Đó cũng là lý do
gây ra khủng hoảng.

00:13:31.149 --> 00:13:33.902
Giải pháp nằm ở chỗ kết nối lại với 
thứ lớn hơn bản thân.

NOTE Paragraph

00:13:33.926 --> 00:13:36.347
Điều đó liên quan
tới một nguyên nhân khác

00:13:36.371 --> 00:13:39.268
của trầm cảm và lo lắng 
mà tôi muốn nói tới.

00:13:39.292 --> 00:13:40.982
Mọi người biết rằng

00:13:41.006 --> 00:13:44.752
đồ ăn vặt chiếm phần lớn chế độ 
ăn uống của ta và khiến ta bị bệnh.

00:13:44.776 --> 00:13:46.982
Tôi không nói điều đó
với nghĩa cao siêu nào cả

00:13:47.006 --> 00:13:49.405
tôi chỉ trích dẫn bài 
nói chuyện của McDonald's.

00:13:49.429 --> 00:13:52.942
Tôi thấy mọi người ăn bữa sáng 
dinh dưỡng TED, nên tôi không có ý gì đâu.

00:13:52.966 --> 00:13:58.109
Như đồ ăn vặt chiếm phần lớn chế độ 
dinh dưỡng của ta và khiến ta bị bệnh,

00:13:58.133 --> 00:14:02.243
những giá trị vô bổ cũng 
chiếm lĩnh suy nghĩ của ta

00:14:02.267 --> 00:14:03.745
khiến ta bị bệnh tinh thần.

00:14:04.157 --> 00:14:07.261
Trong hàng ngàn năm, 
các nhà triết học đã nói,

00:14:07.285 --> 00:14:11.747
nếu bạn nghĩ cuộc sống chỉ xoay quanh 
tiền bạc, địa vị và khoe khoang,

00:14:11.747 --> 00:14:13.154
bạn sẽ cảm thấy nó vô nghĩa.

00:14:13.154 --> 00:14:15.511
Đó không phải chính xác 
câu nói của Schopenhauer,

00:14:15.535 --> 00:14:17.307
nhưng đó là ý chính câu nói của ông.

NOTE Paragraph

00:14:17.331 --> 00:14:20.357
Nhưng kì lạ, hầu như không ai 
nghiên cứu khoa học điều này,

00:14:20.381 --> 00:14:24.030
đến khi một người thực sự phi thường 
mà tôi biết, giáo sư Tim Kasser,

00:14:24.054 --> 00:14:26.347
thuộc trường Cao đẳng Knox ở Illinois,

00:14:26.371 --> 00:14:28.934
ông đã nghiên cứu điều 
này được ba mươi năm.

00:14:28.958 --> 00:14:31.974
Nghiên cứu của ông chỉ ra 
vài điều thực sự rất quan trọng.

00:14:31.998 --> 00:14:35.189
Đầu tiên, bạn càng tin

00:14:35.213 --> 00:14:39.578
bạn có thể dùng tiền
để thoát khỏi đau buồn

00:14:39.602 --> 00:14:41.793
để có một cuộc sống tốt,

00:14:41.817 --> 00:14:44.729
bạn càng bị trầm cảm và lo lắng.

00:14:44.753 --> 00:14:46.046
Thứ hai,

00:14:46.070 --> 00:14:50.658
là một xã hội, ta càng trở nên
bị dẫn dắt bởi những niềm tin này.

00:14:50.682 --> 00:14:52.095
Trải qua suốt đời tôi,

00:14:52.119 --> 00:14:56.312
dưới sức mạnh của quảng cáo, 
Instagram và những thứ tương tự.

NOTE Paragraph

00:14:56.751 --> 00:14:58.244
Khi tôi nghĩ về những điều này,

00:14:58.268 --> 00:15:04.029
tôi thấy nó giống việc ta được cho ăn 
từ khi sơ sinh, một loại KFC cho tâm hồn.

00:15:04.053 --> 00:15:07.926
Ta được chỉ dẫn những địa điểm 
sai lầm để tìm ra hạnh phúc,

00:15:07.950 --> 00:15:10.720
cũng như đồ ăn vặt không 
đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng

00:15:10.744 --> 00:15:13.042
và thực chất khiến bạn thấy tồi tệ,

00:15:13.066 --> 00:15:16.208
các giá trị vô bổ không đáp ứng 
nhu cầu tâm lý của bạn,

00:15:16.232 --> 00:15:18.708
và khiến bạn rời xa cuộc sống tốt đẹp.

00:15:18.708 --> 00:15:21.215
Nhưng lần đầu khi tôi 
cùng với giáo sư Kasser

00:15:21.215 --> 00:15:23.102
và khi tôi đang tim hiểu những thứ này,

00:15:23.102 --> 00:15:25.633
tôi cảm thấy một
cảm xúc rối bời kì lạ

00:15:25.657 --> 00:15:28.347
Nhưng mặt khác, tôi thấy 
nó thực sự kích thích.

00:15:28.371 --> 00:15:31.633
Tôi có thể thấy rất thường xuyên 
trong cuộc sống, khi tôi gục ngã

00:15:31.657 --> 00:15:36.922
tôi đã cố để cải thiện nó với nhiều 
giải pháp khoe mẽ, hào nhoáng bên ngoài.

00:15:37.441 --> 00:15:40.131
Và tôi có thể hiểu tại sao 
nó không hiệu quả.

00:15:40.930 --> 00:15:43.726
Tôi đã nghĩ, 
"không phải hiển nhiên sao?

00:15:43.726 --> 00:15:45.581
không phải quá tầm thường,sao ?"

00:15:45.605 --> 00:15:46.884
Nếu tôi nói với các bạn,

00:15:46.884 --> 00:15:49.097
sẽ không ai nói dối 
vào giây phút cuối đời

00:15:49.121 --> 00:15:52.437
và nghĩ về những thứ bạn 
đã mua hay lượng retweet trên mạng,

00:15:52.461 --> 00:15:54.144
bạn sẽ nhớ lại những thời khắc

00:15:54.168 --> 00:15:56.279
yêu thương, ý nghĩa và gắn kết trong đời.

00:15:56.303 --> 00:15:58.132
Tôi nghĩ điều đó nghe có vẻ rập khuôn.

00:15:58.132 --> 00:16:00.621
Nhưng tôi nói chuyện với 
giáo sư Kassar và hỏi rằng,

00:16:00.645 --> 00:16:02.998
"Tại sao em cảm thấy 
sự đối lập kì lạ này?"

00:16:03.022 --> 00:16:06.829
Ông trả lời, "Ở một vài mức độ, 
ta đều biết những điều này.

00:16:06.853 --> 00:16:09.222
Nhưng trong xã hội, 
ta không sống như vậy."

00:16:09.222 --> 00:16:11.235
Ta biết rõ đến mức
chúng trở nên rập khuôn,

00:16:11.235 --> 00:16:12.683
nhưng ta không sống như nó.

00:16:12.683 --> 00:16:15.866
Tôi tiếp tục hỏi lý do tại sao 
ta biết rõ những điều này,

00:16:15.890 --> 00:16:17.176
nhưng không sống như vậy?

00:16:17.200 --> 00:16:20.604
Một lúc sau, giáo sư Kasser nói với tôi,

00:16:20.628 --> 00:16:23.049
"Bởi vì ta sống trong một cỗ máy

00:16:23.073 --> 00:16:26.806
được thiết kế để khiến ta thờ ơ 
với những điều quan trọng về cuộc sống."

00:16:27.260 --> 00:16:28.847
Tôi đã phải suy nghĩ về điều đó.

00:16:28.871 --> 00:16:30.276
"Vì ta sống trong một cỗ máy

00:16:30.300 --> 00:16:33.978
được thiết kế để khiến ta quên đi 
thứ quan trọng về cuộc sống."

NOTE Paragraph

00:16:34.299 --> 00:16:38.041
Và giáo sư Kassar muốn tìm ra 
liệu ta có thể cắt ngang cỗ máy đó.

00:16:38.041 --> 00:16:39.974
Ông đã làm nhiều nghiên cứu về điều này.

00:16:39.998 --> 00:16:41.553
Tôi sẽ nói về một ví dụ,

00:16:41.577 --> 00:16:44.881
và tôi rất mong các bạn sẽ 
thử làm với bạn bè và người thân.

00:16:44.881 --> 00:16:48.513
Nhờ một người là Nathan Dungan, ông 
tập hợp một nhóm thanh niên và người lớn

00:16:48.513 --> 00:16:52.680
đến gặp nhau tại một loạt các 
buổi hội nghị suốt một thời gian.

00:16:52.704 --> 00:16:54.467
Và một nhiệm vụ của nhóm

00:16:54.491 --> 00:16:57.791
là khiến mọi người nghĩ về 
một khoảnh khắc trong đời

00:16:57.815 --> 00:17:00.561
mà thật ra họ đã tìm thấy 
ý nghĩa và mục đích.

00:17:00.585 --> 00:17:02.728
Với nhiều người khác nhau, 
điều đó khác nhau.

00:17:02.752 --> 00:17:06.369
Một số người cho đó là lúc chơi nhạc, 
viết lách, giúp đỡ người khác --

00:17:06.393 --> 00:17:09.196
Tôi tin là các bạn có thể nghĩ ra 
điều gì đó, phải không?

00:17:09.220 --> 00:17:12.101
Và một nhiệm vụ khác 
của nhóm là khiến họ tự hỏi,

00:17:12.125 --> 00:17:14.887
"Bằng cách nào bạn có thể 
cống hiến đời bạn nhiều hơn

00:17:14.911 --> 00:17:17.595
cho những khoảnh khắc 
ý nghĩa và có mục đích,

00:17:17.619 --> 00:17:20.569
hơn là việc mua những thứ
không cần thiết với bạn

00:17:20.593 --> 00:17:23.315
và đưa nó lên mạng xã hội để
khiến mọi người trầm trồ

00:17:23.339 --> 00:17:24.606
"Ôi trời, thật ghen tị!"

NOTE Paragraph

00:17:24.958 --> 00:17:26.525
Và điều họ tìm ra là,

00:17:26.525 --> 00:17:27.959
tham gia các buổi họp thế này,

00:17:27.983 --> 00:17:31.093
giống như Chương trình người 
nghiện rượu ẩn danh, phải không?

00:17:31.747 --> 00:17:34.760
Việc mời họ đến các buổi họp này, 
truyền tải những giá trị,

00:17:34.784 --> 00:17:37.315
khiến họ hành động
và kiểm tra lẫn nhau

00:17:37.339 --> 00:17:40.196
tạo ra một thay đổi đáng kể 
trong quan điểm của họ.

00:17:40.220 --> 00:17:44.633
Nó đưa họ ra khỏi cơn bão của
những tin nhắn gây trầm cảm

00:17:44.657 --> 00:17:47.291
mà khiến ta tìm kiếm hạnh phúc sai chỗ,

00:17:47.315 --> 00:17:50.656
và hướng về những giá trị 
ý nghĩa và lành mạnh

00:17:50.680 --> 00:17:52.680
đưa ta thoát khỏi bệnh trầm cảm.

NOTE Paragraph

00:17:53.347 --> 00:17:56.649
Nhưng với tất cả phương án mà tôi 
đã chứng kiến và viết về chúng,

00:17:56.673 --> 00:17:59.412
và có nhiều phương án 
tôi không thể nói ở đây,

00:17:59.436 --> 00:18:00.807
tôi vẫn suy nghĩ,

00:18:00.831 --> 00:18:04.530
bạn biết đấy: Tại sao mất nhiều
thời gian để tôi nhìn ra những điều này?

00:18:04.554 --> 00:18:06.494
Vì khi bạn giải thích cho mọi người --

00:18:06.494 --> 00:18:08.872
vài điều thì phức tạp, 
nhưng không phải tất cả --

00:18:08.872 --> 00:18:12.366
khi giải thích cho mọi người, 
nó không hề khó, phải không?

00:18:12.366 --> 00:18:14.425
Ở vài mức độ, ta đều biết những điều này.

00:18:14.449 --> 00:18:17.086
Tại sao ta thấy khó để hiểu chúng?

00:18:17.110 --> 00:18:19.044
Tôi nghĩ có nhiều lý do.

00:18:19.475 --> 00:18:23.744
Nhưng tôi nghĩ chủ yếu là
ta phải thay đổi cách hiểu

00:18:23.768 --> 00:18:27.188
về trầm cảm và lo lắng thực sự là gì.

00:18:27.776 --> 00:18:29.958
thật sự là có những nhân tố sinh học

00:18:29.982 --> 00:18:31.715
liên quan đến trầm cảm và lo lắng.

00:18:32.117 --> 00:18:35.871
Nhưng nếu ta chỉ thấy 
những nhân tố sinh học này

00:18:35.895 --> 00:18:37.141
như tôi đã làm rất lâu,

00:18:37.165 --> 00:18:41.230
và tôi cho rằng nền văn hóa này
đã ảnh hưởng rất nhiều đến tôi

00:18:41.254 --> 00:18:45.111
điều mà ta gián tiếp nói với mọi người, 
không ai cố ý cả

00:18:45.135 --> 00:18:48.172
nhưng điều ta gián tiếp nói với mọi người

00:18:48.196 --> 00:18:50.498
"Nỗi đau của bạn không là gì cả.

00:18:50.522 --> 00:18:51.958
Nó chỉ là bị trục trặc thôi.

00:18:51.982 --> 00:18:54.451
Nó như một vấn đề nhỏ 
trong chương trình máy tính,

00:18:54.475 --> 00:18:57.142
đó chỉ là một vấn đề 
dây dẫn trong đầu bạn."

00:18:58.061 --> 00:19:01.168
Nhưng tôi chỉ có thể thay đổi đời mình

00:19:01.192 --> 00:19:05.257
khi tôi nhận ra trầm cảm 
không phải là một trục trặc.

00:19:06.620 --> 00:19:07.770
Nó là một dấu hiệu.

00:19:08.684 --> 00:19:10.691
Bệnh trầm cảm là một dấu hiệu.

00:19:11.077 --> 00:19:12.918
Nó nói cho bạn điều gì đó.

NOTE Paragraph

00:19:12.942 --> 00:19:17.553
(Tiếng vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:19:17.577 --> 00:19:19.966
Ta cảm thấy thế này vì nhiều lý do,

00:19:19.990 --> 00:19:22.705
và rất khó để họ nhận ra
khi mắc trầm cảm --

00:19:22.729 --> 00:19:25.339
Tôi hiểu rất rõ điều đó 
từ trải nghiệm cá nhân.

00:19:25.363 --> 00:19:28.846
Nhưng với sự giúp đỡ đúng, 
ta có thể hiểu được các vấn đề này

00:19:28.870 --> 00:19:31.344
và ta có thể khắc phục chúng cùng nhau.

00:19:31.368 --> 00:19:32.560
Nhưng để làm điều đó,

00:19:32.584 --> 00:19:34.322
bước đầu tiên

00:19:34.346 --> 00:19:36.964
là phải ngừng công kích các dấu hiệu này

00:19:36.988 --> 00:19:41.180
bằng việc coi chúng là sự yếu đuối, 
điên khùng hay chỉ là vấn đề sinh học,

00:19:41.204 --> 00:19:43.139
của một nhóm người.

00:19:43.163 --> 00:19:46.789
Ta cần phải lắng nghe những dấu hiệu này,

00:19:46.813 --> 00:19:50.085
vì chúng đang nói với ta những 
điều ta thực sự phải nghe.

00:19:50.514 --> 00:19:55.537
Chỉ khi ta thực sự 
lắng nghe các dấu hiệu này,

00:19:55.561 --> 00:19:59.576
công nhận và tôn trọng chúng,

00:19:59.600 --> 00:20:01.847
khi đó ta mới có thể nhìn ra

00:20:01.871 --> 00:20:06.029
những giải pháp tự do, 
lành mạnh và sâu sắc hơn.

00:20:07.133 --> 00:20:11.206
Những khó khăn đang chờ đợi xung quanh ta.

NOTE Paragraph

00:20:11.585 --> 00:20:12.766
Xin cảm ơn.

NOTE Paragraph

00:20:12.790 --> 00:20:16.478
(Tiếng vỗ tay)