1
00:00:01,357 --> 00:00:02,928
Çok uzun bir zaman boyunca

2
00:00:02,952 --> 00:00:06,086
aklımdan çıkmayan iki bilinmez vardı.

3
00:00:06,689 --> 00:00:08,950
Bir türlü anlam veremiyordum

4
00:00:08,974 --> 00:00:11,877
ve açıkçası, incelemekten de korkuyordum.

5
00:00:12,349 --> 00:00:15,896
Birinci bilinmezim: 40 yaşındayım

6
00:00:15,920 --> 00:00:18,991
ve hayatım boyunca her geçen yıl

7
00:00:19,015 --> 00:00:25,071
Birleşik Devletler'de, Britanya'da
ve Batı'nın her bir yanında

8
00:00:25,109 --> 00:00:27,093
ciddi depresyon ve anksiyete artışı var.

9
00:00:27,173 --> 00:00:30,101
Ben de sebebini anlamak istiyorum.

10
00:00:31,108 --> 00:00:32,975
Bu bize niçin oluyor?

11
00:00:33,394 --> 00:00:36,036
Ne oluyor da her geçen yıl

12
00:00:36,060 --> 00:00:39,314
daha çoğumuz günü atlatmakta
daha çok zorluk çekiyoruz?

13
00:00:39,743 --> 00:00:43,300
Bunu anlama isteğim de
daha kişisel bir sebepten ileri geliyordu.

14
00:00:43,324 --> 00:00:44,713
Daha bir gençken

15
00:00:44,737 --> 00:00:46,158
doktora gittiğimi

16
00:00:46,182 --> 00:00:50,667
ve ona içimden acı aktığını
hissettiğimi açıkladığımı hatırlıyorum.

17
00:00:51,237 --> 00:00:52,633
Kontrol edemiyordum,

18
00:00:52,657 --> 00:00:54,942
bunun niçin olduğunu da anlamıyordum,

19
00:00:54,966 --> 00:00:57,021
bundan bir hayli utanıyordum da.

20
00:00:57,045 --> 00:00:58,791
Doktorum da bana bir hikâye anlattı,

21
00:00:58,791 --> 00:01:00,678
şimdi anlıyorum ki iyi niyetliymiş

22
00:01:00,702 --> 00:01:02,394
ama çok basite indirgenmişti.

23
00:01:02,418 --> 00:01:03,586
Tamamen yanlış değildi.

24
00:01:03,610 --> 00:01:06,472
Doktorum dedi ki "İnsanların
niçin böyle olduğunu biliyoruz."

25
00:01:06,472 --> 00:01:10,658
Bazı insanların kafasının içinde
kimyasal bir dengesizlik oluyor --

26
00:01:10,682 --> 00:01:12,103
sen de onlardan birisin.

27
00:01:12,127 --> 00:01:14,111
Yapmamız gereken şey sana ilaç yazmak,

28
00:01:14,135 --> 00:01:16,499
kimsayal dengesizliği
normale döndürecektir.''

29
00:01:16,523 --> 00:01:19,153
Ben de Paxil veya Seroxat diye
bir ilaç almaya başladım.

30
00:01:19,153 --> 00:01:21,983
Farklı ülkelerde ismi farklı
ama aynı ilaç.

31
00:01:22,007 --> 00:01:24,490
Çok daha iyi hissettim,
tam bir harekete geçiriciydi.

32
00:01:24,514 --> 00:01:25,925
Ama çok geçmeden

33
00:01:25,949 --> 00:01:27,950
o acı hissi geri gelmeye başladı.

34
00:01:27,974 --> 00:01:29,982
Ve bana daha yüksek doz
vermeye başladılar,

35
00:01:29,982 --> 00:01:35,367
ta ki 13 yaşında yasal olarak alabileceğim
en yüksek doza ulaşana kadar.

36
00:01:35,402 --> 00:01:38,871
Bu 13 yıın büyük bir kısmında
ve özellikle de sonunda

37
00:01:38,895 --> 00:01:40,395
büyük bir acı çekiyordum.

38
00:01:40,419 --> 00:01:43,395
Kendime sormaya başladım,
''Burada neler oluyor?

39
00:01:43,419 --> 00:01:48,131
Çünkü her şeyi, kültüre hâkim
kitaba göre yapıyorsun --

40
00:01:48,149 --> 00:01:50,268
niçin hâlâ böyle hissediyorsun?''

41
00:01:50,292 --> 00:01:53,164
Ben de bu iki bilinmezin
derinine inmeye başladım,

42
00:01:53,188 --> 00:01:54,596
yazdığım kitap için

43
00:01:54,620 --> 00:01:57,125
dünyanın dört bir yanına
büyük bir yolculuğa çıktım.

44
00:01:57,149 --> 00:01:58,568
65 bin km seyahat ettim.

45
00:01:58,592 --> 00:02:01,085
Dünyanın önde gelen uzmanlarıyla oturup

46
00:02:01,109 --> 00:02:03,276
depresyon ve anksiyetenin nedenlerini

47
00:02:03,300 --> 00:02:05,172
ve daha da önemlisi, çözümlerini

48
00:02:05,196 --> 00:02:08,150
depresyon ve anksiyete geçirmiş
insanları araştırmaya koyuldum,

49
00:02:08,150 --> 00:02:09,956
nerede ve ne koşulda olursa olsun.

50
00:02:09,980 --> 00:02:14,056
Bu yolda tanıştığım harika insanlardan
inanılmaz şeyler öğrendim.

51
00:02:14,069 --> 00:02:17,045
Ancak öğrendiklerimin temelinde şu var,

52
00:02:17,069 --> 00:02:20,104
şu ana dek, depresyon ve anksiyetenin

53
00:02:20,128 --> 00:02:23,835
dokuz farklı nedenine ilişkin
bilimsel kanıtımız var.

54
00:02:23,859 --> 00:02:26,668
Bunların ikisi gerçekten de biyolojimizde.

55
00:02:26,692 --> 00:02:29,405
Genleriniz sizi bu sorunlara karşı
daha hassas yapabiliyor

56
00:02:29,405 --> 00:02:31,333
ama tabii kaderinizi yazmıyor.

57
00:02:31,357 --> 00:02:33,132
Bir de depresyona girdiğinizde

58
00:02:33,132 --> 00:02:36,690
içinden çıkmayı zorlaştıran
gerçek beyin değişimleri olabiliyor.

59
00:02:36,714 --> 00:02:40,786
Ancak depresyon ve anksiyeteye
sebep olduğu kanıtlanan etkenlerin çoğu

60
00:02:40,786 --> 00:02:42,550
biyolojik kökenli değil.

61
00:02:43,520 --> 00:02:45,734
Yaşam şeklimizle ilgili etkenler.

62
00:02:46,116 --> 00:02:47,607
Bunları anladığımız zaman

63
00:02:47,631 --> 00:02:50,727
kimyasal antidepresanların yanında

64
00:02:50,751 --> 00:02:55,279
insanlara sunulabilecek
bir dizi farklı çözüme kapı açılıyor,

65
00:02:55,284 --> 00:03:00,567
Örneğin eğer yalnızlık çekiyorsanız
depresyona girme ihtimaliniz daha yüksek.

66
00:03:00,573 --> 00:03:05,604
İşinizle ilgili hiçbir kontrolünüz yoksa
ve sadece söyleneni yapmak zorundaysanız

67
00:03:05,628 --> 00:03:07,517
depresyona girme ihtimaliniz yüksek.

68
00:03:07,541 --> 00:03:10,025
Doğal hayatın içine çok nadir giriyorsanız

69
00:03:10,049 --> 00:03:11,918
depresyona girme ihtimaliniz yüksek.

70
00:03:11,942 --> 00:03:16,273
Tek bir şey, öğrendiğim depresyon
ve anksiyete sebeplerini birleştiriyor.

71
00:03:16,276 --> 00:03:18,339
Hepsini değil ama pek çoğunu.

72
00:03:18,363 --> 00:03:22,719
Burada hepimiz doğal
fiziksel ihtiyaçlarımız olduğunu biliyor.

73
00:03:22,736 --> 00:03:23,910
Buna şüphe yok.

74
00:03:23,934 --> 00:03:26,513
Yiyeceğe, suya ihtiyacımız var,

75
00:03:26,537 --> 00:03:28,767
sığınacak bir eve, temiz havaya.

76
00:03:28,791 --> 00:03:32,915
Bu şeyleri elinizden alırsam
çok hızlı bir şekilde sorun yaşarsınız.

77
00:03:32,926 --> 00:03:34,728
Ancak aynı zamanda,

78
00:03:34,752 --> 00:03:38,123
her bir insanın
doğal psikolojik ihtiyaçları da var.

79
00:03:38,147 --> 00:03:40,186
Bir yere ait olduğunuzu hissetmeniz lazım.

80
00:03:40,210 --> 00:03:43,274
Hayatınızın anlamı ve bir amacı olduğunu.

81
00:03:43,298 --> 00:03:45,829
İnsanların sizi fark ettiğini
ve size değer verdiğini.

82
00:03:45,853 --> 00:03:48,410
Ulaşılabilir bir geleceğiniz
olduğunu hissetmelisiniz.

83
00:03:48,434 --> 00:03:51,482
Yarattığımız bu kültür
pek çok şeyde çok iyi.

84
00:03:51,506 --> 00:03:53,666
Pek çok şey geçmişe kıyasla
iyiye gidiyor da.

85
00:03:53,690 --> 00:03:54,951
Hayatta olmaktan mutluyum.

86
00:03:54,951 --> 00:03:58,849
Ancak o derinlerde yatan
psikolojik ihtiyaçları karşılamada

87
00:03:58,849 --> 00:04:01,124
giderek daha başarısız hâle geliyoruz.

88
00:04:01,895 --> 00:04:03,998
Bu elbette tek sorun değil

89
00:04:04,022 --> 00:04:08,069
ama bu krizin durmak bilmeden artmasında
önemli bir rol oynadığı kanısındayım.

90
00:04:08,919 --> 00:04:12,149
Bunu kabul etmekte zorluk çektim.

91
00:04:12,173 --> 00:04:14,879
Depresyonu, beynimdeki bir sorundan

92
00:04:14,903 --> 00:04:22,589
yaşam şeklimiz de dâhil pek çok etkene
bağlama fikrini çok ölçüp tarttım.

93
00:04:22,609 --> 00:04:28,144
Ve bir gün Güney Afrikalı psikiyatrist
Dr. Derek Summerfield'le tanışınca

94
00:04:28,155 --> 00:04:29,966
bu fikir gözümde şekillenmeye başladı.

95
00:04:29,990 --> 00:04:31,141
Harika bir adam.

96
00:04:31,165 --> 00:04:34,879
Dr. Summerfield
2001 yılında Komboçya'daydı,

97
00:04:34,903 --> 00:04:39,946
ülkenin vatandaşlarına ilk kez
kimyasal antidepresanları tanıtıyordu.

98
00:04:39,976 --> 00:04:43,273
Kamboçyalı yerel doktorların
bu ilaçlardan haberi yoktu.

99
00:04:43,297 --> 00:04:44,888
Merak içindeydiler.

100
00:04:44,912 --> 00:04:46,126
O da açıkladı.

101
00:04:46,150 --> 00:04:47,436
Onlar da dedi ki,

102
00:04:47,436 --> 00:04:50,403
"Bunlara ihtiyacımız yok,
bizim zaten antidepresanlarımız var."

103
00:04:50,427 --> 00:04:52,164
Summerfield "Nasıl yani?'' dedi.

104
00:04:52,188 --> 00:04:55,427
Bitkisel bir tedaviden
bahsedeceklerini sanıyordu,

105
00:04:55,451 --> 00:04:59,223
St. John's Wort bitkisi,
gingko biloba gibi bir şeyden.

106
00:04:59,910 --> 00:05:02,299
Ama onlar bir hikâye anlattılar.

107
00:05:02,800 --> 00:05:06,379
Halkları içinde pirinç tarlalarında
çalışan bir çiftçi varmış.

108
00:05:06,403 --> 00:05:10,393
Bir gün ABD ile yaşanan savaştan
kalan bir mayın tarlasına basmış

109
00:05:10,411 --> 00:05:11,823
ve bacağını kaybetmiş.

110
00:05:11,847 --> 00:05:13,283
Bacak protezi yapılmış

111
00:05:13,307 --> 00:05:16,118
ve bir süre sonra pirinç tarlalarında
çalışmaya geri dönmüş.

112
00:05:16,118 --> 00:05:20,334
Ama görünen o ki protez bir bacakla
su içinde çalışmak çok acı veriyor.

113
00:05:20,356 --> 00:05:24,886
Onun için de bacağını kaybettiği yerde
yeniden çalışmak çok travmatik olmalıydı.

114
00:05:24,903 --> 00:05:27,306
Adam her gün ağlamaya başlamış,

115
00:05:27,330 --> 00:05:28,759
yataktan çıkmıyormuş,

116
00:05:28,783 --> 00:05:31,666
tüm klasik depresyon semptomları varmış.

117
00:05:32,013 --> 00:05:33,378
Kamboçyalı doktor dedi ki

118
00:05:33,402 --> 00:05:35,688
"İşte bu noktada ona antidepresan verdik."

119
00:05:35,712 --> 00:05:38,347
Dr. Summerfield da
''Ne verdiniz?'' diye soruyor.

120
00:05:38,371 --> 00:05:41,180
Yanına gidip onunla oturduklarını,

121
00:05:41,982 --> 00:05:43,792
onu dinlediklerini anlatmışlar.

122
00:05:44,464 --> 00:05:47,011
Acısının anlamlı olduğunu --

123
00:05:47,035 --> 00:05:49,956
depresyon mücadelesinde bunu göremediğini

124
00:05:49,980 --> 00:05:53,640
ama aslında hayatında
tamamen anlaşılır nedenler olduğunu.

125
00:05:53,966 --> 00:05:57,164
Halktaki insanlarla konuşan
doktorlardan biri şunu fark etmiş,

126
00:05:57,188 --> 00:06:01,155
''Eğer biz bu adama bir inek alsaydık
mandıra çiftçisi olabilirdi,

127
00:06:01,173 --> 00:06:06,698
pirinç tarlalarında çalışmaya dönüp
onu yiyip bitiren bu duruma da düşmezdi.''

128
00:06:06,713 --> 00:06:08,022
Ve ona bir inek alıyorlar.

129
00:06:08,046 --> 00:06:10,226
İki hafta içinde adam ağlamayı bırakıyor.

130
00:06:10,250 --> 00:06:12,212
Bir ay içinde de depresyondan kurtuluyor.

131
00:06:12,212 --> 00:06:13,845
Dr. Summerfield'a dediklerine göre

132
00:06:13,845 --> 00:06:16,559
''Bakın doktor, o inek...
İşte o inek bir antidepresandı.

133
00:06:16,583 --> 00:06:18,130
Demek istediğiniz bu değil mi?''

134
00:06:18,130 --> 00:06:19,225
(Gülme sesleri)

135
00:06:19,249 --> 00:06:22,302
(Alkışlar)

136
00:06:22,326 --> 00:06:25,249
Depresyona benim yetiştirildiğim
bakış açısıyla bakıyorsanız

137
00:06:25,249 --> 00:06:26,669
ki çoğumuz öyledir,

138
00:06:26,669 --> 00:06:28,533
bu bir eşek şakasına benzemiyor mu?

139
00:06:28,557 --> 00:06:31,751
''Antidepresan için bir doktora gittim
ama o bana bir inek verdi.''

140
00:06:31,795 --> 00:06:34,822
Ancak o Kamboçyalı doktorlar
içgüdüsel olarak biliyorlardı ki

141
00:06:34,846 --> 00:06:37,823
bu bireyden yola çıkarak
bilimsel olmayan bu anekdot

142
00:06:37,847 --> 00:06:41,132
bugün dünyadaki
tıp camiasına yön veren şey,

143
00:06:41,156 --> 00:06:43,243
Dünya Sağlık Örgütü'nün

144
00:06:43,267 --> 00:06:47,897
eldeki en iyi bilimsel kanıta dayanarak
yıllardır bize anlatmaya çalıştığı şey.

145
00:06:48,576 --> 00:06:50,505
Depresyondaysınız,

146
00:06:50,529 --> 00:06:51,906
anksiyete hâlindeyseniz

147
00:06:53,008 --> 00:06:56,268
zayıf ya da aklınızı kaçırmış değilsiniz,

148
00:06:56,292 --> 00:06:59,877
parçaları bozulmuş bir makine değilsiniz.

149
00:07:00,950 --> 00:07:03,484
İhtiyaçları karşılanmamış bir insansınız.

150
00:07:03,919 --> 00:07:06,133
Bu Kamboçyalı doktorların

151
00:07:06,133 --> 00:07:09,614
ve Dünya Sağlık Örgütü'nün söylemedikleri
şeyleri de hesaba katmak önemli.

152
00:07:09,614 --> 00:07:11,356
O çiftçiye şöyle söylemediler:

153
00:07:11,380 --> 00:07:14,181
''Hey dostum, kendini toparlaman gerek.

154
00:07:14,205 --> 00:07:17,472
Bu sorunu kendi başına
anlayıp çözmen lazım.''

155
00:07:17,851 --> 00:07:19,843
Tam aksine, şunu söylediler:

156
00:07:19,867 --> 00:07:23,391
''Burada hepimiz senin
toparlanman için yanındayız.

157
00:07:23,415 --> 00:07:27,827
Bu sorunu birlikte anlayıp çözebiliriz.''

158
00:07:28,543 --> 00:07:32,559
İşte depresyondaki
bir insanın ihtiyacı olan şey bu.

159
00:07:32,583 --> 00:07:35,828
Depresyonda olan herkesin
hak ettiği yaklaşım bu.

160
00:07:35,852 --> 00:07:38,839
Birleşmiş Milletler'de
önde gelen doktorlardan biri

161
00:07:38,863 --> 00:07:42,701
iki yıl önce, 2017 yılında
Dünya Sağlık Günü resmi açıklamasında

162
00:07:42,720 --> 00:07:45,537
kimyasal dengesizlikler
hakkında daha az tartışıp

163
00:07:45,561 --> 00:07:48,798
yaşam şeklimizdeki dengesizlikleri
daha çok tartışmalıyız demişti.

164
00:07:48,890 --> 00:07:50,893
İlaçlar kimilerini gerçekten rahatlatıyor,

165
00:07:50,917 --> 00:07:53,047
bir süre için beni de rahatlattılar

166
00:07:53,071 --> 00:07:57,498
ama tam da bu sorun biyolojinin
çok daha derininde olduğu için

167
00:07:57,522 --> 00:08:00,577
çözümlerin de aynı ölçüde
derine inmesi lazım.

168
00:08:00,601 --> 00:08:04,888
Bunu ilk öğrendiğimde
şöyle düşündüğümü hatırlıyorum,

169
00:08:04,919 --> 00:08:08,645
''Pekala, tüm bilimsel kanıt ortada,
bir yığın çalışma da okudum,

170
00:08:08,665 --> 00:08:11,971
bunu açıklayan bir dizi uzmanla da
görüşmeler yaptım.''

171
00:08:11,995 --> 00:08:14,381
Ama hep şunu düşündüm,
''Bunu nasıl yapabiliriz?''

172
00:08:14,405 --> 00:08:16,318
Bizi depresyona sokan şeyler

173
00:08:16,342 --> 00:08:20,183
vakaların çoğunda bu Kamboçyalı çiftçinin
başına gelenlerden çok daha karmaşık.

174
00:08:20,183 --> 00:08:22,812
Bu görüşü benimsemek için
nereden başlamalıyız?

175
00:08:22,836 --> 00:08:27,685
Ama sonra kitabım için
dünyanın her yerine yaptığım o yolculukta

176
00:08:27,704 --> 00:08:33,979
Sydey'den San Fransisco'ya, Sao Paulo'ya
tam tamına bunu yapan insanlarla tanıştım,

177
00:08:33,995 --> 00:08:37,001
Depresyon ve anksiyetenin
derin nedenlerini anlayan

178
00:08:37,001 --> 00:08:40,832
ve gruplar hâlinde bunları çözen
insanlarla tanıştım.

179
00:08:40,895 --> 00:08:45,066
Tanıştığım ve kitabımda yazdığım
tüm o harika insanları anlatamam,

180
00:08:45,100 --> 00:08:48,553
depresyon ve anksiyetenin
öğrendiğim tüm dokuz nedenini de

181
00:08:48,577 --> 00:08:51,299
çünkü on saatlik bir TED konuşması
yapmama izin vermezler.

182
00:08:51,299 --> 00:08:52,835
Şikayetlerinizi onlara bildirin.

183
00:08:52,859 --> 00:08:54,789
Ama iki nedene yönelmek

184
00:08:54,813 --> 00:08:58,226
ve bu nedenlerden ortaya çıkan
sonuçlardan ikisini anlatmak istiyorum.

185
00:08:58,578 --> 00:08:59,728
Birincisi.

186
00:09:00,285 --> 00:09:03,293
İnsanlık tarihinin en yalnız toplumuyuz.

187
00:09:03,317 --> 00:09:06,150
Amerikalılara şunu soran
yeni bir çalışma vardı:

188
00:09:06,174 --> 00:09:09,324
''Artık kimseye yakın olmadığınız
hissine kapıldığınız oluyor mu?''

189
00:09:09,348 --> 00:09:12,953
İnsanların %39'u
bunun onları tanımladığını söyledi.

190
00:09:12,953 --> 00:09:14,387
"Artık kimseye yakın olmama."

191
00:09:14,411 --> 00:09:16,908
Yalnızlığın uluslararası ölçümlerinde,

192
00:09:16,932 --> 00:09:19,830
Birleşik Krallık ve Avrupa'nın kalanı
ABD'nin hemen arkasında,

193
00:09:19,830 --> 00:09:21,299
aranızda kibirlenen varsa...

194
00:09:21,323 --> 00:09:22,331
(Gülme sesleri)

195
00:09:22,355 --> 00:09:26,694
Dünyanın önde gelen yalnızlık
uzmanlarıyla bu konuyu masaya yatırdım,

196
00:09:26,694 --> 00:09:30,022
Profesör John Cacioppo isminde
Chicago'da inanılmaz bir adamla da.

197
00:09:30,141 --> 00:09:32,964
Çalışmasının bize sunduğu
bir soruyu çok düşündüm.

198
00:09:32,988 --> 00:09:35,293
Profesör Cacioppo şunu sordu,

199
00:09:35,317 --> 00:09:36,967
''Niçin varız?

200
00:09:36,991 --> 00:09:38,944
Niçin buradayız, niçin hayattayız?''

201
00:09:38,968 --> 00:09:41,174
Bir öbemli sebebi şu ki

202
00:09:41,198 --> 00:09:45,875
Afrika savannalarındaki atalarımız
bir şeyde çok iyiydiler.

203
00:09:46,287 --> 00:09:49,577
Zamanın çoğunda yere serdikleri
hayvanlardan daha büyük değillerdi,

204
00:09:49,601 --> 00:09:52,914
onlardan daha hızlı da değillerdi

205
00:09:52,938 --> 00:09:57,282
ama grup kurmakta
ve iş birliği yapmakta çok iyilerdi.

206
00:09:57,300 --> 00:09:59,561
Bizim tür olarak süper gücümüz bu.

207
00:09:59,585 --> 00:10:00,990
Bir araya geliyoruz,

208
00:10:01,014 --> 00:10:03,490
tıpkı bir kovanda yaşamaya
evrilen arılar gibi

209
00:10:03,514 --> 00:10:05,746
insanlar da kabile hâlinde
yaşamaya evrildi.

210
00:10:05,770 --> 00:10:12,142
Ve biz kabilelerimizi dağıtan
tarihteki ilk insanlarız.

211
00:10:12,484 --> 00:10:14,551
Bu da çok kötü hissetmemize neden oluyor.

212
00:10:15,048 --> 00:10:17,192
Ama böyle olmak zorunda değil.

213
00:10:17,216 --> 00:10:19,850
Kitabımdaki hatta hayatımdaki
kahramanlardan biri,

214
00:10:19,874 --> 00:10:21,969
Sam Everington adındaki doktor.

215
00:10:21,993 --> 00:10:26,341
Uzun yıllar yaşadığım Doğu Londra'nın
yoksul bir kısmında pratisyen.

216
00:10:26,358 --> 00:10:28,045
Sam halinden hiç de memnun değildi

217
00:10:28,069 --> 00:10:32,095
çünkü aşırı depresyon ve anksiyete
sebebiyle gelen çok hastası vardı.

218
00:10:32,117 --> 00:10:34,839
Benim gibi o da kimyasal
antidepresanlara karşı değil,

219
00:10:34,863 --> 00:10:37,085
bazı insanları rahatlattığı kanısında.

220
00:10:37,109 --> 00:10:38,512
Ancak iki şeyi görebiliyordu.

221
00:10:38,512 --> 00:10:42,061
Bir, hastaları çoğu zaman tamamen
makul nedenlerden ötürü depresyondaydı,

222
00:10:42,085 --> 00:10:45,823
yalnızlık gibi.

223
00:10:45,847 --> 00:10:49,291
İki, ilaçkar bazı insanları rahatlatsa da

224
00:10:49,315 --> 00:10:51,583
çoğu insanın sorununu çözmüyordu.

225
00:10:51,607 --> 00:10:53,140
Altta yatan sorunu.

226
00:10:53,871 --> 00:10:56,522
Bir gün Sam farklı
bir yaklaşımda karar kıldı.

227
00:10:56,546 --> 00:11:00,518
Hastaneye Lisa Cunningham adında
bir kadın geldi.

228
00:11:00,518 --> 00:11:02,387
Lisa'yla daha sonra tanıştım.

229
00:11:02,411 --> 00:11:07,785
Lisa 7 yıldır ağır depresyon ve anksiyete
sebebiyle evinde dışa kapalı yaşıyordu.

230
00:11:08,898 --> 00:11:11,823
Sam'in hastanesine geldiğinde
ona söylenen şey şu oldu;

231
00:11:11,847 --> 00:11:13,907
''Endişelenme.
Yine bu ilaçları yazacağız

232
00:11:13,907 --> 00:11:16,498
ama ayrıca bir şey daha yazacağız.

233
00:11:16,522 --> 00:11:19,965
Haftada iki kez buraya geleceksin,

234
00:11:19,989 --> 00:11:22,767
depresyon ve anksiyeteli bir
hasta grubuyla tanışacaksın,

235
00:11:22,791 --> 00:11:25,601
ne kadar zor durumda olduğunu değil

236
00:11:25,625 --> 00:11:29,026
birlikte anlamlı ne yapabileceğiniz
hakkında konuşacaksınız,

237
00:11:29,026 --> 00:11:32,439
böylece yalnızlık çekmeyecek
ve hayat amaçsız gibi hissetmeyeceksiniz."

238
00:11:32,439 --> 00:11:35,098
Bu grup ilk bir araya geldiğinde

239
00:11:35,122 --> 00:11:37,378
Lisa anksiyete sebebiyle kusmaya başladı,

240
00:11:37,402 --> 00:11:39,323
bu, onun için çok fazlaydı.

241
00:11:39,347 --> 00:11:41,981
Ama diğerleri ona destek oldu,
grup konuşmaya başladı,

242
00:11:42,005 --> 00:11:43,680
''Nasıl yardımcı olabiliriz?''

243
00:11:43,704 --> 00:11:46,038
Bunlar şehirden,
benim gibi Doğu Londra insanları.

244
00:11:46,038 --> 00:11:48,070
Bahçecilik hakkında bir şey bilmiyorlardı.

245
00:11:48,094 --> 00:11:50,339
Bahçecilikle uğraşma fikri ortaya attılar.

246
00:11:50,363 --> 00:11:53,989
Doktor odaları arkasında boş alan vardı.
Orayı bahçe yapmayı düşündüler.

247
00:11:54,360 --> 00:11:58,068
Kütüphaneden kitaplar aldılar,
YouTube videoları izlediler.

248
00:11:58,972 --> 00:12:01,501
Ellerini toprağın içine soktular.

249
00:12:01,844 --> 00:12:04,887
Mevsimlerin ritmini öğrenmeye başladılar.

250
00:12:04,911 --> 00:12:07,901
Doğaya maruz kalmanın
çok güçlü bir antidepresan olduğuna dair

251
00:12:07,918 --> 00:12:09,894
çok sayıda kanıt var.

252
00:12:09,918 --> 00:12:12,927
Ama onlar daha önemli
bir şey yapmaya başladılar.

253
00:12:13,347 --> 00:12:15,377
Bir kabile kurmaya başladılar.

254
00:12:15,401 --> 00:12:17,212
Bir grup kurmaya başladılar.

255
00:12:17,236 --> 00:12:19,260
Birbirilerini önemsemeye başladılar.

256
00:12:19,284 --> 00:12:20,882
Eğer birisi o gün gelmediyse

257
00:12:20,882 --> 00:12:23,502
diğerleri hemen onu arayıp
iyi olduğundan emin oluyordu.

258
00:12:23,526 --> 00:12:26,377
O gün canını sıkan şeyin
ne olduğunu anlamaya çalışıyorlardı.

259
00:12:26,377 --> 00:12:27,964
Lisa'nın bana söylediği,

260
00:12:27,988 --> 00:12:32,155
''Bahçe çiçeklenmeye başladıkça
biz de çiçek açmaya başladık.''

261
00:12:32,474 --> 00:12:34,506
Bu yaklaşıma sosyal reçete deniyor.

262
00:12:34,530 --> 00:12:36,085
Avrupa'nın her yerine yayılıyor.

263
00:12:36,085 --> 00:12:38,480
Küçük ama giderek önem kazanan
bir dizi kanıta göre

264
00:12:38,480 --> 00:12:43,224
bu, depresyon ve anksiyetede
gerçek ve anlamlı düşüşler yaşatabilir.

265
00:12:43,300 --> 00:12:47,021
Bir gün, Lisa ve depresyondan kurtulmuş
arkadaşlarının inşa ettiği o bahçede

266
00:12:47,045 --> 00:12:49,526
öylece durduğumu hatırlıyorum --

267
00:12:49,550 --> 00:12:51,134
gerçekten çok güzel bir bahçeydi.

268
00:12:51,158 --> 00:12:52,349
Şöyle düşünmüştüm,

269
00:12:52,373 --> 00:12:56,244
Avustralya'da Hugh Mackay adında
bir profesörden esinlenmiş.

270
00:12:56,268 --> 00:13:00,649
Şunu düşündüm, bu kültürde
insanların morali bozuk olduğunda

271
00:13:00,673 --> 00:13:03,737
onlara söylediğimiz şey --
ki bunu hepimiz söylemişizdir --

272
00:13:03,761 --> 00:13:06,985
''Sadece kendin olman lazım.''

273
00:13:07,742 --> 00:13:10,692
Ama anladım ki
asıl söylememiz gereken şey

274
00:13:10,716 --> 00:13:11,866
''Sen olma.

275
00:13:12,306 --> 00:13:13,639
Kendin olma.

276
00:13:14,218 --> 00:13:16,427
Biz ol, bizimle ol.

277
00:13:16,765 --> 00:13:18,090
Bu grubun bir parçası ol.''

278
00:13:18,114 --> 00:13:21,820
(Alkışlar)

279
00:13:21,844 --> 00:13:24,423
Bu sorunların çözümü

280
00:13:24,447 --> 00:13:29,068
ayrı bir birey gibi bir köşeye,
kaynaklarımızın içine çekilmek değil.

281
00:13:29,085 --> 00:13:31,125
Zaten bizi bu krize sokan şey kısmen bu.

282
00:13:31,149 --> 00:13:33,902
Sizden daha büyük bir şeyle
yeniden bağlanmak.

283
00:13:33,926 --> 00:13:35,891
Sizlerle konuşmak istediğim

284
00:13:35,891 --> 00:13:38,982
diğer depresyon ve anksiyete
sebeplerinden biri de buraya çıkıyor.

285
00:13:38,982 --> 00:13:40,982
Hepimiz biliyoruz ki

286
00:13:41,006 --> 00:13:44,752
hazır yiyecekler beslenmemizi ele geçirdi
ve bizi fiziksel olarak hasta ediyor.

287
00:13:44,776 --> 00:13:46,982
Bunu bir üstünlük duygusuyla söylemiyorum,

288
00:13:47,006 --> 00:13:49,405
ben de bu konuşmadan
hemen önce McDonald's'daydım.

289
00:13:49,429 --> 00:13:53,272
Hepinizin o sağlıklı TED kahvaltısından
yediğini gördüm ve bana göre değil dedim.

290
00:13:53,272 --> 00:13:58,109
Ama hazır yieyeceklerin bizi
ele geçirmesi ve hasta etmesi gibi

291
00:13:58,133 --> 00:14:03,763
hazır değerler de aklımızı ele geçirerek
bizi mental olarak hasta ediyor.

292
00:14:04,157 --> 00:14:07,261
Binlerce yıl boyunca
filozoflar şunu söyledi,

293
00:14:07,285 --> 00:14:11,873
Hayatın para, statü ve hava atmaktan
ibaret olduğu kanısındaysanız

294
00:14:11,897 --> 00:14:13,420
rezil bir durumda hissedersiniz.

295
00:14:13,444 --> 00:14:16,921
Bu, Schopenhauer'den tam bir alıntı değil
ama söylediklerinin özü.

296
00:14:17,091 --> 00:14:20,397
Ama garip olan, neredeyse kimse
bunu bilimsel olarak araştırmadı,

297
00:14:20,397 --> 00:14:24,030
ta ki tanıştığım olağanüstü insan
profesör Tim Kasser'a kadar,

298
00:14:24,054 --> 00:14:28,967
kendisi Illinois'de Knox College'de
ve 30 yıldır bu konuda araştırma yapıyor.

299
00:14:28,967 --> 00:14:31,974
Araştırması birkaç önemli
noktaya değiniyor.

300
00:14:31,998 --> 00:14:35,189
İlki, kederden kurtulmak için

301
00:14:35,213 --> 00:14:41,818
daha iyi bir hayatı satın alabileceğinize
ne kadar inanıyorsanız

302
00:14:41,818 --> 00:14:44,729
depresyona ve anksiyeteye
yakalanma olasılığınız daha fazla.

303
00:14:44,753 --> 00:14:50,651
İkincisi, bir toplum olarak
bu inançlarla yaşar hâle geldik.

304
00:14:50,682 --> 00:14:52,095
Tüm hayatım boyunca

305
00:14:52,119 --> 00:14:56,312
reklam, Instagram ve benzeri
her şeyin yükü altında olduk.

306
00:14:56,871 --> 00:14:58,324
Ben de buna biraz kafa yordum.

307
00:14:58,324 --> 00:15:04,029
Doğduğumuzdan beri bu şekilde
beslendiğimizi fark ettim, ruh için KFC.

308
00:15:04,053 --> 00:15:07,840
Mutluluğu hep yanlış yerlerde
aramak için eğitildik

309
00:15:07,840 --> 00:15:10,840
ve nasıl hazır yiyecekler
beslenme ihtiyaçlarımızı karşılamıyor,

310
00:15:10,840 --> 00:15:13,042
bir de üstüne bizi hasta ediyorsa

311
00:15:13,066 --> 00:15:16,408
hazır değerler de aynı şekilde
psikolojik ihtiyaçlarımızı karşılamıyor

312
00:15:16,408 --> 00:15:18,874
ve güzel bir hayattan bizi uzaklaştırıyor.

313
00:15:18,898 --> 00:15:23,021
Profesör Kasser'le ilk zaman geçirip
bunu öğrendiğimde

314
00:15:23,046 --> 00:15:25,633
pek çok duyguyu bir arada hissettim.

315
00:15:25,657 --> 00:15:28,347
Çünkü bir yandan
bu konu zor bir konuydu.

316
00:15:28,371 --> 00:15:31,633
Kendi hayatımda da sık sık
moralim bozuk olduğunda

317
00:15:31,657 --> 00:15:36,922
birtakım göstermelik, dış çözümle
sorunuma çare bulmaya çalışmıştım.

318
00:15:37,441 --> 00:15:40,131
Bunun bende
niçin işe yaramadığını anlıyordum.

319
00:15:40,930 --> 00:15:43,812
Bir de şunu düşündüm,
bu çok bariz değil mi?

320
00:15:43,836 --> 00:15:45,581
Hatta ne kadar basmakalıp.

321
00:15:45,605 --> 00:15:49,120
Şimdi buradaki kimse ölüm döşeğinde

322
00:15:49,121 --> 00:15:52,437
aldıkları ayakkabıları veya kaç kez
retweet'lendiklerini düşünmeyecek,

323
00:15:52,461 --> 00:15:56,274
hayatınızda edindiğiniz sevgiyi
ve kurduğunuz bağları düşüneceksiniz.

324
00:15:56,303 --> 00:15:58,248
Bunun klişe gibi olduğunun farkındayım.

325
00:15:58,272 --> 00:16:00,761
Ama profesör Kasser'le
konuşmalarımda hep şunu sordum

326
00:16:00,761 --> 00:16:02,998
''Niçin bu tuhaf ikililiği hissediyorum?''

327
00:16:03,022 --> 00:16:06,829
O da diyordu ki ''Bir ölçüde
bunları hepimiz biliyoruz.

328
00:16:06,853 --> 00:16:09,228
Ama bu kültürün içinde
bunlarla yaşamıyoruz.''

329
00:16:09,252 --> 00:16:11,491
Bunları o kadar iyi biliyoruz ki
klişe olmuşlar.

330
00:16:11,491 --> 00:16:12,633
Ama onlarla yaşamıyoruz.

331
00:16:12,657 --> 00:16:15,866
Kendime sorup durdum,
neden böylesi derin bir şeyi biliyor

332
00:16:15,890 --> 00:16:17,176
ama uygulamıyoruz?

333
00:16:17,200 --> 00:16:20,604
Bir süre sonra
profesör Kasser bana dedi ki

334
00:16:20,628 --> 00:16:24,689
"Çünkü hayatta önemli olan şeyleri
görmezden gelmemize sebep olan

335
00:16:24,689 --> 00:16:26,806
bir makine içinde yaşıyoruz.''

336
00:16:27,260 --> 00:16:28,847
Bunu epey düşünmem gerekti.

337
00:16:28,871 --> 00:16:32,056
"Çünkü hayatta önemli olan şeyleri
görmezden gelmemize sebep olan

338
00:16:32,056 --> 00:16:33,978
bir makine içinde yaşıyoruz.

339
00:16:34,299 --> 00:16:38,077
Profesör Kasser'in de istediği
bu makineyi bozup bozamayacağımızdı.

340
00:16:38,101 --> 00:16:40,004
Buna yönelik çok sayıda araştırma yaptı.

341
00:16:40,004 --> 00:16:41,553
Bir örnek vereceğim

342
00:16:41,577 --> 00:16:45,077
ve herkesi bunu aile ve arkadaşlarıyla
denemesini rica ediyorum.

343
00:16:45,101 --> 00:16:48,443
Nathan Dungan isimli biri de dâhil,
bir grup genç ve yetişkini

344
00:16:48,467 --> 00:16:52,680
belli bir süre bir araya getirip
bir dizi oturum düzenledi.

345
00:16:52,704 --> 00:16:54,467
Bu grubun amaçlarından biri

346
00:16:54,491 --> 00:17:00,561
insanların hayatlarında gerçekten anlam
ve amaç buldukları bir anı düşünmekti.

347
00:17:00,585 --> 00:17:02,728
Farklı insanlar için
farklı anlar paylaşıldı.

348
00:17:02,752 --> 00:17:06,369
Kimi için müzik çalmak,
yazmak, birine yardım etmek --

349
00:17:06,393 --> 00:17:09,196
Buradaki her şey
bir şey tasvir edebiliyor sanırım.

350
00:17:09,220 --> 00:17:12,101
Amaçlardan biri de
insanlara şunu sordurmaktı:

351
00:17:12,125 --> 00:17:17,517
"Hayatınızın çoğunu, bu anlam
ve amaç dolu anları takip etmeye

352
00:17:17,619 --> 00:17:20,569
ve daha azını ihtiyacınız olmayan
şeyleri satın almaya,

353
00:17:20,593 --> 00:17:23,315
sosyal medyada paylaşım yapıp
insanları kıskandırmaya

354
00:17:23,339 --> 00:17:24,606
nasıl adayabilirsiniz?

355
00:17:24,958 --> 00:17:26,601
Bulguları şöyleydi,

356
00:17:26,625 --> 00:17:27,959
sadece bu toplantılar...

357
00:17:27,983 --> 00:17:31,233
aslında aşırı tüketicilik için
bir Adsız Alkolikler toplantısı gibi.

358
00:17:31,807 --> 00:17:34,900
İnsanları bu toplantılara teşvik etmek,
bu değerleri öne çıkarmak,

359
00:17:34,900 --> 00:17:37,315
harekete geçirmek
ve birbirimizden destek almak

360
00:17:37,339 --> 00:17:40,196
insanların değerlerinde
kayda değer bir değişim yarattı.

361
00:17:40,220 --> 00:17:44,633
Onları bu depresyon yaratan
mesajlar kasırgasından,

362
00:17:44,657 --> 00:17:47,291
mutluluğu yanlış yerde arama
eğiliminden uzaklaştırdı

363
00:17:47,315 --> 00:17:52,816
ve bizi depresyondan çıkaran daha anlamlı
ve yepyeni değerlere yakınlaştırdı.

364
00:17:53,347 --> 00:17:56,649
Ancak gördüğüm ve yazdığım tüm çözümler,

365
00:17:56,673 --> 00:17:59,412
ki burada çoğundan bahsedemiyorum,

366
00:17:59,436 --> 00:18:00,807
hep şunu düşündüm,

367
00:18:00,831 --> 00:18:04,530
Bu yaklaşımları fark etmem
niçin bu kadar uzun sürdü?

368
00:18:04,554 --> 00:18:06,570
Çünkü bunu insanlara açıkladığınızda

369
00:18:06,594 --> 00:18:09,038
bazıları daha karışık ama hepsi değil --

370
00:18:09,062 --> 00:18:12,306
bunu insanlara açıkladığınızda...
çok da anlaması güç bir şey değil.

371
00:18:12,330 --> 00:18:14,425
Hepimiz bir ölçüde bunların farkındayız.

372
00:18:14,449 --> 00:18:17,086
Bunu kavramak niçin bu kadar zor olsun?

373
00:18:17,110 --> 00:18:19,044
Bence çok sebebi var.

374
00:18:19,475 --> 00:18:23,744
Ama bir tanesi şu ki
depresyon ve anksiyetenin...

375
00:18:23,768 --> 00:18:27,188
...aslında ne olduğu hakkındaki
düşünce şeklimizi değiştirmemiz gerek.

376
00:18:27,776 --> 00:18:31,408
Depresyon ve anksiyeteye sebep olan
çok gerçek biyolojik etkenler var.

377
00:18:32,117 --> 00:18:35,871
Ancak biyolojiyi
tek sorumlu olarak görürsek,

378
00:18:35,895 --> 00:18:37,141
benim yaptığım gibi

379
00:18:37,165 --> 00:18:41,230
ve aslında kültürümüzün hayatımın
çoğunda yaptığı gibi,

380
00:18:41,254 --> 00:18:45,111
o zaman insanlara ima ettiğimiz şey,

381
00:18:45,135 --> 00:18:48,172
kimsenin niyeti öyle değildir
ama gerçekten şunu ima ediyoruz ki

382
00:18:48,196 --> 00:18:50,498
''Senin acın hiçbir şey ifade etmiyor.

383
00:18:50,522 --> 00:18:51,958
Bu sadece bir arıza.

384
00:18:51,982 --> 00:18:54,451
Bir bilgisayar programının
hata vermesi gibi,

385
00:18:54,475 --> 00:18:57,142
kafanda bir kablo problemi sadece.''

386
00:18:58,061 --> 00:19:01,168
Ben depresyonun bir arıza
olmadığını fark edene kadar

387
00:19:01,192 --> 00:19:05,257
hayatımı değiştirmeye başlayamadım.

388
00:19:06,620 --> 00:19:07,770
Bu bir sinyal.

389
00:19:08,684 --> 00:19:10,691
Depresyonunuz bir sinyal.

390
00:19:11,077 --> 00:19:12,918
Size bir şey söylüyor.

391
00:19:12,942 --> 00:19:17,553
(Alkışlar)

392
00:19:17,577 --> 00:19:19,966
Böyle hissetmemizin sebepleri var

393
00:19:19,990 --> 00:19:22,705
ve depresyonun pençesindeyken
bunları görmek çok zor --

394
00:19:22,729 --> 00:19:25,339
Kişisel tecrübem sayesinde
bunu çok iyi anlıyorum.

395
00:19:25,363 --> 00:19:28,846
Ancak doğru yardımla
bu sorunları anlayabilir

396
00:19:28,870 --> 00:19:31,344
ve bu sorunları birlikte düzeltebiliriz.

397
00:19:31,368 --> 00:19:32,560
Ancak bunu yapmak için

398
00:19:32,584 --> 00:19:36,962
ilk adım bu sinyallerin
üzerini kapamayı bırakmak,

399
00:19:36,988 --> 00:19:41,180
bunların bir zayıflık, çılgınlık ve sadece
biyolojik olduğu söylemeyi kesmek,

400
00:19:41,204 --> 00:19:43,139
bu çok az sayıda insan için geçerli.

401
00:19:43,163 --> 00:19:46,789
Bu sinyallere kulak vermemiz gerek

402
00:19:46,813 --> 00:19:50,085
çünkü gerçekten de duymamız gereken
bir şeyler söylüyorlar.

403
00:19:50,514 --> 00:19:55,537
Sadece gerçekten
bu sinyallere kulak verdiğimizde

404
00:19:55,561 --> 00:19:59,576
ve onları hesaba kattığımızda
ve onlara saygı duyduğumuzda

405
00:19:59,600 --> 00:20:06,262
bizi özgür kılan, yeni ve daha derin
çözümlere kapı açacağız.

406
00:20:07,133 --> 00:20:11,206
İnekler her bir yanda bizi bekliyor.

407
00:20:11,585 --> 00:20:12,766
Teşekkürler

408
00:20:12,790 --> 00:20:16,478
(Alkışlar)